Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 23 490 Ontwerpbesluiten Unie-Verdrag Nr. 474 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 15 oktober 2007 1 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), De Wit (SP), Van Beek (VVD), Van der Staaij (SGP), Arib (PvdA), ondervoorzitter, De Pater-van der Meer (CDA), voorzitter, Cqörüz (CDA), Wolfsen (PvdA), Joldersma (CDA), Gerkens (SP), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Van Velzen (SP), Azough (GroenLinks), Griffith (VVD), Teeven (VVD), Verdonk (Lid Verdonk), Kalma (PvdA), De Roon (PVV), Pechtold (D66), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Bouwmeester (PvdA), Van Toorenburg (CDA) en Anker (ChristenUnie). Plv. leden: Sterk (CDA), Langkamp (SP), Weekers (VVD), Van der Vlies (SGP), Van Dijken (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Jager (CDA), Gill ard (PvdA), Jonker (CDA), Roemer (SP), Jan de Vries (CDA), Abel (SP), Halsema (GroenLinks), Kamp (VVD), Van Miltenburg (VVD), Zijlstra (VVD), Dijsselbloem (PvdA), Fritsma (PVV), Koşer Kaya (D66), Ouwehand (PvdD), Spekman (PvdA), Van Gijlswijk (SP), Bouchibti (PvdA), Van Haersma Buma (CDA) en Slob (ChristenUnie). 2 Samenstelling: Leden: Van Beek (VVD), Van der Staaij (SGP), De Pater-van der Meer (CDA), Van Bochove (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Wolfsen (PvdA), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Haverkamp (CDA), Leerdam (PvdA), voorzitter, De Krom (VVD), ondervoorzitter, Griffith (VVD), Irrgang (SP), Kalma (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Van der Burg (VVD), Brinkman (PVV), Pechtold (D66), Van Raak (SP), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Heijnen (PvdA), Bilder (CDA) en Anker (ChristenUnie). Plv. leden: Teeven (VVD), Van der Vlies (SGP), Van de Camp (CDA), Atsma (CDA), Van Gent De vaste commissie voor Justitie 1, de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 2 en de vaste commissie voor Europese Zaken 3 hebben op 13 september 2007 overleg gevoerd met minister Hirsch Ballin van Justitie en staatssecretaris Albayrak van Justitie over: de (aanvullende) geannoteerde agenda JBZ-Raad d.d. 17 en 18 september 2007 (23 490, nrs. 462 en 463); verslag JBZ-Raad d.d. 12 en 13 juni 2007 (23 490, nr. 461); deelverslag JBZ-Raad 12 en 13 juni 2007 betreffende het ontwerpkaderbesluit over bepaalde procedurele rechten (23 490, nr. 459); brief van de minister van Justitie d.d. 1 juni 2007 inzake conceptantwoorden op de door de Europese Commissie gestelde vragen in het Groenboek over een efficiënte tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen in de Europese Unie: beslag op bankrekeningen (22 112, nr. 537); brief van de minister van Justitie d.d. 18 juni 2007 inzake ontwerpkaderbesluit inzake voorwaardelijke en alternatieve straffen (30 800 VI, nr. 97). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. (GroenLinks), Vermeij (PvdA), Knops (CDA), Polderman (SP), Spies (CDA), Wolbert (PvdA), Aptroot (VVD), Zijlstra (VVD), Van Gerven (SP), Van der Veen (PvdA), Cqörüz (CDA), Ten Broeke (VVD), De Roon (PVV), Van der Ham (D66), Van Bommel (SP), Ouwehand (PvdD), Bouchibti (PvdA), De Wit (SP), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Van Haersma Buma (CDA) en Cramer (ChristenUnie). 3 Samenstelling: Leden: Atsma (CDA), Van Bommel (SP), ondervoorzitter, Van der Staaij (SGP), Waalkens (PvdA), voorzitter, Van Baalen (VVD), Ormel (CDA), Spies (CDA), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Jan Jacob van Dijk (CDA), Blom (PvdA), Eijsink (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming (VVD), Irrgang (SP), De Roon (PVV), Boekestijn (VVD), Jules Kortenhorst (CDA), Pechtold (D66), Ten Broeke (VVD), Peters (GroenLinks), Gill ard (PvdA), Jasper van Dijk (SP), Thieme (PvdD) en Wiegman-van Meppelen Scheppink (Christen- Unie). Plv. leden: Jager (CDA), De Wit (SP), Van der Vlies (SGP), Vos (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Haverkamp (CDA), Van Gennip (CDA), Lempens (SP), Schermers (CDA), Knops (CDA), Jacobi (PvdA), Samsom (PvdA), Kuiken (PvdA), Teeven (VVD), Roemer (SP), Wilders (PVV), Nicolaï (VVD), Jonker (CDA), Van der Ham (D66), Van der Burg (VVD), Duyvendak (GroenLinks), Crone (PvdA), Van Leeuwen (SP), Ouwehand (PvdD) en Voordewind (ChristenUnie). KST111020 0708tkkst23490-474 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2007 Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 1

Vragen en opmerkingen uit de commissies Mevrouw Jonker (CDA) brengt in herinnering dat zij in het vorige AO over de JBZ-Raad heeft verzocht om een overzicht van alle bestaande en binnenkort te verwachten voorstellen van de Europese Unie over migratie en asiel, met een integrale kabinetsreactie. Er is wel een brief gekomen over het Europese asielbeleid en over de blue card, maar daarmee is die vraag niet beantwoord. De voorstellen over migratie die bekend zijn geworden, geven blijk van een zuidelijke inslag bij Commissaris Frattini die niet in lijn is met de visie van het kabinet. Er is ook nog geen antwoord gegeven op de vraag over het Global Forum, dat in juli in Brussel is gehouden. Wat heeft Nederland daar bereikt? Er is al vaker gesproken over grootschalige regularisering van asielaanvragen. In Portugal is om redenen van humanitaire aard en vanwege de situatie op de arbeidsmarkt een wetsvoorstel tot regularisering aangenomen dat weer is ingetrokken, omdat 900 000 migranten een aanvraag deden, waaronder migranten uit Spanje en Italië. Heeft Portugal het voornemen om te regulariseren vooraf gemeld bij de JBZ-Raad? Zo ja, wat waren de reacties van de verschillende lidstaten? Goede samenwerking bij het bestrijden van internationaal terrorisme en grensoverschrijdende criminaliteit is van groot belang. Volgens het voorliggende akkoord inzake passenger name records (PNR) zal de bescherming van persoonlijke gegevens conform Amerikaans recht plaatsvinden. Het voorstel omvat zestig informatievelden. Een belangrijk punt van zorg is dat gevoelige gegevens over seksuele geaardheid zouden kunnen worden uitgewisseld als er volgens de Verenigde Staten sprake is van een uitzonderingsgeval. Het is moeilijk voorstelbaar hoe dergelijke informatie in die informatievelden terechtkomt. Moet je ergens invullen wat je seksuele geaardheid is, als je naar de Verenigde Staten wilt vliegen? Mevrouw Jonker stelt hierover de volgende vragen. Kunnen de bepalingen van het akkoord worden aangepast als er sprake is van disproportionaliteit? Is dit niet in strijd met het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM)? Wanneer wordt het advies van het College bescherming persoonsgegevens (CBP) verwacht? Wanneer wordt het akkoord ter goedkeuring voorgelegd aan de Kamer? Wanneer wordt invulling gegeven aan de evaluatiebepaling die in het verdrag is opgenomen? Op wie worden de kosten verhaald, als een vliegtuig moet omkeren, omdat volgens de Verenigde Staten iemand aan boord is die zij de toegang willen weigeren, terwijl dat achteraf een foutieve beslissing blijkt te zijn? Zal het lukken om per 1 januari over te gaan op een «push systeem», zoals de bedoeling was? Na een trage start worden de resultaten van Frontex langzamerhand goed zichtbaar. Het is van groot belang dat dit agentschap flexibel kan reageren op de ontwikkelingen aan de buitengrenzen. De operationele druk van Frontex komt soms te laat op gang door administratieve procedures of een gebrek aan medewerking van de lidstaten, waarbij financiële redenen een rol kunnen spelen. In de brief van Amnesty International d.d. 27 augustus worden enkele belangrijke vragen geformuleerd over het onderscheppen van vluchtelingen in Afrikaanse of internationale wateren. Hierop moet een gemeenschappelijk antwoord worden gegeven. Als Nederlandse douanebeambten worden ingezet ter ondersteuning van Frontex, moeten zij zich houden aan de internationale afspraken om deze mensen de toegang tot Europa te weigeren en hen terug te brengen naar Afrika. Malta heeft de Europese Unie meermaals verzocht om asielzoekers op te nemen die voldoen aan de asielprocedure, waarbij het wordt ondersteund door Nederland. Omdat het niet gaat om illegale migranten maar om erkende vluchtelingen zou het kabinet dit verzoek dienen te ondersteunen. Kan het kabinet een reactie geven op de zaak van de Tunesische vissers Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 2

die 44 Afrikaanse migranten lijken te hebben gered van de verdrinkingsdood, maar die in Italië voor de rechter moeten komen wegens mensenhandel? Mevrouw Kuiken (PvdA) merkt op dat bij de overeenkomst tussen Verenigde Staten en Europa over passagiersgegevens die in juli 2007 is ondertekend, een verklaring is opgenomen dat een behoorlijk beschermingsniveau van persoonsgegevens gegarandeerd moet zijn. Doordat de Amerikaanse privacywetgeving niet van toepassing wordt verklaard op passagiersgegevens, is geen ondergrens vastgesteld, maar die zou er wel moeten zijn. De bestrijding van criminaliteit en terrorisme is erg belangrijk, maar dat geldt ook voor de bescherming van persoonsgegevens uit het oogpunt van privacy. Op schriftelijke Kamervragen heeft de minister van Justitie geantwoord dat hij zich niet kan voorstellen dat er gegevens worden gevraagd over seksuele geaardheid of politieke kleur. In de overeenkomst staat echter dat in bijzondere omstandigheden wel mag worden gevraagd om specifieke gegevens. Wanneer wordt de ratificatieprocedure gestart? Kan de minister van Justitie in een brief verduidelijken om welke persoonsgegevens het gaat? Op de JBZ-Raad van september zal een eerste gedachtewisseling plaatsvinden over het voorstel van Commissaris Frattini om in het statuut van het Europese Hof van Justitie de mogelijkheid op te nemen van een spoedprocedure voor nationale gerechtshoven, omdat het voorleggen van prejudiciële vragen erg veel tijd vergt. Mevrouw Kuiken is een voorstander van dit voorstel, omdat dit kan leiden tot betere rechtsbescherming. Zij vraagt of dit voorstel wordt gesteund door andere lidstaten. Nederland heeft zich nogal terughoudend opgesteld bij het voorstel over het Europees surveillancebevel in procedures tussen EU-lidstaten in afwachting van een strafproces. In verschillende lidstaten worden de voorlopige hechtenis en de alternatieven daarvoor op uiteenlopende wijzen geregeld en toegepast. Het kan leiden tot een verbetering van de positie van de verdachte wanneer deze in afwachting van het strafproces naar het eigen land kan terugkeren en daar wordt onderworpen aan die surveillancemaatregelen. Kan de minister het Nederlandse standpunt nader toelichten? De commissie-meijers heeft in de brief van 5 september haar zorgen geuit over het uitblijven van overeenstemming bij het ontwerpkaderbesluit over bepaalde procedurele rechten in strafprocedures. Als er geen minimumniveau wordt vastgesteld, kunnen de individuele rechten van verdachten onder druk komen te staan. Mevrouw Kuiken vraagt naar aanleiding van de bosbranden in Griekenland of er voortgang is geboekt op het gebied van rampenbestrijding. Zij stemt in met het voorstel om 10 oktober in te stellen als jaarlijkse Europese dag tegen de doodstraf. Is er voldoende voortgang geboekt met het Schengen Informatiesysteem (SIS), zodat dit in 2008 operationeel kan zijn? Eurocommissaris Frattini heeft zijn ongenoegen geuit over de gebrekkige voortgang met Frontex. Wat zijn de resultaten van het overleg dat hierover begin september heeft plaatsgevonden? De heer Teeven (VVD) vraagt wanneer duidelijk wordt wie de heer De Vries opvolgt als coördinator terrorismebestrijding. De recente voorvallen in Oostenrijk en Duitsland hebben opnieuw duidelijk gemaakt hoe belangrijk een harde aanpak van terrorisme is. Daarvoor moet voortdurend informatie worden uitgewisseld, ook met de Verenigde Staten. Volgens een artikel in de Gay Krant van afgelopen vrijdag staat in een side letter die door de minister van Justitie niet aan de Tweede Kamer is gemeld, dat het in zeer uitzonderlijke situaties mogelijk is dat hierbij ook informatie over seksuele geaardheid wordt betrokken. Deze informatie wordt in Nederland niet geregistreerd. Om welke situaties gaat het hierbij? Er moet geen profiel worden toegepast, maar een individuele beoordeling worden Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 3

gemaakt van deze uitzonderlijke situaties. Gegeven het belang van deze zaak zou bij twijfel de minister erin moeten worden gekend. Het kabinet heeft in de JBZ-Raad van 12 juni toegezegd materieel te leveren voor Frontex en bevestigd dat deze toezeggingen worden waargemaakt. Blijkens een overzicht blijft de opgave van dat materieel door Nederland achterwege, terwijl 22 landen al materieel beschikbaar hebben gesteld. Er moet nog overleg plaatsvinden met Defensie. Wanneer wordt het toegezegde materieel ter beschikking gesteld? De Dienst Speciale Interventies is een belangrijk instrument van de Nederlandse overheid bij de bestrijding van terrorisme, maar er schijnen beheersmatige problemen zoals leegloop te zijn, waardoor Nederland zijn verplichtingen in internationaal verband niet onmiddellijk zou kunnen nakomen. Kan de minister zeggen of dit allemaal goed verloopt? De heer Teeven is van mening dat wederzijdse erkenning en vertrouwen het uitgangspunt moeten zijn bij het voorstel over een Europees surveillancebevel in procedures tussen EU-lidstaten in afwachting van het proces, zodat dit punt niet steeds ter instemming hoeft te worden voorgelegd. De heer De Wit (SP) is van mening dat het parlement voor het blok wordt gezet, omdat het verdrag inzake passagiersgegevens per 1 juli in werking is getreden, terwijl het nog moet worden goedgekeurd door het parlement. Een van de bezwaren tegen dit verdrag is dat niet duidelijk is waar de gegevens in de Verenigde Staten terechtkomen. Omdat deze gegevens vijftien jaar worden bewaard, kan vervuiling van de bestanden optreden. Uit de bij het verdrag gevoegde brief blijkt dat bijzondere gegevens over politieke activiteiten en seksuele geaardheid in uitzonderlijke gevallen mogen worden gebruikt. Uit gegevens over de huwelijkspartner of over medicijnen zoals aidsremmers kunnen conclusies worden getrokken over seksuele geaardheid, zodat sommige mensen in de problemen kunnen komen als zij naar de Verenigde Staten willen reizen. Volgens een artikel in de Staatscourant van 12 september is het Amerikaanse ministerie van Veiligheid (Homeland Security) van plan een uitzondering te maken op de bescherming van de privacy bij de passagiersgegevens in het arrival and departure information system (ADIS). Bij de briefing hierover werd de Kamerleden nog verzekerd dat de Amerikaanse privacywetgeving zou waarborgen dat je kunt opvragen welke gegevens bekend zijn. Door die uitzonderingsbepaling kunnen Europese burgers niet controleren welke gegevens over hen zijn opgeslagen. Bij de toetreding tot de Europese Unie heeft Polen zich uitgesproken voor afschaffing van de doodstraf. Daarna is gebleken dat het daar grote problemen mee heeft en een soort uitruil wil, waarbij de Europese Unie zich uitspreekt tegen euthanasie en abortus. Dit is van belang, omdat binnenkort in Europees verband allerlei gegevens worden uitgewisseld op het gebied van politie en justitie. Dan wordt men ook geconfronteerd met de vonnissen en straffen die in Polen worden opgelegd en moeten worden uitgevoerd. In de brief van de permanente commissie over het ontwerpbesluit over bepaalde procedurele rechten staat dat er duidelijkheid moet zijn over deze rechten, voordat men verder kan praten over het uitvoeren van strafrechtelijke vonnissen. De heer De Wit acht het onwenselijk dat er twee soorten regimes worden gecreëerd voor de uitwisseling van gegevens. Het is van belang om uit te spreken dat een land dat gegevens krijgt, deze niet zomaar aan derde landen kan verstrekken, maar dat daarvoor in alle gevallen uitdrukkelijk toestemming moet worden gegeven. Uit het feit dat iedereen die vanuit Afrika in Malta aankomt, wordt teruggestuurd, leidt de heer De Wit af dat niet afdoende is gewaarborgd dat wordt nagegaan of het gaat om asielzoekers. Heeft Nederland een bijdrage geleverd aan de uitzettingen door het Asylum Expert Team, met het risico dat asielzoekers zijn teruggestuurd? Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 4

De heer Pechtold (D66) constateert enige onduidelijkheid over het bestaan van een side letter met betrekking tot seksuele geaardheid. Gegevens over seksuele geaardheid kunnen worden afgeleid uit het feit dat twee mensen met hetzelfde geslacht op hetzelfde adres wonen, getrouwd zijn of kinderen hebben laten bijschrijven. Een groep van elf liberale Europarlementariërs onder leiding van Sophie In t Veld heeft de Raad verzocht alle documenten openbaar te maken over de PNR-onderhandelingen en van de high level working group on data protection. Steunt de minister van Justitie dit verzoek? Eurocommissaris Frattini heeft aangekondigd dat de Europese Unie een eigen PNR-systeem gaat opzetten. Voordat men hiermee verdergaat, zou eerst een discussie moeten plaatsvinden over nut en noodzaak ervan. De heer Pechtold juicht het initiatief om een Europese Dag tegen de doodstraf in te stellen toe, omdat er ook in Europa nog steeds politici zijn die de doodstraf verdedigen. Kan de minister van Justitie zich duidelijk uitspreken dat hierover niet wordt onderhandeld met Polen? Als Polen geen andere weg kiest, komt de vraag aan de orde of dit land lid moet blijven van de Europese Unie, omdat dit een van de toelatingscriteria is. Er lijkt elk jaar een migratieseizoen te zijn aan de zuidelijke grenzen van Europa. In dat kader zouden nu Tunesische vissers worden veroordeeld in Italië. De Europese Unie doet er wel iets aan met Frontex, maar dat is te weinig. Hoe worden vluchtelingen onderscheiden van illegale migranten, zodat de EU-lidstaten hun internationale verdragsverplichtingen kunnen nakomen? Wat is de reactie van het kabinet op de door Amnesty International naar voren gebrachte zorgen over de samenwerking met Afrikaanse landen die geen partij zijn bij het Vluchtelingenverdrag? Bij het kaderbesluit inzake de bescherming van persoonsgegevens heeft het College bescherming persoonsgegevens gewaarschuwd dat een onderscheid tussen nationaal verwerkte gegevens en gegevens die worden uitgewisseld met andere landen onwerkbaar is. Op grond van het fundamentele recht op gegevensbescherming en het feit dat de beschikbaarheid van informatie in principe toeneemt, kiest de heer Pechtold voor de breedste optie. Welke bezwaren zijn hiertegen door andere landen naar voren gebracht? Een actueel punt dat niet op de agenda staat, is het meenemen van vloeistoffen in de handbagage. Het Europees Parlement heeft een motie aangenomen waarin de Europese Commissie wordt opgeroepen het verbod op vloeistoffen in de handbagage bij vliegreizen op te heffen. Volgens een ingezonden brief in de NRC is dit verbod weinig zinvol en zelfs gevaarlijk, omdat het schijnveiligheid suggereert. Het leidt tot overlast voor de reiziger en tot verspilling, omdat niet duidelijk is wat men aan moet met de inmiddels verzamelde grote hoeveelheden vloeistoffen. Ondersteunt de minister van Justitie de oproep die mevrouw Hennis- Plasschaert in deze motie heeft gedaan? Mevrouw Azough (GroenLinks) sluit zich aan bij de kritiek dat onduidelijk is bij welke instanties de passagiersgegevens terechtkomen en dat hierbij te weinig bescherming is. Het is niet duidelijk wie in de praktijk toezicht houdt op het uitfilteren van gegevens. Op 11 mei 2007 hebben Europese organisaties ter bescherming van de privacy laten weten dat er veel ongenoegen is over het kaderbesluit bescherming persoonsgegevens. In het debat voor het reces heeft de minister van Justitie medegedeeld dat gegevens over politieke of religieuze voorkeur, vakbondslidmaatschap en seksuele geaardheid niet worden geregistreerd en niet opgevraagd kunnen worden. Omdat deze gegevens in de side letter worden vermeld, rijst het vermoeden dat zij toch worden geregistreerd en in incidentele gevallen uitgewisseld en gebruikt kunnen worden. Waarom is er überhaupt sprake van een side letter bij een akkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten? Dit duidt op een ongelijkwaardige verhouding en een eenzijdige interpretatie van afspraken. De vele vragen die hierover zijn Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 5

gesteld, duiden erop dat de goedkeuringswet niet gemakkelijk door de Kamer aangenomen zal worden. Het is niet helemaal duidelijk welke doelstelling de Europese Unie heeft bij de behandeling van het schrijnende humanitaire probleem van de vluchtelingen door Frontex. Het feit dat de lidstaten volgens Commissaris Frattini nog niet een tiende van de toegezegde financiële middelen hebben bijgedragen, wijst erop dat het draagvlak minder sterk wordt. Het kan zijn dat de lidstaten door de mogelijke juridische complicaties terugschrikken voor al te veel betrokkenheid bij Frontex. Blijft Frontex een coördinerend orgaan of wordt het een zelfstandig opererende organisatie? Wat is de bijdrage van Nederland? Wie is verantwoordelijk voor de behandeling van bootvluchtelingen? Heeft de staatssecretaris een aanbod gedaan voor de opvang van vluchtelingen? In het asielbeleid moet duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen vreemdelingen en vluchtelingen, omdat de criteria voor toelating tot de asielprocedure bij de laatste groep kunnen worden toegepast. Het is ontoelaatbaar dat vluchtelingen worden teruggestuurd. De terughoudende reactie van het kabinet op het voorstel over het Europees surveillancebevel is wellicht te verklaren uit het feit dat er geen andere mogelijkheden zijn dan toepassing van voorlopige hechtenis. Er moet een afweging worden gemaakt tussen het belang van de opsporing en het handhaven van de veronderstelling van onschuld. Een van de door de commissie-meijers gesignaleerde problemen bij het kaderbesluit voorwaardelijke straffen is dat de Nederlandse vertaling van een van de delicten op de bijgevoegde lijst niet overeenkomt met de oorspronkelijke Engelse tekst. De Europese Commissie heeft geconstateerd dat er zeer uiteenlopende maatstaven worden gehanteerd bij het toepassen van het EVRM, waarbij Polen verder gaat dan andere lidstaten. Volgens de commissie-meijers moet er eerst overeenstemming zijn over de minimumnormen voordat men kan doorgaan met de wederzijdse erkenning op het gebied van justitie. Antwoord van de bewindslieden De minister van Justitie deelt mede dat een afschrift van de brief aan Amnesty International over de overeenkomst met de Verenigde Staten inzake de verstrekking van passagiersgegevens voorafgaand aan het overleg door een bode bij de Kamerleden is gebracht. De vorige PNR-overeenkomst is op verzoek van het Europees Parlement ter toetsing voorgelegd aan het Hof van Justitie, dat heeft geoordeeld dat deze niet binnen de bevoegdheidssfeer van de Europese Gemeenschap viel. De overeenkomst werd met een korte overgangsperiode ongeldig geoordeeld, zodat het voorzitterschap en de Commissie opnieuw moesten onderhandelen met de Verenigde Staten. Er is inmiddels een akkoord tot stand gekomen dat niet perfect is, maar wel aanvaardbaar wat betreft het filteren van gegevens en een afwijkende regeling voor uitzonderingsgevallen, in combinatie met toezicht en monitoring door de Europese Unie. De minister heeft hierover een brief aan de Kamer gestuurd. De bijbehorende briefwisseling behoort tot de openbare stukken en is geen geheime side letter. Met deze regeling wordt een zinvol doel nagestreefd, namelijk de bescherming van personen tegen de risico s van terroristische activiteiten. Bij de goedkeuring van de overeenkomst wordt de procedure van de Rijkswet goedkeuring en bekendmaking van verdragen gevolgd. Overeenkomstig die wet vindt voorlopige toepassing plaats, zodat de Europese luchtvaartmaatschappijen kunnen doorgaan met vluchten naar de Verenigde Staten. Als er geen overeenkomst zou zijn, zouden zij de door de Verenigde Staten gevraagde gegevens niet meer rechtmatig kunnen verstrekken. Het College bescherming persoonsgegevens is gevraagd om commentaar te leveren. Na ontvangst van dit advies en andere benodigde gegevens Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 6

wordt de goedkeuringsprocedure in gang gezet, waarbij een gedachtewisseling over de details kan plaatsvinden. De overeenkomst zal nog deze maand aan de ministerraad worden voorgelegd voor de adviesaanvrage aan de Raad van State, waarbij de gebruikelijke tijdschema s worden gevolgd. De vraag over de kosten kan ook bij de behandeling van de goedkeuringswet aan de orde komen. Er is geen regeling op grond waarvan gegevens over seksuele geaardheid zouden moeten worden verstrekt. Het is ook onduidelijk waar deze vandaan moeten komen. Als twee mensen van hetzelfde geslacht op hetzelfde adres wonen, zegt dat nog niets over de seksuele geaardheid. Het is met enige moeite voorstelbaar dat deze gegevens beschikbaar komen, doordat ze vrijwillig worden verstrekt, bijvoorbeeld als iemand een congres bezoekt in de Verenigde Staten over de rechten van homoseksuelen en daarbij korting krijgt bij een luchtvaartmaatschappij, maar dan kan het ook gaan om iemand met een heteroseksuele geaardheid die sympathisant is. De algemene omschrijving van uitzonderlijke situaties is dat er onmiddellijk gevaar is voor het leven van de passagiers. In die gevallen is erin voorzien dat aan de uitgefilterde gegevens toch betekenis kan worden toegekend. Deze omschrijving van uitzonderlijke situaties is juist in de overeenkomst ingebracht als een waarborg om te voorkomen dat verkeerd wordt omgegaan met de uitgefilterde gegevens, bijvoorbeeld doordat overhaaste of irrelevante conclusies worden getrokken over de seksuele geaardheid. De minister heeft al eerder de opvatting kenbaar gemaakt dat gegevensverkeer hierover niet wenselijk en niet passend is. De overeenkomst voorziet daar ook niet in. Het doel van de hoofdregel van het uitfilteren en de uitzonderingen zijn precies omschreven, zodat een aanvaardbaar niveau van bescherming is bereikt. De wenselijke situatie van volledige toegang tot de rechter is nog niet bereikt, maar in de nieuwe overeenkomst is de rechtsbescherming beter geregeld dan in de oude situatie, omdat de Amerikanen ermee hebben ingestemd om de «administrative procedures», die alleen golden voor inwoners van de Verenigde Staten, ook voor Europese burgers van toepassing te verklaren. Voor het eerst is door de Verenigde Staten aanvaard dat een eminente persoon, met gezag en positie, zal toezien op de werking van deze overeenkomst. Deze kan als het ware binnenkijken bij de Verenigde Staten en rapporteren over een goede toepassing van die toezeggingen. Hierover is stevig onderhandeld door de delegatie van de Europese Unie. Het is geen gemakkelijke taak om erop te letten dat het Amerikaanse toezicht behoorlijk functioneert, omdat de Verenigde Staten geneigd zijn dit te rekenen tot «homeland security». De minister zegt toe dat bij de monitoring van de Europese Unie op de naleving van de afspraken door de Verenigde Staten specifiek aandacht wordt besteed aan de toepassing in uitzonderlijke situaties. Hij is een voorstander van het ontwikkelen van een regeling voor PNR door de EU waarbij dezelfde eisen worden gesteld aan de controle en de gegevensbescherming. Uit het oogpunt van bescherming van de veiligheid bij inkomende vluchten naar Europa kan het van belang zijn om te weten wie aan boord is. Bovendien draagt het bij aan een evenwichtig internationaal klimaat om in de relatie met de Verenigde Staten niet alleen de bevraagde, maar ook de bevragende partij te zijn. In de rechtsorde van Polen is vastgelegd dat dit land tegenstander is van de doodstraf. De discussies over de manier waarop men hieraan uiting geeft, zullen spoedig worden afgesloten. De inzet van Nederland is om tot een gezamenlijke stellingname te komen die tot uiting komt in het beleid van de Europese Unie, de Raad van Europa en andere overeenkomsten. Dit punt wordt als apart onderwerp behandeld in verdragen en grondwetten. Daarnaast kunnen wel andere onderwerpen aan de orde worden gesteld, maar zij kunnen niet worden verbonden met de stellingname inzake de doodstraf. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 7

In het gesprek dat de minister en de staatssecretaris onlangs hebben gevoerd met de vicepresident van de Europese Commissie, de heer Frattini, heeft deze hen verzekerd dat wordt gewerkt aan spoedige opvolging van de coördinator terrorismebestrijding van de EU, de heer De Vries, en dat er geen sprake van is dat deze functie wordt opgeheven of nog veel langer onvervuld blijft. De nationale coördinator terrorismebestrijding heeft zich beziggehouden met de maatstaven waaraan de reorganisatie van de KLPD, waarbij de Dienst Speciale Interventies is ondergebracht, moet voldoen. De krijgsmacht heeft hierbij ook een inbreng. De vragen over de personele bezetting zullen de komende tijd worden opgelost. Het gaat hierbij niet om problemen waarvan de verantwoordelijken denken dat zij niet kunnen worden opgelost, maar om werk in uitvoering. Deze vragen kunnen worden beschouwd als een beheersvraag van de politie. De minister van Justitie zegt toe zich te zullen verdiepen in het voorstel van het Europese Parlement om de controle op het meenemen van vloeistoffen in vliegtuigen achterwege te laten. Aangezien er een aanleiding was om die controle in te voeren, kan deze niet zomaar worden afgeschaft. Er is een procedure vastgesteld voor een geleidelijke opbouw van Frontex. Op de dag voordat Commissaris Frattini op bezoek was bij de bewindslieden van Justitie, heeft hij zijn ongenoegen geuit over de bijdrage van verschillende lidstaten, maar dat had geen betrekking op Nederland. Nederland heeft van meet af aan gedaan wat het heeft toegezegd. Volgens de planning kan in 2008 een schip beschikbaar worden gesteld. Er wordt intensief overleg gevoerd met Defensie over het beschikbaar stellen van groter materieel. Frontex is een orgaan dat de coördinatie voert bij de operationele samenwerking tussen zelfstandig bevoegde lidstaten bij het beheer van de buitengrenzen. Daarnaast heeft Frontex de bevoegdheid om zelfstandig operationele samenwerkingsovereenkomsten af te sluiten met de lidstaten, derde landen en internationale organisaties. In antwoord op de Kamervragen die hierover zijn gesteld, zal hier gedetailleerder op worden ingegaan. Nederland heeft niet zozeer blijk gegeven van een terughoudende opstelling inzake het surveillancebevel, waar het positief tegenover staat, maar is realistisch over de toepasbaarheid en praktische aspecten ervan. Gesteund door de hoogste rechtscolleges heeft de minister van Justitie in de afgelopen jaren het standpunt ingenomen dat het feit dat de prejudiciële procedure anderhalf tot twee jaar duurt, afbreuk doet aan de waarde van deze procedure en bij onderwerpen op het gebied van JBZ-samenwerking een risico kan vormen. Daarom is besloten tot een vereenvoudigde spoedprocedure. Bij een verzoek om een prejudiciële beslissing bij het Hof van Justitie houdt deze spoedprocedure in dat er een schriftelijke ronde is die beperkt blijft tot de partijen in die zaak, dat lidstaten kunnen meedoen tijdens de mondelinge behandeling en dat de advocaat-generaal wordt gehoord. De minister is tevreden dat dit voorstel in de JBZ-Raad wordt behandeld. Het onderwerp SISone4ALL staat op de agenda, omdat het van belang is om de voortgang met het Schengen Informatie Systeem te volgen. De tijdelijke technische oplossing waardoor opheffing van de binnengrenzen mogelijk wordt, is gereed en zal worden gebruikt om te bezien of de nieuwe lidstaten aan de overige Schengencriteria voldoen. Bij de JBZ-Raad van november zal de datum waarop de grenscontroles kunnen worden opgeheven, worden vastgesteld. Als alles goed gaat, is dat eind van het jaar. De Commissie heeft gemeld dat de realisatie van SIS II volgens planning verloopt. De minister is niet op de hoogte van de vertaalfout die door de commissie-meijers is gesignaleerd, maar hij zegt toe ernaar te zullen kijken. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 8

De staatssecretaris van Justitie deelt mede dat de stand van zaken op het gebied van asiel altijd in de JBZ-agenda wordt vermeld. De feitelijke informatie over wat er loopt, kan kort worden samengevat. Er zijn twee brieven toegezonden aan de Kamer waarin wordt ingegaan op de stand van zaken en de ontwikkelingen op het gebied van migratiebeleid en asiel. Er is een ambtelijke vertegenwoordiging aanwezig bij de conferentie in Lissabon over migratie, waar Eurocommissaris Frattini de hoofdlijnen van het beleid inzake legaal migratiebeleid bekend zal maken dat in oktober nader wordt uitgewerkt. Uit het gesprek dat de bewindslieden met hem hebben gevoerd, blijkt dat dit beleid overeenkomt met het beleid van Nederland wat betreft kennismigranten en studenten van buiten de Europese Unie. Zoals bekend wordt gedacht aan een blue card als een vergunning om de mobiliteit te bevorderen van mensen die geen onderdaan zijn van een van de Europese lidstaten. Het kabinetsstandpunt over legale migratie komt als de concrete voorstellen bekend zijn. Met het groenboek asiel is de tweede fase in gang gezet van de procedure om in 2010 tot een geharmoniseerd systeem voor het Europese asielbeleid te komen. De Europese Commissie heeft de lidstaten uitgenodigd voor een gedachtewisseling over hun ideeën en ervaringen. De Kamer heeft een afschrift ontvangen van de antwoorden die op de concrete vragen hierover zijn gegeven. Naar aanleiding daarvan kan diepgaander worden gesproken over de strategische keuzen op wat langere termijn. In de vijfde halfjaarlijkse voortgangsrapportage over migratie en ontwikkeling die de Kamer binnenkort ontvangt, wordt uitvoerig ingegaan op het verloop van het Global Forum in juli, waaraan Nederland zowel in financiële als in personele zin heeft bijgedragen. Daarbij werd gesproken over kennismigratie, circulaire migratie en remittences, dat wil zeggen het overmaken van geldbedragen door migranten. De follow-up vindt volgend jaar op de Filippijnen plaats. Nederland is daar ook bij betrokken, omdat de verwachting is dat men door invloed uit te oefenen baat kan hebben bij deze ontwikkeling. Een belangrijke vraag is hoe het uitgangspunt dat de Europese lidstaten zich dienen te houden aan het Vluchtelingenverdrag en het EVRM in de praktijk wordt uitgewerkt. Als een persoon een asielaanvraag indient aan de grens of in een lidstaat, dient deze aanvraag altijd in behandeling te worden genomen en te worden onderzocht. De lidstaten zijn gehouden aan de beginselen van internationale bescherming en niet uitzetten, waardoor wordt gewaarborgd dat mensen niet worden teruggestuurd naar landen waar zij gegronde vrees kunnen hebben voor vervolging in de zin van het Vluchtelingenverdrag of waar een reëel risico bestaat van een onmenselijke behandeling, waartegen artikel 3 van het EVRM bescherming biedt. In de praktijk is de Schengengrenscode het meest relevant voor Frontex. Volgens artikel 13 mag men overgaan tot weigering aan de grens, maar in artikel 6 is het recht op internationale bescherming en asiel geregeld, zodat er een operationele verplichting is om mensen toegang te verschaffen. Nederland heeft in de discussies met de Commissie over het groenboek het belang onderstreept dat de grensbewakers die actief zijn in het gebied tussen Afrika en Europa, goed zijn opgeleid. Nederland dringt er bij de raad van bestuur van Frontex voortdurend op aan om effectieve bepalingen over internationale bescherming op te nemen in samenwerkingsovereenkomsten met landen die geen partij zijn bij het Vluchtelingenverdrag, zoals Libië, dat als achterland een continent heeft waar veel asielzoekers vandaan komen. Libië is gebonden aan een Afrikaanse overeenkomst waarin non-refoulement als uitgangspunt wordt gehanteerd. In de bilaterale afspraken met dit land moet erop worden toegezien dat het dit respecteert. De Commissie is bezig met het ontwikkelen van praktische richtlijnen over hoe om te gaan met vluchtelingen die buiten het Europese territorium worden aangetroffen. In een aantal maritieme verdragen, zoals het search- and rescueverdrag, wordt de bescherming en het redden van Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 9

mensenlevens op volle zee geregeld. De Commissie onderkent dat er in de praktijk interpretatieverschillen zijn tussen de lidstaten op dit gebied en heeft onderzoek laten doen naar de relatie tussen internationaal zeerecht en illegale migratie. De uitkomsten van dat onderzoek hebben geleid tot het instellen van een expertgroep van verschillende lidstaten, de UNHCR, het IOM en de internationale maritieme organisatie IMO. Deze werkgroep zal praktische richtlijnen uitwerken hoe te handelen als er bij Frontexoperaties sprake is van interceptie of redding op zee van illegale migranten, zoals de 44 Afrikanen die door Tunesische vissers werden behoed voor de verdrinkingsdood. Er wordt gestreefd naar een optimale combinatie van het toepassen van de EU-regels voor toelating tot de asielprocedure, zoals het Dublinakkoord, het vraagstuk van de open zee en respect voor mensenlevens. Nederland is hier zeer bij betrokken. De staatssecretaris zegt toe de Kamer op de hoogte te stellen zodra er meer te melden is. Malta heeft gevraagd om asielzoekers over te nemen die daar voor het eerst binnenkomen. Als er een regeling komt over burdensharing waarbij vluchtelingen, als zij eenmaal binnen zijn, over andere Europese landen worden verdeeld, kan dat leiden tot het faciliteren en in stand houden van deze gevaarlijke route naar Zuid-Europa. Door een verkeerde timing zou de illegale migratie alleen maar toenemen. Frontex wordt ingezet om te zorgen dat deze mensen de oversteek niet wagen. Pas als er een geharmoniseerd Europees asielstelsel is, met uniforme regels en procedures voor toelating en opvang, kan een discussie worden gevoerd hoe de druk die onevenredig bij een aantal landen terechtkomt, beter kan worden verdeeld. Er is wel praktische steun aangeboden in de vorm van een project ter verbetering van de opvangfaciliteiten en van de procedure, zodat de behandeling van de asielverzoeken verloopt volgens de regels die zijn afgesproken. Het COA is daar actief bij betrokken. De staatssecretaris is geen voorstander van het verhogen van het quotum uitgenodigde asielzoekers om Malta te helpen bij het oplossen van dit probleem, omdat het beleid inzake uitgenodigde vluchtelingen is bedoeld om andere problemen op te lossen. Op die manier zou prioriteit worden gegeven aan de onderlinge solidariteit binnen Europa in plaats van de nood te lenigen van mensen die het slachtoffer zijn van andere conflicten in de wereld. Nederland doet dat bijvoorbeeld voor mensen uit Irak, maar verschillende andere Europese landen doen dat niet. Het voorstel tot legalisering in Portugal is niet ingetrokken maar bevroren, omdat er 900 000 verzoeken om informatie binnenkwamen. Verwacht wordt dat dit voorstel wordt aangescherpt, omdat er al een grond voor toelating was als iemand een arbeidscontract had en in het socialezekerheidsstelsel was opgenomen. Vorig jaar is het Wederzijds Informatiemechanisme (WIM) tot stand gebracht, waarbij landen elkaar vrijwillig informeren over maatregelen op het gebied van asiel en migratie die aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de Europese Unie als geheel of voor de lidstaten. De regularisering in Portugal was niet aangemeld bij het WIM. Nederland is een van de acht landen die zich daar wel aan houden en heeft bij de voorlaatste JBZ-Raad gemeld wat de achtergronden en verwachtingen zijn van de pardonregeling, die van een andere orde is dan de regularisering van illegalen in Spanje of Portugal. Alleen als zo veel mogelijk landen gebruikmaken van het WIM is een debat mogelijk over wat wenselijk of onwenselijk is. Afgesproken is dat het WIM over twee jaar wordt geëvalueerd, waarbij de Commissie met verbeteringsvoorstellen kan komen. Het is niet wenselijk om steeds na een aantal jaren te komen tot regularisering van illegale migratie. Als Europa een vorm van legale kennismigratie wil regelen, is de keerzijde daarvan dat er ook een regeling komt voor onwenselijk geachte migratie. Er zijn voldoende financiële middelen beschikbaar voor Frontex om van start te gaan, zodat het beleid inzake asiel en migratie zich kan uitkristalliseren. De financiën vormen geen belemmering om op korte termijn te doen wat gedaan moet worden. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 10

De voorzitter constateert dat de aanwezige leden van de commissies instemmen met de gewijzigde begroting voor SISNET voor het jaar 2007 (A-punt, 2j) en met het gewijzigd voorstel voor een verordening tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1030/2002 van de Raad van 13 juni 2002 betreffende de invoering van een uniform model voor verblijfstitels voor onderdanen van derde landen (B7). De minister van Justitie licht toe dat het instemmingsrecht wel van toepassing is op de punten B5, B9 en GC6, maar dat er nog geen definitieve tekst voorligt, zodat een instemmingsbesluit nog niet aan de orde is. De voorzitter van de vaste commissie van Justitie, De Pater-van der Meer De voorzitter van de vaste commissie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Leerdam De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Waalkens De griffier van de vaste commissie van Justitie, Nava Tweede Kamer, vergaderjaar 2007 2008, 23 490, nr. 474 11