Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2008 Nr Samenstelling: Leden: Van Beek (VVD), Van der Staaij (SGP), De Pater-van der Meer (CDA), Van Bochove (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Haverkamp (CDA), Leerdam (PvdA), voorzitter, De Krom (VVD), ondervoorzitter, Griffith (VVD), Boelhouwer (PvdA), Irrgang (SP), Kalma (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Van der Burg (VVD), Brinkman (PVV), Pechtold (D66), Van Raak (SP), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Heijnen (PvdA), Bilder (CDA) en Anker (ChristenUnie). Plv. leden: Teeven (VVD), Van der Vlies (SGP), Van de Camp (CDA), Smilde (CDA), Van Gent (GroenLinks), Knops (CDA), Polderman (SP), Spies (CDA), Wolbert (PvdA), Aptroot (VVD), Zijlstra (VVD), Vermeij (PvdA), Van Gerven (SP), Heerts (PvdA), Cqörüz (CDA), Remkes (VVD), De Roon (PVV), Van der Ham (D66), Van Bommel (SP), Ouwehand (PvdD), Timmer (PvdA), De Wit (SP), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Van Haersma Buma (CDA) en Cramer (ChristenUnie). 2 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), De Wit (SP), Van der Staaij (SGP), Kamp (VVD), Arib (PvdA), ondervoorzitter, De Pater-van der Meer (CDA), voorzitter, Cqörüz (CDA), Joldersma (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Azough (Groen- VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 4 juni 2008 De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 1,de vaste commissie voor Justitie 2, de algemene commissie voor Wonen, Wijken en Integratie 3, de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 4 en de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 5 hebben op 24 april 2008 overleg gevoerd met minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, minister Hirsch Ballin van Justitie, minister Vogelaar voor Wonen, Wijken en Integratie, minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over: de brief van de ministers van BZK, van Justitie, voor WWI en van OCW d.d. 8 februari 2008 over gelaatsbedekkende kleding ( VII, nr. 48). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand samenvattend verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie De heer Fritsma (PVV) vindt het triest en onbegrijpelijk dat de motie- Wilders over een verbod op het dragen van boerka en nikab in het openbaar niet wordt uitgevoerd. Inmiddels is dan ook een PVV-initiatiefwetsvoorstel in de maak. De boerka is een symbool van vrouwenonderdrukking en ongelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Vindt ook het kabinet dat het dragen van een boerka daarmee in strijd is met de rechtsstaat? Het dragen van een boerka belemmert emancipatie en integratie. Zo wordt de zelfstandigheid van deze moslima s belemmerd. Wat is hierop de reactie van het kabinet? Links), Timmer (PvdA), Griffith (VVD), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Teeven (VVD), Verdonk (Verdonk), De Roon (PVV), Pechtold (D66), Heerts (PvdA), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Bouwmeester (PvdA), Van Toorenburg (CDA) en Anker (ChristenUnie). Plv. leden: Uitslag (CDA), Langkamp (SP), Van der Vlies (SGP), Weekers (VVD), Smeets (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Jager (CDA), Jonker (CDA), Roemer (SP), Halsema (Groen- Links), Dijsselbloem (PvdA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Jan de Vries (CDA), Van Miltenburg (VVD), Zijlstra (VVD), Fritsma (PVV), Koşer Kaya (D66), Gill ard (PvdA), Ouwehand (PvdD), Spekman (PvdA), Bouchibti (PvdA), Van Haersma Buma (CDA) en Slob (ChristenUnie). Vervolg van de samenstellingen staan op blz. 2. KST tkkst31200VII-67 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 1

2 Het dragen van een boerka levert een ongewenst veiligheidsrisico op. Veel burgers ervaren het als bedreigend. Boerkadragers onttrekken zich bovendien aan toezicht door veiligheidscamera s. Wat is de mening van het kabinet? Volgens het kabinet zijn er al voldoende mogelijkheden om gezichtsbedekkende kleding te verbieden. Wel komt er een nieuw verbod voor onderwijs, openbare dienst en wellicht de zorg. Dit laat openbare plaatsen zoals winkels en restaurants toch buiten schot? Waarom geen algeheel verbod op het dragen van een boerka in het openbaar? Het kabinet veralgemeniseert het verbod op de boerka geheel onterecht naar alle gelaatsbedekkende kleding. Een boerkaverbod is toch niet strijd met het gelijkheidsbeginsel? Een boerka is toch volstrekt onvergelijkbaar met een brommerhelm? De Commissie Gelijke Behandeling maakt zich met haar opinie over een boerkaverbod opnieuw volstrekt belachelijk. Is het kabinet bereid om deze commissie op te doeken? Vervolge van de samenstellingen van blz Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Van Gent (Groen- Links), voorzitter, Van der Staaij (SGP), Kamp (VVD), Arib (PvdA), Poppe (SP), Weekers (VVD), ondervoorzitter, Dijsselbloem (PvdA), Depla (PvdA), Van Bochove (CDA), Van der Ham (D66), Vietsch (CDA), Verdonk (Verdonk), Jansen (SP), Ortega-Martijn (ChristenUnie), Wolbert (PvdA), Van der Burg (VVD), Van Heugten (CDA), Bouchibti (PvdA), Jasper van Dijk (SP), Thieme (PvdD), Fritsma (PVV), Van Toorenburg (CDA) en Uitslag (CDA). Plv. leden: Bilder (CDA), Dibi (GroenLinks), Nicolaï (VVD), Timmer (PvdA), Kant (SP), Blok (VVD), Bouwmeester (PvdA), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Willemse-van der Ploeg (CDA), Pechtold (D66), Blanksma-van der Heuvel (CDA), Neppérus (VVD), De Wit (SP), Voordewind (ChristenUnie), Heijnen (PvdA), Zijlstra (VVD), Haverkamp (CDA), Leerdam (PvdA), Ulenbelt (SP), Madlener (PVV) en Karabulut (SP). 4 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Van de Camp (CDA), voorzitter, Depla (PvdA), Slob (Christen- Unie), Remkes (VVD), Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Jan Jacob van Dijk (CDA), Aptroot (VVD), Leerdam (PvdA), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Roefs (PvdA), ondervoorzitter, Verdonk (Verdonk), Van Leeuwen (SP), Biskop (CDA), Bosma (PVV), Pechtold (D66), Zijlstra (VVD), Jasper van Dijk (SP), Besselink (PvdA), De Rooij (SP), Ouwehand (PvdD) en Dibi (GroenLinks). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Ferrier (CDA), Gill ard (PvdA), Anker (ChristenUnie), Van Miltenburg (VVD), Atsma (CDA), Uitslag (CDA), Schinkelshoek (CDA), Dezentjé De heer Kamp (VVD) merkt op dat de boerka niet past in een open en veilige samenleving met kansen voor iedereen. Mensen «zonder gezicht» zijn een bedreiging voor zowel de subjectieve als de objectieve veiligheid. Het brengt bovendien vrouwen in een afhankelijke en kansloze positie. In het regeerakkoord staat dat boerka en nikab verboden kunnen worden. Veertien maanden later komt de regering echter met een boerkaverbod alleen voor overheidskantoren en onderwijsinstellingen. Dit is toch geen heldere norm? Wat betekent dit voor de handhaving? Een verbod, zoals de PVV voorstelt, op alleen het dragen van boerka en nikab in het openbaar is onvoldoende. De VVD komt dan ook met een initiatiefwetsvoorstel op het verbieden van alle gezichtsbedekkende kleding. Ook met een bivakmuts of integraalhelm kan iemand immers zijn gezicht bedekken, wat efficiënte identificatie door de politie bij identiteitsbewijscontrole verhindert. Hoe controleert de politie overigens de identiteit van een vrouw met boerka? Mevrouw Azough (GroenLinks) is geen voorstander van het dragen van boerka of nikab. Het sluit mensen af en uit en geeft bovendien anderen een onbehaaglijk gevoel. Het dragen van een boerka of nikab in de klas of in het ziekenhuis is onwerkbaar. Een algemeen openbaar verbod is echter niet proportioneel, nauwelijks handhaafbaar en contraproductief. Het gaat bovendien om slechts een honderdtal vrouwen op totaal moslims. Het dragen van boerka en vooral nikab is ook in moslimkringen controversieel. Hoeveel vrouwen worden in Nederland gedwongen een nikab te dragen? Is een goede discussie in de moslimgemeenschap niet beter dan een verbod? Zijn de ministers van WWI en BZK bereid om aanvullend onderzoek te doen naar de beweegredenen om een nikab te dragen? Hamming-Bluemink (VVD), Van Dijken (PvdA), Hamer (PvdA), Vietsch (CDA), Van Dam (PvdA), Van der Burg (VVD), Gesthuizen (SP), Jonker (CDA), Fritsma (PVV), Van der Ham (D66), Ten Broeke (VVD), Leijten (SP), Bouchibti (PvdA), Gerkens (SP), Thieme (PvdD), Peters (GroenLinks) en Van Bommel (SP). 5 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Halsema (Groen- Links), Kant (SP), Snijder-Hazelhoff (VVD), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Smeets (PvdA), voorzitter, Van Miltenburg (VVD), Schippers (VVD), Omtzigt (CDA), Koşer Kaya (D66), Willemse-van der Ploeg (CDA), Van der Veen (PvdA), Schermers (CDA), Van Gerven (SP), Wolbert (PvdA), Heerts (PvdA), Zijlstra (VVD), Ouwehand (PvdD), Agema (PVV), Leijten (SP), Bouwmeester (PvdA) en Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Vendrik (GroenLinks), Van Velzen (SP), Neppérus (VVD), Vietsch (CDA), Uitslag (CDA), Ormel (CDA), Van Dijken (PvdA), Verdonk (Verdonk), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Atsma (CDA), Van der Ham (D66), Cqörüz (CDA), Gill ard (PvdA), Smilde (CDA), Langkamp (SP), Vermeij (PvdA), Arib (PvdA), Kamp (VVD), Thieme (PvdD), Bosma (PVV), Luijben (SP), Hamer (PvdA), Ortega-Martijn (ChristenUnie) en De Wit (SP). Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 2

3 Het dragen van boerka en nikab heeft grote gevolgen voor ontplooiing en kans op werk. Wat doet de minister van WWI om de emancipatie en integratie van deze vrouwen te stimuleren? Is het niet nuttig om voor alle onderwijsinstellingen een standaardverbod op te leggen? Dat is toch een goede handreiking? Wat is de huidige situatie in het openbaar vervoer? Zijn er nikabdragers met een abonnement? Kan boerka- of nikabdragers gebruik van het openbaar vervoer geweigerd worden als zij een strippenkaart gebruiken? Hoe moet het verbod gehandhaafd worden? Medisch noodzakelijke zorg is een recht in Nederland. Een eventueel boerka- en nikabverbod in de zorg mag toch niet leiden tot het weigeren van zorg? Hoe werkt de identificatieplicht in ziekenhuizen in de praktijk? De heer Van Raak (SP) merkt op dat de integratie van immigranten stroef verloopt, met armoede in gezinnen, uitval op school en discriminatie op het werk als gevolg. Het dragen van boerka of nikab is een cultureel probleem dat niet groot is maar zeer gevoelig ligt. Is het dragen van een boerka een teken van vroomheid of onderdrukking? Waarom kiezen vrouwen daarvoor? De praktische benadering van het kabinet verdient steun. Een algeheel verbod werkt inderdaad averechts en versterkt het isolement. De aanpak in het openbaar vervoer is echter nogal vrijblijvend. Waarom alleen overleg met de vervoersbedrijven en geen algemene regeling van een verbod? Is dat onmogelijk? Moeten vrouwen met een abonnement zich identificeren en vrouwen met een strippenkaart niet? Het kabinet gaat gemeenten en provincies stimuleren om boerka s in openbare dienst te weren. Waarom geen uitgewerkte en overkoepelende wet? Is dat niet mogelijk? Is het denkbaar dat verschillende overheden verschillende maatregelen nemen? Dat is toch onwenselijk? Het kabinet onderzoekt een verbod op boerka en nikab in het onderwijs. Mag een vrouw met boerka echter haar kinderen naar school brengen? Hoever mag die de school binnentreden? De heer Dijsselbloem (PvdA) vindt boerka s niet passen bij het liberale en geëmancipeerde karakter van de samenleving. Met een algemeen juridisch verbod kan geen emancipatie afgedwongen worden. Praktische en reële problemen op het vlak van openbare orde en veiligheid moeten echter worden aangepakt. Volgens het kabinet zijn er al genoeg (wettelijke) mogelijkheden om op te treden bij problemen, door de overheid en bijvoorbeeld werkgevers. Is echter ook met de onderwijs- en zorgsectoren over dit onderwerp gesproken? Ervaren die sectoren een maatschappelijk probleem? Kunnen die in de praktijk problemen het hoofd bieden? Zijn die in hun ogen geholpen met een wettelijke uniforme regeling? Zo ja, dan moet die er natuurlijk komen. Het is volstrekt duidelijk dat ambtenaren, net zoals mensen voor de klas en in de operatiekamer, niet met boerka of nikab kunnen functioneren. Er komt een wettelijke regeling voor het onderwijs. Gaat de minister daarover nog het gesprek aan met de scholen? Mevrouw Van Toorenburg (CDA) is blij met de concrete voorstellen van het kabinet om grenzen te stellen aan het dragen van gelaatsbedekkende kleding. Een totaalverbod op gelaatsbedekkende kleding is niet haalbaar en druist in tegen de vrijheid van godsdienst. Die mag alleen aangetast worden bij dringende noodzakelijkheid, bijvoorbeeld openbare orde en veiligheid. De keuze voor een gerichte en praktische oplossing valt daarom in goede aarde. Geldt het verbod op gelaatsbedekkende kleding voor alle ambtenaren? Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 3

4 Het is immers ontoelaatbaar dat mensen een paspoort moeten halen bij een ambtenaar met gelaatsbedekking. Als hierbij toch verschillen tussen gemeenten ontstaan, is een nieuwe discussie noodzakelijk. Voor het onderwijs moet een uniforme, heldere lijn uitgestippeld worden. Dit moet netjes geregeld worden, zodat de politiek het eens en voor altijd achter zich kan laten. Wat vindt het kabinet hiervan? Gelaatsbedekking in het openbaar vervoer is onwenselijk. Hoe staat het met overleg met de vervoersondernemingen hierover? Ook in de zorg wordt open communicatie beperkt in het geval van gelaatsbedekkende kleding. Werkgevers moeten ervoor zorgen dat het personeel de zorgtaken «met open vizier» uitvoeren. Moet de verzorger echter ook niet het gezicht van de patiënt kunnen zien om goede zorg te verlenen? Wat zegt de minister van VWS hiervan? Waarom beperkt het kabinet zich tot ambtenaren, onderwijs en ov? Bij de zorg spelen toch dezelfde argumenten als in het onderwijs? Is de minister van VWS bereid hierover de discussie met de zorgsector aan te gaan? Ook dit moet voor eens en voor altijd worden geregeld. De lokale overheden hebben al mogelijkheden om gelaatsbedekking te verbieden, zoals bij demonstraties. Is de minister van BZK bereid om samen met de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) te bezien of de huidige wetgeving volgens de gemeenten voldoende is? De heer Anker (ChristenUnie) vindt de nuchtere en genuanceerde benadering van het kabinet te prijzen. Alleen onder bepaalde omstandigheden en in een bepaalde context is het dragen van gelaatsbedekkende kleding dan ook verboden. Het kabinet stelt communicatie terecht centraal. Belemmering daarvan staat wederzijds respect immers in de weg. In de brief van het kabinet staat dat boerka en nikab vrouwonvriendelijk zijn en dat die voor velen symbool zijn van een fundamentalistische islam die niet in Nederland past. Wat vindt het kabinet hiervan? Moet de overheid zich uitlaten over de motivering van boerkadraagsters? Dit botst toch met de vrijheid van geloof? De overheid is toch geen theoloog? Zonder argumentatie kiest het kabinet voor interne regulering per sector. Is het kabinet bereid om deze keuze toe te lichten, bijvoorbeeld in het licht van proportionaliteit? Wat is de reikwijdte van de overheid bij het invoeren van een verbod op boerka en nikab in bijvoorbeeld zorginstellingen? Is ingrijpen van de overheid altijd nodig? Antwoord van de bewindslieden De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties benadrukt het uitgangspunt van een open samenleving, met onderling respect en waardenpluriformiteit. Gelaatsbedekkende kleding is ongewenst omdat het open communicatie belemmert, leidt tot gevoelens van onveiligheid en kan samenhangen met onvrijheid voor vrouwen. Vooral met het oog op de open communicatie moeten grenzen gesteld worden aan gelaatsbedekkende kleding. Er lijkt sprake van correlatie tussen het dragen van gelaatsbedekkende kleding en onvrijheid van vrouwen. Het is echter een illusie dat een verbod op gelaatsbedekkende kleding leidt tot een verbeterde positie van betrokken vrouwen. Een verbod op alleen islamitische gelaatsbedekkende kleding staat het kabinet niet voor. Dat is in strijd met de Grondwet en artikel 14 van het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Aan godsdienstvrijheid kunnen slechts beperkingen worden gesteld op grond van openbare orde, publieke veiligheid, gezondheid, goede zeden en de rechten en vrijheden van anderen. Een algeheel verbod op boerka en nikab is onnodig omdat lokale overheden voldoende mogelijkheden hebben om gelaatsbedekkende Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 4

5 kleding te verbieden door noodverordening, noodbevel of verbodsverordening. De minister is gaarne bereid periodiek bij de VNG te toetsen of die voldoende uit de voeten kunnen met de huidige wetgeving. De Wet op de identificatieplicht geeft de politie voldoende controleinstrumenten. Volgens de politie vormt het dragen van islamitische gelaatsbedekkende kleding dan ook geen gevaar voor de openbare orde. De politie heeft naar eigen zeggen voldoende middelen om de identiteit van gesluierde vrouwen vast te stellen. Een agent kan iedereen verplichten om gelaatsbedekkende kleding af te leggen. Problemen met de nikab en cameratoezicht hebben zich nog niet voorgedaan. Het is onwenselijk dat ambtenaren in openbare dienst gelaatsbedekkende kleding dragen. Hun functioneren brengt immers openheid en toegankelijkheid met zich. Het kabinet stimuleert, via overleg met IPO (Interprovinciaal overleg), VNG en zelfstandige bestuurslichamen (zbo s), dat het verbod ook geldt voor ambtenaren buiten de rijksdienst. Er kan overigens altijd sprake zijn van differentiatie per gemeente, provincie of zbo. De verschillende maatschappelijke sectoren kunnen zelf verantwoordelijkheid nemen. Het Rijk kijkt per sector naar de verantwoordelijkheid van de overheid en of de sector de eigen doelstelling kan verwezenlijken met het dragen van gelaatsbedekkende kleding. Het kabinet zal te zijner tijd een standpunt innemen over de initiatiefwetsvoorstellen van de fracties van de PVV en de VVD. Het is onbekend of er vrouwen met nikab zijn die een ov-abonnement hebben. De minister van Verkeer en Waterstaat overlegt met de sector over de vraag of vrouwen met een nikab geweigerd mogen worden. Vervoerbedrijven kunnen in de vervoersvoorwaarden nadere regels stellen aan passagiers, vooral met het oog op orde, rust en veiligheid. Over eventuele verdergaande maatregelen op grond van de Wet personenvervoer 2000 spreekt het kabinet pas na overleg met de sector. De minister van Justitie merkt op dat de vrijheden die de Grondwet kent: meningsuiting, godsdienst en levensovertuiging, altijd ingeperkt kunnen worden in het belang van de openbare orde en respect voor de grondrechten en belangen van anderen. Binnen dit afwegingskader heeft het kabinet besloten om de vrijheid van kleding alleen in specifieke omstandigheden te beperken. Beide initiatiefwetsvoorstellen worden pas door het kabinet van oordeel voorzien bij hun Kamerbehandeling. Bij het onderwerp van openbare orde en veiligheid op lokaal niveau verwijst de minister volledigheidshalve naar de adviezen daarover van het College van procureurs-generaal, de Raad van Hoofdcommissarissen, de Korpsbeheerders en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Gegevens over onveiligheid en gevoelde onveiligheid moeten onderscheiden worden. In geval van onveiligheid moet zeker gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden van de Wet op de identificatieplicht. De overheid kan regels stellen, ook bij particuliere instellingen, aan de veiligheid in sectoren zoals openbaar vervoer of zorg. Een en ander is afhankelijk van de rol van een sector bij het vervullen van maatschappelijke taken. De minister voor Wonen, Werken en Integratie constateert dat het dragen van een boerka of nikab als onwenselijk wordt ervaren. Het belemmert de open communicatie en leidt tot ongemakkelijke gevoelens in de openbare ruimte. Gelaatsbedekkende kleding kan ook een uitdrukking zijn Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 5

6 van onderdrukking van vrouwen en draagt niet aan emancipatie bij. Het effect is dan uitsluiting van de samenleving en belemmering van participatie en integratie, ook op het vlak van onderwijs en arbeidsmarkt. Exacte gegevens over het aantal vrouwen met gelaatsbedekking zijn er niet. Het onderzoeksrapport Overwegingen bij een boekaverbod geeft een schatting van ongeveer honderd vrouwen. De beweegredenen van deze vrouwen zijn onvoldoende bekend. De veronderstelling is dat het gaat om familiedwang of religieuze motieven. Er loopt onderzoek naar de beweegredenen, de effecten van boerka en nikab op participatie en de invloed van de omgeving op de keuze voor gelaatsbedekkende kleding. Dit onderzoek is gereed in de tweede helft van In het belang van het onderzoek wensen de onderzoekers voorlopig anoniem te blijven. Het uitblijven van een algemeen verbod op boerka en nikab is zeker geen teken van een slecht integratiebeleid. Het komende onderzoek zou overigens verrassende resultaten kunnen hebben in dit kader. Het integratiebeleid bevat geen specifiek beleid gericht op de kleine groep vrouwen met boerka of nikab. Het algemene integratiebeleid is gericht op bevordering van beheersing van de Nederlandse taal en op participatie in samenleving en arbeidsmarkt. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vindt dat de vrijheid om te handelen alleen beperkt kan worden als dat noodzakelijk is. Het is in het belang van de kwaliteit van het onderwijs dat daarbij geen gelaatsbedekkende kleding wordt gedragen. Het gaat om de zorg voor de leerling en om het bevorderen van sociale integratie en burgerschap. Ook moeten onderwijsgevenden eenvoudig kunnen zien met wie zij van doen hebben, wanneer kinderen worden opgehaald. Volgens de Commissie Gelijke Behandeling is het niet dragen van gelaatsbedekkende kleding belangrijk voor het onderwijsproces in het gehele schoolcomplex, inclusief schoolplein en gangen. Een verbod staat dan ook in evenredige verhouding tot het doel. De minister vindt dit een aansprekende aanpak, die waarschijnlijk goed juridisch vormgegeven kan worden. Het in te stellen verbod in het onderwijs, moet duidelijkheid scheppen voor de scholen. Wat precies geregeld wordt, hangt onder meer samen met de mogelijkheden om dit bestuursrechtelijk te regelen of eventueel strafrechtelijk. De minister komt, in overleg met de minister van Justitie, met een voorstel ter zake. De minister is van zins overleg te voeren over invulling en uitvoering van het verbod. Uitgangspunt is dat de ouders duidelijkheid wordt verschaft over de situatie op school. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kan zich goed de vraag voorstellen waarom wel een verbod op boerka en nikab in het onderwijs en niet in de zorg. De Inspectie voor de Gezondheidszorg en de KNMG (Koninklijk Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst) geven echter aan dat dit vraagstuk zich in de zorg niet heeft voorgedaan. Er bestaat een parallel tussen onderwijs en zorg, namelijk waar een «kenbare» verhouding tussen mensen centraal staat. Het verschil is dat in de zorg een patiënt zonder opgaaf van redenen een arts kan weigeren, terwijl een leerling dat niet kan bij een leerkracht. Het is belangrijk om eventuele discussies over het dragen van gelaatsbedekkende kleding in de zorg te voorkomen of te vermijden. De minister gaat verkennen of een verbod op boerka en nikab in de zorg zinvol is. Daarbij worden aard en omvang van de problematiek betrokken en de aard van de zorgrelatie. Vervolgens is de vraag aan de orde of een sectorspecifieke publieke maatregel nodig is, een maatregel van onderop of een oproep aan bijvoorbeeld artsenorganisaties Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 6

7 om duidelijke regels te stellen. De Kamer wordt van de eindafweging in kennis gesteld. Elke patiënt, ook die met een boerka, heeft een identificatieplicht krachtens de Zorgverzekeringswet. Dat is iets anders dan dat geen zorg verstrekt wordt als iemand weigert de boerka uit te trekken. Toezeggingen De minister van VWS schrijft een brief aan de Kamer over aard en omvang van de problematiek van gelaatsbedekkende kleding in de zorgsector. De voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Leerdam De voorzitter van de vaste commissie voor Justitie, De Pater-van der Meer De voorzitter van de algemene commissie voor Wonen, Wijken en Integratie, Van Gent De voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Van de Camp De voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Smeets De griffier van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Van Leiden Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 67 7