De kwaliteit van de gesloten jeugdhulp bij Intermetzo Zeist

Transcriptie

1 De kwaliteit van de gesloten jeugdhulp bij Intermetzo Zeist 1 Inspectie Jeugdzorg Utrecht, juni 2016

2 Motto Naar zichtbare kwaliteit in de jeugdhulp! Missie De Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie voeren het landelijk toezicht in het kader van de Jeugdwet uit. Als waren zij één inspectie zien zij in het kader van de Jeugdwet toe op de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering en de andere instellingen in het jeugddomein. Daarnaast zien zij toe op de naleving van de wetgeving. Het landelijk toezicht jeugd stimuleert met haar toezicht de voorzieningen tot goede en veilige verzorging, opvoeding en behandeling van jongeren in de jeugdhulp en in de jeugdbescherming en -reclassering en de ondersteuning van ouders en verzorgers van die jongeren. Het landelijk toezicht jeugd draagt er aan bij dat de samenleving er op kan vertrouwen dat jongeren en ouders op tijd en op maat de hulp en zorg krijgen van de instellingen en de professionals. Het onafhankelijke oordeel van het landelijk toezicht jeugd over de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering is relevant voor de professional, de instelling en de overheid en helpt bij het verbeteren van die kwaliteit. De foto op de voorkant betreft geen personen in de jeugdhulp en is uitsluitend ter illustratie. 2 Inspectie Jeugdzorg

3 Samenvatting In februari 2016 heeft de Inspectie Jeugdzorg onaangekondigd toezicht uitgevoerd bij de locatie voor gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist om te bepalen in hoeverre Intermetzo ervoor zorgt dat jongeren op deze locatie hulp krijgen van voldoende kwaliteit. Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist matig is. Het toezicht is uitgevoerd aan de hand van twee thema s uit het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd: uitvoering hulpverlening en veiligheid. De inspectie is van oordeel dat de kwaliteit van de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist op alle criteria voldoende dient te zijn. Dit is bij vijf van de zeven beoordeelde criteria het geval. Intermetzo verklaarde in januari 2015 dat alle benodigde acties waren uitgevoerd om een verantwoorde toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen bij de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist te borgen. De inspectie verwacht een serieuze stap van Intermetzo nu een jaar later blijkt dat de eigen inschatting van Intermetzo geen stand houdt tijdens het toezicht. De inspectie verwacht dat Intermetzo voor 17 juli 2016 aan de twee criteria voldoet die nu nog van onvoldoende kwaliteit zijn. Intermetzo dient hiertoe concrete verbetermaatregelen te treffen. Bovendien verwacht de inspectie voor 17 juli 2016 een schriftelijke reactie op de constatering dat ondanks het verbetertraject Intermetzo Zeist er niet in slaagt om het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen op het gewenste niveau te borgen. Op basis van de reactie van Intermetzo besluit de inspectie over het vervolg.

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Bevindingen Uitvoering hulpverlening Veiligheid Eindoordeel en vervolg Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Bijlage 2 Verantwoording... 13

5 1 Inleiding In februari 2016 heeft de Inspectie Jeugdzorg onaangekondigd toezicht uitgevoerd bij de locatie voor gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist. Doel van het toezicht was om te bepalen in hoeverre Intermetzo ervoor zorgt dat jongeren op deze locatie hulp krijgen van voldoende kwaliteit. De aanleiding voor het onderzoek was tweeledig. Ten eerste heeft de inspectie in het verleden geconstateerd dat de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen op deze locatie van onvoldoende niveau was. Ook ontving de inspectie in de afgelopen periode diverse signalen over de kwaliteit van de zorg. Gesloten jeugdhulp bij Intermetzo Zeist Intermetzo biedt diverse vormen van jeugdhulp en zet zich in voor jongeren, jongeren en gezinnen met complexe problematiek. Intermetzo wordt vanaf 2015 grotendeels gefinancierd via gemeenten op basis van de Jeugdwet. Eén van de locaties waar Intermetzo gesloten jeugdhulp aanbiedt, is Zeist. De locatie, die ook bekend is onder de vroegere naam Lindenhorst-Almata, is sinds juli 2014 onderdeel van Intermetzo. Op deze locatie in Zeist worden jongeren met gedragsproblematiek in een gesloten omgeving behandeld op basis van een rechterlijke machtiging gesloten jeugdhulp. Op de locatie waren op het moment van het toezicht vier van de zes groepen in gebruik: een meisjesgroep en drie jongensgroepen. Een van de drie jongensgroepen is gericht op jongeren met een licht verstandelijke beperking. In die groep wordt gewerkt met de GRIP-methodiek. De groepsleiders van de andere drie groepen richten zich via het sociaal competentiemodel op het vergroten van de vaardigheden van jongeren. Het onderwijs op het terrein wordt verzorgd door een externe stichting. Jongeren zijn van 9.00 tot uur op school en gaan daarna terug naar de groep voor onder andere activiteiten, therapie en huishoudelijke taken. Vanaf najaar 2015 zijn de kamerdeuren van de jongeren s nachts niet meer standaard gesloten en is een slaapdienst aanwezig op elke groep. Intermetzo heeft ervoor gekozen om het aantal beveiligingsmedewerkers te beperken ten gunste van het aantal medewerkers op de groep. In de nacht zijn vier groepsleiders en een nachtwaker aanwezig op het terrein. Het streven van Intermetzo is dat 85% van de groepsleiders beschikt over een afgeronde HBOopleiding in de zorg. Om die reden hebben de groepen in Zeist te maken met (gedwongen) vertrek van medewerkers, terwijl tegelijkertijd nieuwe medewerkers worden geworven. De in- en uitstroom van medewerkers noodzaakt op het moment van het onderzoek tot een grotere inzet van medewerkers vanuit de eigen flexpool en van uitzendkrachten. 5 Inspectie Jeugdzorg

6 Verbetertraject na inspectieonderzoek 2014 Begin 2014, voorafgaand aan de overgang naar Intermetzo, deed de Inspectie Jeugdzorg toezicht bij de toenmalige instelling Lindenhorst-Almata. Destijds oordeelde de inspectie dat pedagogisch medewerkers onvoldoende maatwerk leverden aan individuele jongeren bij het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Er was sprake van onvoldoende kennis en inhoudelijke sturing. Lindenhorst-Almata startte in het voorjaar 2014 op verzoek van de inspectie een verbetertraject en werd vervolgens overgenomen door Intermetzo. In januari 2015 ontving de inspectie een afrondende voortgangsrapportage, waarin Intermetzo verklaarde dat alle benodigde acties waren uitgevoerd om een verantwoorde toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen bij de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist te borgen. Toetsingskader Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd. Het toetsingskader bestaat uit vijf thema s: uitvoering hulpverlening, veiligheid, leefklimaat, cliëntenpositie en organisatie. In het huidige onderzoek zijn twee van de vijf thema s getoetst, namelijk uitvoering hulpverlening en veiligheid (zie bijlage 1). 6 Inspectie Jeugdzorg

7 2 Bevindingen Dit hoofdstuk bevat het oordeel over de locatie voor gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist op de twee onderzochte thema s uitvoering hulpverlening en veiligheid. Ieder thema is uitgewerkt in een aantal criteria. Elke paragraaf bevat de verwachting en een tabel met de oordelen van de inspectie over elk criterium: V O voldoende onvoldoende In het toetsingskader staat beschreven wat de inspectie moet hebben aangetroffen om tot het oordeel voldoende te komen (bijlage 1). Alleen de criteria die als onvoldoende zijn beoordeeld, worden toegelicht in de onderbouwing. 2.1 Uitvoering hulpverlening De inspectie verwacht dat kinderen die jeugdhulp krijgen, de hulp krijgen die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. Oordeel 1. Uitvoering hulpverlening 1.1 Professionals bieden passende hulp. V 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. O 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. V 1.4 Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen verantwoord toe. O Onderbouwing Ad 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit Medewerkers zijn niet in staat om te werken volgens professionele standaarden, omdat de beschikbare informatiesystemen het primaire proces onvoldoende ondersteunen in de praktijk. De medewerkers hebben niet allemaal toegang tot de digitale dossiers van de jongeren waarmee zij werken. Daardoor is informatie over de doelen van de jongere en welke vrijheidsbeperkende maatregelen op die specifieke jongere toegepast kunnen worden niet op elk moment beschikbaar. Daarnaast hebben niet alle medewerkers toegang tot de signaleringsplannen, waarin handvatten staan over hoe de-escalerend te handelen bij een bepaalde jongere. 7 Inspectie Jeugdzorg

8 Ook hebben niet alle medewerkers toegang tot de module voortgangsinformatie, waar de contacten en afspraken rond de jongere geregistreerd moeten worden. De medewerkers geven aan dat zij elkaar belangrijke informatie over de jongeren per mail toesturen. Verder staat de kwaliteit van het methodisch werken onder druk. Ten eerste is de methodiekcoach niet meer in dienst en ten tweede komt de taak van groepsleiders met methodiek als aandachtsgebied niet goed uit de verf vanwege het verloop onder de medewerkers. De behandelcoördinatoren proberen een deel van de taken van de groepsleiders over te nemen zodat de jongeren niet de dupe zijn van de personeelswisselingen. Het voornemen is om de nieuwe teams opnieuw te gaan trainen in het competentiegericht werken. Dit gebeurt waarschijnlijk in het najaar van De start en afronding van de hulp en de kwaliteit van de multidisciplinaire besluitvorming zijn wel van voldoende kwaliteit. Binnen twee weken na de start wordt een GO-gesprek (gezamenlijk onderzoek gesprek) georganiseerd met de jongere en zijn ouders. Tijdens dat gesprek wordt gesproken over doelen, opheffen van risico s en de verwachte verblijfsduur op de locatie. Op basis van de voorinformatie, informatie van de groepsleiding en de resultaten van het gesprek maakt de behandelcoördinator vervolgens een perspectiefplan. Ad 1.4 Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen verantwoord toe. De pedagogisch medewerkers zijn onvoldoende op de hoogte van het maatwerk dat zij moeten bieden aan individuele jongeren als het gaat om het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. In het perspectiefplan van de jongeren vermeldt de behandelcoördinator welke vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast kunnen worden op een jongere. De groepsleiders weten dat het perspectiefplan beschrijft welke maatregelen kunnen worden toegepast op een jongere. Echter, niet alle medewerkers kunnen benoemen of laten zien welke maatregelen toegestaan zijn bij de jongeren met wie ze werken. Een groepsleider geeft aan, dat zolang de ingezette maatregel in een situatie proportioneel is, het niet uitmaakt of de maatregel is opgenomen in het perspectiefplan van de jongere. De maatregel is dan immers een noodmaatregel en daarmee gerechtvaardigd. De behandelcoördinatoren hebben hierop een andere visie. Zij vinden dat alleen die maatregelen op een jongere mogen worden toegepast die in het perspectiefplan zijn opgenomen en ze zijn het niet eens met deze invulling van een noodmaatregel. Tegelijkertijd geven zij aan dat zij de groepsleiders alleen inhoudelijk adviseren en niet aansturen. Ze hebben geen leidinggevende taak en hebben niet altijd zicht op het dagelijkse handelen van de groepsleiders. De vermelding van vrijheidsbeperkende maatregelen in het perspectiefplan is wel van voldoende kwaliteit. Ook zijn er voldoende trainingsmogelijkheden beschikbaar voor medewerkers om hun 8 Inspectie Jeugdzorg

9 deskundigheid op het gebied van de-escalatie en het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen op peil te houden. Alle medewerkers volgen zes maal per jaar interne een training. 2.2 Veiligheid De inspectie verwacht dat kinderen die jeugdhulp krijgen, worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. Oordeel 2. Veiligheid 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. V 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. V 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. V 9 Inspectie Jeugdzorg

10 3 Eindoordeel en vervolg Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist matig is. Het toezicht is uitgevoerd aan de hand van twee thema s uit het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd: uitvoering hulpverlening en veiligheid. De inspectie is van oordeel dat de kwaliteit van de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist op alle criteria voldoende dient te zijn. Dit is bij vijf van de zeven beoordeelde criteria het geval. Intermetzo verklaarde in januari 2015 dat alle benodigde acties waren uitgevoerd om een verantwoorde toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen bij de gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist te borgen. De inspectie verwacht een serieuze stap van Intermetzo nu een jaar later blijkt dat de eigen inschatting van Intermetzo geen stand houdt tijdens het toezicht. De inspectie verwacht dat Intermetzo voor 17 juli 2016 voldoet aan de twee criteria die nu nog van onvoldoende kwaliteit zijn. Intermetzo dient hiertoe concrete verbetermaatregelen te treffen. Bovendien verwacht de inspectie voor 17 juli 2016 een schriftelijke reactie op de constatering dat ondanks het verbetertraject Intermetzo Zeist er niet in slaagt om het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen op het gewenste niveau te borgen. Op basis van de reactie van Intermetzo besluit de inspectie over het vervolg. 10 Inspectie Jeugdzorg

11 Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Het toetsingskader bestaat uit de thema s uitvoering hulpverlening, veiligheid, leefklimaat, cliëntenpositie en organisatie. Bij dit toezicht heeft de inspectie gebruik gemaakt van de thema s uitvoering hulpverlening en veiligheid. Ieder thema is uitgewerkt in een aantal criteria. Om van de oordelen op de verschillende criteria te komen tot het eindoordeel, hanteert de inspectie de onderstaande beslisregel. De inspectie wijkt alleen gemotiveerd van deze beslisregel af als op inhoudelijke gronden hiervoor aanleiding bestaat. Het eindoordeel is: 1. voldoende als 75 procent van de criteria of meer als een voldoende is beoordeeld; 2. matig als tussen de 65 en 75 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld; 3. onvoldoende als minder dan 65 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld, of als een instelling op één of meerdere thema s op alle criteria als onvoldoende is beoordeeld. 1. UITVOERING HULPVERLENING Kinderen krijgen de hulp die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. 1.1 Professionals bieden passende hulp. Verwachtingen: Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de kinderen. Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van kinderen, hun ouders en hun netwerk. Professionals zorgen ervoor dat kinderen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. Verwachtingen: Professionals werken volgens professionele standaarden. Professionals zetten de hulp tijdig in. Professionals nemen kernbeslissingen in multidisciplinair verband. Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. Verwachtingen: Professionals werken met een plan dat door of in overleg met kinderen en hun ouders is opgesteld. Professionals bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de hulp. Professionals bejegenen kinderen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 1.4 Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen verantwoord toe. Verwachtingen: In het plan van de jongere is specifiek opgenomen welke vrijheidsbeperkende maatregelen op hem of haar toegepast kunnen worden. Professionals passen geen vrijheidsbeperkende maatregelen toe zonder de instemming van een gedragswetenschapper. Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen conform de geldende instructies en procedures toe. Professionals zijn getraind in het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. 11 Inspectie Jeugdzorg

12 2. VEILIGHEID Kinderen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Verwachtingen: Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. Verwachtingen: Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Verwachtingen: Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. 12 Inspectie Jeugdzorg

13 Bijlage 2 Verantwoording Het toezicht bij de locatie voor gesloten jeugdhulp van Intermetzo Zeist werd onverwacht en onaangekondigd uitgevoerd op 15 februari Het toezicht bestond uit de volgende onderdelen: 1. Een rondleiding 2. Gestructureerde (groeps)interviews met: Twee integraal leidinggevenden Twee pedagogisch medewerkers Twee gedragswetenschappers Een jongere 3. Analyse van drie dossiers 13 Inspectie Jeugdzorg

14 14 Inspectie Jeugdzorg

15 Wat is het landelijk toezicht jeugd? Het landelijk toezicht jeugd bestaat uit de Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ). Wat zegt de wet over het landelijk toezicht jeugd? De Jeugdwet geeft de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen de volgende taken: onderzoek doen naar de kwaliteit in algemene zin van de jeugdhulp, de gecertificeerde instellingen, de certificerende instelling, het adviespunt huiselijk geweld en kindermishandeling, de Raad voor de Kinderbescherming en de justitiële jeugdinrichtingen; toezicht houden op de naleving van de kwaliteitseisen die in de wet staan; voorstellen doen voor verbetering. Het toezicht gebeurt uit eigener beweging of op verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en/of de minister van Veiligheid en Justitie. Het landelijk toezicht houdt bij de vervulling van haar taak rekening met de behoeften van gemeenten. Wat is toezicht? Toezicht houden betekent dat de inspecties informatie verzamelen over de kwaliteit van de instellingen die onder de Jeugdwet vallen, zich een onafhankelijk oordeel vormen en zo nodig ingrijpen. Daarbij kijken zij of het beleid voor deze instellingen in de praktijk goed werkt. De rapporten zijn in principe openbaar. De openbaar gemaakte rapporten staan op de website van de inspecties. Wat wil het landelijk toezicht jeugd bereiken? Het landelijk toezicht jeugd wil met haar onderzoeken bijdragen aan: het behouden en bevorderen van de kwaliteit van de jeugdhulp en de gecertificeerde instellingen en de andere instellingen in het jeugddomein; het versterken van de positie van jeugdigen en hun ouders of verzorgers (de cliënten); de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het beleid. Waarop houdt zij toezicht? Er zijn vijf verschillende wetten en regelingen met toezichttaken en bevoegdheden voor de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen: Jeugdwet; Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen; Wet opneming buitenlandse jongeren ter adoptie; Wet Centraal Orgaan opvang Asielzoekers; Subsidieregeling opvang jongeren van ouders met een trekkend/varend bestaan. Op grond van die wetten en al dan niet in samenwerking met andere inspecties wordt er toezicht gehouden op de volgende organisaties: de jeugdhulpaanbieders (jeugdzorg, jeugd-ggz en jeugd-lvb); de certificerende instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering; de gecertificeerde aanbieders van jeugdbescherming en jeugdreclassering; Veilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling; de justitiële jeugdinrichtingen; de vergunninghouders voor interlandelijke adoptie; de opvangvoorzieningen voor (alleenstaande) minderjarige vreemdelingen; de Raad voor de Kinderbescherming; Halt; de schippersinternaten. 15 Inspectie Jeugdzorg

16 Inspectie Jeugdzorg Postbus AL Utrecht Inspectie Jeugdzorg