Pedagogisch werkplan Peuterspeelzaal Pinokkio Welzijnsorganisatie Haarlem Effect Wij vinden het belangrijk dat uw peuter het bij ons naar de zin heeft!
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Onze peuterspeelzaal... 4 Algemeen... 4 Onze binnen- en buitenruimte... 4 Inschrijving en plaatsing... 4 Wennen... 5 De peuterleiding en het pedagogisch handelen... 5 Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid... 5 Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter... 6 Een ochtend op de peuterspeelzaal... 7 Afscheid nemen aan het begin of eind van de ochtend... 8 In de kring... 8 Opruimen... 8 Zindelijkheid en verschonen... 8 Fruit eten en het drinken... 9 Regels en afspraken... 9 Ouderbetrokkenheid... 10 Kijk?! kindvolgsysteem...10 4-ogenbeleid...10 Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties... 111 pag 2 van 11
Inleiding Voor u ligt het pedagogisch werkplan van peuterspeelzaal Pinokkio. Pinokkio maakt deel uit van de Welzijnsstichting Haarlem Effect. Dit werkplan vloeit voort uit het algemene pedagogisch beleidsplan 1 voor de peuterspeelzalen van Haarlem Effect. In ons pedagogisch beleid komt tot uitdrukking hoe we met kinderen omgaan en waarom we dit zo doen. Pedagogisch beleid is gebaseerd op een visie op ontwikkeling en opvoeden. De pedagogische doelstelling van Haarlem Effect is als volgt geformuleerd: Vanuit respect voor het kind, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen, zodat ze zich ontwikkelen tot evenwichtige zelfstandige mensen, die hun eigen talenten onderkennen en benutten. In ons werkplan wordt de link gelegd met de opvoedingsdoelen, beschreven in het pedagogisch beleidsplan (en afkomstig uit wet OKE, Riksen-Walraven) Het bieden van: a. voldoende (emotionele) veiligheid voor het kind b. gelegenheid tot het ontwikkelen van de persoonlijke competentie van het kind c. gelegenheid tot het ontwikkelen van de sociale competentie van het kind d. gelegenheid om zich waarden en normen, de cultuur van onze samenleving eigen te maken In dit werkplan staat beschreven hoe we onze pedagogische uitgangspunten in de praktijk brengen. Zo komen de volgende pedagogische middelen aan bod: de peuterleiding-kind interactie, de groep, de binnen- en buitenruimte, de activiteiten en het spelmateriaal. Maar ook de meer praktische zaken zoals inschrijving, plaatsing, wennen en de dagindeling worden in dit werkplan toegelicht. Wij hopen dat u door het lezen van dit werkplan een indruk krijgt hoe we werken op de peuterspeelzaal. Verder hopen we dat u, mede door het lezen van het werkplan, het vertrouwen heeft dat uw peuter een fijne tijd op Pinokkio tegemoet gaat. Namens het team van Pinokkio: Natacha Verweij, Maaike Limburg en Carolina Aarts Datum september 2015 Peuterspeelzaal Pinokkio Theemsplein 22 2014 CN Haarlem Tel: 023 5240373 pinokkio@haarlemeffect.nl 1 Het pedagogisch beleidsplan ligt ter inzage op de peuterspeelzaal pag 3 van 11
Onze peuterspeelzaal Algemeen Pinokkio bestaat al ruim 35 jaar. Wij zijn gestart in een leegstaand lokaal van een kleuterschool. Toen er een medisch centrum gebouwd werd, kregen wij daar een eigen ruimte. Sinds 2009 zitten wij in een gebouw van speeltuinvereniging Jeugdland. Vanaf begin 2010 zijn we onderdeel van Haarlem Effect. Wij zijn 5 ochtenden geopend van 8.45 uur tot 11.45 uur. Per ochtend kunnen er 16 kinderen komen, die begeleid worden door een gediplomeerde leidster samen met een assistent-leidster. Kenmerkend voor ons is dat wij de kinderen een vertrouwde omgeving en sfeer bieden. Verder stellen we ons open en transparant op naar de ouders. Zij kunnen ons altijd vragen hoe het met hun kind gaat, naar onze manier van werken of andere zaken. Kortom: ze kunnen hun kind met een gerust hart bij ons achterlaten! Daarom begroeten wij bij binnenkomst elk kind en zijn ouders persoonlijk. Verder letten we er in de groep goed op, wanneer er iets verteld of gevraagd wordt, dat elk kind zijn zegje kan doen. Onze binnen- en buitenruimte We zitten in een houten gebouw. De indeling is knus met veel houten meubilair. We hebben een leeshoek met een bank, een keukenhoek, een speelbus, een legotafel en een bouw- en autohoek. In het halletje zijn twee peutertoiletten en een aankleedtafel. Ook hebben wij een aparte keuken. Grenzend aan het gebouw is een betegelde buitenruimte, die we tijdens het buitenspelen kunnen afschermen met roodwitte kettingen. Ook is er een afsluitbare peuterspeeltuin met klimrek, schommel, zandbak, wip. Om de speeltoestellen ligt valzand. Inschrijving en plaatsing Als ouders hun peuter bij ons willen inschrijven, dan geven we hen algemene informatie en het regelement van de peuterspeelzalen. Dan nemen we dit met hen door, ze kunnen eventuele vragen stellen en de inschrijf- en registratieformulieren invullen. Als ouders telefonisch informatie opvragen, dan vragen we de ouders om langs te komen. Als het kind aan de beurt is om geplaatst te worden, versturen we een Welkom kaartje via de mail. We maken dan de afspraak wanneer de peuter (en ouder) voor het eerst komt. Dan worden ook afspraken over het wennen gemaakt. pag 4 van 11
Wennen Voordat een peuter echt begint, mag hij altijd één dagdeel van tevoren komen met een ouder (of opa/oma). Deze mag dan een uurtje weg, zodat het kind rustig kan wennen. Als het kind geplaatst is, mag de ouder ook nog wat langer blijven, maar we proberen dit redelijk snel af te bouwen. Als een kind verdrietig en ontroostbaar is, nemen we contact op met de ouder voor overleg. Soms is het dan verstandig het kind eerder op te laten halen. We bekijken bij ieder kind hoe het wennen gaat, het is echt afhankelijk van het kind. Het ene kind heeft gewoon wat langer de tijd nodig dan het andere kind. Veel nieuwe kinderen vinden het niet prettig om laat (later dan de meeste kinderen) opgehaald te worden. We adviseren hun ouders dan ook altijd om hun kind vroeg op te halen. Ouders kunnen natuurlijk altijd bellen om te horen hoe het met hun kind gaat. De peuterleiding en het pedagogisch handelen Zoals u in ons algemene pedagogisch beleid kunt lezen, werken wij volgens de methode Triple P. Op onze peuterspeelzaal is dat terug te zien in de positieve benadering van de kinderen. Wij zijn ons bewust van de manier waarop we Triple P kunnen gebruiken en we proberen de methode zoveel mogelijk toe te passen. We praten hier ook met elkaar over, zeker wanneer we merken dat we het toch anders doen. Bijvoorbeeld als een van ons reageert met nee niet doen of naar een kind iets roept, in plaats van er naartoe te gaan en op gelijke hoogte met het kind te praten. We benoemen ongewenst gedrag positief (geven het kind een alternatief). Bijvoorbeeld als een kind door de zaal rent, zeggen we ga maar rustig lopen in plaats van je mag niet rennen. Bij peuters is er nog niet echt sprake van ruzie. Het gaat meestal om afpakken, duwen, of ook iets willen. Als dit zich voordoet, proberen we dit op te lossen door duidelijk aan te geven dat we geen speelgoed/spullen van elkaar afpakken. Ook wanneer een peuter iets wil leren wij dat hij dit aan de ander moet vragen. Met een favoriet stuk speelgoed wordt om beurten gespeeld. Dit spreken we af en we helpen de peuters daarbij. Als kinderen ongeveer even oud zijn, dan praten we er samen met hen over, bieden eventueel iets extra s aan en houden in de gaten of er geen herhaling optreedt. Als kinderen een conflict hebben, proberen we eerst achter de oorzaak van het conflict te komen. Als er een groot verschil in leeftijd is, bieden we één van beide iets anders aan. Het zijn dan immers ongelijke partijen en dan lukt samen spelen nog niet zo goed. Ouders die wat moeite hebben met de opvoeding, proberen we, wanneer ze er om vragen, hulp te bieden. Twee leidsters bij Pinokkio kunnen aan de hand van tipsheets (Positief Opvoeden volgens Triple P) advies geven bij lichte opvoedingsvragen. Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid Wij hebben op de peuterspeelzaal gevarieerd en veilig spelmateriaal. Het daagt de peuters uit en stimuleert hun ontwikkeling, waarbij elk ontwikkelingsgebied aan bod komt. Zo hebben we puzzels, loco, memory, verkleedkleren, een keukentje, muziek voor beweegspelletjes en om op te dansen. Voor buiten spelen hebben we fietsjes, stoepkrijt, poppenwagen, auto s en zandbakspeelgoed. pag 5 van 11
Wij bieden de kinderen activiteiten aan die hun ontwikkeling stimuleren. Deze kunnen we met een peuter alleen doen of met een groepje. Enkele voorbeelden: Spelletjes om de kleuren te leren en/of te herkennen. Memory om het geheugen te trainen. Spelletjes met cijfers om te leren tellen. Het locospel met grote platen stimuleert de sociale en de cognitieve ontwikkeling. We zitten in de kring en een kind krijgt een plaatje dat hij op eenzelfde, door juf getoond plaatje, moet leggen. De andere kinderen mogen daarbij niet voorzeggen en leren op hun beurt te wachten. Wij lezen veel voor of we lezen samen. Dit is niet alleen goed voor de taalontwikkeling, maar ook voor de emotionele ontwikkeling. Bijvoorbeeld als het boekje over een gebeurtenis gaat, die een kind net heeft meegemaakt of over emoties als boos, verdriet, etc. We proberen dagelijks buiten te spelen, zodat de kinderen hun energie kwijt kunnen en natuurlijk is dit goed voor hun motorische ontwikkeling. Denk aan fietsen, steppen, klimmen of wippen op de wip. Bij tekenen, kleuren of verven helpen we de peuters hoe ze een potlood of de kwast beet moeten houden. Dit is weer goed voor de ontwikkeling van de fijne motoriek. We leren hen hoe ze zelf hun jas aan kunnen trekken. De grove motoriek stimuleren we bij de peuters door ze helpen te gaan fietsen, te steppen of een ander voertuig te gebruiken. Maar dit geldt ook voor het klimmen op de bank aan tafel. Zeker voor de jonge peuter is dit soms nog moeilijk of eng. We geven hen hierin zelfvertrouwen door hen aan te moedigen, te laten merken dat we er vertrouwen in hebben dat ze het kunnen. Wij willen dat alle peuters, ongeacht hun achtergrond, zich thuis voelen bij ons. Zo hebben we lichte en donkere poppen, puzzels met kinderen uit verschillende culturen. Het aanbod aan diversiteit in (spel)materialen willen wij vergroten, daarom staan we open voor suggesties van anderen. De peuters die bij ons komen zijn allemaal gelijk en krijgen een gelijke behandeling. Verschillen tussen kinderen proberen we niet te benadrukken. Kinderen met een eventuele taalachterstand proberen we te helpen of juist extra aandacht hierin te geven. Bijvoorbeeld bij vragen stellen extra te stimuleren om te antwoorden of door het als eerste iets te vragen. Ook praten we dan vaak even apart met het kind, lezen een boekje voor of doen een spelletje gericht op de taalstimulering. Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter: Verjaardag: Als een kind jarig is, vieren we dat op de peuterspeelzaal uitgebreid met feeststoel, feesthoed en feesttaart en natuurlijk liedjes. We hebben een neptaart met echte kaarsjes, die door de peuter uitgeblazen mogen worden. We zingen het liedje Hiep hoi, ik ben weer jarig. pag 6 van 11
De ouders mogen tijdens het vieren erbij zijn. Als het kind wil, mag het trakteren. Wanneer het kind 4 jaar wordt en naar de basisschool gaat, krijgt het een schilderijtje met foto mee en een boekje van Borre. Andere feesten: Met Sint Maarten maken we een lampion en oefenen we alle liedjes. Sinterklaas komt niet persoonlijk op de peuterspeelzaal, maar we houden wel een Sintfeest en de kinderen krijgen een cadeautje. Met Kerst hebben we een week van tevoren een Kerstbrunch of Kerstontbijt voor de kinderen. Met Pasen versieren we de zaal, we knutselen en zoeken eieren. Soms doen we ook nog een paasontbijt of een paasbrunch. Natuurlijk knutselen de kinderen met Vaderdag en Moederdag altijd iets voor hun ouders. Tegen de zomervakantie hebben we een eindfeest met aansluitend fris/sap en iets lekkers voor de ouders. En verder spelen we natuurlijk in op gebeurtenissen als de geboorte van een broertje of zusje. Afscheid van de peuterspeelzaal: Meestal nemen we afscheid van een peuter omdat het naar de basisschool gaat, en (bijna) 4 jaar is geworden. Soms gaat een peuter weg vanwege bv een verhuizing. We besteden natuurlijk aandacht aan deze gebeurtenis, goed afscheid nemen vinden we belangrijk. Voor de peuter wordt een belangrijke periode afgesloten, en voor de andere kinderen wordt het duidelijk dat de peuter niet meer terug komt op de peuterspeelzaal. We maken er altijd een mooi afscheid van. In de kring vertellen we dat het vandaag de laatste keer is dat de peuter op de peuterspeelzaal is én we vertellen natuurlijk wat de reden is. Soms trakteert de peuter als afscheid. We hebben altijd een afscheidscadeautje voor de peuter. Een ochtend op de peuterspeelzaal Structuur is belangrijk voor kinderen, daarom hanteren wij het volgende programma: 8.45-9.00 uur Verwelkomen van de peuters met hun ouders. 9.00 uur In de kring zingen we het goedemorgen liedje en lopen de presentielijst langs. Zo oefenen we ook alle namen. Daarna is het tijd om te spelen of te knutselen of beide. 10.15 uur Samen opruimen en het verschoon-/plasmoment. Daarna is het tijd om in de kring samen fruit te eten en iets te drinken. We lezen soms ook nog een boekje voor. 11.00 uur Bij mooi weer gaan we buiten spelen, bij slecht weer doen we binnen dans- of bewegingsspelletjes. Of we gaan samen een ander spelletje doen. 11.30 11.45 uur De kinderen worden opgehaald. We vertellen de ouders hoe de ochtend geweest is en melden eventuele bijzonderheden. pag 7 van 11
Afscheid nemen aan het begin of eind van de ochtend Aan het begin van de ochtend, als de ouder weggaat, zwaaien we met de peuter bij het raam. We vinden het belangrijk dat er goed en duidelijk afscheid wordt genomen. De peuter weet dan dat u weggaat. Als de peuter verdrietig is, troosten we het natuurlijk. En we vertellen (en herhalen) dat de ouder natuurlijk aan het eind van de ochtend weer terug komt. De peuter bouwt zo vertrouwen op. Aan het eind van de ochtend, als de kinderen weer vertrekken, staat een leidster bij de deur om de kinderen gedag te zeggen, en soms nog even te helpen met het aandoen van de jas. De ouders pakken dan ook de beker en het trommeltje mee (dit is bij slecht weer). Als het goed weer is, en de kinderen buiten spelen, staat onze theewagen met de beker en het trommeltje bij de deuren. De leidsters staan beide buiten om toezicht op de peuters te houden en om gedag te zeggen. Het halen en brengen is ook het moment waarop overdracht van ouder naar leidster (en vice versa) gedaan wordt, er wordt een praatje gemaakt hoe het met het kind is gegaan. In de kring Als de ouders weg zijn gaan we met z n allen in de kring. Dit gaat heel gemoedelijk. De peuters zitten dan op de banken en we beginnen met het liedje goedemorgen allemaal welke dag is het vandaag. Als de juiste dag gezegd is, laten we aan de hand van dagritme kaartjes de peuters zien wat we die ochtend gaan doen. We noemen de namen van de peuters om te kijken of ze er zijn. Op het moment van het noemen van de naam zeggen we goedemorgen en zwaaien we even. We moedigen de peuters aan dit ook te doen. Opruimen Als het tijd is om op te ruimen gaan we met z n allen het opruimliedje zingen. De peuters weten dat ze dan moeten stoppen met spelen en dat ze mee mogen helpen met opruimen. We betrekken alle peuters bij het opruimen en stimuleren ze. Als alles opgeruimd is mogen ze een stoeltje pakken. Zindelijkheid en verschonen Rond 10.30 uur vragen we de peuters die zindelijk zijn om mee naar de WC te gaan. Daar plassen ze om beurten. De luierkinderen worden dan ook verschoond. We vragen hun trouwens ook of ze op de wc willen plassen. Ze nemen hun -van naam voorziene- luier mee en leggen die op de bar. Peuters met een poepluier verschonen we op de aankleedtafel in de wc, de peuter kan zelf het trapje opklimmen. Bij een plasluier zitten wij op een krukje, de peuter kan blijven staan tijdens de verschoning. Als ouders thuis bezig zijn met zindelijkheidstraining, dan stimuleren wij dat natuurlijk ook. We laten de peuter bv extra naar de wc gaan. Mocht een peuter een ongelukje hebben, dan hebben we altijd verschoning en eventueel een luier. Bij peuters die net zindelijk zijn vragen we de ouders sowieso altijd een extra setje ondergoed en broek mee te geven. pag 8 van 11
Fruit eten en het drinken Wanneer de kinderen klaar zijn met opruimen, gaan ze met een boekje op een stoeltje in de kring zitten. Wanneer iedereen klaar is met plassen en verschonen, zitten we allemaal in de kring en ruimen we de boekjes weer op. Na smakelijk eten gezongen te hebben, gaan we eten. De kinderen hebben schoongemaakt fruit bij zich. Wij delen het uit en we stimuleren hen dit op te eten. Daarna gaan we met de peuters liedjes zingen. We vragen de peuters welk liedje ze graag willen zingen. Veel liedjes hebben bewegingen en dat vinden de peuters leuk om te doen. Na het zingen hebben we natuurlijk enorme dorst gekregen, we gaan dan ook iets drinken. De peuters kunnen rustig drinken, vaak wordt er tijdens het drinken een verhaaltje voorgelezen door één van de leidsters. Regels en afspraken Op de peuterspeelzaal hebben we regels en gewoonten, die we de ouders bij de intake en de eerste keren dat zij hun kind komen brengen, vertellen. De kinderen leren we de regels door deze uit te leggen in de kring, door hen te corrigeren als dat nodig is en natuurlijk door zelf het goede voorbeeld te geven. Enkele van onze afspraken die we met ouders maken, zijn bv: Wij vinden het fijn als ouders ons er van op de hoogte stellen wanneer de peuters niet kunnen komen. Dit door ziekte, vakantie of om een andere reden. Ouders moeten bereikbaar zijn via een telefoonnummer. Als een kind ziek wordt op de peuterspeelzaal, bellen we de ouders voor overleg. Meestal wordt het kind dan opgehaald. De peuters komen een vaste ochtend of ochtenden. Wegens ziekte kan er niet geruild of ingehaald worden. Wanneer ouders al bij inschrijving hebben aangegeven dat ze bijvoorbeeld werken in wisseldiensten, dan kan er wel eens een ochtend geruild worden. Dit kan alleen als er ruimte voor is. Als een kind door een ander gehaald wordt, dienen de ouders dit aan de peuterleiding door te geven. Anders geven we het kind niet mee, dan bellen we eerst de ouders. Eigen speelgoed mag mee, maar wij dragen daar geen verantwoordelijkheid voor. We vertellen de peuter dan dat we het erg mooi of leuk vinden om te zien en dat het misschien verstandig is om op de bar te leggen. Hierdoor kan het niet stuk gaan of kwijtraken. Een knuffel meenemen kan natuurlijk ook, zeker wanneer het de peuter helpt om zich veiliger te voelen. Regels voor de kinderen zijn bv: Rustig lopen in de zaal We praten met gewone stem (niet schreeuwen) Niet gooien met speelgoed In de kring bespreken we deze regels, of gedurende de ochtend. We leggen altijd uit waarom we deze regel hebben, of waarom iets niet mag. pag 9 van 11
Ouderbetrokkenheid Bij ons is sprake van ouderparticipatie in die zin dat wij ouders veel betrekken bij de peuterspeelzaal. Wanneer wij hulp nodig hebben van ouders dan vragen wij de ouders om te helpen. We hebben bijvoorbeeld 2x per jaar een schoonmaakavond en een ouder informatieavond. Aan het einde van het schooljaar organiseren we voor de ouders bij het eindfeest een koffieochtend. Ook is er twee keer per jaar een koffieochtend met de algemeen teamleider van Haarlem Effect. Dit om kennis te maken en te evalueren. Ook heeft Haarlem Effect een oudercommissie. Informatie daarover kun je opvragen bij de zaal. Kijk?! Kindvolgsysteem Gedurende de 2 jaar dat uw peuter bij ons op de peuterspeelzaal zit, volgen wij uw peuter in zijn ontwikkeling. Dit doen wij aan de hand van het kindvolgsysteem kijk?! Er zijn 2 evaluatie momenten. Rond de periode dat uw peuter 3 wordt en rond de periode dat uw peuter 4 wordt. Voor die tijd maken wij observaties en een verslag. Tijdens deze twee evaluatiemomenten word een gesprek gepland. Dit noemen we de oudergesprekken. Na het laatste oudergesprek vragen wij uw toestemming om de registratie door te sturen naar de bassischool. Dit zodat de basisschool ook op de hoogte is. Wat houdt het vier-ogen principe in? Het vier-ogenprincipe houdt in dat er altijd een volwassene moet kunnen meekijken of meeluisteren met een beroepskracht. Het doel van deze maatregel is het voorkomen van situaties waarin de gelegenheid bestaat tot het plegen van (seksueel) misbruik bij kinderen. De ouderadviesraad speelt een belangrijke rol hierin. Haarlem Effect vraagt de ouderadviesraad om advies bij het vier-ogen-principe. Ieder jaar zal dit een terugkomend thema worden. Op al onze peuterspeelzalen staan minimaal twee volwassenen op de groep. Risicosituaties zijn situaties waarin 1 volwassene even zelf naar het toilet is of wanneer de kinder-toiletten zich op de gang bevinden. Een andere risicosituatie is wanneer er gebruik wordt gemaakt op de peuterspeelzaal van speelhuisjes of een extra verdieping. Volwassene kunnen niet direct toezicht hebben op wat er gebeurt. pag 10 van 11
Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties We zitten in het gebouw van Speeltuinvereniging Jeugdland. Minstens drie maal per week wordt onze ruimte gebruikt door de speeltuinvereniging voor activiteiten met de jeugd. Eenmaal per week is er s avonds een muziekgroepje. In het weekend wordt onze ruimte verhuurd voor feesten. Het feit dat de peuterspeelzaal in een speeltuin zit, maakt het zeer laagdrempelig voor ouders. Ouders kennen de speeltuin al en zien dat er een leuke speelzaal in zit. Ieder team heeft 1 maal per jaar contact met het consultatiebureau. Met het Centrum voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidzorg Kennemerland hebben we alleen overleg in uitzonderingssituaties. We gaan regelmatig naar de bibliotheek om boeken te halen. De kinderen gaan, als ze vier jaar worden, naar verschillende scholen in de buurt. De meeste kinderen gaan naar de Zuidwester. We vullen het Haarlems Overdracht Formulier (HOF) in voor elk kind. Dit HOF is het overdrachtformulier dat (na toestemming van de ouder) naar de basisschool wordt gestuurd waar het kind heen gaat. Als een school vragen heeft over een kind kunnen ze ons natuurlijk altijd bellen, ook hiervoor moet toestemming zijn gegeven. Het HOF wordt natuurlijk met de ouders besproken. pag 11 van 11