USOS Masterclass Welke ontwikkeling voor het Zuiden? traject water traject energie 28-30 maart Hoge Rielen USOS MDO OB
Inleiding Je kent het verhaaltje ondertussen. We leggen met z n allen een grote druk op onze natuurlijke rijkommen en ons klimaat. Het beleid past zich maar traag aan, te traag volgens sommigen. Wat zijn de gevolgen van het huidige water- en energiebeleid voor het Zuiden? Welke alternatieve modellen voor duurzame ontwikkeling dienen zich aan? En wat is dat eigenlijk, Duurzame Ontwikkeling? Met de tweede USOS-masterclass zoekt de Universitaire Stichting voor Ontwikkelingssamenwerking (USOS) naar antwoorden. We laten personen aan het woord van binnen en buiten Universiteit Antwerpen: onderzoekers, docenten en vertegenwoordigers van ngo s. Duurzame Ontwikkeling is bij uitstek een interdisciplinair domein. Daarom werken we voor dit programma samen met twee instituten: het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en -beheer (IOB) en het Instituut voor Milieu en Duurzame Ontwikkeling (IMDO). Na een inleidende avond kies je uit een traject water of energie. Je volgt sessies bij nationale en internationale sprekers, in het Nederlands of het Engels. De masterclass richt zich tot alle studenten van Universiteit Antwerpen (Ba, Ma of PhD).
Praktisch Schrijf je ten laatste 17 maart in op www.usos.be. Er is plaats voor 30 studenten, met een limiet van 15 per traject. Wie zich eerst inschrijft krijgt voorrang. Wanneer we je inschrijving bevestigen krijg je per e-mail meer concrete info, o.a. over de betalingsgegevens. We vragen 30 euro voor deelname. We kunnen alvast het volgende meegeven: Tijdens het weekend is er een rijk vegetarisch aanbod. We verzamelen vrijdag 28 maart omstreeks 17.30 uur aan het Centraal station. Er wacht nog een avondmaal op je in De Hoge Rielen. Je kan ook op eigen houtje komen. In dat geval schuif je mee aan tafel om 19.00 u. Je vindt ons in paviljoen 4. Zondag stoppen we omstreeks 14.00. De trein naar Antwerpen komt aan om 15:34 in Centraal. Vragen? Contacteer de wetenschappelijk medewerker van USOS, Janus Verrelst (03 265 56 54 of janus.verrelst@uantwerpen.be)
Programma Vrijdagavond Beide trajecten Duurzame ontwikkeling (DO) is een bekend en wervend concept, dat vaak (onterecht) als vaag en abstract wordt geïnterpreteerd. Als burgers en beleidsmakers DO als leidraad wensen te gebruiken, moet het concreet en meetbaar zijn. Aan de hand van een reflectie over de betekenis en interpretatie van duurzame ontwikkeling in het Noorden en in het Zuiden, zal ingegaan worden op de relevantie en bruikbaarheid van DO in tijden van global change.
Jean Hugé is doctor in de Wetenschappen (VUB & ULB), Bio-ingenieur (UGent) en behaalde een Master in Conflict & Development (UGent). Sinds 2012 werkt hij als onderzoeksmanager op het Instituut voor Milieu & Duurzame Ontwikkeling van de Universiteit Antwerpen. Hij is ook verbonden aan het KLIMOS Onderzoeksplatform voor Klimaat & Ontwikkelingssamenwerking. Zijn expertise situeeert zich voornamelijk in het domein van sustainability science met een focus op impactanalyses, duurzaamheidsindicatoren, biodiversiteit en klimaatverandering. Tom Waas is econoom (UAntwerpen) en bezit een bijkomende Master in de Milieuwetenschap (UAntwerpen). Hij is verbonden aan het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling (CDO) van de UGent. Hij doet onderzoek voor het Vlaams Steunpunt Transitie Duurzame Ontwikkeling en het KLIMOS onderzoekplatform voor Klimaat & Ontwikkelingssamenwerking. Hij is gespecialiseerd in het concept en historiek van duurzame ontwikkeling, duurzaamheidsbeoordeling en indicatoren, en duurzaam hoger onderwijs met een bijzondere focus op de rol van wetenschap in duurzame ontwikkeling.
Zaterdagvoormiddag Traject energie Aviel Verbruggen schetst eerst de belangrijke uitdagingen van de klimaatcrisis waarin we steeds verder afglijden. Hij toont aan dat huidige energiegebruik de cruciale factor van klimaatverandering is, en ook het substraat is van de ongelijke arme/rijke wereld. Daarna volgt een uitgebreide verkenning naar de mogelijke oplossingen en naar het noodzakelijke beleid dat de geïdentifceerde oplossingen in het veld kan brengen als doorbraak voor klimaatbehoud. Dit brengt ons vanzelf tot duurzame ontwikkeling en haar politiek economische analyse. Aviel Verbruggen is energie- en milieu-econoom, doctor in de toegepaste economische wetenschappen en hoogleraar aan Universiteit Antwerpen. Hij was voorzitter van de Milieu- en Natuurraad Vlaanderen (1991-1995) en concipieerde en redigeerde de Vlaamse milieu- en natuurrapporten (1993-1998). Hij is sinds 1998 lid van het Intergovernmental Panel on Climate Change, het wetenschappelijke forum van de Verenigde Naties dat klimaatverandering bestudeert en in 2007 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.
Zaterdagvoormiddag Traject water Meer dan 1 miljard mensen beschikken niet over drinkbaar water en voor meer dan 3 miljard mensen is het drinkbaar water van slechte kwaliteit. Is water is een luxeproduct geworden? In 2010 werd het recht op water door de VN nog erkend als een fundamenteel mensenrecht. In deze sessie geeft Petrella een kritische kijk op de rol van de vrije markt in de watervoorziening in het Zuiden. De Belgische Italiaan Riccardo Petrella is econoom en politicoloog en was tot 2004 hoogleraar aan de Université Catholique de Louvain en verwierf wereldwijd bekendheid als de bezieler van de Groep van Lissabon, een internationale beweging van academici en politici die stelt dat er grenzen zijn aan competitie.
Zaterdagnamiddag Traject energie Energie armoede wordt steeds meer erkend als probleem. In het verleden is er reeds gepoogd om daar iets aan te doen. Tot voor enkele jaren echter met relatief weinig resultaat. De klimaatproblematiek en het beleid ondanks al zijn tekortkomingen bieden nu echter bijkomende mogelijkheden. Er worden een aantal succesvolle case studies besproken, en mogelijke pistes tot verdere verbetering. Hernieuwbare energie speelt daar een cruciale rol in. Bruno Verbist is bio-ingenieur met veldervaring in het Zuiden. Hij publiceert over beheer van natuurlijke rijkdommen, energie uit biomassa en ontwikkelingssamenwerking. Momenteel coördineert hij aan de KULeuven een onderzoeksproject over klimaatverandering en ontwikkelingssamenwerking.
Zaterdagnamiddag Traject water In deze sessie gaat Marc Despiegelaere van de ngo PROTOS dieper in op de uitdagingen met betrekking tot water: de toenemende druk op water, het stijgend aantal waterconflicten, het groeiende aantal water-armen, de gevolgen van klimaatverandering, etc. Hij presenteert ook de oplossingen die vanuit de privé- en internationale instellingen naar voor worden geschoven en vult deze verder aan met de eigen commentaren en visie van PROTOS. Marc Despiegelaere maakte na een carrière van 30 jaar in de watersector een lang geplande overstap naar de ontwikkelingssector. Despiegelaere is coördinator Noordwerking van de ngo PROTOS, gespecialiseerd in drinkwater, hygiëne en sanitatie, en in gebruik van water voor landbouwdoeleinden.
Zondagvoormiddag Beide trajecten Simulatiespel: kappen of niet kappen? De deelnemers moeten zich inleven in de overlevingsstrijd van een aantal arme families aan de landbouwgrens in een tropisch land. Ze hebben de keuze tussen hout kappen en veel geld verdienen of werken voor een karig loon als landarbeider, maar de collectieve vernieling van het bos bedreigt hun waterbevoorrading... Het spel illustreert de tragedie van de commons en geeft inzicht in de dilemma s van collectieve actie voor het behoud en duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Begeleiding door Johan Bastiaensen (IOB USOS) Johan Bastiaensen is hoogleraar ontwikkelingsstudies op het IOB. Sinds 1988 coördineert hij de samenwerking met het instituut Nitlapan van de Universidad Centroamericana in Nicaragua, een partner van USOS. Van hieruit heeft hij een lange ervaring met (beleids)onderzoek over rurale ontwikkeling in dit land, o.a. microfinanciering, toegang tot land, waardeketens van landbouwproducten, en recent ook rond rurale milieuproblematiek en duurzame ontwikkeling.