Geschiedenis van de laatste 50 jaar De dood van Joegoslavië (1990-1995) Bas Levinsohn 1 Inleiding Overzicht colleges Titel college Thema college Tijdsperiode 1 De Cubaanse rakketencrisis Beslissingen tijdens de crisis 1962 2 De zesdaagse oorlog Israëli's, Palestijnen en de Arabische staten 1967 en volgende jaren 3 Revolutie in Iran De val van de Sjah, de bezetting van de Amerikaanse ambassade en de oorlog tussen Iran en Irak 4 De ondergang van de Sovjet Unie Oorzaken en achtergronden van de ondergang van het communisme 1979-1981 1986-1991 5 Impeachment van Clinton Schandalen rondom Amerikaanse presidenten (Nixon, Reagan, Clinton) 6 De dood van Joegoslavië Het uiteenvallen van Joegoslavië en de positie van het Westen 1972-1999 1991-1996 7 Inval en bezetting van Irak 9/11 en de gevolgen voor irak 2001-2010 8 Financiële crisis Oorzaken van de kredietcrisis van 2008 2008-2010 Bas Levinsohn 2 1
Inleiding Overzicht college 6: De dood van Joegoslavië Inleiding ॐ De plot van de casus ॐ Vraagstelling ॐ Context/ Achtergronden Casus I: Het uiteenvallen van Joegoslavië ॐ De komst van het nationalisme ॐ Onafhankelijkheid ॐ Burgeroorlog ॐ Casus II: Bosnië ॐ Begin van de oorlog ॐ Een veilig gebied' ॐ Nederlandse troepen ॐ De val van Srebrenica Bas Levinsohn 3 Inleiding De plot: uiteenvallen Joegoslavië 1980 dood van Tito Joegoslavië is een federale staat bestaande uit 6 deelrepublieken met een met een hoge mate van autonomie. In de loop van de jaren 80: oplopende economische en ethische spanningen tussen de deelrepublieken Tweede helft van de jaren 80: leiders van de deelrepublieken spelen de nationalistische/ etnische kaart ॐ Tudjman in Kroatië ॐ Milosevic in Servië ॐ Izetbegović in Bosnië 1991: Slovenië en Kroatië scheiden zich af 1991-1995 Oorlog tussen Kroatië en Servië 1992-1995 Oorlog in Bosnië 1995 Verdrag van Dayton Oorlog in Kosovo 1998-1999 Bas Levinsohn 4 2
Inleiding Vraagstelling Wat waren de achtergronden van het uiteenvallen van Joegoslavië? Waarom leidde dat tot een burgeroorlog? Waarom leidde de burgeroorlog tot etnic cleansing en genocide op zo'n grote schaal Eeuwenoude haat? Extremistische groepen Politici Media 'Gewone' misdadigers Etnic cleansing en genocide Bas Levinsohn 5 Inleiding Definitie genocide Klassieke genocide : Holocaust ॐ Reactie: Never again ----->UN conventie: Verplichting in te grijpen Definitie genocide: ॐ Door de staat ondernomen acties Met als doel geheel of gedeeltelijk groepen burgers te vernietigen Op grond van hun ras,nationaliteit, geloof, taal etc Dit is de UN definitie Bas Levinsohn 6 3
Inleiding Het begrip ethnic cleansing Ethnic cleansing geïntroduceerd tijdens de Joegoslavische oorlog, maar fenomeen is veel ouder (Begin 20e eeuw) Volk = demos δεµος Alle inwoners bepaald gebied Democratie = algemeen kiesrecht Nationalisme = Volk heeft recht op eigen staat Volk = ethnos εθνος Alle inwoners bepaald gebied met dezelfde taal/ godsdienst/ ras / cultuur Streven naar etnisch homogene gebieden Versailles 1919 Gegeven Volken wonen gemengd Volksverhuizingen Deportaties Moord Ethnic cleansing - Armenie 1915 -Turkije 1923 - Polen 1939-1944; 1945 - India 1947 Bas Levinsohn 7 Historische context Joegoslavië voor 1918 16e, 17e, 18e eeuw 1878 Bas Levinsohn 8 4
Historische context Joegoslavië 20e eeuw 1919 1992 Bas Levinsohn 9 Casus I verloop Joegoslavië valt uit elkaar: achtergronden Economische spanningen tussen de republieken Federale structuur functioneert niet Communistische partij als bindende factor verliest aan invloed Economische crisis en inflatie Joegoslavië Etnische en culturele verworvenheden als strijdmiddel tov communisme Populistische politici spelen etnische kaart Bas Levinsohn 10 5
Casus I verloop Uiteenvallen Joegoslavië 1991/92 Slovenië Servië Montenegro Kroatië Bosnië Macedonië Bas Levinsohn 11 Casus I verloop Servië en Kroatië Servië Kroatië Uitbreiding Servische invloed Tegen Servische invloed Versterking federale staat Afscheiding Groot Servie Oorlog Servië Kroatië Serven in Bosnië Oorlog in Bosnië Kroaten in Bosnië Bas Levinsohn 12 6
Casus I verloop Houding Westen. Alternatieven Eeuwenoud etnisch conflict Geen rol voor het Westen Voorkom uiteenvallen Steun aan de federatie Onafhankelijkheid republieken Milosovic Wij willen de federatie behouden Bas Levinsohn 13 Casus I verloop Rol van de leiders Machtsvacuüm na de dood van Tito Economische ineenstorting Uiteenvallen Joegoslavië De structuur van de Joegoslavische staat Bewonderaar van de fascistische Kroatische staat in WO II De Leiders: Milosevic Tudjman Communistische apparatsjik De Ethnische kaart Bas Levinsohn 14 7
Casus I verloop Entic cleansing en genocide Leiders Wederzijds versterkende Nationalismen Media Leger en politie raken verdeeld Vorming para-militiare organisaties Wegvallen geweldsmonopolie Daden van slachtoffers van minder belang Daders bepalen wie slachtoffer is en waarom Pre-emptive strikes Etnic Ceansing Genocide Bas Levinsohn 15 Overzicht casus II Sebrenica ॐ Casus II: Srebrenica ॐ Etnische samenstelling Bosnië ॐ Het begin van de oorlog ॐ De rol van de VN ॐ Een 'safe haven' ॐ Nederlandse troepen ॐ De val van Srebrenica Bas Levinsohn 16 8
Casus II Etnische samenstelling Bosnië 1991 (44% Bosniaks, Serven 31%, Kroaten 17%) 100 85 % 85-50 % Bas Levinsohn 17 Casus II Oorlog in Bosnië In 1990 vrije verkiezingen ॐ Drie etnische partijen Bosniaks (moslims) Serviërs Kroaten 1991 ॐ Bosnische Serven trekken zich terug uit het Bosnische parlement 1992 ॐ Referendum over onafhankelijkheid (geboycot door de Bosnische Serven) ॐ Bosnië internationaal erkend ॐ Bosnische Serven vormen eigen republiek: Republika Srpska ॐ Joegoslavische leger in Bosnië wordt leger van de Republika Srpska 1992-1995 ॐ Burgeroorlog begint ॐ Beleg van Sarajevo ॐ Etnic cleansing over heel Bosnië ॐ Genocide in Srebrenica Bas Levinsohn 18 9
De rol van de VN Mandaat Vredesmissie Geen geweld tenzij aangevallen Positie tov strijdende partijen Afhankelijk van medewerking strijdende partijen (Bosnische Serviers) Beducht voor gijzelnemingen Uitrusting Geen zware wapens ter beschikking Terughoudend met inzet luchtwapen Bas Levinsohn 19 Sebrenica Srebrenica Genocide 8000 mannen en jongens vermoord 25.000-30.000 etnic cleansing Bas Levinsohn 20 10
Sebrenica (Niod rapport) Morele overwegingen Beslissing Nederlandse regering Internationaal aanzien Vredeshandhaving waar geen vrede is Geen kennis situatie op de grond VN Dutchbat Onduidelijk mandaat Weinig heldhaftig optreden? Bezorgd over imago krijgsmacht Onvoldoende militaire middelen Legertop Geen serieus onderzoek Bas Levinsohn 21 Afloop Naar een wankele vrede Kroatische en Bosnische leger worden sterker ॐ Serven verdreven in Knin Na weer nieuwe gruwelen (beschieting markt Sarajevo, Sebrenica) bombardementen door VS ॐ Servische verbindingen vernietigd Verdrag van Dayton ॐ Milosevic laat de Bosnische Serven vallen Verdeling van Bosnie Bas Levinsohn 22 11