Aan de leden van de verenigde vergadering V.V: 25 juni 2008 Datum 13 mei 2008 Agendapuntnr. 8.3 Bijlagen Normenkader ten behoeve van Rechtmatigheid Onderwerp Wijzigingen Waterschapswet onderdeel financiën 1. Inleiding Zoals bekend wordt op dit moment de modernisering van het waterschapsbestel doorgevoerd. Daarover is een aparte wet gemaakt: Wet modernisering waterschapsbestel. Zo worden er belangrijke veranderingen aangebracht in de bestuurssamenstelling van de waterschappen, de organisatie van de verkiezingen en het belastingstelsel. Daarnaast komen er ook veranderingen in de wijze waarop de waterschappen zich financieel moeten verantwoorden. In de nieuwe Waterschapswet worden eisen gesteld aan de inrichting van de cyclus van beleidsvoorbereiding en verantwoording en de wijze waarop daarbinnen aandacht wordt besteed aan (controle op) doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid. Daarover gaat deze nota en de daarin opgenomen besluiten. In uw vergadering van 23 april jl. hebben wij u daarover in het kort geïnformeerd (agendapunt 5, mededelingen). 2. Wij stellen u voor de reikwijdte van de controle op rechtmatigheid als volgt vast te stellen: 1. Aandacht te besteden aan de financiële rechtmatigheid; 2. De controle op rechtmatigheid te richten op externe regelgeving en verordeningen van de verenigde vergadering (zoals opgenomen in het Normenkader); 3. Bij de uitwerking van het rechtmatigheidaspect aandacht te besteden aan de drie nieuwe criteria: begrotingscriterium, voorwaardencriterium en misbruik- en oneigenlijkgebruikcriterium; 4. Binnen het voorwaardencriterium aandacht te besteden aan de aspecten: hoogte, recht en duur; 5. De goedkeuringstoleranties van het Waterschapsbesluit te hanteren. Wij stellen u voor om de inrichting van onze Planning&Control cyclus (recent door ons aangepast) en de daarbij behorende documenten als meerjarenbegroting, begroting en rekening, als uitgangspunt te hanteren bij het opstellen van de verordening ex artikel 108 Waterschapswet. len met betrekking tot wijzigingen in de financieel technische kaders zoals het beleid met betrekking tot,reserves, voorzieningen en afschrijvingen, treft u aan in de nota Herziening financieel technische kaders, die eveneens op 25 juni 2008 in uw vergadering voorligt.
3. Achtergrondinformatie Achtergronden en doelen wetswijziging De wet wil een impuls geven aan de transparantie en externe verantwoording van de waterschappen. Tegelijk zijn de wetswijzigingen een reactie op de kloof die tussen overheid en burger is ontstaan. De hoofddoelstellingen van de wet zijn dan ook democratische legitimatie, vereenvoudiging en transparantie. Ter invulling van deze doelstellingen reikt de wetswijziging op het terrein van transparantie en verantwoording de waterschappen een aantal maatregelen en instrumenten aan om de rol van de verenigde vergadering, als gekozen vertegenwoordiger van de samenleving, te versterken. De wijzigingen geven u mogelijkheden om uw functies goed en waar mogelijk beter te kunnen uitvoeren. Het gaat dan om de functies beleidsbepaling, kaderstelling, vertegenwoordiging, controle en verantwoording. De meeste van deze wijzigingen in de Waterschapswet zijn enkele jaren geleden ook al in de Gemeente- en Provinciewet doorgevoerd. Voor de waterschappen is echter niet overgegaan tot een verplichte rekenkamer(functie) en hebben de waterschappen geen dualistisch bestuur gekregen. Het gevolg is dat de wetswijzigingen voor de waterschappen een minder dwingend karakter hebben dan de vergelijkbare wijzigingen bij gemeenten en provincies. Het is aan uw vergadering, om de wetswijzigingen naar eigen wensen in te vullen. Een belangrijke vraag hierbij is of de huidige werkwijze past bij de context van de wetswijzigingen en tegemoet zal komen aan de wensen van het nieuwe bestuur dat begin 2009 zal worden geïnstalleerd. De wijzigingen in de wet bieden een prima kapstok om invulling te geven aan good governance, oftewel aan goed overheidsbestuur: het waarborgen van de onderlinge samenhang in de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van een organisatie die gericht is op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, als mede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden. Inhoud wetswijzigingen. Alhoewel verschillende passages in de wet anders zouden kunnen doen vermoeden, hebben de wetswijzigingen een bredere scope dan de financiën. Zij hebben betrekking op de volledige beleids en verantwoordingsfunctie. Deze functie omvat naast de bekende beleids en beheerinstrumenten (zoals meerjarenraming, begroting, jaarrekening e.d.), alle documenten, instrumenten, afspraken en systemen die de goede werking van het traject van beleidsvoorbereiding tot en met verantwoording ondersteunen. De nieuwe Waterschapswet geeft de verenigde vergadering de mogelijkheid om via drie verordeningen richting te geven aan de beleids- en verantwoordingsfunctie. Het gaat om de verordeningen die in de artikelen 108, 109 en 109a van de wet worden genoemd: a. Met de verordening op basis van artikel 108 geeft u D&H een aantal uitgangspunten voor het (financieel) beleid en beheer mee en bepaalt u binnen welke organisatorische kaders het beleid moet worden uitgevoerd. Met de verordening worden organisatorische piketpaaltjes geslagen die waarborgen dat bij de uitvoering aan de in artikel 108 genoemde eisen van rechtmatigheid, verantwoording en controle wordt voldaan. b. In lijn hiermee zult u met de verordening op grond van artikel 109 regelen dat er tijdens de beleidsuitvoering interne en externe controle op het financieel beheer en de financiële organisatie plaatsvindt, waarbij de rechtmatigheid van beide aspecten moet worden getoetst. De interne controle vindt in feite continu plaats door de in de administratieve organisatie ingebouwde checks en balances alsmede de specifieke interne controlemaatregelen. De externe controle door de accountant heeft de jaarrekening als belangrijkste aangrijpingspunt en kijkt dan vooral terug. Wat betreft het rechtmatigheidaspect toetst de accountant of; 2
de baten, lasten en balansmutaties die in de jaarrekening zijn opgenomen rechtmatig tot stand zijn gekomen; de inrichting van het financiële beheer en van de financiële organisatie een getrouwe en rechtmatige verantwoording mogelijk maken. c. Een derde algemene kaderstellende mogelijkheid voor de verenigde vergadering wordt geboden door het nieuwe artikel 109a. Het eerste lid van dit artikel bepaalt namelijk dat u regels kunt stellen ten aanzien van de onderzoeken die D&H op grond van hetzelfde artikel periodiek moet doen naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van de beleidsuitvoering. Van de drie verordeningen heeft die op grond van artikel 108 de meest brede strekking. In feite bepaalt die verordening voor een belangrijk deel de inhoud van de verordeningen die op grond van de artikelen 109 en 109a moeten worden vastgesteld. Invoering van de wetswijzigingen. De wetswijzigingen formaliseren een aantal stappen die het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard reeds heeft gezet en geven op onderdelen verdergaande mogelijkheden om de rol van de verenigde vergadering ten aanzien van het beleid, het beheer en de verantwoording te versterken. De wijzigingen in de wet betekenen in de regel dan ook geen fundamentele veranderingen voor ons hoogheemraadschap, maar vereisen op onderdelen wel aanpassingen van bestaande maatregelen en instrumenten en leiden er voorts toe dat verantwoordelijkheden van bestuurs en ambtelijke organen tegen het licht gehouden, en waar nodig aangepast worden. De wetswijzigingen hebben vrijwel allemaal betrekking op het jaar 2009 met uitzondering van verordening 109a. Het vaststellen van de verordening op basis van artikel 109a (richtlijnen voor het onderzoek naar doelmatigheid en doeltreffendheid), wordt niet bij wet verplicht gesteld en ook het tijdstip van vaststelling (indien men voor het opstellen van een dergelijke verordening kiest), wordt niet bij wet bepaald. De Unie zal ook pas eind 2008, begin 2009 een modelverordening dienaangaande aan de waterschappen voorleggen. Het is aan het nieuwe bestuur om in de loop van 2009 te bepalen of zij een verordening artikel 109a wil vaststellen. De wet bepaalt dat de verordeningen op basis van de artikelen 108 en 109 moeten worden vastgesteld vóór de vaststelling van de begroting 2009; aan het eind van 2008 dus. Wij zijn voornemens beide verordeningen op 8 oktober a.s. ter vaststelling aan u voor te leggen. Vooruitlopend daarop is het noodzakelijk dat u nu reeds enkele besluiten neemt op basis waarvan wij de verdere voorbereidingen voor de invoering van de nieuwe Waterschapswet op het onderdeel financiën verder ter hand kunnen nemen. Deze besluiten hebben betrekking op een tweetal onderdelen: 1. Inrichting- en verslaggevingvoorschriften De wijziging waar we nu als eerste op moeten inspelen zijn de nieuwe inrichting- en verslaggevingvoorschriften voor de financiële jaarstukken en de eisen die worden gesteld aan de financieel technische kaders. De begroting 2009 (waarvan de voorbereiding spoedig begint), zal aan deze nieuwe regels moeten voldoen. len met betrekking tot reserves en voorzieningen en met betrekking tot waardering en afschrijving van activa, treft u aan in de nota Herziening financieel technische kaders, die ook in uw vergadering van 25 juni a.s. voorligt. De overige voorstellen met betrekking tot de inrichting- en verslaggevingvoorschriften treft u in onderhavige nota aan. 3
2. Reikwijdte rechtmatigheid De eerste rechtmatigheidcontrole nieuwe stijl door de accountants vindt plaats over 2009, zodat wij de voorbereidingen van het interne rechtmatigheidtraject op 1 januari 2009 moeten hebben afgerond. In dat kader moet de reikwijdte van de controle op de financiële rechtmatigheid bepaald worden. 4. Motivering voorstel Algemeen Bij de voorstellen die wij u voorleggen, baseren wij ons in belangrijke mate op wat de Unie van Waterschappen in dit verband heeft voorbereid. Er is veel en goed werk verricht door de verschillende Unie werkgroepen waarin ook vertegenwoordigers van ons hoogheemraadschap zitting hebben gehad. De algemene vergadering van de Unie heeft onlangs de beide modelverordeningen 108 en 109 en de daarbij behorende bestuurlijke keuzes vastgesteld. Algemeen uitgangspunt daarbij is om ons nu te richten op het voldoen aan de opgenomen eisen in de wet, om vervolgens in een later stadium dit eventueel uit te bouwen. Dit uitgangspunt wordt gekozen, ook in Unieverband, om zodoende alle inspanningen te concentreren op het verkrijgen van een goedkeurende verklaring voor de rekening 2009. Het ontbreken van een goedkeurende verklaring zal het hoogheemraadschap imagoschade opleveren. Wij sluiten daarom ook zo veel mogelijk aan op wat de Unie van Waterschappen adviseert met betrekking tot het benutten van de wettelijke ruimte en de bestuurlijke keuzes die daarvoor gemaakt kunnen worden. In dat verband vinden wij het ook belangrijk een bijdrage te leveren aan de uniformiteit tussen en daarmee de vergelijkbaarheid van waterschappen. In uw Strategische Visie 2006-2009, waarin u hebt aangegeven de transparantie van het handelen van Schieland en de Krimpenerwaard te toetsen binnen het waterschapsbestel door actief te participeren in zogenaamde benchmarks, onderkent u eveneens dit belang. De nieuwe verslagleggingregels als gevolg van de wijziging van de Waterschapswet komen tegemoet aan deze wens. Onderdeel Inrichting- en verslaggevingvoorschriften Omdat de wijzigingen in de wet, zoals gezegd, op veel onderdelen bedoeld is om de gegroeide praktijk bij waterschappen wettelijk te verankeren, betekenen de wijzigingen in de regel geen fundamentele veranderingen voor ons, met name als het gaat om de inrichting van onze Planning&Controle cyclus en de daarbij behorende documenten. Immers vrij recent hebben wij daarin verbeteringen aangebracht. De beleidsbegroting 2008 (inclusief meerjarenraming 2009-2012) is opgesteld naar beleidsvelden en beleidsproducten en meer beleidsmatig ingestoken dan voorheen. Mede gezien de goede ontvangst hiervan door het algemeen bestuur blijft deze indeling gehandhaafd en zal worden gebruikt als programma-begroting. De in de nieuwe regelgeving gehanteerde definitie van programma is: een samenhangend geheel van activiteiten op basis waarvan het algemeen bestuur het beleid van het waterschap vaststelt in de meerjarenraming, begroting en jaarrekening. Deze definitie sluit dus naadloos aan bij de reeds gehanteerde begrotingsindeling. De voorjaarsnota zoals HHSK deze nu kent, krijgt meer en meer het karakter van een meerjarenraming die de financiële en beleidsmatige meerjarenkaders bepaalt. De begroting is hiervan de uitwerking van de eerste jaarschijf. Het dagelijks bestuur legt hiertoe voorstellen voor aan het algemeen bestuur. Hierin verandert niets ten opzichte van de huidige situatie. De vigerende planning en control cyclus is onlangs aangepast met een halfjaar-rapportage naar het algemeen bestuur. Voorgesteld wordt om deze rapportage aan te laten sluiten bij de programma-begroting en de cyclus vooralsnog verder niet aan te passen. Wij stellen voor om geen wijzigingen aan te brengen in de inrichting van onze (recent vastgestelde) Planning&Control cyclus en de daarbij behorende documenten als meerjarenbegroting, begroting en rekening. 4
Onderdeel reikwijdte rechtmatigheid De Wet modernisering waterschapsbestel wil, zoals we in de inleiding zagen, een impuls geven aan de transparantie en externe verantwoording van de waterschappen. Als onderdeel daarvan legt de wet een extra accent op rechtmatigheid. Als gevolg van de betreffende wijzigingen dienen zowel wij zelf als onze accountant extra aandacht te besteden aan rechtmatigheid. De toetsing van de accountant van de jaarrekening is dan dus niet alleen meer op getrouwheid (juiste weergave), maar ook op rechtmatigheid (voldoen aan externe en interne wet- en regelgeving). Dat heeft tot gevolg dat wij intern meer waarborgen moet treffen dat rechtmatig wordt gehandeld. Rechtmatigheid is voor ons geen nieuw fenomeen. Wij zijn al enige tijd bezig onze administratieve organisatie zodanig in te richten, dat de financiële beheershandelingen voldoen aan de eisen van rechtmatigheid. Toch vergt het nog veel inspanning om alles zodanig vast te leggen dat steeds kan worden aangetoond dat sprake is van rechtmatig handelen. Bij de invoering van de verplichte rechtmatigheidcontrole door de account, enkele jaren geleden bij de gemeenten, bleek dit grote problemen op te leveren en de eerste jaren was het percentage afkeurende verklaringen dan ook erg hoog. Reden genoeg om het invoeringstraject van de rechtmatigheidcontrole met de nodige zorgvuldigheid aan te pakken. Het is ook de reden geweest dat de Unie van Waterschappen veel inspanning heeft verricht om de waterschappen op dit onderdeel te ondersteunen. Het is belangrijk om het begrip rechtmatigheid goed te definiëren en te focussen op alleen datgene wat nodig is voor een goedkeurende accountantsverklaring. In een latere fase kunnen we besluiten om onze focus te verbreden en de controle op rechtmatigheid aan te scherpen op die onderdelen waar uw vergadering dat zinvol lijkt. Vooralsnog volgen wij de onderstaande, in Unieverband uitgewerkte, bestuurlijke keuzes: Keuze 1 Rechtmatigheid in zijn volle omvang oppakken of alleen de financiële rechtmatigheid? Op grond van de wet kan rechtmatigheid in twee deelaspecten worden onderscheiden, financiële rechtmatigheid en niet-financiële rechtmatigheid. De financiële rechtmatigheid heeft betrekking op baten, lasten en balansmutaties (gevolgen van financiële beheershandelingen en de vastlegging daarvan in de financiële administratie). Europese, nationale en eigen aanbestedingsregels zijn voorbeelden van regels die als onderdeel van de financiële rechtmatigheid aan de orde komen. De accountant komt in de accountantsverklaring tot een gekwantificeerd oordeel over de financiële rechtmatigheid. Zoals al eerder aangegeven is dit een nieuw aspect dat het gevolg is van de wijziging van de Waterschapswet. De niet-financiële rechtmatigheid heeft betrekking op handelingen en beslissingen van nietfinanciële aard (bijvoorbeeld de naleving van privacy-, milieu-, arbeidsomstandigheden- en ruimtelijke ordeningwet- en regelgeving). De nieuwe wet heeft uitdrukkelijk tot doel de verantwoording over de financiële beheershandelingen van de waterschappen inzichtelijk te maken. In dat verband moet de accountant nagaan of de lasten, baten en balansmutaties rechtmatig tot stand gekomen zijn. Daarom is het logisch om ons nu te richten op de financiële rechtmatigheid en eventueel later dit te verbreden naar andere gebieden. Ook bij gemeenten en provincies is dit inmiddels gegroeide praktijk. Bovendien is de niet-financiële rechtmatigheid in onze organisatie goed verankerd en op dit punt zijn er wettelijk gezien ook geen veranderingen. Wij stellen u voor alleen expliciete aandacht te besteden aan de financiële rechtmatigheid. Keuze 2 Wel of geen beperkingen in de regelgeving die in het rechtmatigheidtraject wordt betrokken? Het wettelijk kader biedt de mogelijkheid om een deel van de regelgeving met financiële 5
consequenties buiten het rechtmatigheidvraagstuk te houden. Externe regelgeving en verordeningen van de verenigde vergadering behoren wettelijk gezien tot het rechtmatigheidvraagstuk. De overige besluiten van D&H (niet rechtstreeks voortvloeiend uit externe regelgeving of verordeningen van de verenigde vergadering) vallen daarbuiten, zoals bijvoorbeeld interne richtlijnen of gedragsregels. Wij stellen uw vergadering voor de focus in het traject te richten op externe regelgeving en verordeningen van de verenigde vergadering. Door ons eerst op voornoemde regelgeving te richten beperken we ons tot wat (wettelijk) noodzakelijk is en onze organisatie eerst daarop goed in te richten. Een overzicht van de regelgeving die onderwerp zal zijn van de financiële rechtmatigheidtoets, is te vinden in het Normenkader en is als bijlage aan deze nota toegevoegd. Keuze 3. Wel of geen beperkingen in de criteria die in beschouwing worden genomen? De accountant moet in zijn controle op de vraag of de financiële beheershandelingen voldoen aan de van toepassing zijnde wettelijke regelingen negen rechtmatigheidcriteria meenemen. De meeste daarvan (zes van de negen), vallen al onder de controle van het getrouwe beeld van de jaarrekening zoals de accountant die nu al uitvoert. Gezien het feit dat wij op dit moment goedkeurende verklaringen verkrijgen mag er vanuit worden gegaan dat deze criteria dan ook geen extra aandacht behoeven in het kader van de rechtmatigheid. Bij de verdere uitwerking van het rechtmatigheidaspect achten wij het dan ook goed alleen extra aandacht te besteden aan de drie nieuwe criteria: voorwaardencriterium: wordt aan de voorwaarden uit wet- en regelgeving voldaan?; misbruik- en oneigenlijkgebruikcriterium: wordt geen misbruik en oneigenlijk gebruik van financiële mogelijkheden gemaakt? begrotingscriterium: passen de lasten, baten en balansmutaties binnen de door de verenigde vergadering vastgestelde begrotingskaders?; Wij stellen u voor in het rechtmatigheidtraject aandacht te besteden aan de nieuwe criteria: begrotingscriterium, voorwaardencriterium en misbruik- en oneigenlijkgebruikcriterium. Keuze 4. Wel of geen beperkingen in de aspecten van het voorwaardencriterium? Het voorwaardencriterium ziet toe op de mate waarin lasten, baten en balansmutaties gebaseerd zijn op handelingen die voldoen aan in wet- en regelgeving gestelde voorwaarden en bestaat uit een aantal aspecten die bij het controleren van de financiële rechtmatigheid in ogenschouw kunnen worden genomen. Het aanbrengen van beperkingen in de toepassing van genoemde aspecten levert een sterke beperking op van de te verrichten interne controle-inspanningen en verkleint de kans op een niet-goedkeurende accountantsverklaring sterk. Het is inmiddels algemeen toegepaste praktijk (bij gemeenten en provincies) dat alleen de bepalingen die betrekking hebben op recht, hoogte en duur van financiële stromen in de rechtmatigheid(controle) worden betrokken. Deze aspecten kunnen als volgt nader worden omschreven: recht: heeft degene die een betaling van het waterschap ontvangt of die een bedrag van het waterschap niet hoeft te betalen (kwijtschelding, oninbaarverklaring), op grond van de regelgeving op basis waarvan de betaling / vrijstelling plaatsvindt wel recht op deze betaling /vrijstelling? Een voorbeeld in de sfeer van subsidieverlening: voldoet het project wel aan de criteria die in de subsidieverordening zijn opgenomen; hoogte: is het betaalde of kwijtgescholden bedrag wel juist berekend? Zijn de juiste tarieven, formules en andere aspecten die de hoogte van het bedrag bepalen wel juist toegepast? duur: is wel voldaan aan de in regelgeving opgenomen termijnen van verstrekking, toekenning en werkingsperiode? 6
Wij stellen u voor in het rechtmatigheidtraject bij de verdere uitwerking van het voorwaardencriterium de bepalingen die betrekking hebben op hoogte, recht en duur te belichten. Keuze 5. De accountant opdracht geven de goedkeuringstoleranties uit het Waterschapsbesluit te hanteren of strengere normen ter hand te nemen? De normen die de accountant bij het afgeven van zijn verklaring bij de jaarrekening moet hanteren worden goedkeuringstoleranties genoemd en zijn in het Waterschapsbesluit vastgelegd. Op grond van de toleranties mag de accountant een jaarrekening goedkeuren waarin maximaal 1% (van de totale lasten) aan fouten en maximaal 3% (van de totale lasten) aan onzekerheden ter zake van de rechtmatigheid van lasten, baten en balansmutaties zijn opgenomen. Bij fouten tussen de 1% en 3% en bij onzekerheden tussen de 3% en 10% geeft de accountant een accountantsverklaring met beperking af. Bij fouten boven de 3% volgt een afkeurende accountantsverklaring en bij onzekerheden boven de 10% volgt een accountantsverklaring van oordeelonthouding. De goedkeuringstoleranties uit het besluit zijn minimale eisen, dat wil zeggen dat het algemeen bestuur voor de gehele jaarrekening of voor onderdelen daarvan lagere goedkeuringstoleranties mag hanteren en dus hogere eisen aan de rechtmatigheidcontrole kan stellen. Lagere goedkeuringstoleranties leiden niet alleen tot hogere accountantskosten, maar ook (en vooral) tot grotere inspanningen om aan de rechtmatigheideisen te voldoen. Immers het aantal waarnemingen moet worden opgevoerd om met grotere nauwkeurigheid aan te tonen dat de betreffende lasten, baten en balansmutaties rechtmatig zijn. Wij stellen u voor de goedkeuringstoleranties van het Waterschapsbesluit te hanteren en niet over te gaan tot het zelf aanleggen van strengere normen. Tenslotte over de financiële rechtmatigheid nog het volgende. De verenigde vergadering kan op grond van alle informatie die zij krijgt aangereikt tot het oordeel komen dat de onrechtmatige totstandkoming van in de jaarrekening opgenomen baten, lasten of balansmutaties zodanig van belang is dat zij de jaarrekening niet kan vaststellen en D&H dus geen decharge kan geven. Op grond van de oude Waterschapswet kon de verenigde vergadering dan bedragen buiten de jaarrekening laten. Automatisch gevolg daarvan was dat de leden van D&H voor een evenredig deel tegenover het hoogheemraadschap persoonlijk aansprakelijk werden, tenzij bleek dat zij niet hadden meegewerkt aan het doen van de betreffende uitgaven. In de nieuwe Waterschapswet is deze persoonlijke aansprakelijkheid afgeschaft en is in plaats daarvan de indemniteitsprocedure opgenomen. Kern van de procedure is bestuurlijke verantwoordelijkheid. Als verenigde vergadering tot de conclusie komt dat in de jaarrekening bedragen voorkomen die niet rechtmatig zijn gedaan en dat deze onrechtmatigheden het verlenen van decharge aan D&H in de weg staan, stelt zij D&H daarvan op de hoogte en vermeldt zij daarbij de bezwaren. D&H gaat vervolgens een indemniteitsbesluit voorbereiden. Door middel van een dergelijk besluit kunnen de onrechtmatige uitgaven alsnog gesanctioneerd worden, waarna de jaarrekening kan worden vastgesteld. Uiteraard zal D&H daarbij inhoudelijk moeten reageren op de gerezen bezwaren. De verenigde vergadering kan vervolgens besluiten in te stemmen met het door D&H opgestelde ontwerp-indemniteitsbesluit. Pas na een besluit over het voorstel van D&H voor een indemniteitsbesluit mag de verenigde vergadering de jaarrekening vaststellen. In uiterste instantie mondt de procedure uit in het ontslag van één of meer leden van D&H wegens het verlies van het vertrouwen van het algemeen bestuur. Voorafgaand aan de toepassing van een dergelijke zware bestuurlijke maatregel behoort echter een zorgvuldige, op inhoudelijke oordeelsvorming gerichte procedure te worden doorlopen. 7
5. Gevolgen/consequenties Zoals reeds aangegeven zijn wij, als gevolg van de invoering van de nieuwe Waterschapswet, verplicht om met ingang van het begrotingsjaar 2009 te voldoen aan een groot aantal eisen met betrekking tot de inrichting en verslaglegging van onze beleids- en beheersinstrumenten (zoals meerjarenraming, begroting en jaarrekening) en de inrichting van onze financiële administratie. Indien wij daaraan niet voldoen, lopen we het risico op een afkeurende verklaring op onze rekening 2009 van onze externe accountant met de daaraan verbonden imagoschade. 6. Aspecten voor de omgeving, communicatie en wijze van publiceren Geen bijzonderheden 7. Verdere aanpak, procedure, planning Zoals hiervoor al is beschreven zullen wij u in de vergadering van 8 oktober 2008 de verordeningen ex artikel 108 en 109 ter goedkeuring voorleggen, waarin meegenomen de besluiten die u in het kader van onderhavige nota en de nota Herziening financieel technische kaders, reeds heeft genomen. Daarnaast zullen er binnen onze organisatie vanaf 1 juli verbijzonderde controles plaatsvinden op de rechtmatigheid van onze financiële beheershandelingen, om zodoende nog meer zicht te krijgen op de kwaliteit van onze administratieve organisatie op het punt van rechtmatigheid. 8. Evaluatie Niet van toepassing Dijkgraaf en hoogheemraden van Schieland en de Krimpenerwaard, loco-secretaris-directeur, dijkgraaf, ir. W.G. Werumeus Buning mr. J.H. Oosters 8