Hertoets SGJ Christelijke Jeugdzorg Jeugdbescherming Regio Zuid Inspectie Jeugdzorg Utrecht, september 2013
Inspectie Jeugdzorg Samenvatting Op 20 maart 2012 plaatste de Inspectie Jeugdzorg de organisatie SGJ Christelijke Jeugdzorg onder verscherpt toezicht vanwege voortdurende kwaliteitstekorten. Begin 2013 vond een hertoets door de inspectie plaats op de onderdelen veiligheid op de groep, risicomanagement in de pleegzorg, risicomanagement in de jeugdbescherming en omgaan met klachten. Aangezien uit de hertoets bleek dat SGJ Christelijke Jeugdzorg er binnen een jaar in was geslaagd om op vrijwel alle onderdelen voldoende kwaliteit te leveren werd het verscherpt toezicht grotendeels opgeheven per 21 februari 2013. Een uitzondering vormde de jeugdbescherming in de regio Zuid, waar de kwaliteit van het risicomanagement nog niet aan de minimale eisen voldeed. Vandaar dat het verscherpt toezicht voor de jeugdbescherming in de regio Zuid werd verlengd tot 1 juli 2013. Direct na de hertoets van begin 2013 nam de Raad van Bestuur van SGJ Christelijke Jeugdzorg via een aanvullend verbetertraject extra maatregelen om ook bij de jeugdbescherming in de regio Zuid de gewenste kwaliteit te bereiken. Het verbetertraject is door de inspectie actief gevolgd. Dit gebeurde via voortgangsgesprekken en het beoordelen van diverse voortgangsrapportages. Ook bracht de inspectie op 28 mei 2013 een onverwacht bezoek aan het regiokantoor in Dordrecht. Op 17 juni 2013 volgde een hertoets bij de afdeling jeugdbescherming van de regio Zuid. Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van de jeugdbescherming in de regio Zuid voldoende is wat betreft het risicomanagement voor OTS pupillen. De jeugdbescherming in de regio Zuid voert risico-inschattingen op een systematische wijze uit voor kinderen die onder haar toezicht zijn gesteld. Ook handelt de jeugdbescherming in de regio Zuid nu systematisch bij het beperken van risico s. Het verscherpt toezicht voor SGJ Christelijke Jeugdzorg, regio Zuid, afdeling jeugdbescherming is daarom opgeheven per 18 juni 2013. De inspectie gaat ervan uit dat de ingezette verbeteringen bestendigd worden en zij zal de ontwikkelingen bij SGJ Christelijke Jeugdzorg blijven volgen in het reguliere toezicht. 3
4
Inspectie Jeugdzorg Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Hoofdstuk 1 Inleiding... 7 Hoofdstuk 2 Risicomanagement in de jeugdbescherming... 9 2.1 Oordeel... 9 2.2 Onderbouwing... 9 Hoofdstuk 3 Eindoordeel... 13 Bijlage 1: Verantwoording... 15 Bijlage 2: Toetsingskader... 17 5
6
Inspectie Jeugdzorg Hoofdstuk 1 Inleiding Op 20 maart 2012 plaatste de Inspectie Jeugdzorg de organisatie SGJ Christelijke Jeugdzorg (hierna: SGJ) onder verscherpt toezicht vanwege voortdurende kwaliteitstekorten. De inspectie volgde de verbeteringen bij SGJ via verwacht en onverwacht toezicht. In januari 2013 deed de inspectie een hertoets op vier onderdelen, te weten veiligheid op de groep, risicomanagement in de pleegzorg, risicomanagement in de jeugdbescherming en omgaan met klachten 1. Het eindoordeel van de inspectie luidde dat de kwaliteit van SGJ op drie van de vier onderdelen van de hertoets voldoende was, namelijk veiligheid op de groep, risicomanagement in de pleegzorg en omgaan met klachten. Wat de jeugdbescherming betreft, was de kwaliteit van het risicomanagement in de regio s Noord en Midden voldoende. De kwaliteit van het risicomanagement in de regio Zuid beoordeelde de inspectie als onvoldoende. De resultaten van de hertoets vormden aanleiding voor de Inspectie Jeugdzorg om het verscherpt toezicht bij de afdeling Jeugdbescherming in de regio Zuid met drie maanden te verlengen tot 1 juli 2013. Het verscherpt toezicht op de overige onderdelen van SGJ werd opgeheven per 21 februari 2013. Direct na de hertoets van de inspectie nam de Raad van Bestuur van SGJ extra maatregelen om ook bij de jeugdbescherming in de regio Zuid de gewenste kwaliteit te bereiken. Per 1 februari 2013 werd een nieuwe teammanager aangesteld in de regio. Verder voerde SGJ een aanvullend verbeterplan uit dat naar het oordeel van de inspectie voldeed aan de gestelde eisen van volledigheid, realisme en ambitie. Tot slot werd besloten geen nieuwe cliënten te accepteren bij het team jeugdbescherming in de regio Zuid gedurende het verscherpt toezicht. De Raad van Bestuur nam deze maatregelen zodat het team in de regio Zuid zich kon richten op de zorg voor de huidige cliënten en op het realiseren van de noodzakelijke verbeteringen onder leiding van de nieuwe teammanager. Nadat op 21 februari 2013 het verscherpt toezicht grotendeels was opgeheven heeft de inspectie het verbetertraject in de regio Zuid actief gevolgd. Dit gebeurde onder andere door het voeren van voortgangsgesprekken en het beoordelen van diverse voortgangsrapportages. Ook bracht de inspectie op 28 mei een onverwacht bezoek aan het regiokantoor in Dordrecht om zicht te krijgen op de uitvoering van de verbetermaatregelen in de praktijk. Op 17 juni 2013 heeft de Inspectie Jeugdzorg een hertoets uitgevoerd bij SGJ in de regio Zuid. Dit rapport bevat de resultaten van deze hertoets. 1 Rapport Hertoets SGJ Christelijke Jeugdzorg, maart 2013, www.inspectiejeugdzorg.nl 7
Uitvoeren hertoets De hertoets bij de jeugdbescherming in de regio Zuid was gericht op risicomanagement. Bij de hertoets heeft de inspectie gekeken naar het inschatten en beperken van risico s voor kinderen met een OTS (ondertoezichtstelling). Leeswijzer Na de inleiding worden in hoofdstuk 2 de resultaten van de hertoets beschreven. Hoofdstuk 3 bevat het eindoordeel van de inspectie. Bijlage 1 geeft een verantwoording van de werkwijze tijdens het verscherpt toezicht en in bijlage 2 is het toetsingskader opgenomen dat is gehanteerd bij de hertoets. 8
Operationeel Niet operationeel Inspectie Jeugdzorg Hoofdstuk 2 Risicomanagement in de jeugdbescherming 2.1 Oordeel De inspectie beoordeelt de manier waarop SGJ risicomanagement vormgeeft voor de kinderen die onder haar toezicht zijn gesteld in de regio Zuid als voldoende. 2.2 Onderbouwing Risicomanagement in de jeugdbescherming, regio Zuid Criteria SGJ, regio Zuid, voert risico-inschattingen systematisch uit SGJ, regio Zuid, handelt systematisch bij het beperken van risico s Systematisch uitvoeren van risico-inschattingen in de regio Zuid De afspraak binnen SGJ is dat gezinsvoogden in ieder geval twee keer per jaar risico s in een gezin inschatten. Bij de start van een ondertoezichtstelling (hierna: OTS) is dit binnen zes weken, aan het einde van de OTS is dit twee tot drie maanden voor een verlenging of beëindiging. Daarnaast zijn er criteria wanneer buiten deze vaste momenten risico s in een gezin opnieuw worden ingeschat. Dit gebeurt bij kernbeslissingen zoals een besluit over een uithuisplaatsing/thuisplaatsing, een besluit over het wijzigen van een bezoekregeling of een besluit over de aanvraag van een indicatie voor onderzoek/behandeling. Tot slot dient een nieuwe risico-inschatting te worden gemaakt wanneer er signalen zijn van onveiligheid binnen een gezin. De afdeling jeugdbescherming van de regio Zuid bestaat uit twee kernteams. Elk kernteam heeft zeven of acht gezinsvoogden en beschikt over een gedragswetenschapper. Nieuwe risicoinschattingen worden ingebracht in het multidisciplinair overleg (hierna: MDO). Het MDO komt eenmaal per twee weken bij elkaar onder leiding van een gedragswetenschapper. Aan het MDO nemen maximaal vijf gezinsvoogden deel. Vanaf februari 2013 worden alle risico-inschattingen besproken in het MDO. Voorafgaand aan bespreking in het MDO vult de gezinsvoogd de veiligheidslijst en het formulier Inbreng MDO in. De stukken bevatten ook de onderbouwde conclusie van de gezinsvoogd ten aanzien van de risico s die spelen in het gezin (groen, oranje of rood). 9
Tijdens de bespreking van een casus in het MDO ontvangt een gezinsvoogd feedback van collega s en van de gedragswetenschapper. Volgens de gedragswetenschappers en de gezinsvoogden komt het regelmatig voor dat een conclusie of onderbouwing na bespreking wordt gewijzigd of aangevuld. Gezinsvoogden en gedragswetenschappers ervaren het als een voordeel dat er in de nieuwe aanpak meer aandacht is voor collegiale consultatie. Dit leidt vaak tot een grondiger analyse van de casus en tot meer betrokkenheid van de teamleden bij elkaars zaken. In geval van vakantie of ziekte is het dan makkelijker om zaken van elkaar over te nemen. Ook ontstaat er binnen het team meer eenduidigheid in het nemen van belangrijke besluiten en het vastleggen ervan. De gedragswetenschappers bewaken ook dat risico-inschattingen multidisciplinair worden besproken tijdens de periodieke werkbespreking (planbespreking genoemd) met twee à drie gezinsvoogden. De gedragswetenschapper bepaalt, op basis van urgentie of actualiteit, welk plan van aanpak op tafel ligt en borgt op deze manier dat alle zaken eens in de zoveel tijd aan bod komen. Het secretariaat zorgt voor ondersteuning door met vaste regelmaat actuele overzichten van lopende zaken voor te leggen aan de gedragswetenschapper. Naast het MDO en de planbespreking hebben gezinsvoogden en gedragswetenschapper een methodische casuïstiek bespreking (hierna: MCB). Tijdens een MCB wordt het handelen van de gezinsvoogden in specifieke zaken besproken volgens een vaste methodiek. Om zich deze vorm van casuïstiekbespreking eigen te maken vindt het MCB in de regio Zuid momenteel eenmaal per twee weken plaats binnen het kernteam. Op termijn zal de frequentie van het MCB dalen en gelijk worden aan de frequentie die geldt in de regio s Midden en Noord. Verder loopt binnen de regio Zuid een teamontwikkeltraject. Dit traject beslaat enkele trainingsdagen, heeft een looptijd van een jaar en is verplicht voor alle medewerkers. Uitgangspunt van de training vormt het realiseren van een (meer) professionele cultuur binnen de regio Zuid. Medewerkers zijn positief over de training en merken in de praktijk al een cultuurverandering. Om de kwaliteit, de volledigheid en de uniformiteit van de dossiers te vergroten controleert het secretariaat, in opdracht van de teammanager, de dossiers van gezinsvoogden aan de hand van een checklist. De teammanager beoordeelt vervolgens de resultaten en bespreekt de uitkomsten tweewekelijks met individuele gezinsvoogden. Zodra de kwaliteit van de dossiers in orde is wordt de frequentie van de individuele dossierbesprekingen teruggebracht naar drie keer per jaar. Eenmaal per vier weken reflecteren de gedragswetenschappers in de regio Zuid op hun rol als inhoudelijk verantwoordelijke binnen het kernteam. Ze worden daarin ondersteund door een begeleidingscommissie die bestaat uit een gedragswetenschapper uit een andere regio en de manager zorg van SGJ. Van dit overleg worden notulen gemaakt. 10
Inspectie Jeugdzorg Systematisch handelen bij het beperken van risico s in de regio Zuid Het beleid van SGJ is dat bij geconstateerde risico s in een gezin alle acties, besluiten en overwegingen worden besproken in een MDO. De procedures en werkinstructies uit het kwaliteitshandboek vormen de basis voor de veiligheid van cliënten en medewerkers. Per februari 2013 is in de regio Zuid de MDO-structuur van kracht zoals deze ook in de regio s Noord en Midden geldt. Afspraken, eisen of voorwaarden om risico s voor de veiligheid van kinderen te beperken worden door middel van een MDO-besluit genomen. MDO-besluiten worden in de regel besproken met ouders. In sommige gevallen worden ouders schriftelijk op de hoogte gesteld van een besluit. Bij code rood wordt vaak de beslissing genomen om een kind uit huis te plaatsen. Bij code oranje wordt een veiligheidsplan gemaakt indien de veiligheid van het kind mogelijk in het geding is. Ook kan er een netwerkberaad worden belegd. Gezinsvoogden leggen afspraken die zij maken met ouders vast in het contactjournaal en in het actieplan. Het actieplan wordt besproken met de ouders en bevat de ontwikkelingsdoelen binnen het gezin. Indien ouders zich niet aan de afspraken houden wordt dit besproken in het MDO en volgt eventueel een schriftelijke aanwijzing. De inspectie heeft geconstateerd dat afspraken met ouders en overige MDO-besluiten worden vastgelegd en bewaakt door de betrokken gezinsvoogd en de gedragswetenschapper. De gedragswetenschapper noteert de besluiten tijdens een MDO en de gezinsvoogd registreert ze ter plekke in het digitale registratiesysteem IJ. De risicotaxatielijst, het plan van aanpak en de evaluatie van elke cliënt zijn opgenomen in IJ. De gedragswetenschapper zorgt voor het accorderen en vaststellen van de documenten. Door de digitale registratie kan de teammanager nagaan in hoeverre de termijnen gehaald worden. De gedragswetenschapper houdt een actuele lijst bij van MDO-afspraken en deze afspraken worden ook toegevoegd aan de dossiers van de betreffende cliënten. Gezinsvoogden die zich niet houden aan de afspraken worden aangesproken door de gedragswetenschapper. Bij het regelmatig niet nakomen van afspraken doet de gedragswetenschapper een melding bij de teammanager. De teammanager spreekt vervolgens de betrokken gezinsvoogd aan. Indien zich acuut een ernstige situatie aandient bij een cliënt, dan wordt er niet gewacht op een MDO. In dat geval bespreekt de gezinsvoogd de situatie direct met een gedragswetenschapper en een collega-gezinsvoogd. In een enkel geval kan het voorkomen dat er geen gedragswetenschapper op de locatie aanwezig is. Dan is er altijd een gedragswetenschapper uit een andere regio van SGJ telefonisch bereikbaar. Indien zich onverhoopt een calamiteit voordoet in een zaak wordt altijd de teammanager betrokken. 11
12
Inspectie Jeugdzorg Hoofdstuk 3 Eindoordeel Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van SGJ, regio Zuid, afdeling jeugdbescherming voldoende is wat betreft het risicomanagement voor OTS pupillen. De afdeling jeugdbescherming in de regio Zuid voert risico-inschattingen op een systematische wijze uit voor kinderen die onder haar toezicht zijn gesteld. Ook handelt SGJ, regio Zuid, afdeling jeugdbescherming systematisch bij het beperken van risico s. Het verscherpt toezicht dat gold voor SGJ, regio Zuid, afdeling jeugdbescherming is daarom opgeheven per 18 juni 2013. De inspectie gaat ervan uit dat de ingezette verbeteringen bestendigd worden en zij zal de ontwikkelingen bij SGJ Christelijke Jeugdzorg blijven volgen in het reguliere toezicht. 13
14
Inspectie Jeugdzorg Bijlage 1: Verantwoording De verlenging van het verscherpt toezicht voor de jeugdbescherming in de regio Zuid heeft geleid tot een aanvullend verbeterplan dat de inspectie heeft gevolgd. Op 28 mei 2013 bracht de inspectie een onverwacht bezoek aan de jeugdbescherming in de regio Zuid om de voortgang van het verbeterplan te toetsen. De hertoets in de regio Zuid vond plaats op 17 juni 2013. Risicomanagement in de jeugdbescherming De jeugdbeschermers van SGJ, regio Zuid werken vanuit een regiokantoor in Dordrecht. De toets betrof de OTS pupillen. Onderzoeksvraag: Past SGJ in de regio Zuid risicomanagement systematisch toe bij kinderen met een OTS? Om de onderzoeksvraag te beantwoorden is/zijn op 28 mei en 17 juni 2013: - twaalf dossiers geselecteerd en geanalyseerd; - een interview afgenomen bij drie gezinsvoogden; - twee interviews afgenomen bij de teammanager; - een interview afgenomen bij twee gedragswetenschappers; - een interview afgenomen bij een gedragswetenschapper; - een teamoverleg bijgewoond; - een gesprek tussen een gezinsvoogd en de teammanager naar aanleiding van dossiercontrole bijgewoond. 15
16
Inspectie Jeugdzorg Bijlage 2: Toetsingskader Toetsingskader Risicomanagement in de jeugdbescherming Criteria SGJ voert risicoinschattingen systematisch uit Indicatoren Gezinsvoogden: - voeren risico-inschattingen uit op de aangegeven wijze, en gebruiken hierbij in ieder geval het gestandaardiseerde instrument voor risicoinschatting. - voeren risico-inschattingen uit op de aangegeven vaste momenten. - voeren risico-inschattingen uit op de overige momenten die de criteria hiervoor aangeven. - brengen iedere risico-inschatting in multidisciplinair overleg in. - leggen de uitkomst van risico-inschattingen vast in de dossiers. Gedragsdeskundigen/teamleiders 2 : - bewaken dat risico-inschattingen multidisciplinair worden besproken. - bewaken dat de uitkomst van de risico-inschattingen in multidisciplinair overleg wordt vastgesteld. - bewaken dat de uitkomst van risico-inschattingen in de dossiers worden vastgelegd. SGJ handelt systematisch bij het beperken van risico s Gezinsvoogden: - handelen conform de richtlijnen bij een verhoogd veiligheidsrisico voor het kind en/of (een vermoeden van) kindermishandeling. - maken bij geconstateerde veiligheidsrisico s afspraken/stellen eisen t.a.v. de veiligheid van het kind en leggen deze vast in de dossiers. - bewaken het nakomen van de gemaakte afspraken/veiligheidseisen. - betrekken de gedragswetenschapper/teamleider bij de besluitvorming. Gedragsdeskundigen/teamleiders: - bewaken het handelen bij een geconstateerd verhoogd veiligheidsrisico. - bewaken dat bij geconstateerde veiligheidsrisico s afspraken/veiligheidseisen multidisciplinair worden gemaakt. - bewaken dat afspraken/veiligheidseisen worden vastgelegd in de dossiers. 2 SGJ hanteert de termen gedragswetenschapper/ teammanager. 17