RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK KWALITEITSVERBETERING COLLEGE de OPMAAT, AFDELINGEN VMBO-K EN T Plaats: Bussum BRIN-nummer: 03FO 04 Arrangementsnummer: 119598/119599 Onderzoek uitgevoerd op: 1 december 2010 Conceptrapport verzonden op: 17 januari 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 28 februari 2011 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
H2839406/6 Pagina 2 van 7
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 1 december 2010 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op het College de OpMaat, afdelingen vmbo-k en vmbo-t, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. In 2009 heeft de inspectie vastgesteld dat de opbrengsten van de afdelingen vmbo-k en vmbo-t van College de OpMaat op de opbrengstenkaart van de inspectie niet te beoordelen waren vanwege de geringe aantallen leerlingen die examen doen. Nadere analyse bracht aan het licht dat de examenopbrengsten van de leerlingen echter onder het gemiddeld landelijk niveau lagen. Ook het verschil tussen de gemiddeld behaalde cijfers voor het se en ce was te groot. De inspectie kon verder constateren, dat de kwaliteit van het onderwijsleerproces sterk was verbeterd. Dit was de reden waarom de inspectie de kwaliteit van het onderwijs dan ook niet langer meer als zeer zwak beschouwde. Wel zijn er bij dat onderzoek (april 2009) afspraken gemaakt ter verbetering van de planmatigheid van de zorg en voor de ontwikkeling van taalbeleid op schoolniveau. Tijdens het gesprek met het bevoegd gezag op 3 juni 2010 is afgesproken dat in het derde kwartaal van 2010 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering wordt uitgevoerd om na te gaan in welke mate de verbeteractiviteiten effect hebben gehad, mede met het oog op nog steeds lage resultaten van de afdeling op de opbrengstenkaart van 2010. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: het leerstofaanbod, het onderwijsproces, de zorg voor de leerlingen en de kwaliteitszorg. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn, zoals de notitie over het taalbeleid op College de OpMaat, de analyse van de resultaten van het schooljaar 2009-2010, de aandachtspunten voor de toetsstructuur, instrumenten bij de begeleiding van leerlingen, jaarplan 2010-2011. - Schoolbezoek, waarbij gesprekken zijn gevoerd met docenten, vertegenwoordigers van de leerlingenzorg en de schoolleiding. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding en de vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2009. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H2839406/6 Pagina 3 van 7
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-t. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht 1.4 * Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Tijd 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. H2839406/6 Pagina 4 van 7
Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H2839406/6 Pagina 5 van 7
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen vmbo-k en -t van het College de OpMaat in Bussum als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten van deze afdelingen betreffen zeer kleine aantallen leerlingen: in 2009 respectievelijk 6 en 3 leerlingen. De opbrengstenkaarten van de inspectie geven daarom geen uitsluitsel over de behaalde opbrengsten. In dat geval zijn de indicatoren van de kwaliteitzorg de belangrijkste beoordelingspunten voor de kwaliteit van het onderwijs. Deze indicatoren zijn door de inspectie positief beoordeeld. Bij haar onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft de inspectie kunnen concluderen, dat de school op een groot aantal punten verbeteractiviteiten heeft ingezet die naast de afdeling vmbo-b - ook de kwaliteit van het onderwijs in de afdelingen vmbo-k en vmbo-t ten goede zullen komen. Het betreft verbeteractiviteiten die enerzijds bijdragen aan de opbrengstgerichtheid van de docenten en anderzijds aan de kwaliteit van het benodigde maatwerk per leerling. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het leerstofaanbod, het onderwijsproces, de planmatigheid van de zorg en de kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van het College de Opmaat, afdelingen vmbo-k en -t betreffen kleine aantallen leerlingen (minder dan 10). De school heeft een eigen analyse gemaakt van de uitkomsten in de afgelopen jaren. De cijfers hebben zowel betrekking op de doorstroom van leerlingen in de bovenbouw als op de cijfers die op het centraal schriftelijke eindexamen worden behaald. Vooral de leerlingen die instromen van andere scholen in het derde leerjaar van de afdeling vmbo-t lopen vertraging op in de bovenbouw en verlaten ongediplomeerd de school. Daarnaast laat de school enkele leerlingen van een rec-4-school deelnemen aan het centraal schriftelijk examen en juist zij behalen lage cijfers bij het schriftelijk eindexamen. Zij hebben moeite met de setting van het centraal schriftelijk examen: de zittingen duren voor hen vaak te lang. Bij de eigen leerlingen is er sprake van een tendens naar hogere eindcijfers. De inspectie heeft waardering voor de analyse van deze resultaten. Gezien de kleine aantallen doet zij hier echter geen uitspraken over. Het is overigens duidelijk dat maatregelen en afspraken nodig zijn om de resultaten van de leerlingen in deze afdelingen positief te beïnvloeden. Het College de Opmaat heeft na het kwaliteitsonderzoek van 2009 de volgende acties ondernomen om tot verbetering van de opbrengsten te komen. Er is een uitgebreider overlegprocedure ingevoerd voor de toelating van zij-instromende leerlingen in leerjaar 3; De toetsmomenten voor onderdelen van het pta worden geconcentreerd in toetsweken, die een sterke overeenkomst vertonen met de organisatie van het examen; De toetsprocedure is gepreciseerd; leerlingen die de voorbereiding op de toetsen niet voldoende hebben afgesloten, mogen niet deelnemen; de inzet van hulpmiddelen tijdens toetsen (Sprint, etc. ) wordt per individu bekeken; De overgangsnormen worden aangepast; Aan alle leerlingen van klas 1-3 wordt een half uur extra taal en een half uur extra rekenen aangeboden, gericht op het vergroten van de vaardigheid in deze vakken; Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, worden verwezen naar de OpMaat-uren; Leerlingen hebben regelmatig pop-gesprekken met hun mentor, waarin de lesvoortgang en de vorderingen van handelingsplannen worden besproken. De inspectie heeft geconstateerd dat alle genoemde maatregelen zijn ingevoerd. Het effect van de maatregelen is nog moeilijk te meten. Het rendement van de OpMaaturen lijkt vooralsnog beperkt, omdat het rendement van die uren onvoldoende is beschreven en wordt gemeten. De schoolleiding heeft nu besloten het beoogde rendement van de OpMaaturen in handelingsplannen te formuleren. H2839406/6 Pagina 6 van 7
De inspectie zal aan de hand van de opbrengstenkaart van 2011 beoordelen of de resultaten zijn verbeterd. Het onderwijsproces Uit de lesbezoeken van de inspectie komt naar voren dat leraren op verantwoorde wijze uitleg geven en dat leerlingen voldoende taakgericht werken. Meer en meer docenten werken volgens het OEER-model. Op basis van dit model leggen schoolleiding en leerlingen lesbezoeken af. De inspectie heeft een toename waargenomen in het aantal lessen, waarin afstemming op de leerbehoeften van de individuele leerlingen plaatsvindt. Toch liggen op dit gebied nog verdere kansen voor de leraren. De invoering van taalbeleid is aanvankelijk toegespitst op extra lessen taal, met name in de onderbouw. Op stapel staat invoering van leeskaarten en andere taalvaardigheden die in alle te geven lessen hun beslag kunnen krijgen. Het College de Opmaat beschikt sinds vorig jaar over een elektronisch leerlingvolgsysteem, waarin de handelingsplannen worden opgenomen. Deze handelingsplannen spelen vanaf dit schooljaar een prominenter rol in de begeleiding van leerlingen dan voorheen. De inspectie meent dat het planmatige karakter van de zorg hierdoor is verbeterd. Veel zal nu afhangen van de taakverdeling tussen de zorgmensen, mentoren en vakdocenten en van de controle op het functioneren van het systeem. De kwaliteitszorg De inspectie heeft bij haar bezoek van 2009 al een voldoende oordeel over de kwaliteitszorg uitgesproken. Dit was gebaseerd op concreet geformuleerde maatregelen, waarvan het effect regelmatig wordt gecontroleerd door middel van monitoring, evaluaties en lesbezoek. De schoolleiding heeft voor het schooljaar 2010-2011 een jaarplan geschreven, dat gebaseerd is op de evaluaties van het schooljaar 2009-2010. Hoewel ziekte van de directeur de uitvoering van de nieuwe maatregelen aanvankelijk enigszins vertraagde, is de schoolleiding nu op voldoende sterkte gebracht om haar controlerende en stimulerende taak goed uit te oefenen. De kwaliteit van het onderwijsleerproces wordt naar het oordeel van de inspectie dan ook voldoende geborgd. Wet- en regelgeving De jaarlijks aan de inspectie op te sturen stukken zijn alle ontvangen. De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften. Volgens de schoolgids 2010-2011 zijn 61 vakantiedagen gepland. Dit is niet in overeenstemming met het IB, artikel 16, lid. Van de school wordt verwacht deze situatie op orde te brengen en aan de inspectie te melden hoe dit is gebeurd. 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont geen belangrijke tekortkomingen meer in de kwaliteitszorg en in het onderwijsleerproces. De opbrengsten lijken nog wel aan de lage kant, maar het gaat om te kleine aantallen om hierop een oordeel te baseren. Om deze reden zet de Inspectie van het Onderwijs het aangepaste arrangement van het College de OpMaat, afdelingen vmbo-k en t om in een basisarrangement. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in 2011 opnieuw wordt beoordeeld. H2839406/6 Pagina 7 van 7