Bureau ART mei 2012 Peter van der Zant

Bureau ART mei 2012 Peter van der Zant Omzien naar Alba eindrapport van een onderzoek onder ex-deelnemers van Theaterhuis Alba in Den Haag, naar effecten van talentontwikkeling, in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie

Samenvatting en conclusies In april en mei 2012 voerde Bureau ART in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie en in samenwerking met Theaterhuis Alba in Den Haag een onderzoek uit onder exdeelnemers van de vooropleiding. In het onderzoek stond de vraag centraal welke effecten deelname aan de talentontwikkelingsactiviteiten van Alba heeft gehad op de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemers. Het onderzoek maakt deel uit van een serie onderzoeken naar de effecten van activiteiten gericht op talentontwikkeling die mede door het Fonds voor Cultuurparticipatie worden gefinancierd. Uit de effectmeting onder de 172 ex-deelnemers van Alba kunnen de volgende conclusies worden getrokken. Talentontwikkeling dankzij Alba De ex-deelnemers kijken in alle gevallen positief terug op hun tijd bij Alba en op de bijdrage die deze opleiding heeft geleverd aan hun persoonlijke (talent)ontwikkeling: 98% geeft aan, dat zij bij Alba veel hebben geleerd; 96% zegt dat Alba heeft bijgedragen aan hun artistieke ontwikkeling; 88% zegt meer zelfvertrouwen te hebben gekregen; 79% is dankzij Alba bewuster geworden van wat zij in hun latere leven wilden gaan doen; 77% heeft er sociale vaardigheden opgedaan die ook nu nog van pas komen, zoals het werken in groepsverband, luisteren naar anderen en een open houding; bij 56% heeft de periode bij Alba geholpen van theater hun vak te maken; bij eveneens 56% heeft het geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen; bij 21% heeft het geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken. Opleiding Bijna de helft van de ex-deelnemers volgt nog onderwijs; in bijna de helft van de gevallen gaat het dan om een hbo-theateropleiding, bijna een derde volgt een universitaire opleiding. De overige ex-deelnemers volgen geen onderwijs meer; driekwart van hen heeft als hoogste vorm van onderwijs het hoger beroepsonderwijs afgerond, vaak een theateropleiding. Actief bezig met theater Veel ex-deelnemers zijn momenteel nog actief bezig met theater, 15% is dat niet. Van de ex-deelnemers die nog actief bezig zijn met theater is bijna iedereen (ook) als professional actief, 14% alleen als amateur. Degenen die professioneel actief zijn, zijn doorgaans acteur of theatermaker/ regisseur. Degenen die als amateur actief zijn, zijn dat over het algemeen als acteur. Thuis actief met theater/ toneel Bij een minderheid (31%) van de deelnemers werd er vroeger al thuis iets actief met theater/ toneel gedaan, door vader en of moeder dan wel broers of zussen of andere familieleden. Achtergrondkenmerken van de respondenten Van alle ex-deelnemers die de vragenlijst invulden is 46% een man en 54% een vrouw. Verreweg de meeste deelnemers (82%) woonden destijds, toen ze bij Alba actief waren, in Zuid-Holland. Omzien naar Alba Pagina 2

Inhoudsopgave blz. Samenvatting en conclusies 2 1. Inleiding 4 2. De achtergrond van de ex-deelnemers 5 3. De opleiding van de ex-deelnemers 8 4. De mate waarin ex-deelnemers nog actief zijn met theater 10 5. De effecten van deelname aan Alba 14 Bijlage: Vragenlijst onderzoek Alba Omzien naar Alba Pagina 3

1. Inleiding In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) voert Bureau ART in 2012 een serie onderzoeken uit onder ex-deelnemers van culturele instellingen en evenementen, zoals het Prinses Christina Concours, Jeugdorkest Nederland, Theatergroep Dox, NJO (Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie), De Noorderlingen en Popwaarts. In de onderzoeken staat de vraag centraal welke effecten deelname aan dergelijke culturele instellingen heeft gehad, in het bijzonder op de ontwikkeling van jonge talenten. De onderzoeken zijn simpel van opzet. Elke culturele instelling stelt een bestand samen met mailadressen van deelnemers van de afgelopen jaren. Aan deze ex-deelnemers wordt eerst gevraagd of zij bezwaar hebben om aan het onderzoek deel te nemen. Vervolgens ontvangen zij per mail een link naar een digitale vragenlijst en na twee weken een herinneringsmail. De digitale vragenlijst is kort en bevat vragen als: wat doe je nu? ben je nog actief? als prof of als amateur? hoe kijk je terug op jouw deelname? heeft het jou geholpen om je talenten verder te ontwikkelen? Bureau ART stelt per culturele instelling een rapportage samen met de hoofdlijnen van de uitkomsten. De onderzoeken hebben meerdere doelen: - Ze leveren inzicht in de effecten van de inspanningen om jonge talenten in de kunsten zich te laten ontwikkelen; inzicht in deze effecten is zowel voor het Fonds voor Cultuurparticipatie als voor de betreffende culturele instelling van belang. - Ze geven gezamenlijk een algemeen inzicht in het proces van talentontwikkeling in de kunsten. Daarnaast vormen de onderzoeken een voorbeeld hoe op eenvoudige wijze en met bescheiden middelen effectmeting van andere talentontwikkelingsprojecten kan worden georganiseerd. Dit is het eindrapport over het onderzoek bij de ex-deelnemers van Theatergroep Alba. In totaal 181 ex-deelnemers ontvingen de link naar de vragenlijst (zie bijlage). Negen mailadressen bleken onjuist te zijn. Uiteindelijk vulden 48 de vragenlijst in, een respons derhalve van 28%. In hoofdstuk 2 gaan we eerst in op de achtergrond van de exdeelnemers. In hoofdstuk 3 kijken we naar de opleiding van de deelnemers. Hoofdstuk 4 gaat in op de vraag of de deelnemers nog steeds actief zijn met theater. Hoofdstuk 5 beschrijft de effecten van deelname aan Alba op de ontwikkeling van de deelnemers. In kaders in de tekst vindt u typerende uitspraken van ex-deelnemers. Alba is een plek die ik koester, een herinnering die in mijn hart gegrift staat, ontmoeten van prachtige talentvolle mensen, een fantastisch team, die uitdagend zijn, lef hebben, een plek die blijven moet. Omzien naar Alba Pagina 4

2. De achtergrond van de ex-deelnemers Van alle ex-deelnemers die de vragenlijst invulden (respondenten) is 46% een man en 54% een vrouw (grafiek 1). Grafiek 1: Verdeling man-vrouw 54% 46% man vrouw Bij Alba is er ruimte voor een individuele theatrale ontdekkingsreis, met vaak een collectieve werkwijze. Ik heb mijn kracht op de vloer daar kunnen vinden, en daarmee de durf om naar de toneelschool te gaan. Later, inmiddels op de academie in Maastricht, kreeg ik weer de nood aan het collectieve werken: iets wat ik bij Alba had ontdekt. Nu heb ik een performancecollectief, en daarmee een heft in eigen handen in tijden waar het ieder voor zich lijkt, en acteurs allemaal 13 in een dozijn zijn geworden met de veel te grote klassen op de toneelscholen. De meeste respondenten (98%) zijn woonachtig in Nederland, 2% woont in een ander land. Grafiek 2: Verdeling Nederland ander land 2% Nederland ander land 98% Alba was een wijze levensles. De mogelijkheid mij persoonlijk en als schrijfster te ontwikkelen. Meemaken wat het betekent wanneer een groep jonge mensen zich serieus genomen voelt, leert, zijn eigen kracht vindt. De chemie van goed theater- en levensonderwijs, creatieve ontwikkeling, verbinding van hoofd en hart. Passie en de allerhardst werkende mensen die ik ooit zag. Mensen leren waar hun talenten liggen, wie ze zijn, wat ze willen worden, op emotioneel, cognitief, sociaal vlak. Bij Alba krijgt ieder mens onbevooroordeeld de ruimte absoluut zichzelf te zijn, zonder knellende sociale kaders. Alles is bespreekbaar, alles wordt bevraagd. Ontzettend leuke, spannende ervaring die ik meeneem voor altijd. Omzien naar Alba Pagina 5

Bijna driekwart (73%) van de respondenten is 21-30 jaar. Grafiek 3: Leeftijdsverdeling 10% 0% 17% 41-50 jaar 31-40 jaar 21-30 jaar <21 jaar 73% De ex-deelnemers waren vooral de laatste vijf jaar bij Alba actief (grafiek 4). Grafiek 4: Percentage deelnemers dat in een bepaald jaar actief was bij Alba 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Omzien naar Alba Pagina 6

De periode bij Alba is een enorm belangrijke periode in mijn leven geweest. Het was de overgang van jeugdtheater naar een nieuwe/ experimentele/ creatieve/ autonome manier van tegen theater aankijken. Je wordt op zeer persoonlijke wijze begeleid, waar er wordt gezocht naar jouw persoonlijke talent. Je werkt er met inspirerende docenten die naar niet alledaagse theatervormen zoeken. Je creativiteit wordt er grondig uitgerekt. Het is een warm bad waar verschillende soorten jongeren bij elkaar komen om IETS met hun interesses te doen. Naarmate de tijd verstrijkt krijgen de meesten een steeds overzichtelijker beeld van wat dat IETS dan wel moet zijn. In mijn geval mondde dit uit op de acteursopleiding van Maastricht. Inmiddels ben ik afgestudeerd en ik denk nog vaak terug aan die fijne periode bij Alba. Verreweg meeste deelnemers (82%) woonden, toen ze bij Alba actief waren, in Zuid- Holland; 19% kwam uit Noord-Holland, Utrecht of Noord-Brabant (grafiek 5). Grafiek 5: Provincie waar deelnemer destijds woonde Zuid-Holland Urecht Noord-Holland Noord-Brabant 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Alba heeft mij vanuit een grote onzekerheid over wat ik wilde en hoe ik met kunst om moest gaan kennis laten maken en opgeleid in theater en de vele mogelijkheden daaromheen (muziek, beeld, geluid etc.) Alba heeft mij bovendien geleerd hoe ik met abstractie om moet gaan en die te waarderen. Het belangrijkste daarin was misschien wel mij persoonlijk te uiten op een artistieke manier. Kortom, de emotionele en persoonlijke waarde van kunst, in combinatie met de praktische kant van het opzetten van een project en het tot stand laten komen van een (muziek)theaterstuk. Omzien naar Alba Pagina 7

3. De opleiding van de deelnemers Thans volgt nog bijna de helft (46%) van de ex-deelnemers onderwijs (grafiek 6). Grafiek 6: Volg je nu nog onderwijs? 6% 48% 46% ja nee anders Volmaakte creatieve uren, met fijne mensen, fijne sfeer, vol verhalen en muziek. Vrienden voor het leven gemaakt. Ontzettend veel geleerd over muziektheater. In bijna de helft van de gevallen (41%) gaat het om een theateropleiding in het hbo, bijna een derde (32%) volgt een universitaire opleiding (grafiek 7). Grafiek 7: Wat voor onderwijs volg je nu? universiteit ander hbo hbo theater vwo havo mbo/ roc vmbo ander onderwijs 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Bij anders wordt genoemd: Ik heb een mbo-theateropleiding afgerond, volg nu mijn havo. Omzien naar Alba Pagina 8

Alba is voor mij de plek geweest, waar ik mij vrij kon ontwikkelen tot de persoon, acteur die ik ben. Ik heb daar geleerd om persoonlijk te zijn op het toneel. Mezelf te durven zijn. Zonder Alba was ik waarschijnlijk niet aangenomen op de toneelschool. Ik blijf de voorstellingen van Alba volgen, omdat ik vind dat ze belangrijk theater maken. Het is heerlijk om een groep jonge mensen op zo een positieve manier bezig te zien. Daarom zal het mij heel veel pijn doen als Alba zou verdwijnen. Het is een heel belangrijke kweekvijver voor jonge acteurs! De overige respondenten volgen geen onderwijs meer. Driekwart (74%) heeft als hoogste vorm van onderwijs het hoger beroepsonderwijs afgerond, vaak een theateropleiding (grafiek 8). Grafiek 8: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? universiteit hbo theateropleiding hbo geen theateropleiding havo/ vwo mbo/ roc vmbo 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Mijn periode bij Alba heb op alle opzichten heel positief meegemaakt. Het belangrijkste vond ik achteraf de samenwerking met verschillende culturen, ik ben door Alba in contact gekomen met mensen waar ik normaal nooit uit mezelf een gesprek mee zou aanknopen. De ervaring heeft me dus geleerd minder snel te oordelen op het uiterlijk van mensen en onze diverse talenten te bundelen tot een kunstwerk. Ik zie Alba als een stukje geslaagde multiculturele samenwerking en een basis van Kunst die we kunnen waarderen. Omzien naar Alba Pagina 9

4. De mate waarin ex-deelnemers nog actief bezig zijn met theater Veel ex-deelnemers zijn momenteel nog actief bezig met theater; 15% is niet (meer) actief met theater (grafiek 9). Grafiek 9: Ben je momenteel nog actief bezig met theater 15% 8% ja nee anders 77% Bij anders wordt genoemd: Als filmmaker heb ik raakvlakken met acteurs en acteren Ik werk fulltime in filmmuziek Niet meer i.v.m. vaderschap, wil in de toekomst weer verder. Alba heeft in mij talent gezien en mij verschillende kansen om mij te ontwikkelen in diverse richtingen. Het is voor mij zeer waardevol geweest en is bepalend geweest in de studierichting en het werk dat ik nu doe. Van de ex-deelnemers die nog actief bezig zijn met theater is bijna iedereen (59+22=81%) als professional actief; 14% is alleen als amateur actief met theater (grafiek 10). Grafiek 10: Ben je professioneel actief of als amateur? 14% 22% 5% zowel professioneel als amateur anders als professional als amateur 59% Bij anders wordt vermeld: Als amateur met het idee volgend jaar een professionele opleiding te volgen in Brussel. In mijn vrije tijd schrijf ik en probeer te groeien zowel als acteur schrijver, maar ook als mens. Omzien naar Alba Pagina 10

Heb daar veel geleerd, veel informatie opgedaan en voor mij was het wel een bevestiging dat ik dit als mijn beroep wilde. Degenen die professioneel actief zijn, zijn doorgaans acteur (80%) of theatermaker/ regisseur (50%). Grafiek 11: Aard van activiteit als professional acteur toneelschrijver theatermaker/ regisseur docent anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Bij anders staat vermeld: Klassiek zangeres en muziektheatermaakster Muzikant/ zanger Performance art Performancekunstenaar Performer/ danser Schrijver/ producent. De periode bij Alba heeft mij meer bewust gemaakt van mijn persoonlijke creatieve voorkeuren en hoe die tot een boeiende uitkomst te verwerken. Ook heeft het feit dat daar geen genoegen werd genomen met halve inzet of een passieve houding ervoor gezorgd dat ik zowel op creatief als op ander gebied meer keuzes durf te maken en me bewust ben van het feit dat hard werken soms nodig. Tot slot heb ik in mijn tijd bij Alba besloten na het afronden van mijn studie psychologie (waar ik al redelijk ver mee was) professioneel verder te willen met theater. Omzien naar Alba Pagina 11

Degenen die als amateur actief zijn, zijn dat over het algemeen als acteur. Grafiek 12: Aard van activiteit als amateur acteur toneelschrijver theatermaker/ regisseur docent anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bij anders wordt vermeld: Bestuur eigen theaterstichting Performer/ danser. Als ik aan Alba terug denk is dat met een heel erg warm gevoel. Ik had het maken van de stukken en het spelen met iedereen in die geweldige loods nooit willen missen. Alba is jong, heeft lef, levert zoveel inspiratie en plezier op. Ik denk dat ik er veel heb geleerd en mezelf beter heb leren kennen. Alba heeft mij op een spoor gezet waar ik niet meer van ben afgeweken. Alba heeft mijn creativiteit gevoed en gestimuleerd door te gaan met spelen met als gevolg dat ik nu professioneel ben. Van de weinige ex-deelnemers die momenteel niet actief zijn met theater heeft 57% wel plannen om actief te worden, met name als acteur. Het was een goeie kennismaking met een professionele en experimentele kijk op het vak waar ik heel veel van heb geleerd. Omzien naar Alba Pagina 12

Bij een minderheid (31%) van de deelnemers werd er vroeger al thuis iets actief met theater/ toneel gedaan, door vader en of moeder dan wel broers of zussen (grafiek 13). Grafiek 13: Werd/ wordt er bij jou thuis iets actief met theater/ toneel? 80% 70% 69% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 10% 15% 8% 0% nee ja, mijn vader en/of moeder ja, mijn broer(s) of zus(sen) anders Bij anders wordt o.a. genoemd: Mijn oom Mijn oudtante Neefjes en nichtjes zitten op toneel Mijn familie gaat redelijk vaak naar het theater. Alle soorten en maten krijgen bij Alba de kans om zélf theater te maken. Dus geen voorgeprogrammeerde musicals maar alles op eigen initiatief. Door de audities en het intensieve project met goede begeleiding, is het resultaat heel wat beter dan een amateurvoorstelling. Omzien naar Alba Pagina 13

5. De effecten van deelname aan Alba In de vragenlijst werd een aantal stellingen aan de ex-deelnemers voorgelegd over de effecten van deelname aan Alba. Bij alle ex-deelnemers geven aan dat zij bij Alba veel hebben geleerd en dat het heeft bijgedragen aan hun artistieke ontwikkeling. Maar meer dan driekwart van de deelnemers heeft er meer zelfvertrouwen door gekregen, heeft sociale vaardigheden opgedaan en is bewuster geworden van wat ze in het latere leven wilden gaan doen (grafiek 14). Grafiek 14: Scores op stellingen over waarde van deelname aan Alba Het heeft mij geholpen om op het gebied van theater (inter)nationaal door te breken. Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken. Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen. Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen. Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling. Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen. Ik heb er veel geleerd. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% volstrekt niet mee eens niet mee eens deel mee eens, deels niet mee eens mee eens helemaal mee eens weet niet/ n.v.t. In de volgende bladzijden worden deze uitkomsten verder toegelicht. Omzien naar Alba Pagina 14

Van alle deelnemers is 98% het (helemaal) eens met de stelling ik heb er veel geleerd. Dat wordt als volgt toegelicht: Ik zou niet weten waar ik zou moeten beginnen. Tekstbehandeling. Hoe te denken in vorm. Muziek maken zonder instrumenten. Door een microfoon zingen. Goocheltrucs. Duidelijk praten. Niet te veel nadenken. Op tijd komen. enzovoort. Ik heb geleerd beter te schrijven, wat het betekent voor een groep te staan, bewust te zijn van mijn sociale positie binnen een groep, mijn eigen autonomie beter bewaken. De kans gehad om mezelf te ontwikkelen en te ontplooien. Alba nam mensen en ambities serieus en verwachtte niet alleen inzet, maar ook kwaliteit en het lef om op je bek te gaan - gecombineerd met warmte en humor is dat de beste manier om iets te leren. Het heeft mij laten inzien dat ik als speler een sterk makende en beeldende kwaliteit heb. Vanwege de ruimte die geboden werd om je talenten echt verder te ontwikkelen, in te zoomen op knelpunten in het team of bij je zelf, heb ik dingen geleerd waar anders door tijd of aandachtsgebrek overheen gekeken zou worden. Ik heb er leren acteren, muziek toe te voegen aan stukken, zelfverzekerder geworden en sociaal veel actiever. Door mijn periode bij Alba bekijk ik dingen niet meer zo zwart/wit als ik deed. We kregen koorzang, er kwam een choreografe, we werkten aan scènes met zowel Mees als Marcel. We kregen zo een breed palet. Een acteursego plaats laten maken voor een geluid of een beeld, is iets wat veel acteurs in de praktijk nog ontberen. Bij Alba is dat de norm. Het is ook een voorwaarde voor een collectief. Als klassiek muzikant meedenken aan een voorstelling, hoe die tot stand komt. en samenwerken. Ik had nog nooit eerder iets met muziektheater gedaan. Bij Alba was dat voor het eerst. Ik heb mezelf verder kunnen ontwikkelen, wat wel bij me past en wat niet. Het talent en de kracht van mijn eigen expressie. Ik maakte kennis met theater op verschillende vlakken. De breedte ervan en het plezier. Ik heb nog nooit opgetreden op gespeeld op de podium, ben zelf autodidact musicus met theaterambities en het heeft mijn op sociaal vlak leren met mijn talent om te gaan. Ik heb er geleerd te auditeren. Ik heb er geleerd samen te werken. Ik heb er geleerd om muziektheater te maken. Ik heb er geleerd mezelf te zijn. Bij Alba is er ruimte voor iedereen! Andere vormen van theater leren kennen: montage voorstellingen, muzikaliteit (in alle vormen), theater maken, experimenteren etc. Ik heb geleerd mezelf te zijn op het podium. Dat is een enorme stap. En ik heb veel spelplezier gehad, wat zeer belangrijk is. Veel geleerd over theater, theater maken, schrijven, en gewoon het vak theater. Meer dan bij eerdere theatervoorstellingen was ik hier zelf betrokken bij het proces van idee tot voorstelling, dit was erg leerzaam. Alba heeft me een nieuwe wereld laten zien, en heeft me geleerd anders te spelen en kijken. De uitdrukking door de bomen het bos niet meer zien is hierbij van toepassing. Ik had als actrice soms momenten dat ik zo verwikkeld was in de psychologische toestand van mijn personage dat ik geen duidelijk beeld meer had van het verhaal ofwel het stuk dat gespeeld wordt. De hulp van de begeleiders bij het Alba Theaterhuis helpt je bij het losmaken van het personage of het buigen ervan zodat het van toevoeging is op het stuk. Zij gooien een idee op als je er met eigen kracht niet uitkomt en dan kun je kijken of je er wat mee kan. Dit proces gaat net zolang door totdat het combinatieslot open klikt. Zij hebben geen antwoorden, slechts een visie die ervoor kan zorgen dat je met goed resultaat het bos weer uitkomt. Dit is maar 1 voorbeeld van de hoeveelheid dingen die IK heb geleerd bij het Alba theaterhuis. IK in hoofdletters, omdat iedereen weer zijn eigen ervaringen en leerpunten heeft. Bij het Alba theaterhuis is er tijd en kennis om alle leerlingen goed te begeleiden en te helpen zodat zij allen wel dergelijk beter worden in het acteren. Ik heb bij Alba veel geleerd over vrijheid van spelkeuzes, techniek en creatieve innovatie. Omzien naar Alba Pagina 15

Van alle deelnemers is 79% het (helemaal) eens met de stelling Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen. Dat wordt als volgt toegelicht: Alba heeft mij het zelfvertrouwen gegeven dat ik verder kon gaan met het theater. De mensen bij Alba hebben mij doen inzien hoe ik taal en beeldende kunst in theater of performance kan verenigen. Hierdoor zal ik over een maand afstuderen met een performance en ben ik van plan om mezelf de rest van mijn leven met performance en theater bezig te houden. Het heeft mij bewuster gemaakt van hoe de theaterwereld werkt, waardoor ik bewuster kan kiezen voor het theatervak. Bij Alba heb ik wel ontdenkt dat ik zeker verder wil gaan met theater. Dat is waar ik warm van word en ik vind het heel belangrijk dat er veel theater gezien wordt. Hoewel ik al wel de ambitie had om professioneel acteur te worden, heeft Alba mij wel bewuster gemaakt van wat dat inhoudt. Dit heeft veel te maken met bewustwording van eigen zwaktes en krachten betreffende dit vak. Bij Alba ben ik voor het eerst intensief met theater bezig geweest. En het was een hele inspirerende omgeving. Dit heeft me wel doen inzien dat ik met theater door wilde gaan. Het heeft mij bewuster gemaakt mijn wens en keuze om als creatief theater / film maker door het leven te willen gaan. Voor mij was het in die periode niet duidelijk of ik mij meer wilde focussen op film of theater. Na mijn periode bij Alba theaterhuis ben ik erachter gekomen dat ik mij op dit moment op het theater wil richten. De toneeltijger in mij is wakker geschud! Het was voor mij een uitdagend werkproces. Alba verzamelde mensen die een zeer eigen talent hadden. Authenticiteit werd aangemoedigd. Dit was confronterend, maar ook zeer leerzaam. Muziek, dans, tekstbehandeling, elementair spel en vormgeving we werden er allemaal bij betrokken en er werd open over gecommuniceerd. Heel veel aan gehad! Van alle deelnemers is 56% het (helemaal) eens met de stelling Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen. Dat wordt als volgt toegelicht: Ik heb bij Alba letterlijk de mensen ontmoet die mij aanraadden naar de opleiding te gaan kijken waar ik nu op zit (theateropleiding in Gent). Op een gegeven moment was ik zowel in Amsterdam als in Maastricht aangenomen en vroeg mij af bij welke school ik het beste zou passen. Ik zal de woorden van artistiek leider Saskia Mees nooit vergeten: Daar moet jij je niet mee bezighouden! Jij past helemaal nergens bij! Dat heb je nooit gedaan en dat zal ook nooit gebeuren. Dát is juist je kracht! Ga naar de plek waar jij denkt dat jij het meest zult leren. Het heeft ertoe bijgedragen dat ik in London een opleiding heb gevolgd en dat ik nu als filmmaker werkzaam ben. Alba heeft mij gesteund in mijn ontwikkeling en daardoor heb ik auditie gedaan voor toneelscholen en ben ik in het vak terecht gekomen. Naast acteren hebben we veel theater kunnen maken tijdens de expeditie en dat zorgde ervoor dat ik niet alleen auditie heb gedaan bij uitvoerende opleidingen, maar juist regie/docentenopleidingen. Ik heb heel veel geleerd bij Alba. Ze gaven me altijd veel ruimte voor zelfontplooiing en zo ben ik er ook achter gekomen dat ik schrijven heel erg leuk vind. Daarom ben ik geschiedenis gaan studeren en wil ik een master journalistiek doen. Omzien naar Alba Pagina 16

Van alle deelnemers is 96% het (helemaal) eens met de stelling Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling. Opmerkingen zijn: Ik ben me tijdens het schrijven bewuster van de theatervloer, van de tekst als onderdeel van de handeling op het toneel. Juist omdat Alba zich bezighield met muziektheater en dans, werden kanten gestimuleerd die ik uit mezelf niet zo snel zou ontwikkelen. Dat was belangrijk voor mijn artistieke ontwikkeling. Daarnaast was Alba gewoon een bijzonder inspirerende, prikkelende plek. Voordat ik bij Alba kwam was ik een American Football speler die alles zwart/ wit bekeek; door hun heb ik geleerd om te schrijven en te acteren. Je zou kunnen zeggen dat ik door hun een andere kant van het leven ben gaan bewandelen. Ik heb bij Alba ontdekt dat muzikaliteit overal in kan zitten in lopen, in praten, in het zijn. Ik dacht dat ik helemaal niet muzikaal was, maar Alba heeft me laten zien dat ik dat wel ben. En dat ik daar verder mee kan. Als acteur door het in de praktijk te doen, maar ook door kennis te maken met andere vormen zoals dans enz. in de workshops. Voor Alba was er geen ontwikkeling alleen affiniteit, vanaf Alba heb ik mijn artistieke talent erg ontwikkeld. Dit staat buiten kijf, Alba heeft op vele, vele manieren mijn ogen geopend voor kunst op zeer veel verschillende manieren en niveaus. Het is zeer bepalend geweest voor de manier waarop ik nu met kunst en cultuur omga. Voor Alba heb ik alleen maar bij theaterschool rabarber gespeeld. Alba heeft mij laten zien dat er nog veel meer manieren zijn om een stuk op de vloer te zetten. Manieren die ook veel beter bij mij passen en mij ook veel beter hebben geholpen met het ontwikkelen van mijn eigen individu op toneel. Door Alba heb ik geleerd wat theater is in de meest interdisciplinaire zin van het woord. Door de laagdrempeligheid en het open karakter van Alba heb ik tegelijkertijd geleerd hoe theater gemaakt wordt en hoe ik het kan toepassen in mijn kunstenaarspraktijk. Zonder Alba was ik of nooit op dit punt gekomen of had het jaren langer geduurd. Het proces waar Alba je in mee neemt vraagt om creativiteit. Je gaat opzoek naar hoe je dat op theatrale, toepasbare wijze kan inzetten. Ik ben meer gaan begrijpen over het vak en heb mijn persoonlijke smaak kunnen ontwikkelen. Ik ben me bewuster van de manier waarop dingen me kunnen inspireren en hoe dat tot iets bruikbaars te vormen. Alba is zo experimenteel dat het niet anders kan dan dat ik ben beïnvloed op een goede manier om vernieuwend sprekend theater te maken. Op de speelvloer bij het Alba theaterhuis wordt er bijna nooit nee gezegd mits het schadelijk kan zijn voor een ander in het gezelschap of daarbuiten. Zoals ik al zei, elke speler draagt verantwoordelijkheid voor zijn of haar ideeën. Er is een mogelijkheid tot alles. Je mag groter, hoger, harder, zachter, lager, kleiner en alles wat daar tussenin zit. De deugd zit in alles. Ik kwam daar als actrice/ danser. Ik ging weg met een honger voor instrumenten, het decorelement, lichtelement, zang, viewpointmethode, samenwerking met nieuwe gezelschappen, het bezoeken van theaterstukken (van mijn begeleiders, je vraagt je dan toch ook af wat zij zelf voor acteurs zijn :), de onderwerpen die belicht kunnen worden in artistieke vorm, het werken met beeld en geluid, het ontrafelen van een rubikkubus, het ontdekken van het heelal en boven alles een extreme honger voor het zijn van theater, het zelf spelen! Omzien naar Alba Pagina 17

Alba stimuleert mensen zich te ontwikkelen. Eigen talent te ontwikkelen. Anders dan andere scholen waar een standaard wordt aangeleerd. Alba leert je creatieve geest te openen. Van alle deelnemers is 77% het (helemaal) eens met de stelling Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen : Sociale vaardigheden had ik al, maar door de compleet andere omgeving dan ik gewend was heb ik me ook in een artistieke omgeving beter een houding leren geven. Ik weet nu nog beter hoe ik overkom, waar mijn kracht ligt, hoe ik voor een groep kan staan, hoe ik kan ondersteunen en motiveren. Alba stimuleerde mensen om in het diepe te springen, dingen te doen ook als ze niet voor de hand lagen of gek leken. Dat lef kon ik destijds goed gebruiken, en ik heb nog steeds plezier van de opening die in die tijd werd gemaakt. Voordat ik bij Alba kwam had ik geen vrienden en durfde ik mensen ook niet echt aan te spreken, nu wel. Het lijkt mij vanzelfsprekend dat je als mens groeit en leert en zelfverzekerder wordt in met name sociale vaardigheden als je met acteren, zingen en dansen bent bezig geweest. Het werken in groepsverband, luisteren en kijken naar anderen heeft me enorm geholpen bij het opzetten van mijn theatergroep en het maken van- en meedoen aan verschillende stukken. Ook heeft het mij geleerd hoe ik mezelf voor een groep mensen moet presenteren en tot uiting brengen. Lef. Ik vond het meer dan spannend, maar een stukje lef en de vrijheid proeven om te onderzoeken is daar begonnen. Dit is wellicht meer persoonlijke vaardigheid. In Sociale vaardigheid heb ik geleerd om de kleinste (het lijken dan nog de onbenulligste) ideeën van anderen met een open houding tegemoet te treden, in plaats van met een vooringenomen afkeer. Alba heeft veel voor mij betekend en de expedities hebben mij verrijkt. Ik heb gespeeld met het loslaten van angst en onzekerheid. Tegelijkertijd bood dit huis mij de gelegenheid om mijn eigen kunnen te verkennen. Ik voelde me uitgedaagd. Tot slot heb ik veel genoegen gehaald uit het maken en uitvoeren van een eigen voorstelling. 88% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen : Doordat mijn visie breder werd, leerde ik kritischer kijken - naar mijzelf en theater. Wat vind ik interessant? Waar ben ik goed in? Wat valt er nog te leren? Alba heeft mij wat dat betreft een stuk zelfverzekerder gemaakt. Zonder die zelfverzekerdheid had de toneelschoolaudities nooit overleefd. Uiteindelijk ben ik zowel op de Amsterdamse Theaterschool als op de Toneelacademie Maastricht aangenomen. Ik heb voor het laatste gekozen en geniet momenteel van mijn tweede schooljaar. Ik kwam er achter dat niet alleen spelen, maar juist het creëren en het maken een gebied zou zijn waar ik mijn ei in kwijt zou kunnen. Door feedback heb ik mijzelf beter leren kennen en vertrouwen gekregen in wat ik deed en wat ik wilde. Doordat ik mijn ideeën tot uiting durfde te brengen en deze ook werden gebruik heb ik nu meer zelfvertrouwen gekregen in mijn talent en mijn kunnen als actrice. Bij Alba mag je op je bek gaan. En dat is nou juist waar je uiteindelijk meer zelfvertrouwen van krijgt. Ik bleek dingen te kunnen waarvan ik het niet wist (op een bepaalde manier theater maken). Omzien naar Alba Pagina 18

56% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken : Alba Theaterhuis was het eerste gezelschap waar ik de kans kreeg om in een professionele voorstelling te staan. Dit heeft bijgedragen aan mijn ontwikkeling als actrice en ben nog steeds als professional aan het werk, als maker en actrice. Door de zelfverzekerdheid en -kennis die ik bij Alba heb opgebouwd, heb ik het tot aan Maastricht kunnen schoppen, krijg ik nu rollen aangeboden, schrijf en regisseer ik voorstellingen en ben ik momenteel bezig met het schrijven van het scenario voor een nieuwe bioscoopfilm. Ik ben nu fulltime werkzaam als filmmaker, wat grotendeels, voornamelijk op creatief gebied, overeen komt met het vak als theatermaker. De keuze om weer verder te studeren zodat ik als docent aan de slag kan is zodanig geslaagd dat ik nog niet afgestudeerd ben, maar wel als docent werkzaam ben. Ik ben doorgegaan met muziektheater maken, o.a. door deze ervaring. Dat doe ik nu als beroep. Van idee naar beeld! dat leer je bij Alba en dat gebruik je in de praktijk ook weer. Ik heb uiteindelijk een theateropleiding in Amsterdam gekozen. Ik ben na Alba door gegaan met spelen en heb inmiddels een eigen theatercollectief. 21% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling Het heeft mij geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken : Ik heb stage gelopen bij Wunderbaum/NT Gent, zelf een voorstelling gemaakt bij Het Huis van Bourgondië en een stage in België gedaan bij De Queeste. Ja, doordat ik werd aangenomen op de toneelschool HKU. Ik voel me een succesvol actrice en ik krijg erkenning en waardering van veel mensen die de Alba theaterhuis voorstellingen hebben gezien. Ik werk als filmmaker op internationale projecten en gebruik nog steeds de lessen die ik bij Alba geleerd heb. Na de toneelschool ben ik voltijd actief in professionele circuit. Lady M. is ontstaan binnen de muren Alba. Deze voorstelling is in Nederland ruim 70 keer te zien geweest en zal deze zomer ook in het buitenland spelen, op het Edinburgh Fringe Festival. Alba heeft dus absoluut bijgedragen aan mijn 'doorbraak' en om van mijn passie mijn werk te maken. Omzien naar Alba Pagina 19

BIJLAGE: VRAGENLIJST ONDERZOEK EX-DEELNEMERS ALBA Jij hebt in het verleden deelgenomen aan Theatergroep Alba. Wij willen graag van onze exdeelnemers weten hoe zij zich sindsdien hebben ontwikkeld. Voor ons is dat belangrijk om te weten, zeker nu het steeds noodzakelijker wordt om aan subsidiegevers en sponsors te laten zien wat de resultaten zijn van onze aanpak. Wil je daarom zo vriendelijk zijn de onderstaande vragen te beantwoorden? Het kost een paar minuten. In welke jaren ben jij actief geweest bij Theatergroep Alba? (klik alle jaren aan dat jij actief was) 0 2002 0 2006 0 2010 0 2003 0 2007 0 2011 0 2004 0 2008 0 2005 0 2009 0 weet niet meer/ anders, nl.. In welke provincie woonde je toen je bij Theatergroep Alba actief was? 0 Zuid-Holland 0 anders, nl. Volg je nu nog onderwijs? 0 ja 0 nee 0 anders, nl Bij ja: Welk onderwijs volg je? 0 vmbo 0 middelbaar beroepsonderwijs (mbo, ROC) 0 havo 0 vwo 0 hbo theateropleiding 0 hbo, geen theateropleiding 0 universiteit 0 ander onderwijs, namelijk. Bij nee: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? 0 vmbo 0 middelbaar beroepsonderwijs (mbo, ROC) 0 havo 0 vwo 0 hbo theater 0 hbo, geen theateropleiding 0 universiteit 0 anders, namelijk Omzien naar Alba Pagina 20

Ben je momenteel actief bezig met theater? 0 ja 0 nee 0 anders, nl. Bij ja: Ben je professioneel actief of als amateur? 0 Als professional 0 Als amateur 0 Zowel als professional als amateur 0 Anders, nl. Bij professional: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 als acteur 0 als toneelschrijver 0 als theatermaker/regisseur 0 als docent 0 anders, nl. Bij amateur: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 als acteur 0 als toneelschrijver 0 als theatermaker/regisseur 0 als docent 0 anders, nl. Bij nee: Heb je plannen om actief te worden? 0 ja 0 nee Zo ja, welke plannen heb je? 0 acteur worden 0 toneelschrijver worden 0 theatermaker/regisseur worden 0 docent worden 0 anders, nl. Werd/ wordt er bij jou thuis iets actief met theater/ toneel gedaan? 0 nee 0 ja, mijn vader en/ of mijn moeder 0 ja, mijn broer(s) en/ of zus(sen) 0 anders, nl. We zijn benieuwd hoe je achteraf terugkijkt op de periode bij Alba. Kun je hieronder in enkele zinnen aangeven wat voor jou de waarde was van die periode bij Alba: Omzien naar Alba Pagina 21

Kun je hieronder aangeven in hoeverre je het eens bent met de volgende stellingen over Alba? volstrekt niet mee eens niet mee eens deels eens, deels niet mee eens mee eens helemaal mee eens weet (nog) niet/ niet van toepassing Ik heb er veel geleerd. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen. Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling. Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen. Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen. Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken. Het heeft mij geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken. Steeds bij mee eens of helemaal mee eens : Graag hieronder je antwoord toelichten. Tot slot: Wat is jouw geboortejaar? 0 <1950 0 1951 1960 0 1961 1970 0 1971 1980 0 1980 1990 0 1991 2000 Je bent: 0 man 0 vrouw Je woont: 0 in Nederland 0 in een ander land Dit was het. Heel veel dank voor je medewerking. Omzien naar Alba Pagina 22