Energie en geopolitiek Pieter Boot Groningen, 15 juni 2009 Deze presentatie Introductie Internationale energiemarkt Energie voorzieningszekerheid Energie en beleid 1
Introductie Dalende prijzen na juli 2008 Source WTRG Clingendael 2
Vraag uit OESO landen omlaag In for a bumpy ride? De val: van $147 op 14/7 naar $67 op 17/10 tot $48 op 18/3/2009 Majors zoals Total, Eni en Royal Dutch Shell hebben een hoge olie prijs nodig om investeringen in produktiecapaciteit te verantwoorden (olie zanden, diep water etc) Maar ook de OPEC landen hebben belang bij een stabiel hoge prijs ($ 75 - $100) voor hun staatsbegroting Clingendael 3
Tijd denkraam Dynamiek olieprijs Klimaat verandering Energie vraag 9 Miljard BEPERKT AANBOD PEAK OIL? Potential for shocks VRAAG EN AANBOD Toenemende vraag Nieuw aanbod Opkomende risico s Na koolwaterstoffen? Nu Korte termijn Volgende 20 jaar Lange termijn strategie en beleid Source: WEC 2005 Internationale Energie Markt Lange termijn ontwikkelingen Clingendael 4
De energie markt Afhankelijk van fossiele brandstoffen Toenemende mondiale vraag Reserves geconcentreerd Emissies broeikasgassen hoog Transport sector bijna volledig afhankelijk van olie en groeiende! Reële en Nominale Ruwe Olieprijzen $/bbl 140 Nominal price Real price 120 $ 106.74 per barrel in December 1979 $ 45 per barrel in March 2009 100 80 60 40 20 0 1973 1978 1983 1988 1993 1998 2003 2008 Bron: BP 2008 5
Wereld Energievraag 1980 2030 Bron: Referentie scenario IEA World Energy Outlook, 2008 Mtoe 18000 Other renewables 16000 Hydro 14000 12000 Nuclear 10000 Biomass 8000 Gas 6000 Coal 4000 Oil 2000 0 1980 1990 2000 2010 2020 2030 De wereld energievraag groeit met meer dan de helft in de volgende 25 jaar, het absoluut verbruik van kolen groeit het hardst Waar komt de vraag vandaan? 6
Toenemende vraag naar energie Beinvloed door bevolkingsgroei en economische groei Belang van India en China in Energievraag in 2030 Mtoe 12 000 10 000 China en India Rest niet OESO OESO 8 000 6 000 4 000 2 000 Snelle groei tussen 2002 en 2008 0 1980 1990 2000 2010 2020 2030 Bron: Referentie scenario IEA World Energy Outlook, 2008 Niet-OESO landen zijn verantwoordelijk voor 87% van de toenemende energievraag tussen 2006 en 2030, met als drijfveren China en India 7
Distance between centres of energy supply and demand is growing Source: Baker Institute; BGR; CIEP analysis Important consuming region Strategic producing ellipse Strategische Ellips? Bewezen wereld oliereserves eind 2007 100% = 1237 duizend miljoen vaten Bewezen wereld gasreserves eind 2007 100% = 177.36 triljoen m 3 Andere regio s Andere regio s 28% 28% 72% Strategische ellips* 72% Strategische ellips* Meer dan 70 procent van de bewezen Conventionele reserves bevinden zich in de strategische energie ellips *Middle East, Russia, Central Asia, Caucasus. Source: BP 2008 8
Wereld Olieproductie per Bron 1990 2030 mb/d 120 100 80 60 Bron: Referentie scenario IEA World Energy Outlook, 2008 Natural gas liquids Non-conventional oil Crude oil -yet to be developed (inc. EOR) or found Crude oil -currently producing fields 40 20 0 1990 2000 2010 2020 2030 Zelfs al zou de huidige olievraag niet verder stijgen, dan nog zou 45 miljoen vaten per dag productiecapaciteit moeten worden ontwikkeld (3x Saudi- Arabië) om de neergang van huidige velden op te vangen Energievoorzieningszekerheid 9
Onzekerheden t.a.v. voorzieningszekerheid Meer import uit politiek en economisch instabiele producerende landen Concurrentie met andere consumerende landen Knelpunten in handelsroutes Beperkte binnenlandse productie van duurzame energie bemoeilijkt diversificatie naar alternatieve brandstoffen Beperkingen aan energiebeleidsinstrumenten Verdeling olie reserves over private en publieke marktspelers Oil and gas reserves in 2004 In bln boe 350 300 250 200 150 100 50 0 Gas reserves Oil reserves Source: CSFB 10
Changing Business model.. Chinese and Indian companies are competing for reserves with majors but they do not (alway) have a profit motive (in the short term) but a (government) assignment to secure flows to China/India Energie en beleid 11
De EU energie mix Nuclear 14,2% Renewab les 6,7% Solid fuels 17,7% Renewables 12% Solid fuels 16% Nuclear 11% Natural gas 24,6% Oil 36,7% Natural gas 27% Oil 34% 2005 2030 (BaU) Source: EUROSTAT and PRIMES EU import afhankelijkheid 12
Brussel: 20-20-20? 2007 An Energy Policy for Europe & A New Industrial Revolution??????? Duurzaamheid Marktwerking Leveringszekerheid 20% Minder CO2 Extra energie efficiëntie Aandeel hernieuwbare energie in 2020 Welvaartsgroei Openstaande zaken: Geen volledige naleving Toegang en ontvlechting Lange termijn contracten Infrastructuur Interne solidariteit Minder fossiele brandstof Meer interconnecties Extern energiebeleid Één stem spreken Dialoog en samenwerking Energie oplossingen increase efficiency Technology mitigate emissions expand supply Bron: Exxon Mobil 2008 13
14