NIEUWSBRIEF Mei 2015 # 05
AGENDA Bioweek 2015 Biotomaten en groentenspecialties op z n Bioboerebest! Worstel jij ook wel eens met bepaalde vragen tijdens het telen van tomaten? Kan je tomaten telen zonder plaag en toch niet behandelen met chemische middelen? En welke soort tomaat is nu eigenlijk de lekkerste? Kom langs op het PCG en bekijk hoe het er daar aan toe gaat. Je krijgt bergen tips hoe jij het in jouw moestuin kan aanpakken en je kan zelf deelnemen aan een smaakproef zodat we samen kunnen uitzoeken welke tomaat het meest in de smaak valt. Wil je liever kennis maken met ongekende groentjes, ook dan kan je een kijkje komen nemen in het grote aanbod. Wanneer? Maandag 08.06.2015 17:00 u tot 18:30 u Waar? PCG vzw Karreweg 6 9770 Kruishoutem (België) Meer Info? Justine Dewitte +32(0)9 381 86 82 justine@pcgroenteteelt.be Annelien Tack +32(0)9 381 86 83 annelien@pcgroenteteelt.be 2
OPENLUCHTTEELTEN ACTUEEL Prei Stand van zaken In mei en juni wordt nog veel winterprei op de markt gebracht die bewaard wordt. Men is momenteel deze prei volop aan het schonen. Om een goede kwaliteit te behouden is het noodzakelijk dat de prei goed van kwaliteit is bij de oogst en dat de koeling optimaal gebeurt. Hier en daar zijn wat problemen met de vastheid van de schacht. Dit komt vooral voor bij prei die al wat overrijp was bij de oogst en bij prei die de laatste groeiweken wat vocht tekort kende. De eerste prei uit serres wordt ondertussen ook al aangeleverd. De vroege prei onder doek in openlucht heeft door het koele voorjaar wat achterstand opgelopen en zal wat later oogstklaar zijn dan normaal. De meeste zaaibedden staan er goed bij maar zijn wat later dan normaal. Een goede opvolging van het onkruid op de zaaibedden is belangrijk. Onkruidbestrijding Het plantseizoen voor prei is opnieuw gestart. Een goede onkruidbestrijding van prei gebeurt best kort na het planten met bodemmiddelen en 2 à 3 weken later met contactmiddelen. Een alternatief hierop is de onkruidbestrijding toepassen twee weken na het planten met een combinatie van bodemmiddelen en contactmiddelen. Op dat tijdstip is er meestal al onkruid aanwezig. Een onkruidbestrijding uitvoeren 2 weken na het planten op klein onkruid is efficiënter dan dit te doen 5 weken na het planten op groot onkruid. Dit geldt zowel voor de onkruidbestrijding zelf als voor het effect op het gewas. De kans op remming of verbranding is immers kleiner bij het gebruik van bodemherbiciden dan van contactherbiciden, zeker als het onkruid al wat groter is en de dosis hoger moet genomen worden. Een mogelijke combinatie voor de onkruidbestrijding 10-14 dagen na planten is 0,75-1 l/ha Bromotril + 0,75-1 kg/ha Lentagran 45 WP + 1 l/ha Frontier Elite + 1-1,5 l/ha Stomp Aqua. SAVE THE DATE! Studiemoment akkerbouwmatige groenteteelt Op 21 augustus 2015 organiseren PCA en PCG voor de 2de keer een studiemoment en veldbezoek rond akkerbouwmatige groenteteelt. Start om 16:00 u. HOU ALVAST DEZE DATUM VRIJ! 3
Foto: valse meeldauw in prei Valse meeldauw in prei In de rassenproef late winter op het PCG werden symptomen van valse meeldauw waargenomen nadat de prei uit de frigo werd gehaald. De infectie gebeurde reeds op het veld, maar de symptomen kwamen pas in de bewaring tot uiting. Valse meeldauw in prei komt zelden voor. De laatste keer dat dit werd waargenomen op het PCG was in september 2007. Valse meeldauw komt voornamelijk voor na lange perioden van koel en vochtig weer. De eerste symptomen zien eruit als smalle, bleke vlekken met een onregelmatige vorm. De vlekken kunnen gemakkelijk tot 10 cm lang zijn. Typisch bruin grijs mycelium kan ontwikkelen in de vlekken. Valse meeldauw wordt veroorzaakt door Peronospora destructor. Deze schimmel kan enkel waardplanten van de familie Alliaceae infecteren, waaronder uien, look, prei, bieslook en sjalotten. De zwaarste aantastingen worden vooral in uien waargenomen. Omstandigheden voor een infectie vereisen koele temperaturen (minder dan 22 C) en de aanwezigheid van vrij water op het blad. De schimmel overwintert via oösporen en mycelium in uien die overwinteren; oösporen kunnen ook overleven in de grond. Een vruchtwisseling aanhouden van 3-4 jaar helpt het inoculum in de bodem reduceren, maar helpt niet tegen de sporen die via de lucht verspreid worden. Wortelen Coragen, nieuw wapen tegen rupsen en wortelvlieg Sinds kort heeft Coragen (SC, 200 g/l chloorantraniliprole) er in België een aantal teelten bij op zijn etiket. Het mag gebruikt worden tegen bladvretende rupsen in rode biet, 4
Foto: rups in koolgewassen schorseneren, koolraap, raap, broccoli, bloemkool en sluitkool. Daarnaast mag het ingezet worden in wortel, pastinaak, knolselder en wortelpeterselie tegen wortelvlieg. Tegen koolvlieg is het erkend in radijs en rammenas. Coragen veroorzaakt verlamming. Het maaggif wordt opgenomen door de plant waardoor de vretende boosdoeners uiteindelijk sterven. Er is ook een contactwerking. Coragen is in de eerste plaats een rupsenmiddel. Het heeft een goede nevenwerking tegen wortelvlieg. Het advies tegen bladvretende rupsen is een toepassing kort na een vlucht van motten of vlinders. Jonge rupsen eten immers relatief veel ten opzichte van hun lichaamsgewicht waardoor ze heel gevoelig zijn. Tegen wortelvlieg wordt een toepassing geadviseerd vanaf de eerste vangsten op de plakvallen. Enkele voordelen van Coragen t.o.v. andere middelen zijn: de langere nawerking, de nieuwe werkingswijze en de UV- en temperatuurstabiliteit. In proeven, uitgevoerd op het PCG, kon de werkzaamheid van Coragen tegen rupsen in kool en tegen wortelvlieg in wortel mooi aangetoond worden. In broccoli, bloemkool en sluitkool mag het twee keer gebruikt worden met een interval van 4 dagen, aan een dosis van 0,125 l/ha en met een veiligheidstermijn van 21 dagen. In de andere teelten mag het twee keer gebruikt worden met een interval van 14 dagen, aan een dosis van 0,175 l/ha en met een veiligheidstermijn van 21 dagen. PCG openluchtteam 5
OPENLUCHTTEELTEN PROJECTEN Hoe de rendabiliteit van je bedrijf verhogen? Binnen het ADLO-demoproject Openluchtgroenteteelt: verhogen van de rendabiliteit door inzicht in kostenstructuur worden enthousiaste telers gezocht die deel willen uitmaken van een gesloten werkgroep per teelt. In deze werkgroepen zal open gediscussieerd worden over de diverse kostenposten verbonden aan de teelt. Deze manier van open discussiëren is heel leerrijk voor alle leden van de werkgroepen en heeft als doel de leden meer bewust te maken van de kostenstructuur van de volledige teelt en van bepaalde teeltaspecten. Aan de hand van de input van de werkgroepen zullen tools ontwikkeld worden om de rendabiliteit van uw bedrijf te verhogen. 4 werkgroepen worden opgestart: Prei verse markt (focus op arbeid en investeringen) Courgette verse markt (focus op arbeid) Sluitkool verse markt (focus op energie en investeringen) Spruitkool industrie (focus op investeringen) Heeft u interesse om deel uit te maken van deze unieke werkgroepen, geef dan zo snel mogelijk uw gegevens door aan het PCG via annelien@pcgroenteteelt.be of lucdr@ pcgroenteteelt.be. Annelien Tack en Luc De Reycke 6
TEELTEN ONDER BESCHUTTING STAND VAN ZAKEN Welke veldslarassen zaai ik deze zomer? Om je een handje te helpen in deze keuze worden de resultaten van de rassenproef veldsla zomer 2014 hieronder meegedeeld. In deze proef werden 11 rassen van 4 verschillende zaadhuizen met elkaar vergeleken. De proef werd gezaaid op 19 juni en geoogst op 29 juli. Er werd gezaaid aan 400 zaden/m². Pulsar (Rijk Zwaan) blijkt met zijn hoge opbrengst en lage gevoeligheid voor de vorming van lepelblad een echte topper tijdens de zomer. Bij dit ras is het wel belangrijk om tijdig te oogsten want het heeft wat aanleg voor de vorming van geel blad. De tweede plaats wordt gedeeld door meerdere rassen. Hier moeten zeker Agathe (Clause), Calarasi (Rijk Zwaan), Palace (Clause), Princess (Clause) en Sensation (Nunhems) vermeld worden. 120-dagenregeling voor chloorpicrine en 1,3-dichloorpropeen Vanaf 1 juni 2015 is Chloorpicrine voor 120 dagen toegelaten tegen bodemschimmels, -insecten en nematoden in volgende Ras Zaadhuis Zaadgrootte (mm) Agathe Clause 2,25-2,50 Amely Enza 2,25-2,50 Audace Clause 2,00-2,25 Calarasi Rijk Zwaan 1,75-2,00 Cirilla Rijk Zwaan 2,00-2,25 Gala Clause 2,25-2,50 Palace Clause Princess Clause 2,25-2,50 Pulsar Rijk Zwaan 3,25-3,50 Selexion Nunhems Sensation Nunhems 2,00-2,25 7
teelten onder bescherming: slasoorten, selderij (bleek-, groene en witte), radijs, tuinkers en andere kiemen en scheuten. Het is eveneens toegelaten in de teelt van witloof en roodlof (forcerie grondteelt) en aardbeien in open lucht. Telone II is dan weer vanaf 20 mei al toegelaten voor een periode van 120 dagen tegen bodeminsecten en nematoden in volgende teelten onder bescherming: slasoorten, andijvie, radicchio rosso en suikerbrood, veldsla, rucola, tuinkers en andere kiemen en scheuten, babyleaf (geoogst tot het stadium acht bladeren), spinazie, snijselder (consumptie bladeren en/of stengels) en selderij (bleek-, groene en witte). Ook in aardbeien in open lucht geldt de 120-dagenregeling. stof van Calypso, werd gestemd in februari 2015, maar nog niet gepubliceerd. Om overschrijdingen van de nieuwe MRL s te vermijden, heeft het Erkennigscomité voor bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik besloten de gebruiken van Calypso onmiddellijk in te trekken. De reden hiervoor is dat de nieuwe MRL s onmiddellijk van toepassing zullen zijn, ook als deze gewassen geproduceerd werden vóór de inwerkingtreding van de nieuwe MRL s. Er wordt aan de gebruikers met aandrang gevraagd om deze wijzigingen onmiddellijk toe te passen, zelfs als de etiketten van de op de markt aanwezige producten nog niet zijn aangepast. (Bron: FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu) PCG team beschutte teelten (Bron: FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu) Opletten met gebruik van Thiacloprid (Calypso) in sla, andijvie, radicchio rosso en suikerbrood Een herziening van de MRL (maximale residulimiet) voor thiacloprid, de actieve 8
TEELTEN ONDER BESCHUTTING PROJECTEN Project rond bioplantgoed afgerond Het kortlopende project Bioplantgoed: logistiek, diversiteit en kwaliteit ging in overleg met plantenkwekers, telers en verdeelpunten op zoek naar oplossingen voor logistieke en andere knelpunten bij het vinden van bioplantgoed. Elke teler kent het belang van kwalitatief en robuust plantmateriaal. Maar wat zijn de mogelijkheden voor jouw bedrijf om er aan te geraken? Biologische plantenkwekers zijn nu eenmaal niet zo dik gezaaid in Vlaanderen. En het zelf opkweken is een hele uitdaging, want plantenopkweek is de voorbije decennia meer en meer geëvolueerd naar een apart vakgebied met vereiste infrastructuur en mechanisatie. Binnen het kortlopende project Bioplantgoed: logistiek, diversiteit en kwaliteit (van PCG, Inagro en Bio Zoekt Keten) werden alle biologische groentetelers bevraagd. Vooral vanuit West-Vlaanderen en Limburg kwam er een sterke logistieke beperking naar voor. Op basis van deze bevraging werd in dialoog gegaan met de gekende biologische plantenkwekers. De kleinere regionale plantenkwekers kwamen samen op verschillende bedrijven om kennis uit te wisselen en zo van elkaar te leren. Dit alles werd teruggekoppeld tijdens een telersbijeenkomst met de biologische groentetelers. Met de grote plantenkwekers werd ook onderzocht hoe zij hun dienstverlening kunnen verbeteren en hoe biologische boeren hier ook zelf aan kunnen bijdragen. Als afsluiter van dit project zetten we de mogelijkheden voor de aankoop van bioplantgoed nog even op een rijtje. Die vind je in het volledige verslag op onze website www.pcgroenteteelt.be. Justine Dewitte 9
INNOVATIES Delicatessegroentjes: hoe kleiner, hoe fijner! Van mini naar micro In 2014 werd bij de proefaanleg in kader van het project In my backyard: delicatessegroenten op een dienblad! gefocust op de teelt van minigroentjes. Deze zijn de laatste jaren langzaam maar zeker een vaste waarde geworden in het assortiment. Deze groentjes zijn niet alleen gemakkelijker te bewerken maar zitten bovendien ook boordevol smaak en vitamientjes, wat hen erg aantrekkelijk maakt. De trend hoe kleiner, hoe fijner blijft zich echter nog steeds verderzetten. Restaurants en speciaalzaken gaan op zoek naar innovatieve, speciale groentjes. Meer en meer vinden we naast minigroenten nu ook microgroenten op het bord. Cressen telen Cressen worden heel vaak op tafels geteeld. De teelt is eenvoudiger en het telen op een hoogte is arbeidsvriendelijker. In biologische teelt is één van de grondbeginselen echter zo veel mogelijk één met de natuur te telen, waardoor er met volle contact met de ondergrond dient geteeld te worden. Een hele uitdaging als het over cressen gaat. Op vraag van de sector werden verschillende gewassen uitgetest in koepel met als doel deze in het voorjaar te oogsten als microgroente of cresse in het stadium van kiemlobben of maximum 1 echt ontluikend blaadje. Op het zaaibed werd een laag van 4 cm organisch materiaal aangebracht voor een betere onkruidbeheersing. Potgrond en groencompost werden vergeleken als organisch materiaal. Verder werd ook het breedwerpig inzaaien vergeleken met het zaaien op rijtjes in functie van het snijgemak. Uit de proef kwam duidelijk naar voor dat het zaaien op rijtjes (6 of 8 cm tussen de rijen) niet geschikt is voor de teelt van cressen. De plantjes beschikken over te veel ruimte en blijven daardoor laag bij de grond groeien. Pas in het stadium van babyleaf, wanneer al meerdere echte bladeren aanwezig zijn, blijkt het haalbaar om het gewas te snijden. Bij breedwerpige zaai met een hoge zaaidichtheid strekken de plantjes zich veel meer en is het wel mogelijk om de steeltjes in een heel vroeg stadium te snijden. Zowel de potgrond als de groencompost slaagden er de eerste weken goed in om het meeste onkruid tegen te houden. Na verloop van tijd kwam er meer onkruid door bij de bedden met potgrond in vergelijking met de groencompost. Bij zaai met zaaimachines moet echter opgelet worden met het gebruik van groencompost. De grovere structuur zorgde af een toe voor wat moeilijkheden bij het zaaien en bijgevolg een iets onregelmatigere opkomst. Om de opbrengst te kunnen vergelijken werd geoogst bij de objecten gezaaid op rijtjes. Door de lage groei hadden de plantjes al meerdere echte bladeren bij oogst. De kostprijs van het zaad verschilt heel sterk van gewas tot gewas, wat het niet voor elke soort haalbaar maakt om deze als cresse te telen en te verkopen. 10
Van de tien verschillende gewassen die uitgetest werden, bleken bloedzuring en rode basilicum niet geschikt om al in de tweede helft van februari te zaaien. De opkomst was heel traag en erg onregelmatig. Ook zuring Nobel en rode biet Bull s blood lieten lang op zich wachten. De andere 6 soorten kwamen snel op. Ondanks zijn snelle opkomst vertoonde radijs Topsi geen aantrekkelijke eigenschappen voor de teelt als cresse, de kiemlobben worden erg groot terwijl het steeltje heel kort blijft. Koolrabi Delicatesse blauwe blijkt wel aantrekkelijk te zijn. Echter, door zijn erg hoge bladinplanting kan er maar één keer gesneden worden, er is bijna geen hergroei mogelijk. Bladmosterd Purple Frills, Tatsoi rouge Fuego en vert Nogaro en de grootbladige tuinkers blijken erg geschikt om als cresse te oogsten. Deze 4 soorten komen snel op, hebben een aantrekkelijk uiterlijk en kunnen meerdere malen gesneden worden. Uiteraard komen nog veel andere soorten in aanmerking om uit te proberen! Annelien Tack 11
NIEUWSBRIEF MEI 2015 Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Karreweg 6 9770 Kruishoutem België P409184 Maandelijks tijdschrift (niet in augustus) Jg. 18, nr. 05 Mei 2015 Afgiftekantoor: 9770 Kruishoutem Verantwoordelijke uitgever: A. Vercamer Afzendadres: Karreweg 6, 9770 Kruishoutem