Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Jaarlijkse Monitoring van de Kwaliteit van de SGHoormerken 1 augustus 2010 31 augustus 2011 1
Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Inhoud van de monitoring... 3 3 Conformiteit... 4 3.1 Visuele Controle... 4 3.1.1 Inleiding... 4 3.1.2 Resultaten... 4 3.1.3 Bespreking non-conformiteiten... 4 3.2 Laboratoriumonderzoeken... 6 3.2.1 Inleiding... 6 3.2.2 Resultaten... 6 4 Marktverdeling... 7 5 Klachtmeldingen... 7 5.1 Inleiding... 7 5.2 Levering... 8 5.3 Kwaliteit... 8 6 Leveringstermijnen... 9 6.1 Inleiding... 9 6.2 Resultaten... 10 7 Samenvatting... 11 2
1 Inleiding Tabel 1 geeft een overzicht van de beschikbare oormerktypes voor schapen, geiten en hertachtigen (SGH). Couple 14 (Allflex) is het oormerktype dat het langst op de markt is. De elektronische oormerken( Sheep Air Tag van Allflex en Orimark-Tagtronic van Metagam) zijn enkel verplicht bij export van SGH. Tabel 1 Markt voor oormerktypes voor schapen, geiten en herachtigen (Vlaanderen) Oormerktype Leverancier Nummer erkenning Datum start verdeling Couple 14 zalmkleurig Allflex Europe SAS BE 311 2006 Couple 14 blauwkleurig Allflex Europe SAS BE 312 2006 Bouton Allflex Europe SAS SVD 35 2010* Sheep Air Tag (elektronisch) Allflex Europe SAS BE 313 2010 Orimark-Tagtronic (elektronisch) Metagam BVBA BE 331 2010 * Bouton was reeds eerder op de markt enkel voor dwergrassen Ouessant en Soay, maar sinds 2010 (KB van 18 augustus 2010) toegestaan voor alle schapen, geiten en hertachtigen Teneinde de verhouding prijs/kwaliteit regelmatig te toetsen werd een systematische monitoring opgezet. Deze monitoring werd gestart op 1 augustus 2006. In totaal zijn er dus reeds 5 monitoringjaren (zie Tabel 2). De huidige resultaten betreffen het vijfde jaar. Tabel 2 Overzicht monitoring-jaren Periode Jaar van de monitoring 1 aug 2006 31 juli 2007 Jaar 1 1 aug 2007 31 juli 2008 Jaar 2 1 aug 2008 31 juli 2009 Jaar 3 1 aug 2009 31 juli 2010 Jaar 4 1 aug 2010 31 aug 2011 Jaar 5 Dit jaar werd ervoor gekozen om het monitoring-jaar uit te breiden met 1 maand. Zodoende zal vanaf volgend jaar het monitoring-jaar overeenkomen met het kwaliteitsjaar binnen de unit I&R van DGZ. Daardoor kunnen resultaten gemakkelijker gecombineerd worden. 2 Inhoud van de monitoring In Tabel 3 wordt de inhoud van de jaarlijkse monitoring weergegeven. Tabel 3 Inhoud van de monitoring Item Conformiteit Marktverdeling Klachtmeldingen Leveringstermijnen Beschrijving De conformiteit van de oormerken wordt steekproefsgewijs geëvalueerd. Dit gebeurt a.h.v.: visuele controle laboratoriumonderzoek (enkel voor Couple 14) Marktverdeling van de verschillende types wordt bepaald. Klachtmeldingen m.b.t. de levering of kwaliteit van de oormerken worden bijgehouden en indien nodig overgemaakt aan de leverancier. Voor alle bestellingen wordt de leveringstermijn bekeken. 3
3 Conformiteit 3.1 Visuele Controle 3.1.1 Inleiding Bij de monitoring worden de oormerken aan een visuele controle onderworpen. Daarbij worden enerzijds een aantal punten gecontroleerd die opgenomen zijn in de nationale wetgeving (KB 3 juni 2007,gewijzigd bij KB van 18 augustus 2010) en anderzijds een aantal bijkomende elementen. Deze laatste punten worden gezien als een meerwaarde voor het oormerk, maar worden niet noodzakelijk geacht. 3.1.2 Resultaten De resultaten van de visuele controles voor alle oormerktypes staan vermeld in Tabel 4. 3.1.3 Bespreking non-conformiteiten Voor alle oormerktypes wordt het hermerkingsnummer niet weergegeven, hoewel dit in de wetgeving vermeld staat. De databank Sanitel is echter niet voorzien om een hermerkingsnummer bij te houden voor SGH. 3.1.3.1 Couple 14 De firmanaam en het oormerktype werden niet vermeld. Bij één controle werd vastgesteld dat er gietranden aanwezig waren. (zie Figuur 1). Dit wordt niet vermeld in de nationale wetgeving. Figuur 1 Gietranden - Couple 14 3.1.3.2 Bouton en Sheep Air Tag Het oormerktype werd niet vermeld. Dit wordt echter niet vermeld in de nationale wetgeving. 3.1.3.3 Orimark Tagtronic De firmanaam en het lotnummer werden niet vermeld. De verbindingspen is niet helemaal rond en er werden ook enige gietranden vastgesteld op de punt zelf (zie Figuur 2). Dit wordt echter niet vermeld in de nationale wetgeving. Figuur 2 Verbindingspen Orimark-Tagronic 4
Tabel 4 Resultaten visuele controle Onderwerp Couple 14 Bouton Sheep Air Tag Orimark- Tagtronic (1) (2) (1) (1) (1) 1. Inschripties Paar oormerken (visueel of elektronisch) Ingeval van verlies, hermerkingsnummer in Romeinse cijfers zowel op mannelijk als vrouwelijk - - - - - * plaatje Landcode, checkdigit van het officieel nummer en de eerste vier cijfers van het officieel + + + + + * nummer en dit zowel op mannelijk als vrouwelijk plaatje Laatste vier cijfers van het officieel nummer en dit zowel op mannelijk als vrouwelijk plaatje * + + + + + Zegel SVD/BE gevolgd door erkenningnummer op het mannelijk en vrouwelijk plaatje * + + + + + Vermelding van lotnummer / productiemaand en jaar op mannelijk of vrouwelijk plaatje ** +/+ +/+ +/+ +/+ -/+ Vermelding van firmanaam / oormerktype op mannelijk of vrouwelijk plaatje ** -/- +/+ +/- +/- -/+ Beslagoormerken Landcode en beslagcode op de eerste lijn op het mannelijk en vrouwelijk plaatje * + + Vier cijfers van het volgnummer op het mannelijk en vrouwelijk plaatje * + + Zegel BE gevolgd door erkenningnummer op het mannelijk en vrouwelijk plaatje * + + Vermelding van lotnummer / productiemaand en jaar op mannelijk of vrouwelijk plaatje ** +/+ +/+ Vermelding van firmanaam / oormerktype op mannelijk of vrouwelijk plaatje ** -/- -/- 2. Kleur Inscriptie (zwart) ** + + + + + Visueel oormerk (zalm) * + + + Oormerk met elektronische transponder (groen) * + + + + Enkelvoudig beslagoormerk (blauw) * + + 3. Vormgeving Vorm van de verbindingspen moet bij voorkeur konisch zijn ** + + + + + Punt moet scherp en hard zijn ** + + + + + Oppervlakte plaatjes moet glad zijn ** + + + + + Verbindingspen moet rond zijn ** + + + + - Er mogen geen gietranden op oppervlak van de plaatjes aanwezig zijn ** - - + + + * Vermeld in nationale wetgeving (KB 3 juni 2007, gewijzigd bij KB van 18 augustus 2010)) uitz.: Hermerkingsnr staat vermeld in KB maar sinds Go Live van Veeportaal (16 maart 2009) niet meer van toepassing ** Extra element (1) Conformiteit t.o.v. nationale wetgeving of waardering extra element (2) Vergelijking met het resultaat tijdens de erkenningsprocedure + = conform vermelding in nationale wetgeving of positieve evaluatie extra element (1); resultaat monitoring gelijk aan resultaat tijdens erkenningsprocedure (2) - = niet conform vermelding in nationale wetgeving of negatieve evaluatie extra element (1); resultaat monitoring verschillend van resultaat tijdens erkenningsprocedure (2) 5
3.2 Laboratoriumonderzoeken 3.2.1 Inleiding Tijdens de erkenningsprocedure werden de oormerken onderworpen aan een labo-onderzoek (enkel Couple 14). Daarbij werd de trekkracht van de sluiting onderzocht. Daarnaast werd ook een vingerafdruk van de gebruikte kunststof genomen. Deze vingerafdruk werd herhaald tijdens de monitoring en vergeleken met de resultaten tijdens de erkenning. Op die manier werd nagegaan of nog steeds dezelfde kunststof werd gebruikt als bij erkenning van het oormerk en de resultaten van de test op de trekkracht dus nog steeds van toepassing zijn. De testen werden uitgevoerd door het Vlaams Kunststofcentrum (VKC), zowel tijdens de erkenningsprocedure als in het kader van de monitoring. 3.2.2 Resultaten Aan de hand van de uitgevoerde testen werd bepaald of in Jaar 5 van de monitoring voor het oormerktype Couple 14 nog steeds dezelfde kunststof werd gebruikt als in 2005 (bij de erkenning). Dit wordt zowel voor het mannelijk als voor het vrouwelijk plaatje getest. Voor het zalmkleurig oormerk is tijdens alle monitoring-jaren gebleken dat de kunststof van het mannelijk en vrouwelijk plaatje dezelfde zijn, en dat deze niet verschilt van de kunststof die in 2005 werd gebruikt. Voor het blauwkleurig oormerk werd tijdens alle monitoring-jaren vastgesteld dat dezelfde kunststof werd gebruikt voor het vrouwelijk als voor het mannelijk plaatje, maar verschilt van de kunststof die in 2005 werd gebruikt. De kunststof die tijdens alle monitoring-jaren werd gebruikt voor de blauwkleurige oormerken was dezelfde als deze voor de zalmkleurige oormerken in 2005. 6
4 Marktverdeling In totaal werden 9.654 beslagoormerken (enkel Couple 14), 142.461 primo-oormerken en 2.025 hermerkingsoormerken besteld. Figuur 3 en Figuur 4 tonen de verdeling voor primo- en hermerkingsoormerken over de verschillende oormerktypes in Vlaanderen. Primo-oormerken Hermerkingsoormerken 5% 7% 2% Bouton (Allflex) 9% 79% 30% 14% 54% Couple 14 (Allflex) Sheep Air Tag (Allflex) Orimark-Tagtronic (Metagam) Figuur 3 en Figuur 4 Marktverdeling (%) primo- en hermerkingsoormerken (Vlaanderen) Bij primo-oormerken wordt het grootste gedeelte (79 %) van de markt ingenomen door het reeds lang bestaande type Couple 14. Bij de hermerkingsoormerken is er een opvallend aandeel voor de elektronische oormerken (30 % voor Sheep Air Tag en 14 % voor Orimark-Tagronic). 5 Klachtmeldingen 5.1 Inleiding Klachten worden in de meeste gevallen geregistreerd naar aanleiding van reacties van de veehouders. In bepaalde gevallen gebeurt dit naar aanleiding van interne controles bij DGZ. Klachten worden telefonisch of schriftelijk ontvangen en geregistreerd in een interne informaticatoepassing. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen individuele klachten (van toepassing op één veehouder) en algemene klachten (van toepassing op een groep van veehouders). Indien het nodig wordt geacht, wordt de klacht geëscaleerd naar de leverancier. M.b.t. de monitoring van de oormerken worden volgende types klachten geregistreerd: Levering - niet geleverd (binnen de termijn) - verkeerd geleverd - onvolledig geleverd Kwaliteit - afgebroken of uitgevallen oormerken - leesbaarheid - foute opdruk - problemen bij plaatsing - andere m.b.t. kwaliteit In totaal werden 42 klachten geregistreerd (waarvan 4 algemene), allen m.b.t. oormerktypes van de leverancier Allflex. 7
Tabel 5 Overzicht van het aantal en type klachten geregistreerd tijdens deze jaar 5 van de monitoring Type Subtype Jaar 5 Levering Niet geleverd (binnen de termijn) 29 (Waarvan 4 algemene klachten) Verkeerd geleverd 6 Onvolledig geleverd 6 Kwaliteit Andere m.b.t. kwaliteit 1 TOTAAL 42 5.2 Levering Niet geleverd (binnen de termijn) Wanneer een veehouder DGZ contacteert om te melden dat een pakket niet toegekomen is, wordt dit onderzocht en indien nodig wordt hiervoor een klacht niet geleverd (binnen de termijn) geregistreerd. Hiervan zijn er 29 klachtendossiers over opgemaakt, waarvan 4 algemene klachten (verschillende veehouders betrokken). In 8 gevallen lag de oorzaak bij de leverancier (Allflex). De oorzaak dat de bestellingen niet werden geleverd (binnen de termijn) was een foutieve manier van verpakken of het ontbreken van gegevens op de adressticker. In het laatste geval keerden de pakketten terug naar de leverancier. Van de 21 andere gevallen is de oorzaak niet gekend. Hierbij vermoeden we dat de niet geleverde pakketten verloren zijn gegaan tijdens de verzending (met de post of koerierdienst). Na het doorlopen van de interne procedure wordt er beslist om de oormerken al dan niet onmiddellijk opnieuw te bestellen. Deze klachten worden telkens geregistreerd, maar niet geëscaleerd naar de leverancier, aangezien de verzending van de pakketten door de leverancier bevestigd werd. Verkeerd geleverd Van dit type werden 6 klachtendossiers opgemaakt. Hierbij gaat het om pakketten die omgewisseld werden tussen veehouders (2x) of pakketten die naar DGZ moesten komen maar toch naar de veehouder zijn gestuurd(4x). Er werd telkens een klacht naar de leverancier gestuurd en in 4 gevallen werd bevestigd dat de oorzaak bij de leverancier lag. Onvolledig geleverd Er zijn 6 klachten opgemaakt over bestellingen die onvolledig geleverd werden. Telkens werd er een klacht doorgestuurd naar Allflex, in 4 van de 6 gevallen lag de oorzaak bij hen. Bij deze 4 gevallen was er sprake van ontbrekend materiaal (oormerktang). De andere twee gevallen betroffen een dossier over een ontbrekende flap en een dossier over een ontbrekend oormerk. 5.3 Kwaliteit Van de binnengekomen klachten ging er 1 over de kwaliteit van het oormerktype Bouton. De oormerken waren losgekomen van de plastic houder waardoor ze door elkaar zaten. 8
6 Leveringstermijnen 6.1 Inleiding Bestellingen van veehouders komen toe bij DGZ via post, fax, e-mail of Veeportaal. Deze bestellingen worden gegroepeerd per oormerktype (Couple 14, Bouton, Sheep Air Tag, Orimark-Tagtronic), per model (primo-oormerk, beslagoormerk of hermerkingsoormerk) en per leveringsplaats (veehouder, DGZ Drongen of DGZ Diest). Tangen en pinnen worden apart of samen met de oormerken besteld. Deze gegroepeerde bestellingen worden dagelijks overgemaakt aan de leverancier. De grootte van deze bestellingen verschilt sterk naargelang oormerktype, model en leveringsplaats. Eén bestelling van DGZ naar de leverancier bevat meestal bestellingen van verschillende veehouders. Wanneer een bestelling bij de leverancier wordt geplaatst, stuurt de leverancier aan DGZ een ontvangstbevestiging. Wanneer de bestelling vertrekt uit de fabriek, stuurt de leverancier aan DGZ een verzendbevestiging. De termijn voor de ontvangstbevestiging betreft het aantal dagen tussen plaatsing van de bestelling en verzending van de ontvangstbevestiging. De termijn voor de verzendbevestiging betreft het aantal dagen tussen de ontvangstbevestiging en de datum van vertrek van de bestelling uit de fabriek (zoals meegedeeld door de leverancier). De termijn voor de registratie van de bestelling (door DGZ) en voor de verzending van het pakket (door de post of koerierdienst) zit niet vervat in de vermelde termijnen. Bij de interpretatie van onderstaande gegevens dient men met volgende opmerkingen rekening te houden: Enkel werkdagen werden in rekening gebracht. Indien er geen ontvangstbevestiging werd doorgestuurd geldt het volgende: - aantal dagen tussen bestelling en ontvangstbevestiging werd aangeduid als 99 ; - aantal dagen tussen ontvangstbevestiging en verzendbevestiging = dagen tussen bestelling en verzendbevestiging. Indien er geen verzendbevestiging werd doorgestuurd geldt het volgende: - aantal dagen tussen bestelling en ontvangstbevestiging = volgens gewone berekening; - aantal dagen tussen ontvangstbevestiging en verzendbevestiging werd aangeduid als 99 ; - aantal dagen tussen bestelling en verzendbevestiging werd aangeduid als 99. Indien door een fout in het bestelbestand (verantwoordelijkheid DGZ) een ontvangst- en verzendbevestiging vertraging opliepen, werden deze gegevens niet opgenomen in de berekeningen. 9
Percentage van het aantal bestellingen 6.2 Resultaten Figuur 5 toont een overzicht van het percentage van de bestellingen dat binnen een bepaald aantal werkdagen na bestelling verzonden wordt. 120% 100% 80% 60% 40% Primo + Beslag Allflex Hermerking Allflex Primo Metagam Hermerking Metagam 20% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 19 28 30 99 Aantal werkdagen tussen bestelling en verzendbevestiging Figuur 5 Overzicht van het % bestellingen van de oormerken waarvoor de verzendbevestiging binnen een bepaald aantal dagen na het plaatsen van de bestelling verstuurd wordt. Bij Metagam wordt voor het grootste gedeelte van de bestellingen de verzendbevestiging binnen 1 werkdag verstuurd, zowel voor primo- als voor hermerkingsoormerken. Bij de firma Allflex verloopt het versturen van de verzendbevestiging gespreid, waarbij de hermerkingsoormerken iets sneller gaan dan de primo-oormerken. 10
7 Samenvatting Teneinde de verhouding prijs/kwaliteit regelmatig te toetsen werd een systematische monitoring opgezet van de kwaliteit van de SGH-oormerken. In een eerste gedeelte werd de conformiteit (Hoofdstuk 3) van de oormerken geëvalueerd a.h.v. visuele controles en laboratoriumonderzoek. Bij de visuele controle werd één belangrijke afwijking vastgesteld. Het hermerkingsnummer wordt bij geen enkel oormerktype weergegeven, hoewel dit in de wetgeving vermeld staat. De databank Sanitel is echter niet voorzien om een hermerkingsnummer bij te houden voor SGH. Bij de labotesten werd voor het type Couple 14 nagegaan of het type kunststof nog steeds hetzelfde was als tijdens de erkenningsprocedure. Voor het zalmkleurig oormerk is tijdens alle monitoringjaren gebleken dat de kunststof van het mannelijk en vrouwelijk plaatje dezelfde zijn, en dat deze niet verschilt van de kunststof die in 2005 werd gebruikt. Voor het blauwkleurig oormerk werd tijdens alle monitoring-jaren vastgesteld dat dezelfde kunststof werd gebruikt voor het vrouwelijk als voor het mannelijk plaatje, maar verschilt van de kunststof die in 2005 werd gebruikt. De kunststof die tijdens alle monitoring-jaren werd gebruikt voor de blauwkleurige oormerken was dezelfde als deze voor de zalmkleurige oormerken. In een tweede gedeelte werd de marktverdeling (Hoofdstuk 4) van de verschillende oormerktypes bekeken. Bij primo-oormerken wordt het grootste gedeelte (79 %) van de markt ingenomen door het reeds lang bestaande type Couple 14. Bij de hermerkingsoormerken is er een opvallend aandeel voor de elektronische oormerken (30 % voor Sheep Air Tag en 14 % voor Orimark-Tagronic). In een derde gedeelte werden de klachtmeldingen m.b.t. levering en kwaliteit van de oormerken beschreven (Hoofdstuk 5). In totaal werden 42 klachten geregistreerd. 29 klachten gingen over niet (binnen de termijn) geleverde pakketten; 12 klachten betroffen verkeerd of onvolledig geleverde pakketten. Slechts 1 klacht werd er geregistreerd over de kwaliteit. Tenslotte werd voor alle bestellingen de leveringstermijn bekeken (Hoofdstuk 6). Bij Metagam wordt voor het grootste gedeelte van de bestellingen de verzendbevestiging binnen 1 werkdag verstuurd, zowel voor primo- als voor hermerkingsoormerken. Bij de firma Allflex verloopt het versturen van de verzendbevestiging gespreid, waarbij de hermerkingsoormerken iets sneller gaan dan de primo-oormerken. 11