Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 300 A Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2006 Nr. 65 1 Samenstelling: Leden: Dijksma (PvdA), Hofstra (VVD), ondervoorzitter, Atsma (CDA), voorzitter, Van Gent (GroenLinks), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Van der Staaij (SGP), Depla (PvdA), Van As (LPF), Mastwijk (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Koopmans (CDA), Gerkens (SP), Van Lith (CDA), Van der Ham (D66), Haverkamp (CDA), Boelhouwer (PvdA), De Krom (VVD), Verdaas (PvdA), Hermans (LPF), Dezentjé Hamming (VVD), Van Hijum (CDA), Roefs (PvdA), Van der Sande (VVD), Lenards (VVD), Knops (CDA) en Krähe (PvdA). Plv. leden: Samsom (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Hessels (CDA), Özütok (GroenLinks), Smeets (PvdA), Slob (ChristenUnie), Waalkens (PvdA), Herben (LPF), Van Winsen (CDA), Halsema (GroenLinks), Jager (CDA), Vergeer (SP), Van Haersma Buma (CDA), Bakker (D66), De Pater-van der Meer (CDA), Van Dam (PvdA), Van Beek (VVD), Dubbelboer (PvdA), Van den Brink (LPF), Luchtenveld (VVD), Buijs (CDA), Van Dijken (PvdA), Szabó (VVD), Aptroot (VVD), Ten Hoopen (CDA) en Heemskerk (PvdA). 2 Samenstelling: Leden: Hofstra (VVD), Buijs (CDA), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), Van Gent (GroenLinks), Snijder-Hazelhoff (VVD), Depla (PvdA), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van As (LPF), Van Bochove (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Koopmans (CDA), Gerkens (SP), Spies (CDA), Van Lith (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 6 juli 2006 De vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 en de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 2 hebben op 7 juni 2006 overleg gevoerd met minister Peijs van Verkeer en Waterstaat over: de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat, mede namens de minister van VROM, d.d. 25 april 2006 inzake het standpunt over trajectnota/mer Westrandweg (30 300 A, nr. 60); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat, mede namens de minister van VROM, d.d. 12 mei 2006 inzake de voortgang van de planstudie A4 Delft Schiedam (30 561, nr. 1); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat, mede namens de minister van VROM, d.d. 12 mei 2006 inzake het standpunt over de trajectnota/mer A2 Holendrecht Oudenrijn (30 562, nr. 1); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat d.d. 16 mei 2006 met antwoorden op schriftelijke vragen van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat over het tracébesluit A4 Burgerveen Leiden (30 504, nr. 2); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat, mede namens de ministers van LNV, VROM en in afstemming met minister BZK, d.d. 12 mei 2006 inzake het conceptkabinetsstandpunt Inspraak Nieuwe Stijl (29 385, nr. 7); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat d.d. 23 mei 2006 houdende antwoorden op vragen over N34/N36 Ommen (27 740, nr. 4); Fierens (PvdA), ondervoorzitter, Timmer (PvdA), De Krom (VVD), Verdaas (PvdA), Kruijsen (PvdA), Samsom (PvdA), Hermans (LPF), Veenendaal (VVD), Lenards (VVD) en Krähe (PvdA). Plv. leden: Dezentjé Hamming (VVD), Mastwijk (CDA), Ormel (CDA), Halsema (GroenLinks), Örgü (VVD), Dubbelboer (PvdA), Hessels (CDA), Van den Brink (LPF), Knops (CDA), Vendrik (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Vietsch (CDA), Vergeer (SP), Sterk (CDA), Haverkamp (CDA), Koşer Kaya (D66), Boelhouwer (PvdA), Verbeet (PvdA), Balemans (VVD), Waalkens (PvdA), Van Heteren (PvdA), Roefs (PvdA), Varela (LPF), Oplaat (VVD), Van der Sande (VVD) en Crone (PvdA). KST99405 0506tkkst30300A-65 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 1
de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat d.d. 6 juni 2006 ten geleide van de bestuursovereenkomst tussen de Staat en de provincie Noord-Brabant betreffende het maken van aanvullende afspraken ten behoeve van de aanleg van de rijksweg A4, Dinteloord Bergen op Zoom (30 300 A, nr. 64); de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat d.d. 6 juni 2006 houdende de stand van zaken betreffende de aanleg van de N57 op Walcheren (30 300 A, nr. 63). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Hermans (LPF) refereert aan de problemen op de A44 van dag voor het overleg. Kunnen deze in de toekomst worden voorkomen, bijvoorbeeld door meer onderdelen in voorraad te hebben zodat er sneller kan worden gerepareerd? De termijnen in het besluitvormingsproces over de A4 Midden-Delfland baren zorgen. In haar brief hierover stelt de minister dat zij streeft naar een ontwerpbesluit in mei 2007. Dit is een optimistisch scenario. Kan de minister toezeggen dat deze datum wordt gehaald? Kan er meer druk op de ketel worden gezet zodat snel aan de slag wordt gegaan? De spelers in het veld lijken niet erg mee te werken bij het totstandkomen van een convenant en de uitvraag in de markt. Welke verklaring valt hiervoor te geven? De aanleg van de Westrandweg is een goede zaak. Bovendien is het positief dat het voorkeursalternatief gelijk is aan het meest milieuvriendelijke alternatief (MMA) en dat reeds in 2008 tot aanleg kan worden overgegaan. Verder is de verbreding van de A2 goed voor de bereikbaarheid van Amsterdam; een onderwerp waarvoor ook het Ruimtelijk Planbureau nadrukkelijk aandacht heeft gevraagd. Waarom gaat de minister er nu overigens al van uit dat op deze weg trajectcontroles gaan plaatsvinden? Wellicht is het verstandig om eerst goed te bekijken of deze weg daarvoor geschikt is. De Raad van State heeft het goedkeuringsbesluit inzake de N57 van gedeputeerde staten van Zeeland vernietigd. De minister betoogt in haar brief dat een en ander eenvoudig kan worden gerepareerd. Zijn er meer besluiten die vanwege vergelijkbare redenen omdat ze zijn gebaseerd op de oude wet inzake luchtkwaliteit vernietigd kunnen worden? Zo ja, om hoeveel besluiten gaat het dan? Het is positief dat er een bestuursovereenkomst is over de A4 Zuid. Het zou goed zijn als er een onderzoek komt naar de ontsluiting van Spijkenisse, een stad met honderdduizend inwoners. Op dit moment duurt het veertig minuten om de stad uit te komen. Aandacht voor de inspraak en de «meedenkkracht» van burgers zodat de inspraak effectiever wordt, is een goede zaak. Zal dit zorgen voor het sneller verlopen van procedures? De heer Duyvendak (GroenLinks) heeft de indruk dat de minister bezig is met een «slotoffensief asfalt». Daarmee probeert zij de automobilisten te behagen, maar of die er ook door geholpen worden, is maar zeer de vraag. De projecten die de minister in gang zet, lossen bepaalde knelpunten op, maar dat zorgt er slechts voor dat files verschuiven naar een andere plek. In haar brieven is de minister zeer luchtig over de gevolgen van de aanleg van wegen voor de luchtkwaliteit. Zij erkent weliswaar dat normen worden overschreden, maar verwacht dat probleem te kunnen oplossen met «passende maatregelen». In het verleden bleek dat echter meestal niet zo eenvoudig. Aan welke concrete maatregelen denkt de minister? Waarom is in geen enkele van de studies naar de aanleg van de nieuwe wegen rekening gehouden met de effecten van beprijzen? Dat is vreemd Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 2
omdat dit wel in de Nota Mobiliteit staat en geen van de projecten voor 2012 klaar zal zijn. In haar brieven voert de minister een nieuw argument aan voor de aanleg van wegen: de betrouwbaarheid van het wegsysteem. Hierin past dat wegen parallel worden aangelegd, zodat beter kan worden omgegaan met incidenten. Als dit argument vaker wordt gebruikt, kunnen er nog heel veel wegen worden aangelegd. De gevolgen van de aanleg van de A4 Midden-Delfland zijn schrikbarend. De files in de omgeving zullen sterk toenemen en het wordt voor veel automobilisten moeilijker om hun bestemming te bereiken. Het is zeer onverstandig dat de minister de aanleg toch wil doorzetten; wijsheid zou moeten winnen van daadkracht. Zij moet een time-out nemen om alle gevolgen van aanleg goed in kaart te brengen. Staat zij nog steeds achter de zeven harde afspraken in het kader van de Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (IODS), of moet het gezien het beperkte budget allemaal wat minder? De verbreding van de A2 tot twee keer vijf rijstroken tussen Holendrecht en Maarssen zorgt wellicht voor minder files op dit traject maar juist voor meer knelpunten in en rond de steden, waardoor de totale reistijd niet afneemt. De verbreding van deze weg is bovendien vreemd omdat er nog veel ongebruikte spoorcapaciteit is tussen Amsterdam en Utrecht. Daarom is het beter als de minister het treingebruik op dit traject stimuleert in plaats van de A2 te verbreden. De minister bedrijft struisvogelpolitiek bij de A10 West. De luchtkwaliteit is in dat gebied al zo slecht dat aanleg van de Westrandweg en de Tweede Coentunnel onverantwoord is. Het zou onverstandig zijn om geld te besteden aan de planvorming rond dit project. De vergunning voor de N57 deze loopt op Walcheren van Middelburg naar het noorden is voor de helft rond. Klopt het dat de minister overweegt om dan alvast maar een halve weg aan te leggen in de hoop dat de vergunning voor de andere helft nog wel in orde komt? De heer Jacobs, directeur Rijkswaterstaat Zeeland, heeft in de Provinciale Zeeuwse Courant verklaard dat er nog nooit een project begonnen is zonder dat 100% zeker was dat het helemaal kon worden aangelegd. De minister doet luchtig over de problemen met de luchtkwaliteit die de Raad van State ziet. Kan zij dat optimisme onderbouwen? Mevrouw Gerkens (SP) pleit voor meer asfalt, maar dan niet in natuurgebieden of voor snelwegen maar voor fietspaden. En als er toch snelwegen worden aangelegd, dan moeten die bestaande problemen daadwerkelijk oplossen. De plannen van de minister creëren echter vooral nieuwe knelpunten. In haar betoog voor het aanleggen van de A4 Midden-Delfland redeneert de minister naar haar conclusie toe en negeert ze de argumenten om ervan af te zien. Ten eerste leidt aanleg tot meer verkeer op de A13 en de A20, wat nieuwe files creëert. Ten tweede zullen het knooppunt Ypenburg en het Prins Clausplein moeten worden aangepast en moeten andere wegen worden verbreed. Hoe wordt dit betaald? Ten derde zien de gemeenten in de omgeving er niets in en zullen zij niet akkoord gaan. Ten vierde zijn er negatieve effecten voor het milieu. Er is een slechte trajectnota totstandgekomen. De MER-commissie trekt de conclusie dat, zelfs na enkele verbeteringen, de vergelijking van de A4-varianten en het A13-alternatief niet mogelijk is door het ontbreken van informatie. Waarom kiest de minister voor de aanleg van de A4 Midden-Delfland terwijl de alternatieven nog niet zijn bekeken? De weg kan, inclusief de mitigerende maatregelen, nooit voor 511 mln. worden aangelegd. Hoe wil de minister dit financieren? Welke gevolgen hebben de A13/A16 en de A4 Midden-Delfland voor de filedruk op de A20 en de A13? Moeten het Prins Clausplein en het knooppunt Ypenburg worden aangepast? Hoeveel extra autoverkeer komt er in Zuid-Holland door de aanleg? Hoe denkt de Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 3
minister de gemeenten over te halen? Gezien alle onzekerheden zou de minister haar huiswerk over moeten doen. De aanleg van de Westrandweg en de Tweede Coentunnel en de verbreding van de A2 zullen zorgen voor meer autoverkeer en extra filedruk in de regio Amsterdam, waardoor het verkeer op de A10 en de A8 vastloopt en de bereikbaarheid verslechtert. Waarom kiest de minister er dan toch voor om de Westrandweg aan te leggen? Erkent zij dat aanleg de problemen met de leefomgeving vergroot? Is het niet beter om te kiezen voor beter openbaar vervoer? Het onderliggende wegennet zal zwaarder worden belast door het toenemende verkeer. Is de minister bereid om een aanvullend onderzoek te laten uitvoeren naar de totaaleffecten van de verschillende mogelijkheden voor de doorstroming in de regio Amsterdam? Voor alle projecten geldt dat de minister onvoldoende aandacht heeft voor de mogelijkheden van het openbaar vervoer en beprijzen. Zij zou nader onderzoek moeten doen. Nu kiest zij voor oplossingen die de problemen slechts tijdelijk oplossen. Wat gaat de minister doen om de groei van het aantal autokilometers te stabiliseren? De heer Van der Staaij (SGP) sluit zich aan bij het uitgangspunt van de SP-fractie: asfalteren maar met mate. De bereikbaarheid kan alleen worden verbeterd als op een intelligente en afgewogen manier gebruik wordt gemaakt van zowel het aanleggen van wegen als het verbeteren van het openbaar vervoer. Daarbij is een integrale aanpak van groot belang. Indien de aandacht alleen wordt gericht op het oplossen van geïsoleerde knelpunten, is de kans groot dat elders nieuwe problemen worden gecreëerd. In de Nota Mobiliteit wordt inderdaad uitgegaan van een integrale benadering op basis van netwerkanalyses. Hoe passen de projecten die vandaag aan de orde zijn, daarin? De minister wil doorgaan met de A4 Midden-Delfland en de alternatieven zoals de variant met de A13 en de A16 niet langer onderzoeken. Dit baart zorgen omdat de aanleg van de A4 Midden-Delfland kan leiden tot ernstige files op de A13, A15, A20 en A12. In dat licht lijkt de aanleg van deze weg niet de goede oplossing voor het complexe vervoersprobleem in deze regio. In hoeverre is er in dit geval sprake van een integrale aanpak? Bovendien heeft de MER-toetsingscommissie geconcludeerd dat de meest basale informatie ontbreekt om de verschillende alternatieven goed te kunnen beoordelen. Er bestaan nog steeds grote hiaten. Zo is er geen inzicht in de toegangscapaciteit van de stedelijke gebieden van Den Haag en Rotterdam. Dit is cruciale informatie, omdat je niets hebt aan een brede A4 als het verkeer vervolgens vastloopt aan de randen van de stad. Een bijkomend probleem is dat het budget waarschijnlijk ontoereikend zal zijn, mede omdat de mitigerende maatregelen nog onvoldoende zijn meegenomen in de berekeningen. De aanpak van de minister lijkt dus niet de goede manier om een impasse van veertig jaar te doorbreken. Dat het al zo lang duurt, is uiteraard geen argument om akkoord te gaan met de plannen van de minister. Het plan om de A2 te verbreden tot twee keer vijf stroken is ambitieus. Is dit echter wel een logische keuze? Er is veel geïnvesteerd in de spoorcapaciteit tussen Amsterdam en Utrecht, die nog niet ten volle wordt benut. Waarom wordt daar niet meer op ingezet? Verbreding tot twee keer vier stroken gecombineerd met meer aandacht voor het spoor lijkt een zinvol alternatief. De A4 Burgerveen-Leiden zorgt nu al voor problemen met de luchtkwaliteit. Een verbreding leidt tot meer vervuiling. Is de kans niet groot dat dit project struikelt bij de Raad van State? Klopt het dat er alleen onderzoek is gedaan naar de luchtkwaliteit ter hoogte van Leiderdorp? De aanleg van de Westrandweg lost een aantal serieuze knelpunten op. Is de kans echter niet groot dat er dan elders nieuwe knelpunten ontstaan? Een bijkomend nadeel is dat de Osdorper polders hier zijn veel volks- Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 4
tuinen worden aangetast; gezien het beperkte aantal groenvoorzieningen in de regio is dit een beduidende verliespost. Verder lijkt ook hier de luchtkwaliteit een probleem te zijn. De inspraak nieuwe stijl moet leiden tot het effectiever betrekken van burgers bij ruimtelijk-economische ingrepen. Veranderingen in de structuur zijn echter niet dé oplossing; er moet ook aandacht zijn voor de cultuur. Overheidsorganen moeten een open oog en een luisterend oor tonen voor alternatieven die burgers aandragen. Een goede communicatie en een open houding van de overheid kunnen al heel veel ongenoegen bij burgers wegnemen. Hoeveel extra tijdsbeslag kan de inspraak nieuwe stijl met zich meebrengen? De heer Slob (ChristenUnie) heeft nog steeds grote twijfels over het aanleggen van de A4 Midden-Delfland. Is dit wel dé oplossing van het probleem? Het is positief dat de minister de knoop wil doorhakken, maar daadkracht op basis van verkeerde feiten leidt meestal niet tot goede oplossingen. Aanleg van deze weg kan leiden tot extra congestie op de A13, A15 en A20. De minister kiest voor een bepaald stramien met een bepaalde route, zonder nog te kijken naar alternatieven. Waarom doet zij dit? Hoe verbindt zij dit aan de doelstellingen voor leefbaarheid en veiligheid, die zij nadrukkelijk aan haar plannen heef gekoppeld? De minister heeft betoogd dat de A13-variant afvalt vanwege problemen bij het knooppunt Ypenburg. Dit lijkt op kortetermijndenken omdat er ook in de A4-variant uiteindelijk toch druk komt op Ypenburg, wat kostbare aanpassingen noodzakelijk zal maken. Gezien alle onzekerheden is het beter om te wachten met een beslissing tot er een regiobrede netwerkanalyse is gemaakt waarin de gevolgen voor het onderliggende wegennet en de kosten voor compenserende en mitigerende maatregelen nadrukkelijk worden meegenomen. Zo kan een goede integrale afweging worden gemaakt. Het voorstel van de minister om de A2 te verbreden tot twee keer vijf rijstroken kwam uit de lucht vallen; de balans tussen weg en spoor wordt erdoor verstoord. Eerder was afgesproken om de problemen tussen Amsterdam en Utrecht niet alleen aan te pakken via investeringen in de weg die bedragen ondertussen ongeveer 1 mld. maar ook via een verbreding van het spoor. De NS lijken voorlopig nauwelijks gebruik te gaan maken van het verbrede spoor; er komt één extra stoptreintje per uur tussen Woerden en Amsterdam. Een extra investering in de weg doorkruist het beter benutten van de spoorverbinding. Is de minister bereid om de extra verbreding met twee rijstroken niet door te laten gaan en het geld in te zetten om het gebruik van het verbrede spoor te stimuleren? Dat kan door aan te sluiten bij haar voornemen om aantrekkelijke ov-varianten aan te gaan bieden. Op dit traject zou in het kader van een experiment daarmee minimaal voor één jaar een korting kunnen worden gegeven van 50%, zodat het reizigers financieel aantrekkelijk wordt gemaakt om voor de trein te kiezen. Uiteraard moet dit in overleg met de NS gebeuren, die de aanzwellende reizigersstroom op een goede manier moeten kunnen bedienen. Indien in de komende jaren onvoldoende gebruik wordt gemaakt van het verbrede spoor, komt dat eigenlijk neer op kapitaalvernietiging. De heer Verdaas (PvdA) heeft zijn naam gezet onder het voorstel van de heer Slob om het geld voor de verbreding van de A2 te gebruiken om het reizen per spoor te stimuleren. De minister moet dit serieus bekijken. Na een jaar experimenteren kan worden bezien of het reëel is om ermee door te gaan. Sommigen willen wachten met de aanleg van nieuwe wegen totdat de netwerkanalyses zijn uitgevoerd. In bepaalde gevallen is dat terecht, maar de minister heeft ook gelijk dat zij niet alle projecten wil stilleggen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 5
De heer Verdaas sluit zich grotendeels aan bij de inbreng van de heer Duyvendak inzake de Westrandweg. Op zich is de aanleg van deze weg een goede zaak, maar er is een serieus probleem met de luchtkwaliteit. De minister gaat er te gemakkelijk van uit dat alles wel goed zal komen. Er mogen geen concessies worden gedaan aan de luchtkwaliteitsnormen. De minister wil de N34, N36 en N46 overdragen aan de provincies Drenthe, Groningen en Overijssel. Hoe verhoudt zich dat tot het besluit om de route van de N34 om Ommen heen te leiden? Wanneer wordt de Kamer hierover geïnformeerd? Komen er extra middelen voor beschikbaar? Wordt bij het overdragen van wegen ook gekeken naar het bredere netwerk in de regio, om de samenhang in het oog te houden? De discussie over de aanleg van de A4 van Delft naar Schiedam loopt al 35 tot 40 jaar. In principe is het goed dat deze weg wordt aangelegd, maar de minister zou in dit geval toch moeten wachten op de netwerkanalyse. Deze zal naar verwachting aan het eind van de zomer of het begin van het najaar beschikbaar komen; drie maanden langer wachten is gezien de geschiedenis niet heel lang. Bovendien kan zo wellicht het draagvlak worden vergroot. Er zijn geluiden over een rapport van adviesbureau DHV dat in maart 2006 zou zijn verschenen in het kader van de netwerkanalyse. Is de minister op de hoogte van dit rapport? Bevat het relevante informatie over de aanleg van de weg? Indien uit de netwerkanalyse blijkt dat aanleg van deze weg wel degelijk een goede oplossing is van de bestaande problemen, dan mag deze eventueel nog wel zo n 200 mln. duurder worden. In het kader van de A2 Holendrecht-Oudenrijn heeft de minister verwezen naar een convenant met Bouwend Nederland, het ONRI en PSI Bouw. Wat is de status van dit convenant? Kan de Kamer zeggen dat zij er geen boodschap aan heeft? Is de Kamer hierover überhaupt geïnformeerd? De minister heeft terecht niet gekozen voor het verbreden van de A4 Burgerveen-Leiden tot twee keer vier rijstroken. Er staan zinnige dingen in het rapport van de heer Tops over inspraak nieuwe stijl. De heer Verdaas wijst in dit verband op de rapportage Het management van open planprocessen (1997), mede door hem opgesteld in opdracht van de directie Noord-Holland van Rijkswaterstaat. Hierin staan vergelijkbare aanbevelingen als in het rapport van de heer Tops. Hoe kan ervoor worden gezorgd dat dit nu eindelijk bij de verantwoordelijke ambtenaren tussen de oren komt en het op een goede manier wordt uitgevoerd? Verder beveelt hij de minister De mythe van interactieve beleidsvorming aan, een kritische noot over wat er wel en niet mee kan worden bereikt. Het rapport van de heer Tops is op dat punt weinig realistisch. De heer Hofstra (VVD) is verbaasd dat veel woordvoerders uitgaan van het bestaan van een duidelijke kruiselasticiteit tussen rail en weg. Het is helaas niet zo gemakkelijk om het vervoer te verschuiven. In de inspraak nieuwe stijl zitten positieve elementen. Voorkomen moet worden dat het vrijwel onmogelijk wordt om nog nieuwe wegen aan te leggen door de lange en ingewikkelde procedures. De minister verdient steun voor haar plannen met de A4 Midden-Delfland. Er wordt nu al veel te lang gepraat over de aanleg van deze weg. De afgelopen jaren is er bovendien heel zorgvuldig naar gekeken. Hoe gaat zij ervoor zorgen dat er voor mei 2007 een onomkeerbaar besluit is genomen? Het is een goede zaak dat er voor relatief weinig geld extra stroken komen op de A2 Holendrecht Oudenrijn. Wil de minister overwegen om alsnog ook bij de A4 Burgerveen-Leiden extra stroken aan te leggen, twee keer vier in plaats van twee keer drie? Op de langere termijn wordt veel geld bespaard indien nu al die extra stroken worden gerealiseerd. Het omleggen van de N34 bij Ommen zorgt voor een lange doorsnijding in een landschappelijk gezien zeer fraai gebied. Wellicht is het effectiever Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 6
om dit geld te steken in de N48 van Hoogeveen naar Raalte. Dit is nu een gevaarlijke eenbaansautoweg. De veiligheid en de capaciteit zouden kunnen worden vergroot door hiervan een tweebaansweg te maken. Is de minister bereid om in overleg met provincie en gemeenten naar deze variant te kijken? De heer Hofstra is het eens met de plannen van de minister voor de A4 Zuid. Wanneer verwacht zij dat de problemen met de N57 zullen zijn opgelost, zodat de aanleg vlot kan worden uitgevoerd? De heer Van Hijum (CDA) ziet de plannen van de minister voor het aanleggen en verbreden van wegen als een «noodzakelijk offensief» om meer betrouwbare reistijden hierover zijn afspraken gemaakt in de Nota Mobiliteit te realiseren en de doorstroom en de bereikbaarheid te verbeteren. Uiteraard moet daarnaast ook aandacht worden besteed aan het openbaar vervoer en het anders betalen voor mobiliteit. Verder moet bij de aanleg van wegen altijd rekening worden gehouden met randvoorwaarden ten aanzien van luchtkwaliteit, geluid en inpassing. Het is goed dat hiervoor veel aandacht is maar de consequentie daarvan is wel dat infrastructuur in Nederland relatief duur is ten opzichte van andere landen. Dat is nu eenmaal de prijs die moet worden betaald voor een hoge bevolkingsdichtheid. De aanleg van de A4 Midden-Delfland is belangrijk voor de bereikbaarheid van bedrijven in de regio en het terugdringen van sluipverkeer. De leefbaarheid mag echter niet uit het oog worden verloren. Hopelijk slaagt de minister erin om tot overeenstemming te komen met de betrokken partijen. De door haar gekozen richting is begrijpelijk, hoewel elk alternatief vooren nadelen heeft. Wat is voor de minister doorslaggevend om te kiezen voor dit alternatief? Klopt het dat de aanleg van de weg het noodzakelijk maakt om bij het Ketelplein ongeveer tweeduizend woningen te slopen als de inpassingsmaatregelen niet voldoen? Wat is het effect van de aanleg voor de woningbouw bij Schiedam? De MER-commissie heeft aangegeven dat in het budget geen rekening wordt gehouden met zaken als de luchtkwaliteit, de Vogel- en habitatrichtlijn en de compensatie voor de ecologische hoofdstructuur (ehs). Hoe hard zijn de zeven IODSafspraken? Verwacht de minister dat de aanleg binnen het budget kan worden gerealiseerd? Netwerkanalyses kunnen nuttig zijn, maar het proces moet niet worden stilgelegd in afwachting daarvan. De bestaande (tracé)procedures waarborgen het nemen van een weloverwogen, zorgvuldig besluit. Het voorstel van de minister om de A2 te verbreden is heel logisch. Het levert een bijdrage aan het halen van de normen voor betrouwbare reistijden. Het is onwaarschijnlijk dat het stimuleren van het reizen met de trein zal leiden tot een substantiële afname van de files en het halen van de normen. Overigens is het wel beschamend dat de Utrechtboog zo slecht wordt benut. Er moeten hardere afspraken worden gemaakt met de NS in het vervoersplan, zodat er meer reizigers over het spoor worden vervoerd. Verwacht de minister problemen met de luchtkwaliteitsnormen bij de verbreding van de A2? De achteruitgang ten opzichte van de referentiesituatie lijkt marginaal. Is de aanpak bij A2, het extra verbreden bij reeds geplande werkzaamheden, niet ook mogelijk bij andere projecten? De capaciteit van het wegennet kan zo relatief goedkoop worden vergroot. De N50 is een goed voorbeeld van een weg waarbij dit mogelijk is. De omleiding van de N34 vindt plaats op nadrukkelijk verzoek van de regio zelf, ter ontlasting van de kern van Ommen langs de Vecht; dit plan verdient daarom steun. Is de aansluiting bij Varsen onderwerp van onderhandeling bij de overdracht? Wordt dit probleem op het bord van de regio neergelegd? In de toekomst zijn nieuwe knelpunten te verwachten. Wat zijn de gevolgen voor de verkeersveiligheid op de N48? Wat gaat de Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 7
minister doen om de verwachte lichte toename van de verkeersonveiligheid te voorkomen? Antwoord van de minister De minister geeft toe verrast te zijn door de problemen op de A44, aangezien de desbetreffende brug in 2002 helemaal is vernieuwd, inclusief de rijplaten. De voegovergang tussen de weg en de brug is gevallen en daardoor in drieën gebroken. Normaalgesproken gaat dit onderdeel tien jaar mee. Het zijn unieke, peperdure zaken, zodat het niet efficiënt is om deze op voorraad te hebben. Naar aanleiding van de gebeurtenissen is op andere bruggen geïnspecteerd hoe het staat met de overgangen. Daarbij zijn geen bijzonderheden geconstateerd. Er wordt nog onderzoek gedaan naar de oorzaak. Verder wordt gekeken naar de mogelijkheden om dit soort noodreparaties sneller uit te voeren. Als alle partijen meewerken, lukt het om in 2007 een beslissing te nemen over de aanleg van de A4 Midden-Delfland. Er wordt alles aan gedaan om de regio binnenboord te houden. Voor de eerste keer in veertig jaar wordt nu overlegd over een concrete variant. De vraag is nu niet meer of de weg wordt aangelegd, maar op welke manier dat gebeurt. In overleg met de regio wordt gezocht naar de beste inpassing. Daarbij gaat het onder andere om de vraag waar de weg wel en niet moet worden verlaagd. Uiteraard zijn er wel financiële grenzen aan wat mogelijk is. Dat is een van de redenen dat andere alternatieven zijn afgevallen en alleen nog wordt verder gegaan met het A4-alternatief. Zo is het A13-alternatief afgevallen omdat dit een dure aanpassing van het knooppunt Ypenburg zou vergen. Het A54-alternatief is overigens afgevallen omdat dit geen oplossing biedt voor het sluipverkeer. De MER-commissie heeft geconcludeerd dat de essentiële informatie aanwezig is om een keuze te maken tussen de verschillende alternatieven. De aanleg van de A4 zal leiden tot een absolute verbetering van de reistijd tussen Den Haag en Rotterdam en een betere spreiding van verkeersstromen rond deze steden. Verder zal het totale netwerk minder kwetsbaar worden doordat er meer alternatieven komen in het geval van een calamiteit. Verder zullen er geen nieuwe knelpunten ontstaan door de aanleg van de A4 Midden-Delfland. Voor het «trechteren» is de steun van de adviescommissie IODS ingeroepen, waarin de regionale overheden en de maatschappelijke organisaties zijn vertegenwoordigd. De zeven met de adviescommissie afgesproken condities vormen nog steeds het uitgangspunt, maar als de regio daarvan zelf wil afwijken, zal de minister zich daartegen niet verzetten. Het streven is om op 23 juni met de IODS-partijen te komen tot een overeenkomst over een concrete inpassingvariant van de A4 waarmee alle partijen kunnen leven. Die variant kan in de tweede stap van de trajectnota/mer worden uitgewerkt. Er is geen sprake van een conflict met de regio. De minister heeft met alle verantwoordelijke burgemeesters en wethouders van de betrokken gemeenten gesproken. Natuurlijk zijn er gemeenten die de weg liever niet hebben, maar er moet ook rekening worden gehouden met de mensen die langs de A13 wonen. Uitvoering van het A4-alternatief zou hun overlast verminderen; belangen moeten tegen elkaar worden afgewogen. In totaal is er voor zeven kilometer weg en een plein 541 mln. beschikbaar, 511 mln. van de rijksoverheid en de rest van de provincie Zuid-Holland. Met dat bedrag moeten de belangrijkste wensen van de regio kunnen worden ingevuld; over het eventueel beschikbaar stellen van extra middelen kan de minister zich in het licht van de onderhandelingen niet uitspreken. Zo staat op het Ketelplein een aantal flats die last kunnen krijgen van extra luchtvervuiling. Dit kan worden voorkomen door het verlengen van het «dekseltje» over de weg. Er wordt onderzocht hoeveel dat gaat kosten. Het afsluiten van een convenant over dit soort zaken is voor de regio een garantie dat de rijksoverheid zich aan de afspraken houdt, ook na de verkiezingen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 8
De minister ziet weinig in het idee om te wachten met besluitvorming over het A4-alternatief totdat de netwerkanalyse beschikbaar komt; er word al veertig jaar gewacht. Het netwerk is al uitgebreid bekeken. Om de deadline van mei 2007 deze is belangrijk in het licht van de verkiezingen te halen mag geen tijd meer worden verloren. Bovendien zijn er geen signalen dat uit de netwerkanalyse iets anders komt dan dat het A4-alternatief een verstandige keus is. Opnieuw wachten op allerlei onderzoeken heeft daarom weinig nut. Indien desondanks uit de netwerkanalyse blijkt dat het A4-alternatief een heel slecht idee is, zal er uiteraard weer naar worden gekeken en is het waarschijnlijk dat de regio er opnieuw over wil praten. Indien deze lijn wordt gevolgd, hoeft geen tijd te worden verloren. Het DHV-rapport is opgesteld in opdracht van het ministerie. Ook de IODScommissie beschikt erover. Dit rapport van relatief lang geleden wordt telkens aangehaald om te pleiten tegen het A4-alternatief. De minister heeft de regio beloofd om de in dit rapport genoemde argumenten in een brief te weerleggen. Zij zegt toe, deze brief ook naar de Kamer te sturen. De aanleg van de Tweede Coentunnel en de Westrandweg moet voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen. In het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) komt een lijst met projecten en maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Daarnaast wordt bezien wat kan worden gedaan rond het project zelf. Daarbij wordt onder andere gedacht aan afzuiginstallaties bij de tunnelmonden om de emissies meer te spreiden, het insmeren van schermen met een speciale verf die stikstof bindt en het vaststellen van een maximumsnelheid van 80 km/u. De trajectcontroles op de A2 worden mede ingevoerd om te voldoen aan de luchtkwaliteitseisen. Deze kunnen worden gehaald als men zich aan de maximumsnelheid van 100 km/u houdt. Uit de trajectstudie komt niet dat er extra knelpunten zullen ontstaan bij de afritten door de verbreding tot twee keer vijf. Door het maken van onderscheid tussen de hoofdbaan en de regionale banen wordt dit probleem gemitigeerd. In de netwerkanalyse wordt gekeken naar reistijden. Overigens worden ondanks de extra verbreding de doelstellingen voor de reistijd niet gehaald. De files worden er wel door verminderd. Het convenant met het bedrijfsleven zorgt ervoor dat de aanleg wordt versneld zodat deze al in 2010 gereed is. Proeven met kortingen op het ov zijn vooral bedoeld om de overlast van onderhoud te beperken. Bij de A2 is dit niet van toepassing omdat de bestaande wegstroken gewoon in gebruik blijven. Bovendien is het niet zo eenvoudig om autogebruik te substitueren door treinverkeer. De NS hebben geconstateerd dat er geen vraag is naar extra treinen op het traject Amsterdam- Utrecht. Het parallel aanleggen van wegen is al langere tijd een manier om het wegennet robuuster te maken. Dit is dus geen nieuw argument bij de aanleg van wegen. TNO heeft onderzoek gedaan naar de gevolgen van de A4 Burgerveen- Leiden voor de luchtkwaliteit. Hieruit blijkt dat met een maximumsnelheid van 80 km/u kan worden voldaan aan de luchtkwaliteitseisen. Of deze maximumsnelheid wordt ingevoerd, hangt af van de omstandigheden bij openstelling van deze weg. De minister ziet weinig in het voorstel om hier een extra baan aan te leggen. Ten eerste zou dit de procedure die al in een vergevorderd stadium is vertragen. Ten tweede is het niet echt nodig door de afsplitsing van de A44, waardoor het niet te verwachten valt dat er knelpunten ontstaan. Nog in juni wordt besloten over de overdracht van de N34. Het tracébesluit is op dringend verzoek van de regio afgerond. Hierover wordt al vanaf 2001 gesproken. In dat licht wil de minister niet alles weer ter discussie gaan stellen. De N48 wordt overgedragen aan de provincie. Het verkeersveiligheidsprobleem is opgenomen in de overdrachtskosten. De inspraak nieuwe stijl is niet zozeer bedoeld om tijd te winnen in de procedures maar om frustraties te voorkomen en draagvlak te vergroten. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 9
Op dit moment is er te vaak pas inspraak op het moment dat er eigenlijk niets meer kan worden veranderd aan de plannen. In de toekomst moet dit anders worden geregeld zodat de besluitvorming aan de voorkant van het traject kan worden beïnvloed door groepen van bewoners en andere belanghebbenden. Wanneer de besluiten daadwerkelijk zijn genomen, volgt voor hen een tweede mogelijkheid tot inspraak. Zeven projecten, waaronder Ruimte voor de Rivier, zijn aangewezen als pilot voor de inspraak nieuwe stijl. Deze zullen worden geëvalueerd; de Kamer wordt op de hoogte gebracht van de resultaten. Het repareren van het besluit over de N57 kost achttien maanden. De Raad van State heeft niet gezegd dat de weg niet kan worden aangelegd. Het probleem is dat het besluit is genomen op basis van oude wetgeving. Een gedeelte van de weg wordt al aangelegd omdat anders het tracébesluit volgend jaar niet meer geldig is. Het is belangrijk dat deze weg er komt omdat zo het verkeer niet meer dwars door de stad heen gaat. Toezeggingen De voorzitter stelt vast dat een aantal woordvoerders van mening is dat hun vragen nog niet naar tevredenheid zijn beantwoord. De minister zal proberen om deze zo veel mogelijk schriftelijk te beantwoorden. Bij de procedurevergadering van woensdag zal worden bezien of het nodig is om een extra algemeen overleg over dit onderwerp te houden. De minister heeft de volgende toezeggingen gedaan: zij komt na 23 juni terug op de onderhandelingen over de A4 Midden- Delfland; zij wijst de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat op de mogelijkheid om meer treinen te laten rijden op het tracé tussen Utrecht en Amsterdam. De voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, Atsma De voorzitter van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Buijs De griffier van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, Roovers Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 A, nr. 65 10