Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Defensieraad Nr. 43 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 10 maart 2008 De vaste commissie voor Defensie 1 en de vaste commissie voor Europese Zaken 2 hebben op 13 februari 2008 overleg gevoerd met minister Van Middelkoop van Defensie over: de brief van de minister van Defensie d.d. 8 februari 2008 inzake de agenda voor de informele ministeriële ontmoeting van EU-ministers van Defensie op 21 en 22 februari 2008 ( , nr. 42). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Knops (CDA) spreekt zijn steun uit voor de Nederlandse inzet om de besluitvorming over de verdere vermindering van de troepen in Bosnië-Hercegovina uit te stellen, gelet op de verwachte onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo. Hoe kijkt het kabinet aan tegen de pogingen van rebellen in Tsjaad om de neutrale positie te ondermijnen van de European Union Force in Tsjaad en de Centraal Afrikaanse Republiek (EUFOR Tsjaad/CAR)? Heeft het kabinet al concretere plannen voor deelname aan deze missie? Op welke wijze moet de relatie tussen de EU en Afrikaanse Unie versterkt worden? Wat voor implicaties heeft dat voor het gebied? Welk deel van de European Police (EUPOL)-missie is nog niet operationeel? De reactietijd is wel erg lang gezien het feit dat de minister al in september 2007 meldde dat de problemen spoedig zouden worden opgelost. 1 Samenstelling: Leden: Van Bommel (SP), Van der Staaij (SGP), Poppe (SP), Van Baalen (VVD), voorzitter, Ferrier (CDA), Roland Kortenhorst (CDA), Van Velzen (SP), Haverkamp (CDA), Blom (PvdA), ondervoorzitter, Eijsink (PvdA), Van Dam (PvdA), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Griffith (VVD), Irrgang (SP), Knops (CDA), Willemse-van der Ploeg (CDA), Jacobi (PvdA), Boekestijn (VVD), Brinkman (PVV), Voordewind (ChristenUnie), Pechtold (D66), Van Gennip (CDA), Ten Broeke (VVD), Peters (GroenLinks) en Thieme (PvdD). Plv. leden: Lempens (SP), Van der Vlies (SGP), Polderman (SP), Van Beek (VVD), Ormel (CDA), Jonker (CDA), De Wit (SP), Jan de Vries (CDA), Roefs (PvdA), Wolbert (PvdA), Smeets (PvdA), Arib (PvdA), Blok (VVD), Roemer (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Samsom (PvdA), Van der Burg (VVD), Wilders (PVV), Wiegman-van Meppelen Scheppink (Christen- Unie), Van der Ham (D66), Omtzigt (CDA), Teeven (VVD), Vendrik (GroenLinks) en Ouwehand (PvdD). 2 Samenstelling: Leden: Atsma (CDA), Van Bommel (SP), ondervoorzitter, Van der Staaij (SGP), Waalkens (PvdA), voorzitter, Van Baalen (VVD), Ormel (CDA), Spies (CDA), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Jan Jacob van Dijk (CDA), Blom (PvdA), Eijsink (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming (VVD), Irrgang (SP), De Roon (PVV), Boekestijn (VVD), Pechtold (D66), Ten Broeke (VVD), Peters (GroenLinks), Gill ard (PvdA), Jasper van Dijk (SP), Thieme (PvdD) en Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie). Plv. leden: Jager (CDA), De Wit (SP), Van der Vlies (SGP), Vos (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Haverkamp (CDA), Van Gennip (CDA), Lempens (SP), Schermers (CDA), Knops (CDA), Jacobi (PvdA), Samsom (PvdA), Kuiken (PvdA), Teeven (VVD), Roemer (SP), Wilders (PVV), Nicolaï (VVD), Jonker (CDA), Van der Ham (D66), Van der Burg (VVD), Duyvendak (GroenLinks), Van Leeuwen (SP), Ouwehand (PvdD) en Voordewind (ChristenUnie). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 43 1

2 De relatie tussen de EU en de NAVO lijkt behoorlijk onder druk te staan, met name in de kwestie Afghanistan. Hoe denkt de minister invulling te geven aan versterking van deze relatie? Op welke termijn kunnen concrete voorstellen verwacht worden? De heer Boekestijn (VVD) is van mening dat politici prachtige dingen kunnen bedenken, maar militairen hiermee soms in onmogelijke posities brengen. Wat gaat de EU precies doen in Tsjaad? Wordt Deby in het zadel gehouden? Gaat de EU burgers beschermen in een situatie waarin Sudan en Tsjaad elkaars rebellen steunen? Als de oorlog intensiever wordt is er een ontoereikende structuur, omdat er geen sprake is van een «ceasefire commission» waarin de rebellen vertegenwoordigd zijn. Er is geen vrede om te bewaren; men kan hooguit vluchtelingen beschermen. Hierbij kan van een exitstrategie geen sprake zijn. Aan de oorzaak van het vluchtelingenprobleem wordt niets gedaan. In Tsjaad beschouwt men de EUFORmissie niet als neutraal gezien vanwege het hoge aantal Franse militairen. Tsjaad is niet de oorzaak, maar het gevolg van Darfur. Kosovo is een treurige toestand. De duale bestuursstructuur heeft geleid tot een verrotte samenleving waarin Kosovaarse maffiabazen handelen in drugs en in mensen. Wat gaat de EU hier doen na alle negatieve ervaringen van de United Nations Interim Administration Mission in Kosovo (UNMIK)? Mevrouw Eijsink (PvdA) vindt de brief van de minister niet informatief genoeg over de Nederlandse inzet tijdens de bijeenkomst in Ljubljana. Voor hoelang wordt de besluitvorming over de verdere vermindering van de troepen in Bosnië-Hercegovina uitgesteld? Hoe neutraal is de missie in Tsjaad? De missie in het kader van het Europees Veiligheids- en Defensiebeleid (EVDB) is nog te veel gebaseerd op niet-realistische uitgangspunten. Moeten de criteria van het toetsingskader niet gehanteerd worden? Kan de stabiliteit in de regio wel worden afgedwongen en de veiligheid van vluchtelingen werkelijk gegarandeerd worden? Wanneer wordt de Kamer nader geïnformeerd? In Kosovo lopen drie verschillende multilaterale missies van de NAVO, van de VN en van de EU naast elkaar. Is dit in zo n klein spanningsgebied niet vragen om moeilijkheden? Hoe wordt gezorgd voor een goede coördinatie? Wat bedoelt de minister concreet met «ontplooiing» van Nederlandse marechaussees voor EUPOL in Kandahar? Is deze missie nu wel of niet operationeel? Met betrekking tot de relatie tussen de EU en de NAVO draait de minister om de hete brij heen. Volgens hem is samenwerking moeizaam vanwege het «participatievraagstuk». Welke problemen worden hiermee verdoezeld? Wat is de concrete Nederlandse inzet om het participatievraagstuk met betrekking tot Afghanistan op te lossen? Volgens de heer Van Bommel (SP) is de relatie tussen de EU en de NAVO problematisch. De NAVO is ook intern verdeeld. Komt er nog een reactie van Nederland op de Amerikaanse kritiek op de Europese landen? Wat betekent deze situatie voor de huidige ontwikkelingen van het EVDB? Van een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo zal een gevaarlijke precedentwerking uitgaan. De internationale gemeenschap zal in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de gevolgen ervan. Europa is verdeeld over de kwestie. Wat is het Nederlandse standpunt? Niets zeggen impliceert een mogelijke erkenning. Nederland moet de VN-route volgen en niet overgaan tot erkenning. Hoe wordt de samenwerking tussen de diverse organisaties in Kosovo gecoördineerd? Van een neutrale positie van EUFOR is in Tsjaad geen sprake meer. Kloppen de berichten dat er gevochten is door Franse militairen? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 43 2

3 Komt de EUPOL-missie in Afghanistan wel van de grond? Een herhaling van de perikelen rondom deze missie mag zich niet meer voordoen. In plaats van een actieplan ter verbetering van de stroeve samenwerking tussen de EU en de VN zou er een actieplan moeten komen om de samenwerking tussen de EU en de NAVO te verbeteren. De heer Pechtold (D66) vindt de Nederlandse opstelling in de discussie over Tsjaad onduidelijk. Wat wordt het mandaat van een EVDB-missie? Is Nederland zelf bereid een bijdrage te leveren aan de missie? Nut en noodzaak van de missie zijn duidelijk, maar wat kan de Nederlandse krijgsmacht nog naast de inzet in Uruzgan? Zijn andere landen ook bereid een bijdrage te leveren? Wordt hierover gesproken op de informele bijeenkomst in Slovenië? Welke informatie over Afghanistan wordt niet gedeeld tussen de EU en de NAVO? Wat gaat er mis? Wat zijn de gevolgen hiervan? Klopt het dat tijdens EU-missies alleen gebruik gemaakt mag worden van auto s die in de Europese Unie zijn vervaardigd? Welke vertraging brengt dit met zich mee voor het leveren van materieel? Nederland moet het verzorgen van politietrainingen door de EU aan de orde stellen tijdens de bijeenkomst in Ljubljana. De relatie tussen de EU en de NAVO verslechtert door een oneerlijke lastenverdeling. Klopt de uitspraak van de heer Everts dat veel geld dat de Europese Commissie belooft met betrekking tot Afghanistan uiteindelijk niet voor het doel ter beschikking komt, omdat de Europese Commissie en de Raad van ministers niet met elkaar communiceren? Is het juist dat de EU hierdoor haar eigen kracht ondermijnt en nog maar weinig invloed heeft op de Afghaanse politiek? Maakt de NAVO zich terecht zorgen dat de EU haar aandacht nog meer op Kosovo zal richten ten koste van Afghanistan als de situatie in Kosovo gaat opspelen? Antwoord van de minister Minister Van Middelkoop benadrukt dat de problemen waarmee de EU geconfronteerd wordt, zeer complex zijn. Als de situatie in Kosovo duurzaam slecht is, kan dit inderdaad ten koste gaan van de aandacht van de EU voor Afghanistan. Er is geen sprake van drie grote spelers die tegelijkertijd actief zijn. Als besloten wordt tot een EVDB-missie, zal deze de taken van UNMIK overnemen. Goede mandaten moeten problemen voorkomen tussen de Kosovo Force (KFOR) die militair van karakter is en de civiele EVDB-missie EULEX Kosovo. UNMIK heeft geleerd dat je al bij het opzetten van een missie moet bedenken hoe je deze kunt beëindigen en hoe je voorkomt dat je afhankelijkheidsrelaties creëert. Dit dient een belangrijke les te zijn voor de beoogde missie EULEX. Begin volgende week zal Kosovo ook op de agenda staan van de vergadering van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (RAZEB). Over een eventuele onafhankelijkheid van Kosovo wordt binnen de EU verschillend gedacht. Het erkennen van een staat is de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke EU-lidstaten. Zij hebben er echter alle belang bij dat onderlinge verdeeldheid voorkomen wordt. Het is niet verstandig om van de Nederlandse regering te vragen, nu al een standpunt te bepalen. Terecht is opgemerkt dat de internationale gemeenschap verantwoordelijk is voor de gevolgen van een onafhankelijkheidsverklaring voor de veiligheid. De internationale belangstelling voor Tsjaad vloeit voort uit een verzoek van de Veiligheidsraad. Het doel van de missie is het scheppen van een veilige omgeving voor de VN-politiemissie en voor humanitaire hulpverleningsorganisaties. Daarnaast moeten condities gecreëerd worden voor rust en stabiliteit, zodat de Tsjaadse ontheemden vrijwillig kunnen terugkeren. Franse militairen hebben mensen helpen evacueren. Dat is niet in Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 43 3

4 strijd met de neutraliteit. Over gevechten is niets bekend. Het is nog te vroeg om iets te zeggen over een eventuele inzet van Nederlandse militairen. Het advies van de Commandant der Strijdkrachten (CDS) wordt afgewacht. Daarna zal het kabinet met grote zorgvuldigheid conform de procedures van het toetsingskader een besluit nemen. De Nederlandse grondhouding is positief. Het is de bedoeling dat de EVDB-missie één jaar duurt, waarna de VN de taken overnemen. Mocht er een artikel 100 brief komen, dan zal dit punt expliciet worden meegenomen. De samenwerking tussen de Afrikaanse Unie (AU) en andere landen betreft de zogenaamde hybride missie in Darfur die buiten het kader van de EVDB-missie valt. Nederland is actief op het gebied van capaciteitsopbouw van de AU en levert een bijdrage aan de opbouw van hoofdkwartieren en centra. Dit valt onder de noemer van Security Sector Reform (SSR). Het vertrouwen tussen de AU en Nederland kan versterkt worden door af en toe «on the ground» met elkaar samen te werken. De problematiek rondom EUPOL is puur politiek. Er is gekozen voor een praktische aanpak van problemen. Als deze niet op het normale niveau van de EU en de NAVO kunnen worden opgelost, worden ze opgelost op het niveau van de individuele «lead nations». Tussen de EU en Nederland zijn contracten afgesloten, zodat politiemensen hun taak kunnen uitoefenen in Uruzgan. De nieuwe Duitse commandant Scholtz verdient het vertrouwen. Het verleden moet men laten rusten. Het probleem van de auto s is opgelost. De Kamer zal schriftelijk geïnformeerd worden over Europese regelgeving voor de aanschaf van materieel. De missie is al operationeel in Uruzgan en zal in maart in heel Afghanistan operationeel zijn. Het knelpunt in de relatie tussen de EU en de NAVO ligt op politiek niveau. Met het Verenigd Koninkrijk en Denemarken heeft Nederland in de vorm van een «non-paper» voorstellen gedaan om de informatie-uitwisseling tussen de EU en de NAVO over capaciteitsinitiatieven te bevorderen. Sinds jaar en dag bestaat er een «capability group» waarbinnen tussen de EU en de NAVO afstemming plaatsvindt over capaciteiten. Het «nonpaper» moet dit overlegorgaan weer tot activiteiten aanzetten. Nadere gedachtewisseling De heer Knops (CDA) zou graag zien dat annotaties in het vervolg wat uitgebreider zijn. Dat kan veel vragen en kritiek van de Kamer voorkomen. Nu er een notificatie over Tsjaad is verstuurd en een artikel 100 brief wellicht volgt, heeft mevrouw Eijsink (PvdA) behoefte aan tussentijdse informatie. De toegezegde reactie van het kabinet op het rapport van de commissie-van Baalen is nog altijd niet ontvangen. De heer Van Bommel (SP) vindt dat de minister het besluitvormingsproces rondom Tsjaad vertroebelt door te spreken van een positieve grondhouding van Nederland. Ten aanzien van de missie in Afrika heeft de heer Pechtold (D66) de indruk dat de weg terug eigenlijk al geen optie meer is. Bij andere landen mag niet de indruk ontstaan dat van hen geen bijdrage meer wordt verwacht, omdat Nederland toch wel militairen stuurt. Wanneer ontvangt de Kamer de uitgebreide voortgangsrapportage over Afghanistan? Minister Van Middelkoop deelt mee dat de Kamer in de loop van de volgende week een brief ontvangt over de stand van zaken in Afghanistan. Hierin zijn de reflecties op Afghanistan tijdens de bijeenkomst in Vilnius meegenomen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 43 4

5 Inderdaad is het wellicht verstandig de geannoteerde agenda af en toe wat uitgebreider te laten zijn dan strikt noodzakelijk, met name wat betreft de Nederlandse inzet. Het kabinet zal zo snel mogelijk reageren op het rapport van de commissie-van Baalen. In het kader van EVDB-missies moet niet met scepsis gesproken worden over de EU. De EU is een lerende organisatie en verdient krediet. Over Nederlandse deelname aan een missie in Tsjaad is nog lang geen besluit genomen. Het reguliere debat kan gewoon doorgang vinden. Dit algemeen overleg is in feite een tussenstap tussen een notificatie over Tsjaad en een eventuele artikel 100 brief. Toezegging De minister van Defensie informeert de Kamer over aanbestedingsregels voor de aanschaf van materieel bij EU-missies. De voorzitter van de vaste commissie voor Defensie, Van Baalen De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Waalkens De griffier van de vaste commissie voor Defensie, De Lange Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 43 5