C U R S U S. Natuurmanagement. Natuurwetgeving voor beleidsadviseurs

C U R S U S Natuurmanagement Natuurwetgeving voor beleidsadviseurs

Beheerplanning en subsidies

Een natuurbeheerplan voor de Hoofsweer

Geïntegreerd beheer Natuur: de levende organismen, hun habitats, de ecosystemen waarvan zij deel uitmaken en de daarmee verbonden uit zichzelf functionerende ecologische processen, ongeacht of deze al dan niet voorkomen in aansluiting op menselijk handelen, met uitsluiting van de cultuurgewassen, de landbouwdieren en de huisdieren. Natuurelement, natuur in de bebouwde omgeving Park, bos, natuurreservaat, bosreservaat,... natuurterrein Privaat terrein <-> openbaar terrein Natuurdomein: terrein in beheer van het agentschap

Geïntegreerd beheer Beheer van natuurterreinen geïntegreerd beheer waarbij rekening gehouden wordt met: de ecologische functie de economische functie de sociale functie

Natuurbeheerplannen Natuurbeheerplannen (Art. 16 bis - duodecies ND) Kan opgemaakt worden voor een terrein dat beheerd wordt of zal worden ten behoeve van het natuurbehoud Bevat Beschrijving bestaande toestand Globale kader voor ecologische, economische en sociale fucntie Beheerdoelstellingen Beheermaatregelen Wijze van opvolging/monitoring Geldt voor een periode van 24 jaar Bij goedkeuring: gepubliceerd in BS

Maatregelen ter bevordering van het natuurbehoud Natuurbeheerplannen (Art. 16 bis - duodecies ND) Verschillende terreintypes (bos, open ecotopen, park) kunnen in 1 beheerplan, maar een beheerplan met 1 terreintype kan ook. Verschillende eigenaars en eigenaarscategorieën (openbaar, privé) kunnen in 1 beheerplan, maar een beheerplan voor 1 eigenaar kan ook. Verschillende ambities kunnen in 1 beheerplan, maar een beheerplan met 1 ambitie kan ook. Voor alle natuurdomeinen maakt ANB een natuurbeheerplan op

Natuurbeheerplanning Natuurbeheerplan (Art. 16 bis - duodecies ND) Type terrein ~ ambitie ecologische functie Type 1: behouden aanwezige natuurkwaliteit Type 2: bereiken hogere natuurkwaliteit Type 3: bereiken hoogste natuurkwaliteit Type 4: erkend natuurreservaat Afhankelijk van de gekozen doelstellingen voor de realisatie van de ecologische functie SBZ IHD: (maximaal streven naar) type 3 of 4

Maatregelen ter bevordering van het natuurbehoud Natuurbeheerplannen (Art. 16 bis - duodecies ND) Ambitie is keuze, behalve minimum type 2: ANB + openbare eigenaars Privé: VEN en SBZ Beheerplan niet verplicht, behalve: ANB Openbare eigenaars IHD Wel nodig subsidies of reservaat Beheerplan = werkinstrument = verbintenis Subsidie: afhankelijk van ambitie, niet van type beheerder

Natuurbeheerplanning Natuurbeheerplan Type 1: behoud aanwezige natuurkwaliteit Uitgangspunten beheer: Standstill en zorgplicht Beheerder draagt zorg voor de ecologische waarden van het terrein zonder specifiek naar bepaalde natuurstreefbeelden te streven. Beheerplan: nuttig planmatig werken zonder telkens vergunningen en ontheffingen te moeten aanvragen. Let wel: beheerplan nodig om subsidie voor sociale functie te krijgen.

Natuurbeheerplanning Natuurbeheerplan Type 2: na streven hogere natuurkwaliteit Uitgangspunten beheer: Min. ¼ opp. terrein realiseren min. 1 natuurstreefbeeld, volledige oppervlakte: CGN. Formulering doelstellingen waarbij maatregelen ter realisatie van de economische en sociale functie de ecologische functie niet mogen verhinderen Plaatselijk kan klemtoon op realiseren van een functie gelegd worden, als andere functies voldoende in het volledige terrein aan bod komen.

Natuurbeheerplanning Natuurbeheerplan Type 3 en 4: na streven hoogste natuurkwaliteit Uitgangspunten beheer: Volledige opp. terrein (min 90%) realiseren min. 1 natuurstreefbeeld. Voldoende oppervlakte! min. 1 natuurstreefbeeld moet in 1 ecologisch geheel van min. 5 ha (struwelen) en 10 ha (bossen) gerealiseerd worden, tot. opp. NSB is min. 10 ha. Streven naar realisatie sociale en economische functie als dit de realisatie van de ecologische functie en natuurstreefbeelden niet bemoeilijkt of verhindert.

Natuurbeheerplanning Natuurbeheerplan Type 3 en 4: na streven hoogste natuurkwaliteit Uitgangspunten beheer: Type 4: Erfdienstbaarheid: publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van duurzaam gebruik en langdurig beheer van het terrein als natuurreservaat Toetsingskader Vlaamse natuurreservaten: geen extra oppervlaktenormen maar de betrokken vegetaties en leefgebieden zijn omvangrijk genoeg om lange termijn garanties te bieden voor het duurzaam behoud.

Natuurbeheerplanning

Natuurbeheerplanning 5 delen: 1. Verkenning: informeel overleg algemene beschrijving + globaal kader voor de 3 functies Mogelijke visie op hoofdlijnen wordt uitgewerkt Inventarisatie wordt vastgelegd Uitstapmogelijkheid wordt voorzien Duidelijkheid voor betrokkenen Specifiekere afspraken per terrein Eenvoudiger beheerplan 2. inventaris: Enkel die elementen inventariseren die strikt noodzakelijk zijn voor uitwerken visie en bepalen & opvolgen van doelstellingen. 3. Beheerdoelstellingen Visie uit de verkenningsfase wordt uitgediept op basis van resultaten inventarisatie en verdere discussie. 4. Beheermaatregelen Concretisering van de visie en de doelstellingen 5. Opvolging Opvolging van doelen en maatregelen Is basis voor 6-jaarlijkse evaluatie beheerplan

Inhoud verkenningsnota

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Beheerder en kadastrale gegevens: ANB, eigenaar van het domein Hoofsweer gelegen in de gemeente Brecht. Kad Gem Nr Kadasternr Oppervlakte in ha Gemeente 11043 55 a2 0,09 Brecht 11043 92 s2 0,93 Brecht 11043 38 e2 0,57 Brecht 11043 100 e 8,62 Brecht 11043 103 l 3,01 Brecht 11043 164 c 9,41 Brecht 11043 96 f 2,89 Brecht 11043 163 b 2,78 Brecht 11043 92 l2 0,05 Brecht Totale oppervlakte: 28,36 ha

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Indiener beheerplan: Agentschap voor Natuur en Bos Terreinbeheer West Lange Kievitstraat 111-112 2000 Antwerpen, tel: 03 224 62 62. Regiobeheerder: directeur terreinbeheer West, Stefan Borry Boswachter: Harry Thys

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Situering en identificatie van het terrein:

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Situering en identificatie van het terrein: Gewestplan

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Situering en identificatie van het terrein: RUP

Verkenningsnota H1 Algemene beschrijving Situering en identificatie van het terrein: Kaart met ligging in gebieden met beschermingsstatuut volgens nationale en internationale wetgeving: VEN

Verkenningsnota H1, Situering en identificatie van het terrein: Kaart met ligging in gebieden met beschermingsstatuut volgens nationale en internationale wetgeving: beschermd landschap - ankerplaats erfgoedlandschap (onroerend erfgoed)

Verkenningsnota

Verkenningsnota H1, Situering en identificatie van het terrein: BWK BWK code Ap+Aom Ae sf vm qb Karteringseenheid Zeer diep water + oligotrofe plas Eutroof water Vochtig wilgenstruweel op voedselrijke bodem Elzenbroek Eiken-berkenbos

Cases Bespreek welke ontheffingen, vergunningen of machtigingen nodig zijn voor volgende geplande werkzaamheden in de Hoofsweer (ga er van uit dat er geen beheerplan is goedgekeurd): 1. het plaatsen van de vogelkijkwand, naast de grote, diepe vijver gelegen in het zuidelijke deel van de Hoofsweer; 2. het graven van een nieuwe poel ten behoeve van de kamsalamanders in het noordelijke beboste stuk; 3. het kappen van een zoom uit het bos om voldoende beschijning toe te laten op de plas; 4. kappen bomenrij op de rand met het agrarisch gebied (zuiden, net buiten VEN gebied).

Cases 1. het plaatsen van de vogelkijkwand vogelkijkwand = constructie constructies plaatsen = stedenbouwkundig vergunningsplichtig aanvragen bij gemeente, advies ANB. Wijzigen vegetaties: natuurvergunning in natuurgebied, in VEN: verboden! individuele ontheffing aanvragen bij ANB (zit in advies SBKV) + vermijden onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur Ontbossing? SBZ-H: PB?

Cases 2. het graven van een nieuwe poel ten behoeve van de kamsalamanders graven poel = reliëfwijziging reliëf wijzigen = stedenbouwkundig vergunningsplichtig aanvragen bij gemeente, advies ANB VEN: verboden! individuele ontheffing (zit in advies ANB), vermijden onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur ontbossing? ontheffing + stedenbouwkundige vergunning + boscompensatievoorstel ontbossing in SBZ-H: PB!

Cases 3. het kappen van een zoom uit het bos om voldoende beschijning toe te laten op de plas ontbossing? ontheffing + stedenbouwkundige vergunning (advies ANB) + boscompensatievoorstel VEN: vegetatiewijziging verboden! individuele ontheffing (zit in advies ANB), vermijden onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur ontbossing in SBZ-H: PB!

Cases 4. kappen bomenrij op de rand met het agrarisch gebied (zuiden) stedenbouwkundige vergunning: gemeente natuurvergunning: gemeente STBK vergunning, natuurvergunning wordt vervangen door adviesvraag aan ANB

Inhoud verkenningsnota belangrijke input boswachter!

Verkenningsnota Ecologische functie Huidige toestand Gelegen in SBZ-H: BE2100019 Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen kamsalamanderhabitats, deelgebied BE2100019-3 Aanwezigheid van Europese en regionaal belangrijke soorten: ijsvogel, smient, rietgans, krakeend, wintertaling, nonnetje, grote zaagbek, tafeleend, kuifeend, wilde zwaan, grote zilverreiger, watervleermuis, rosse vleermuis, dwergvleermuis en kamsalamander. Enkele open terreinen: 4030/6230. 6230 is lokaal goed ontwikkeld. Bostypes: 9120/9190, 91E0 en sf/so. Randvoorwaarden beleid SBZ-H, VEN, Vlaams Natuurreservaat. Aanwezigheid Europese soorten in het bijzonder kamsalamander. Relatie met omgeving Intensieve landbouw aanpalend, instroom van landbouwwater. Aanpalend weekendzone en industrieterrein Verder aanpalend ook belangrijke kamsalamanderhabitats in beheer van Natuurpunt: Kooldries. Potentie van de plek Behoud/verbetering van het kamsalamanderhabitat en aansluitend de open plekken met 6230/4030. Verdere ontwikkeling van de bostypes 9120/9190 en 91E0 stimuleren door het wegnemen of ringen van exoten. Spontane ontwikkeling verder laten evolueren.

Ecologische functie Visie eigenaar/beheerder Verkenningsnota open plekken met 6230/4030. Verdere ontwikkeling van de bostypes 9120/9190 en 91E0 stimuleren door het wegnemen of ringen van exoten. Spontane ontwikkeling verder laten evolueren. Implementeren van IHD-H, verbeteren kamsalamanderhabitats. Behoud van geschikt leefgebied met complex van loofbos, open water en open plekken. Spontane ontwikkeling van de bostypen naar goed ontwikkelde loofboshabitats. Behoud open vegetaties 4030/6230

Verkenningsnota Sociale functie Huidige toestand De Hoofsweer maakt deel uit van het Beschermd landschap Brechtse heide. Het landschapsbeheerplan beschermd landschap Brechtse heide werd goedgekeurd in 2009. Het wandelknooppuntennetwerk Brechtse Heide loopt doorheen en langs het terrein. Bewegwijzerd wandelpad dat doorheen aangrenzende domein Kooldries (NP) en de Hoofsweer loopt. Er is een vogelkijkhut aan de grote zuidelijke vijver die vogelkijkers aantrekt. Randvoorwaarden beleid De Hoofsweer is gelegen in VEN en is een Vlaams natuurreservaat. De bepalingen uit het ND m.b.t. deze gebieden moet gerespecteerd worden (Art. 25 en Art. 35 van het ND). Het landschapsbeheerplan (VLM, 2009) erkent het recreatief medegebruik met respect voor de draagkracht van het gebied. Uitgangspunt is het vormen van recreatieve netwerken waarbij paden en routes met elkaar verbonden worden. Hierbij moet het publieke karakter en de toegankelijkheid van deze paden en routes maximaal gegarandeerd worden. Toegankelijkheidsregeling: basisregel, principiële toegankelijkheid. Relatie met omgeving Gebied maakt deel uit van wandelnetwerk rond de Brechtse Heide. Recreatiedruk in goede banen leiden conform het op te maken geleidingsplan (Landschapsbeheerplan, VLM, 2009). Potentie van de plek Lokaal in trek voor kleine(gegidste natuur)wandelingen of in relatie met Brechtse heide voor grote landschapswandelingen. Potenties voor landschap/onroerend erfgoed: instandhouding typisch karakter van het landschap (kleiputten en open ontginningslandschap).

Sociale functie Visie eigenaar/beheerder Brechtse heide voor grote landschapswandelingen. Verkenningsnota Potenties voor landschap/onroerend erfgoed: instandhouding typisch karakter van het landschap (kleiputten en open ontginningslandschap). Openstelling/wandelnetwerk en kijkhut behouden in overleg met Natuurpunt en Regionaal Landschap Voorkempen. Enkel zachte recreatie toelaten bij machtigingen. In stand houden open ontginningslandschap met kleiputten. Gezien de principiële toegankelijkheid is de opmaak van een Toegankelijkheidsregeling niet nodig.

Verkenningsnota Economische functie Huidige toestand Randvoorwaarden beleid Houtopbrengst is marginaal: brandhout. Potenties productie van kwaliteitshout zeer laag (sterk schommelende waterpeilen, actuele structuur van de bosbestanden). SBZ-H en aanwezige Europese en regionaal belangrijke soorten. De aanwezige waardevolle habitats 4030/6230/9120-9190/91E0 mogen geenszins schade oplopen bij de exploitatie en houtproductie. Natuurreservaat & VEN, IHD. Relatie met omgeving - Potentie van de plek Visie eigenaar/beheerder Zeer beperkt. Brandhoutverkoop i.f.v. beheerdoelstellingen.

Verkenningsnota

Natuurstreefbeelden Globaal kader: gewenste natuurstreefbeelden en/of doelen voor soorten die men op de lange termijn wil bereiken. In het gebied streven we naar een complex van goed ontwikkelde loofbossen met open waterplassen. Lokaal is er aandacht voor open plekken met elementen van heide of heischraal grasland. Voor soorten streeft men naar goed ontwikkelde leefgebieden voor kamsalamander en vleermuizen. De grote, diepe plas in het zuiden (beheereenheid 2A) wordt beheerd in functie van overwinterende en doortrekkende watervogels.

Natuurstreefbeelden De natuurstreefbeelden vegetatie zijn: Bossen: goed ontwikkelde loofboshabitats habitat 9190 (eiken-berkenbossen) - 9120 (eiken-beukenbossen op zuurminnende bodems), habitat 91E0 (elzenbroekbossen), rbbsf (vochtig wilgenstruweel op voedselrijke bodems). Tevens waardevolle open plekken met elementen van droge heide (4030). Habitat 6230: heischraal grasland

Natuurstreefbeelden Leefgebieden soorten: Het ganse terrein wordt aangeduid als leefgebied voor soorten. De ondiepe, zonbeschenen waterpartijen vormen leefgebied voor Kamsalamander. Het complex van bossen en open waterpartijen is een geschikt leefgebied voor tal van vleermuizen en watervogels. Naast de hoger genoemde vegetatiestreefbeelden behoren ook de volgende biotopen tot leefgebied: Ae: ondiepe plassen: leefgebied beheren voor kamsalamander, ijsvogel. Ap: diepe ontginningsplassen: foerageergebied voor watervleermuis, rosse vleermuis en dwergvleermuis, overwinteringsgebied voor de Europees beschermde soorten nonnetje, grote zilverreiger, ijsvogel en wilde zwaan.

Inventarisatiefiches

Maatregelen

Subsidies Subsidies (Art. 16 sedecies ND) Uitgangspunten subsidieregeling Gelijke inspanningen gelijke financiering Rekening houdend met mate waarin beheermaatregelen uitgevoerd en natuurstreefbeelden bereikt worden en mate waarin terrein wordt opengesteld Iedereen kan aan natuurbeheer doen iedereen kan beloond worden voor inspanning Systeem van subsidies moet realisatie doelstellingen stimuleren Subsidie voor beheermaatregelen: gebaseerd op normkosten waarbij opbrengsten worden in rekening gebracht

Subsidies (Art. 16 sedecies ND) Subsidies

Subsidies Wat wordt er gesubsidieerd? Uitvoering beheermaatregelen voor de realisatie van een natuurstreefbeelden: basissubsidie aanvullende subsidie bosomvorming aanvullende subsidie voor het behoud en de verbetering van soorten aanvullende subsidie voor opvolging resultaatindicatoren aanvullende subsidie voor het bereiken en het beheer van onbeheerde climaxvegetaties Subsidie voor investeringen projectsubsidies natuur restfinanciering LIFE-programma

Subsidies Wat wordt er gesubsidieerd? Aankoopsubsidie Aankoop gronden met oog op erkenning NR Aankoop gronden met oog op bebossing Openstelling: Subsidies om terreinen toegankelijk te maken en te houden Projectsubsidies openstelling Subsidie voor de werking van onthaalpoorten Subsidie voor de opmaak van een NBP

Subsidies Subsidies bebossing herbebossing Bebossing Herbebossing Kosten beplanting Aanbevolen herkomsten 3500 /ha Aandeel plantgoed AH * aantal ha * 250 3000 /ha Aandeel plantgoed AH * aantal ha * 250 Wildbescherming collectief 350 /100m raster 235 /100m raster Wildbescherming individueel 0,65 / apart beschermingsstuk 0,45 / apart beschermingsstuk Onderhoud (12 j, landbouwers) 185 /ha/j de eerste 5 jaar; daarna 75 /ha/j - Inkomstenverlies (12 j, landbouwers) 800 /ha/j -

Subsidies Case subsidies bebossing herbebossing Beoordeel het dossier dat Kelly Verbos heeft ingediend voor de bebossing van een terrein in Houthalen Helchteren. Bereken de subsidie en bespreek wanneer ze die zal krijgen.

Subsidies Bestaande subsidies: http://www.natuurenbos.be/bossubsidies