Toelichting Milieueffectrapport Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer (ontwerp-mer) René Boeters projectleider planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer rene.boeters boeters@rws.nl
Aanleiding en doelstelling Sinds 1994 blauwalgenoverlast > Risico s s voor gezondheid in zwemwater > Grote stankoverlast > Slechte kwaliteit drinkwater vee > Lage kwaliteit beregeningswater, met innamestop in de zomerperiode Oorzaken: > Oplading met voedingsstoffen, aangevoerd via de rivieren > Vrijkomen fosfaat (P) uit de bodem van het meer > Ontbreken van voldoende wateruitwisseling
Aanleiding en doelstelling Het zo snel als mogelijk, doch uiterlijk in 2015, bereiken van een zodanige goede waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer, dat de overlast van blauwalgen en andere eutrofiëringsverschijnselen ringsverschijnselen voor de gebruiksfuncties afwezig is. Opdrachtgever/initiatiefnemer: Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak
Verloop van het proces Vanaf 1994 > Blauwalgenoverlast door overmaat aan voedingsstoffen in het afgesloten, zoete meer 2002 > Grote vogelsterfte in het meer > Rijkswaterstaat start Verkenning naar structurele oplossingen 2003 > Drie kansrijke oplossingsrichtingen, in samenspraak met omwonenden en gebruikers: 2 x zout, 1 x zoet
2004 > Initiatief BOKV voor planstudie/m.e.r.-procedure procedure > Twee alternatieven: zoet spoelen of verzilten, via bestaande sluizen > Startnotitie en inspraak 2005-2006 Algenbloei bij alternatief Zoet - Zoommeer > Eerste fase onderzoek naar 220 200 Mariene Algen 180 Microcystis effectiviteit alternatieven: alternatief 160 Groenalgen Diatomeeën 140 Zoet niet effectief; alternatief Zout 120 100 wel, met risico s Chlorophyll-a [mg/m3] 80 60 40 20 0 Verloop van het proces jan apr jul okt 2006 > Second opinion onafhankelijke experts: onderzoek goed uitgevoerd, conclusies deugen > Advies: zout met meer dynamiek > Brede discussie zoetwatersituatie Tholen en Sint Philipsland
Verloop van het proces 2007-2008 > Tweede fase onderzoek, in overleg met staatssecretaris V&W > Inspraak aanvullende startnotitie > Brede discussies West-Brabant en Reigersbergsche Polder 2009 > MER gereed; effecten beoordeeld van (zoet) referentiealternatief en aangepaste alternatief Zout > Mitigerende maatregelen volgens uitkomsten brede discussies 2009 > Verkenning zoetwatersituatie Zuid- Holland Zuid > Advies stuurgroep ZWD aan staatssecretaris over zoetwatervoorziening bij zout VZM
Status van het milieueffectrapport > Volledig en actueel ten aanzien van de effectiviteit van de alternatieven en hun effecten op het milieu en de omgeving; > Nieuwste inzichten met betrekking tot de zoetwatervoorziening zijn nog niet verwerkt; deze staan in het Zoetwateradvies van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta > Basis voor definitief milieueffectrapport, dat grondslag vormt voor voornemen tot een besluit over maatregelen in 2011 => ontwerp-mer
De alternatieven > Referentiealternatief: huidige situatie + autonome ontwikkelingen, voorgenomen beheersmaatregelen > Alternatief zoet: optimaal doorspoelen > Alternatief zout: verzilten en spoelen > Aangepaste alternatief Zout: verzilten, spoelen en beperkte getijdynamiek
De alternatieven en hun effectiviteit > Referentiealternatief: huidige situatie + autonome ontwikkelingen, voorgenomen beheersmaatregelen blauwalgenprobleem niet opgelost, ondanks vermindering van aanvoer voedingsstoffen > Alternatief zoet: optimaal doorspoelen > Alternatief zout: verzilten en spoelen > Aangepaste alternatief Zout: verzilten, spoelen en beperkte getijdynamiek Nog teveel blauwalgen; onvoldoende water beschikbaar om te spoelen effectief, maar hoge gehalten zoute algen, ondanks graas Effectief, lage algenconcentraties, zeker bij graas
Toetsing alternatieven aan doelstelling Doelstelling In 2015 overlast van blauwalgen en andere eutrofiërings rings- verschijnselen voor gebruiks- functies afwezig Referentiealtern atief Voldoet niet Alternatief Zoet Voldoet niet Referentie in effectbeoordeling Alternatief Zout Voldoet voor blauwalgen, niet voor overige eutrofiërings rings- verschijnselen Aangepaste alternatief Zout Voldoet Enig effectief alternatief in effectbeoordeling
Kenmerken: aangepaste alternatief Zout, varianten P700 en P300 > Uitwisseling met Oosterschelde via doorlaatmiddel in de Philipsdam (700 of 300 m²) > Getijverschil van ongeveer 0,55 (P700), respectievelijk 0,30 meter (P300) > Middenstand NAP-0,10 meter (P300) > Ontmanteling zout-zoetscheiding zoetscheiding in Krammersluizen en Bergsediepsluis > Schutsluizen Dintelsas en Benedensas permanent in bedrijf
aangepaste alternatief Zout, varianten P700 en P300 Ter bestrijding zoutdoordringing: > Luchtbellenschermen in Volkeraksluizen, Dintelsas en Benedensas > Drempels op schutkolkbodems > Beperkte aanvoer zoet water naar voorhaven Volkeraksluizen Haringvliet Volkerak -sluizen Dintelsas Hollandsch Diep Benedensas
Milieueffectbeoordeling (t.o.v. Referentiealternatief) Thema Waterkwaliteit Waterkwantiteit Natuur Landschap Landbouw Scheepvaart Beheer&onderhoud Beroepsvisserij Recreatie Wonen Aspect (in zowel VZM als omgeving) Eutrofiëring ring, doorzicht, blauwalgen, zuurstofgehalten, zware metalen en microverontreinigingen, Kaderrichtlijn Water (biologische kwaliteitselementen in plangebied; ecologische doelen in studiegebied) Verblijftijd, verzilting, regionale watervoorziening, peilbeheer, afwatering aanliggende watersystemen Natura2000, Flora- en faunawet, Ecologische Hoofdstructuur Landschappelijke diversiteit Opbrengstderving Schuttijden, doorvaartmogelijkheden Infrastructuur, natuur Commerciële visserij, potenties schelpdiervisserij en aquacultures Zwemmen, beleving, sportvisserij Overlast voor omwonenden door blauwalgen
Wegnemen negatieve effecten van het aangepaste alternatief Zout Negatieve effecten: > Water Volkerak-Zoommeer niet meer geschikt voor doorspoelen en beregenen naastgelegen landbouwpercelen > Weer zout worden van het VolkerakZoommeer veroorzaakt verhoging zoutgehalten in de Brabantse rivieren en het Benedenrivierengebied > Zoute kwel naar grondwater van omliggende polders neemt toe in smalle zone langs het meer
Vervolgtraject 2010 medio 2011: > Als vervolg op het advies van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta onderzoek van zoutbeperkende maatregelen voor de Volkeraksluizen en studie naar beperking zoutindringing via Rijnmond > Uitwerking in meer detail van alle maatregelen gekoppeld aan verzilting plus beperkte getijdendynamiek (doorlaatmiddel, zoetwateraanvoer) > Uitvoeren extra onderzoek naar aanleiding van reacties op het ontwerp-mer en advies van Commissie voor de Milieueffectrapportage. Tweede helft 2011 definitief MER en inspraak op voornemen tot uitvoeren van maatregelen 2012 definitieve uitvoeringsbeslissing