Ramadan Enquête 2008 Project 8051-I In opdracht van AT5 Raziye Simsek Jeroen Slot Weesperstraat 79 Postbus 658 1018 VN Amsterdam 1000 AR Amsterdam Telefoon 020 527 9527 Fax 020 527 9595 r.simsek@os.amsterdam.nl www.os.amsterdam.nl Amsterdam, 9 september 2008
Inhoud Resultaten 3 Ramadan 2008 4 Wat is Ramadan? 5 2
Resultaten Amsterdam telt ruim 80.000 moslims van 18 jaar en ouder 1. Marokkaanse en Turkse Amsterdammers vormen de grootste groepen in deze geloofgemeenschap. Begin september is de Ramadan begonnen de vastenmaand, die op 30 september eindigt met het Suikerfeest. In opdracht van AT5 vroeg O+S Amsterdamse moslims of zij Ramadan houden en hoe zij Ramadan in een niet-islamitische stad beleven. In totaal zijn 200 mensen geënquêteerd, ongeveer de helft jongeren in de middelbare schoolleeftijd en ongeveer de helft volwassenen. De overgrote meerderheid van de Turkse en Marokkaanse moslims houdt Ramadan: 91%. Wie niet meedoet voert bijzondere omstandigheden aan; een klein deel (4%) zegt het roken niet te kunnen laten. Wie vast geeft daaraan een betekenis: voor 20% is de essentie dat hij/zij zich onthoudt van alles wat God heeft verboden; 21% noemt reiniging van lichaam en geest als belangrijkste kenmerk; voor 25% betekent Ramadan vooral meevoelen met de armen in de wereld en voor 26% is Ramadan simpelweg een vastenmaand waarin je niet mag eten, roken en drinken. Ramadan is voor de meesten meer dan vasten alleen. 43% leest vaker in de Koran, 30% bezoekt de moskee vaker, 16% geeft aalmoezen, 14% geeft eten aan armen. 13% zegt gedurende de vastenperiode meer te slapen. Voor driekwart (74%) van de Amsterdamse moslims geldt dat zij geen echte problemen ervaren met het gegeven dat zij ramadan houden in een niet-islamitisch land; 16% zegt dat het extra moeilijk is omdat niet iedereen vast. De meesten hebben ook geen moeite met het combineren van school of werk en Ramadan. Toch zegt 30% van wie vast concentratieproblemen te ervaren op school of werk; 44% zegt dat op school of op het werk de tijd juist snel omgaat. Ruim de helft (56%) van de Amsterdammers die vasten tijdens Ramadan geven aan hiervoor voldoende begrip en respect te ondervinden van andere Amsterdammers; 28% zegt niet voldoende begrip/respect te ontmoeten. Opmerkelijk is dat jongeren (tot 20 jaar) het vaakst aangeven begrip/respect te ontmoeten (62%); voor moslims tussen 20 en 40 jaar is dat 58% en voor moslims ouder dan 40 jaar 47%. Ook zegt een meerderheid (61%) in Nederland voldoende ruimte te krijgen om te vasten; 32% zegt dat dit soms wel en soms niet het geval is. Vasten is voor 44% niet moeilijk om vol te houden; voor 36% is het soms moeilijk en 12% geeft ronduit aan dat het moeilijk is om vol te houden. De Ramadan eindigt met het Suikerfeest; tweederde van de Amsterdamse moslims vindt dat het Suikerfeest een nationale feestdag zou moeten worden; voor 22% maakt dat geen verschil en 8% vindt dat het Suikerfeest geen nationale feestdag moet worden 1 Moslims zijn Amsterdammers die zichzelf tot deze geloofsgemeenschap rekenen. Zie tabel 1. 3
Ramadan 2008 In 2008 is de Ramadan begonnen op 1 september. AT5 heeft in het kader van deze maand O+S opdracht gegeven om een kort onderzoek te verrichten naar de Ramadanbeleving van Amsterdamse moslims. De vragen die gesteld zijn, zijn voornamelijk gebaseerd op de Ramadan enquête die in 2007 uitgevoerd is in opdracht van NOS Headlines en top-x. Aan die enquête deden 3.000 moslims mee van wie de helft moslim is. Tabel 1 Aantal moslims in Amsterdam volgens de nieuwe CBS-methode (18 jaar en ouder), 2006 totaal 18 jaar en ouder totaal moslims % moslims Surinamers 52.258 5.383 10.3 Antillianen 8.643 0 0.0 Turken 25.769 22.419 87.0 Marokkanen 41.151 36.995 89.9 overige niet-westerse allochtonen 50.275 16.792 33.4 westerse allochtonen 91.643 1.925 2.1 autochtonen 333.546 334 0.1 totaal 603.285 83.846 14.3 bron: CBS 4
Wat is Ramadan? De Ramadan is een vastenmaand die in de negende maand van het Islamitische jaartelling plaatsvindt. Het bijzondere van deze maand is dat het een van de 5 zuilen van de Islam is. Ramadan is de maand waarin de eerste openbaringen van de heilige koran aan profeet Mohammed plaatsvonden. Het vasten in deze maand is verplicht voor alle moslims, meisjes na hun eerste menstruatie en jongens na hun eerste zaadlozing. Kinderen, zwangere vrouwen, zieke en oude mensen zijn vrijgesteld van het vasten. Tijdens de ramadan mogen moslims niet eten, drinken, roken of seksuele gemeenschap hebben. Het vasten begint bij het aanbreken van de dageraad en eindigt met het ondergaan van de zon. Omdat de islamitische kalender gebaseerd is op het maanstelsel, duurt een maand 29 of 30 dagen en er zijn 354 dagen in een jaar. Het jaar is daarom 11 dagen korter dan het zonnejaar. Dit betekent dat de Ramadan afwisselend in alle seizoenen terechtkomt; herfst, winter, lente en zomer. De maand begint als twee moslimgeleerden de nieuwe maansikkel aan de hemel zien staan. Het vasten is bedoeld als zuivering van de ziel. Door samen te vasten wordt de onderlinge band versterkt. Tevens is het vasten bedoeld om het lichaam te beheersen. Tijdens de ramadan wordt God bedankt voor alles wat hij de mens gegeven heeft. Voor de rijken is de ramadan een tijd waarin ze eraan herinnerd worden hoe het is om arm en hongerig te zijn. Bovenal is de maand Ramadan een periode om de gunsten van Allah te waarderen, de waarde van het voedsel te leren kennen en aan Hem dankbaarheid te tonen.tevens is de bedoeling dat naast het vasten gedurende de dag ook vrijwillige nachtgebeden verricht worden en dat moslims extra vrijgevig zijn, behoeftigen te voeden en te kleden. In veel Islamitische landen, maar ook in Nederland, is het gebruikelijk om in deze periode de familie- en vriendschapsbanden extra aan te trekken. Het elkaar uitnodigen, bezoeken en samen het vasten te verbreken. Direct na het einde van de ramadan wordt het Suikerfeest gevierd. Dit gebeurt met verschillende families en duurt drie dagen. Vaak worden nieuwe kleren gekocht en cadeautjes gegeven. Ook is het de bedoeling dat er geld aan de moskee en voedsel aan de armen wordt gegeven. 5