Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 800 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2005 Nr. 153 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 juni 2005 Bij mijn brieven van 25 maart 2003 (Just-03-279) en 17 juni 2003 (Kamerstukken II, 2002/03, 23 490, nr. 284) hebik Uw Kamer geïnformeerd over de bilaterale afspraken die met de Verenigde Staten zijn gemaakt in het kader van de strafrechtelijke samenwerking. Deze afspraken liggen op het terrein van drugsbestrijding, operationele samenwerking, internationale rechtshulp, uitlevering en terrorismebestrijding. Deze intensievere samenwerking heeft tot doel de gemeenschappelijke doelstellingen en belangen, te weten een effectievere bestrijding van drugshandel, een betere samenwerking op het terrein van terrorismebestrijding en een soepeler politiële en justitiële samenwerking ten goede te komen. Met deze brief wil ik u nader informeren over de uitvoering van de gemaakte afspraken en de terreinen waaraan in de toekomst bijzondere aandacht zal worden besteed in de bilaterale samenwerking. Met het vervaardigen van een algeheel overzicht van de bilaterale afspraken en een daaraan gekoppelde overlegstructuur is een kader opgezet waarbinnen deze afspraken nader worden uitgewerkt en waarbinnen eventueel opkomende (knel)punten op het terrein van de strafrechtelijke samenwerking tussen Nederland en de VS aan de orde gesteld kunnen worden. De voortgang in de uitwerking en implementatie van de gemaakte afspraken wordt jaarlijks besproken. De laatste bespreking vond plaats op 19 april jl. in Washington. Beide landen hebben aangegeven tevreden te zijn over de bilaterale samenwerking en over de uitvoering van de gemaakte afspraken. De onderlinge verhoudingen zijn uitstekend te noemen en is er een constructieve dialoog tussen beide landen ontstaan. Ook in mijn regelmatige contacten met mijn ambtgenoten in de VS en hun naaste medewerkers wordt deze goede en effectieve samenwerking voortdurend benadrukt. Op het terrein van het drugsbeleid merkte dhr. Walters (directeur van het US White House Office of National Drug Control Policy) nog onlangs op dat de verschillen tussen Nederland en de VS kleiner zijn geworden en ik KST87481 0405tkkst29800VI-153 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 800 VI, nr. 153 1
constateer een wens van de VS om met Nederland samen te werken op het terrein van vraagvermindering. Bij de jaarlijkse bespreking op 19 april jl. is opnieuw geconstateerd dat de opgebouwde strafrechtelijke samenwerking tot daadwerkelijke positieve resultaten heeft geleid. Er zijn verschillende reguliere overlegstructuren opgezet waarbij experts elkaar informeren, de laatste ontwikkelingen uitwisselen en hun activiteiten op elkaar afstemmen. Voorbeelden hiervan liggen op het terrein van terrorismebestrijding zoals beveiliging luchtvaart, havens en de vitale infrastructuur en de bestrijding van drugshandel in het Caribisch gebied. De betrokken operationele diensten, zoals de FBI, DEA, Customs het KLPD en de douane weten elkaar goed te vinden waardoor de uitwisseling van informatie in concrete zaken snel kan plaatsvinden. Dit geldt ook voor vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie van beide landen. Op het terrein van de wederzijdse rechtshulp en uitlevering zijn goede werkafspraken gemaakt ter verbetering van de bilaterale samenwerking. Deze afspraken zijn vooral gericht op het verbeteren van de communicatie tussen beide landen door elkaar adequaat te informeren over lopende verzoeken. Daarnaast is door het organiseren van seminars en conferenties de kennis van en het begrip voor elkaars rechtssystemen en juridische procedures vergroot. De uitwisseling van politiële en justitiële informatie is één van de speerpunten van de samenwerking. De verstrekking van dergelijke informatie is op een meer structurele wijze vorm gegeven. Een voorbeeld hiervan is de toegang van Nederlandse politiediensten tot het informatie systeem van het zogenaamde El Paso Intelligence Center (EPIC) van de Verenigde Staten. Het KLPD en de DEA hebben hierover in oktober 2004 een Memorandum of Understanding afgesloten. Een ander voorbeeld betreft het verstrekken van de resultaten van de 100% Schiphol controles aan de DEA door Nederlandse autoriteiten. Ook vanuit statistisch perspectief kunnen positieve resultaten worden geconstateerd door de intensivering van strafrechtelijke samenwerking. Er is een significante daling opgetreden van het aantal in beslag genomen XTC pillen in de Verenigde Staten met een directe relatie naar Nederland. Uit gegevens ontvangen van de VS autoriteiten, werden in 2000 nog 6,1 miljoen XTC pillen in beslag genomen, in 2002 waren dat 2,5 miljoen pillen, in 2003 zakte dit verder naar 0,9 miljoen pillen en in 2004 naar 0,2 miljoen pillen. Er zijn gezamenlijke onderzoeken gedaan in XTC zaken (voortkomend uit afspraken van het KLPD met DEA Miami en New York) die zowel in de VS als in Nederland hebben geleid tot aanhoudingen en onderscheppingen van partijen XTC en ontmanteling van smokkelorganisaties. In de jaarlijkse bespreking op hoog ambtelijk niveau van 19 april jl. zijn alle eerder gemaakte afspraken langsgelopen en is geconcludeerd dat voldoende uitvoering is gegeven aan al deze afspraken. Daarnaast is vastgesteld dat beide landen de opgebouwde intensieve samenwerking voort willen zetten. Op enkele specifieke onderdelen van de bestrijding van drugs, terrorisme en georganiseerde criminaliteit zijn nieuwe afspraken gemaakt die u aantreft in de bijlage bij deze brief. Onder meer is afgesproken dat over de uitwisseling van politiële informatie een evaluatie zal plaatsvinden. Deze evaluatie zal ingaan op de resultaten van de uitwisseling van gegevens tussen beide landen. Hierin zullen aspecten van data-bescherming en de gevolgde procedures worden meegenomen. Nieuw element in de samenwerking vormt de aanpak van valse documenten. Beide landen constateerden dat dit voor een effectieve bestrijding van terrorisme en georganiseerde criminaliteit een centraal thema is (zie ook de terrorismebrief aan de Kamer van 24 januari 2005, vergaderjaar 2004 2005, 29 754, nr. 5). Zo gaan experts van beide landen de gevolgde methoden, analyses en statistieken in de aanpak van deze vorm Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 800 VI, nr. 153 2
van criminaliteit met elkaar uitwisselen en zullen «best practices» worden besproken. Daarnaast is op het terrein van terrorismebestrijding afgesproken elkaar te informeren over actuele ontwikkelingen op het terrein van wet- en regelgeving en jurisprudentie. Zowel in Nederland als in de VS zijn de laatste jaren vele nieuwe maatregelen genomen om efficiënt en effectief op te kunnen treden tegen terrorisme. Een ander, nieuw element, vormt de bestrijding van mensenhandel. Nadere afspraken zijn gemaakt over het uitwisselen van politiële/justitiële informatie, onder andere met betrekking tot opsporings- en onderzoeksmethoden en -analyses, bescherming van slachtoffers en trends en statistieken. Hiermee wordt een structurele dialoog tussen experts uit Nederland en de VS opgezet. Genoemd kan nog worden dat in deze bespreking door Nederland is aangegeven het te betreuren dat de VS het facultatieve Protocol bij het Weense Verdrag inzake Consulaire Betrekkingen (1963) heeft opgezegd. Door de VS is aangegeven dat dit geen gevolgen zal hebben voor de consulaire bijstand aan Nederlandse gedetineerden in de VS. De Minister van Justitie, J. P. H. Donner Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 800 VI, nr. 153 3
DE VOLGENDE STAPPEN Washington, 19 april 2005 Nederland en de Verenigde Staten hebben de bilaterale uitvoering van de «Overeengekomen Stappen» 2003 en de Conclusies 2004 geëvalueerd. Beide landen zijn overeengekomen deze eerdere overeenkomsten af te ronden, nauw te blijven samenwerken op het gebied van drugsbestrijding, terrorismebestrijding en opsporing en de Volgende Stappen te nemen op de volgende gebieden: DRUGSBESTRIJDING 1. Nederland verbindt zich te onderzoeken of de aan de Ambassade in Den Haag toegewezen agenten van de DEA toegang kan worden verleend tot de Nationale Recherche Teams. 2. Nederland en de Verenigde Staten nemen voor tijdig politie tot politie informatie te blijven uitwisselen ten behoeve van de rechtshandhaving, die is vergaard uit onderzoek dat is gestart op basis van aanwijzingen, verzoeken om gecontroleerde levering en informatie verkregen uit het EPIC systeem. 3. De Verenigde Staten en Nederland nemen voor informatie uit te wisselen op wetenschappelijk gebied en ten behoeve van de terugdringing van de vraag en het uitwisselen van experts te bevorderen en te faciliteren. Bepaalde aspecten zijn in detail besproken, waarover voorlopig overeenstemming is bereikt. 4. Nederland en de Verenigde Staten nemen voor zich wederzijds in te spannen om het verbod van illegale drugshandel via doorgangsroutes van derden te ondersteunen en waar mogelijk gezamenlijk actie te ondernemen om internationale, illegale drugsleveringen tegen te gaan. 5. De Verenigde Staten stemt in een rapport uit te brengen over het gebruik van de informatie die het Drugshandel Schiphol project heeft opgeleverd, als eerste stap om het effect van een dergelijke informatieuitwisseling te evalueren. BESTRIJDING VAN TERRORISME EN GEORGANISEERDE CRIMINALITEIT 1. Nederland en de Verenigde Staten hebben beide benadrukt dat het aanpakken van criminele netwerken in verband met de bestrijding van de georganiseerde misdaad en terrorisme de hoogste prioriteit heeft. Partijen zijn overeengekomen nadere invulling te geven aan de volgende maatregelen: Contactpunten van de rechtshandhaving te identificeren die betrokken zijn bij onderzoek naar vervalste documenten en faciliteerders van valse reisdocumenten; Nederland zegt toe te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om het onderzoek naar en het verzamelen van informatie over mensen en organisaties die valse reisdocumenten gebruiken en leveren, te verbeteren; Uitwisseling van «best practice» tussen het onderzoeksteam dat op Schiphol onderzoek doet naar vervalste reisdocumenten en het Forensic Document Laboratory («FDL») van de dienst Immigration and Customs Enforcement, waaronder het bevorderen van wederzijdse bezoeken en het gezamenlijke bijwonen van trainingsseminars; Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 800 VI, nr. 153 4
Uitwisselen van beschikbare onderzoeksresultaten, forensisch onderzoek en analyse van opsporingsonderzoek op het gebied van vervalsing van documenten in verband met personen en organisaties die worden verdacht van terroristische activiteiten of daarmee in verband kunnen worden gebracht of verdachte contacten hebben in zowel de Verenigde Staten als Nederland, met name gericht op bronnen waar documenten worden vervalst, de organisatiestructuur en methoden, de relatie met corruptie en andere criminele activiteiten, witwaspraktijken en winstbestemming. 2. Zoals in januari 2005 op ministerieel niveau in Den Haag werd besloten, komen Nederland en de Verenigde Staten overeen de mogelijkheden van verdere samenwerking te onderzoeken op het gebied van de identificatie van terroristen en terroristische activiteiten en met name met betrekking tot overleg over door terroristen gehanteerde methoden en op het gebied van terrorisme waar te nemen trends. 3. Nederland en de Verenigde Staten nemen voor overleg met elkaar te voeren en elkaar op de hoogte te houden over wetgevende maatregelen op het gebied van terrorismebestrijding en voorbeelden van effectieve wetgeving uit te wisselen met het doel in individuele gevallen met succes vervolging te kunnen instellen. 4. Mensenhandel: Beide landen bevestigen elkaars krachtige beleid op het gebied van de bestrijding van mensenhandel. In het verlengde van de reeds bestaande samenwerking op het gebied van de bestrijding van mensenhandel, is overeengekomen dat deskundigen uit Nederland en de Verenigde Staten informatie zullen uitwisselen over praktische onderzoeks- en vervolgingsmethoden op het gebied van de bestrijding van mensenhandel, het gebruik en de analyse van opsporingsinformatie, de bescherming van slachtoffers van mensenhandel tijdens gerechtelijke procedures, statistische informatie over mensenhandel en juridische definities. OPERATIONELE SAMENWERKING 1. Nederland en de Verenigde Staten nemen voor een overleg tussen experts te organiseren ten einde richtlijnen op te stellen voor de uitwisseling van informatie op politieniveau, zoals telefoonnummers, bankrekeningen, adressen, bewijsstukken en biografische gegevens van verdachten. 2. De Verenigde Staten en Nederland nemen voor nogmaals een seminar op het gebied van strafrecht te organiseren ten behoeve van justitiële strafrechtspecialisten. WEDERZIJDSE RECHTSHULP EN UITLEVERING 1. Nederland en de Verenigde Staten komen overeen dat hun experts overleg zullen voeren over de mogelijkheden om het verkrijgen van Internetgerelateerde informatie ten behoeve van strafrechtelijk onderzoek te bespoedigen. 2. Nederland neemt voor te analyseren de patronen op het gebied van «beroep op geestelijke gezondheid» in uitleveringsgevallen en te onderzoeken welke follow-up mogelijkheden er zijn, zoals het opnieuw herzien van dossiers. 3. Nederland en de Verenigde Staten nemen voor erop te zullen blijven toezien dat de in de uitleveringscirculaire genoemde maatregelen effectief worden uitgevoerd. Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 800 VI, nr. 153 5