Project Domotica Het samenstellen van domoticapakketten 20132014 1
Project Domotica Het samenstellen van domoticapakketten Onderzoek in opdracht van platform GEEF Eindrapport Verkorte Versie Amber Meek Petra van der Wal Leeuwarden, januari 2014 2
Inhoudsopgave Samenvatting... 4 Voorwoord... 6 1. Inleiding... 7 1.1 Probleem/situatieanalyse en context... 7 1.2 Doelstelling... 8 1.3 Centrale onderzoeksvraag (hoofd en deelvragen)... 8 1.3.1 Hoofdvraag... 8 1.3.2 Deelvragen... 9 1.4 begripsafbakening... 9 2. Literatuuronderzoek...10 2.1 Wat heeft oudere van 65plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen?...10 2.2 Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor kunnen zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen?...10 2.3 Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel?...10 2.4 Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen?...11 3. Methode...12 3.1 Onderzoeksopzet...12 3.2 Procedure dataverzameling...12 4. Conclusie...13 5. Aanbevelingen...14 Bijlagen...16 Bijlage 1 Resultaten praktijkonderzoek...16 Bijlage 2 Domoticapakketten...18 3
Samenvatting Context Het onderzoek, Project Domotica, is uitgevoerd in opdracht van Platform GEEF (Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland), een samenwerkingsverband van 14 participanten. Deze organisaties hebben oog voor de wensen van hun klanten en de mogelijkheden die woonzorgtechnologie kan bieden. De instelling waarbij het onderzoek is uitgevoerd is de thuiszorgorganisatie Thuiszorg Zuidwest Friesland (Thuiszorg ZWF). Aanleiding Platform GEEF wilde dit onderzoek uitgevoerd zien omdat in de toekomst met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Welzijn Nieuwe Stijl (WNS), minder geld en tijd beschikbaar is binnen de Thuiszorg ZWF. Mensen met een lage zorgindicatie worden geacht langer zelfstandig thuis te wonen maar worden door de ouderdom wel steeds minder zelfredzaam. Doelstelling en onderzoeksvraag De belangrijkste doelstelling is om, aan zowel de zorgvrager als de zorgverlener van de Thuiszorg ZWF inzichtelijk te maken welke domoticavoorzieningen de zelfredzaamheid van de zorgvrager daadwerkelijk vergroten waardoor zij langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. De onderzoeksvraag die vanuit deze doelstelling naar voren is gekomen luidt als volgt: Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid van de 65plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de Thuiszorg ZWF? Methode De onderzoeksmethoden die gebruikt zijn tijdens het onderzoek zijn literatuuronderzoek en de Delphi methode. Dit zijn kwalitatieve onderzoeksmethoden. Een aantal deskundigen van de Thuiszorg ZWF zijn uitgenodigd om hier aan deel te nemen. Elke deskundige heeft individueel een vragenlijst ingevuld, waarna de antwoorden in een groepsdiscussie zijn bediscussieerd. Op deze wijze zijn na een aantal sessies de deskundigen tot een consensus gekomen. Resultaten De resultaten van het literatuuronderzoek zijn wat de zorgvrager van 65plus nodig heeft om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Hieruit komt naar voren dat zij naast zorgdomotica, ook een goede leefomgeving belangrijk vinden. Daarnaast is er een lijst met domoticavoorzieningen, met de kosten die het meebrengt om deze aan te schaffen. En is beschreven wat de bewezen effecten hiervan zijn. Daarna komen de resultaten van de praktijkdeelvragen. Deze hebben betrekking op welke domoticavoorzieningen de zorgverlener denkt dat de zorgvrager zal ondersteunen om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen, deze zijn samengesteld in domoticapakketten. Conclusie De onderzoeksvraag luidt als volgt: Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid van de 65plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de Thuiszorg ZWF? 4
Er zijn verschillende domoticavoorzieningen gevonden die volgens de zorgverlener zouden kunnen helpen bij het langer zelfstandig blijven wonen van de zorgvrager. Er is hier een lijst met domoticavoorzieningen samengesteld, met de gevonden kosten van de domoticavoorzieningen. Aanbevelingen Onze aanbeveling voor deze domoticapakketten is, om hier een korte vragenlijst bij te ontwikkelen. Om met behulp van deze vragenlijst in de juiste categorieën te zoeken. Zodat de zorgvrager de keuze heeft uit de domoticavoorzieningen die volgens deze domoticapakketten voor hem of haar geschikt zouden kunnen zijn. Goede implementatie van de domotica binnen de Thuiszorg ZWF. Zorg op maat als uitgangspunt houden. Vraaggericht te werk gaan in plaats van aanbodgericht. De zorgvrager behoudt de regie. Training voor zowel de zorgvragers als de zorgverleners over hoe men om kan gaan met de domoticavoorzieningen. De domoticavoorzieningen moeten geïntegreerd worden in het dagelijkse leven van de zorgvrager en zorgverlener. Het gebruik van de domoticavoorzieningen moeten een gewoonte worden in het dagelijks leven en geen obstakel. Financiering en beleidsregels over domotica. Er moeten concrete afspraken worden gemaakt met zorgkantoren, gemeenten, leveranciers betreft de omgang met en financiering van domotica. Herhaaldelijk evalueren. Onderzoeken of de domoticavoorzieningen aansluiten bij de wensen en behoeften van de zorgvragers en zorgverleners. Goede verbinding van woonzorgtechnologie via zorgopleidingen. De studenten van de zorg en welzijnsopleidingen dienen tijdens hun studie ingelicht te worden over domotica. Communicatieprotocollen voor domotica binnen de Thuiszorg ZWF opstellen. 5
Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport van Amber Meek en Petra van der Wal, studenten van de opleiding Maatschappelijk werk en Dienstverlening aan de NHL Hogeschool te Leeuwarden. In het kader van de minor Werken in Welzijn Nieuwe Stijl zijn wij op zoek gegaan naar een onderzoeksopdracht dat past bij de nieuwe werkwijze in het werkveld. Wij hebben gekozen voor een onderzoek in een sector waarmee we nog niet eerder hebben gewerkt, namelijk de ouderenzorg. We hebben hiervoor gekozen omdat we onze kennis in het werkveld willen vergroten. Ook het feit dat wij vanuit onze eigen omgeving te maken hebben met zorgorganisaties, door grootouders die meer zorg nodig hebben en kennissen die in dit werkveld werkzaam zijn, speelt een rol in de keuze van deze onderzoeksopdracht. Wij werken mee aan het onderzoek van Platform GEEF. In dit onderzoeksrapport kunt u informatie lezen over het onderzoek Project Domotica, dat is opgezet in opdracht van Platform GEEF. Dit onderzoek is de eerste stap naar het (verder) ontwikkelen van woonzorgtechnologieën binnen de Thuiszorg Zuidwest Friesland. De doelgroep waar wij onze meetinstrumenten op hebben uitgezet, de medewerkers van de Thuiszorg Zuidwest Friesland, willen wij hartelijk bedanken voor hun medewerking aan dit onderzoek. Daarnaast willen wij ook de project groep en opdrachtgever bedanken voor de steun, hulp en kritische feedback. Leeuwarden, 14 januari 2014 Amber Meek Petra van der Wal 6
1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de context van het onderzoek toegelicht. Hierin worden de doelstellingen, hoofd en deelvragen beschreven. Daarnaast worden de instelling en de doelgroep kort beschreven en de veelvoorkomende begrippen uitgelegd. 1.1 Probleem/situatieanalyse en context Platform GEEF (Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland) is een samenwerkingsverband van 14 participanten. Deze organisaties hebben oog voor de wensen van hun klanten en de mogelijkheden die woonzorgtechnologie biedt. Missie en visie "De missie van GEEF is het toevoegen van waarde aan de samenleving op het terrein van wonen, zorg en welzijn, leidend tot het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen van senioren en (chronisch) zieken." (Platform GEEF, z.d.) GEEF is erop gericht om de technologie als hulpmiddel aan te reiken bij het zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen. Doelstellingen Een aantal doelen van GEEF zijn: Zorgen dat Friese en noordelijke organisatie bijeenkomen om gezamenlijk verbete ringen na te streven als het gaat om wonen, zorg en welzijn en het gebruik van te chnologie hierbij om zelfredzaamheid te bevorderen. Het verzamelen van kennis en ervaring als het gaat om mensgerichte (zorg)techn ologie. Onderzoek doen, advies geven en nieuwe producten en diensten implementeren ( Platform GEEF, z.d.). Doelgroep De doelgroep bestaat uit 65plussers, die nog zelfstandig thuis wonen maar wel zorg ontvangen van Thuiszorg Zuidwest Friesland (Thuiszorg ZWF). De burgers die thuiszorg mogen ontvangen zijn ouderen, chronisch zieken of mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking (Rijksoverheid, z.d.). Het onderzoek is gericht op de ouderenzorg. Werkzaamheden Platform GEEF is constant bezig met het verzamelen van informatie vanuit verschillende participanten van Platform GEEF. Daarnaast is Platform GEEF bezig met het opzetten van onderzoeken op het gebied van domotica en ehealth. Aanleiding "Lang en veilig in eigen huis en omgeving blijven wonen, ook al wordt de gezondheid wat minder. Een wens van iedereen, maar ook een beleidskeuze van onze regering. Als zorgaanbieder staan wij voor belangrijke en grote veranderingen. (de Vries, 2013). Platform GEEF wil dit onderzoek uitgevoerd zien omdat in de toekomst met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Welzijn Nieuwe Stijl (WNS), minder geld en tijd beschikbaar is binnen de Thuiszorg ZWF. 7
Mensen met een lage zorgindicatie worden geacht langer zelfstandig thuis te wonen. Op dit moment kunnen mensen met een Zorg Zwaarte Pakket (ZZP) 1 en 2 al niet meer terecht in een verzorgingstehuis en worden zij verplicht om de zorg aan huis te krijgen. In 2014 wil het kabinet dit verder doorvoeren door ook het ZZP 3 het recht op een verblijf in het verzorgingstehuis te ontnemen (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012). Vanuit deze visie wil Platform GEEF graag een pakket van domoticavoorzieningen ontwikkelen, waardoor dit voor mensen met een beperking mogelijk maakt om veilig en comfortabel thuis te blijven wonen. Het uitgangspunt van dit onderzoek en het nieuwe denken van WNS richt zich op de mogelijkheden van mensen en hun sociale netwerk om problemen op te lossen. Het gaat erom dat de zorgvrager langer zelfstandig thuis kunnen wonen en met behulp van technologie. Hierdoor hoeven zij minder beroep te doen op de Thuiszorg en houden zij de regie meer in eigen handen. Dit is zowel efficiënt als prettig voor de zorgvrager. De bedoeling is om niet meer de focus te leggen op het aanbod en de bestaande voorzieningen waar de zorgvrager gebruik van kan maken aan de hand van zijn/haar indicatie. Het gaat er om dat de zorgvrager handvaten krijgt aangeboden waar hij of zij zelf de beslissing over kan maken of hij of zij er gebruik van zou willen maken. Er wordt hier van de eigen kracht van de zorgvrager uitgegaan, de beslissing ligt hierbij bij de zorgvrager. Zonder de aangeboden handvaten is het voor de zorgvrager lastig om te benoemen welke technologie hij of zij nodig heeft om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen. 1.2 Doelstelling De belangrijkste doelstelling is om, aan zowel de zorgvrager als de zorgverlener van de Thuiszorg ZWF inzichtelijk te maken welke domoticavoorzieningen de zelfredzaamheid van de zorgvrager daadwerkelijk vergroten waardoor zij langer zelfstandig thuis kunnen wonen. De bedoeling is om door middel van dit onderzoek er achter te komen of de zorgvrager met de domoticavoorzieningen langer zelfstandig thuis kan blijven wonen. Het resultaat zal worden gepresenteerd in domoticapakketten, een lijst met domoticavoorzieningen gesorteerd op verschillende categorieën: Algemene Daagse Levensverrichtingen (), veiligheid en comfort. Elke categorie wordt benoemd als een pakket. De pakketten worden zodanig omschreven dat duidelijk is wat deze kunnen bijdragen in de zorgbehoefte. 1.3 Centrale onderzoeksvraag (hoofd en deelvragen) 1.3.1 Hoofdvraag Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid van de 65plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de Thuiszorg ZWF? 8
1.3.2 Deelvragen De deelvragen die worden beantwoord door middel van literatuuronderzoek zijn: Wat heeft de oudere van 65plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen? Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor kunnen zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen? Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel? Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen? De deelvragen die worden beantwoord door middel van praktijkonderzoek zijn: Welke domoticavoorzieningen bevorderen het pakket comfort van de zorgvrager van Thuiszorg ZWF? Welke domoticavoorzieningen bevorderen het pakket veiligheid van de zorgvrager van Thuiszorg ZWF? Welke domoticavoorzieningen kunnen ondersteuning bieden bij het pakket Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen () van de zorgvrager van de Thuiszorg ZWF? 1.4 begripsafbakening De begrippen die herhaaldelijk naar voren komen en van te voren worden toegelicht, zijn: Domoticavoorzieningen: Alle technische hulpmiddelen en diensten in en om het huis, waardoor wonen met een beperking, veiliger en comfortabeler wordt. Deskundigen: Met de deskundigen worden de zorgmedewerkers van de Thuiszorg ZWF bedoeld. Zorgverlener: De zorgmedewerkers van de Thuiszorg ZWF. Zorgvrager: Met de zorgvrager worden de cliënten van de Thuiszorg ZWF bedoeld. Zelfredzaamheid: mensen kunnen zelfstandig wonen zonder zorg van zorgorganisaties. Hoe groter de zelfredzaamheid, hoe minder zorg er nodig is van instanties en organisaties. 9
2. Literatuuronderzoek In dit hoofdstuk vindt u het literatuuronderzoek. In het literatuuronderzoek is aandacht besteed aan diverse onderwerpen die relevant zijn voor het onderzoek naar domoticavoorzieningen. Achtergrondinformatie, informatie over de wensen en behoeften van de gebruikers en tot slot de effecten en kosten van de domoticatechnologie. 2.1 Wat heeft oudere van 65plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen? Uit het literatuuronderzoek is gekomen dat ouderen graag zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, maar vanaf de leeftijd van 70 jaar daar steeds meer moeite bij ondervinden. Daarnaast denkt de helft van de 60jarigen er over na om te verhuizen naar een woning waarbij de belangrijkste kamers zonder trap te bereiken zijn. Door de fysieke, en soms ook geestelijke gesteldheid, die met de jaren minder wordt, krijgen ouderen moeite met het uitvoeren van en het huishouden. Zij hebben hier meer ondersteuning bij nodig, op dit moment wordt dit uitgevoerd door de Thuiszorg, maar een andere oplossing zou ook zorgdomotica zijn. De omgeving gaat ook steeds meer een belangrijke rol spelen bij het langer zelfstandig wonen en oud worden. De boodschappen en zorg moeten het liefst binnen een straal van 500 meter van huis te bereiken zijn. Door de mindere motoriek en spierafname, voelt de oudere zich minder veilig en weerbaar. Hierdoor zijn zij minder snel geneigd om in de avond de deur te openen als de bel gaat. 2.2 Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor kunnen zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen? Uit het literatuuronderzoek over de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen is naar voren gekomen dat er zowel voor als nadelen zijn bij het gebruik van domotica. Domotica vergroot de zelfredzaamheid van de zorgvrager, verhoogd de veiligheid van de zorgvrager en zorgt voor kostenbesparing. Daarentegen brengt domotica risico s met zich mee, er is kans op storingen in het systeem en de functionaliteit is nog niet optimaal omdat er een gebrek is aan standaardisatie van domotica. Ook kunnen zowel zorgvragers als zorgverleners weerstand ervaren bij de inzet van domotica. De methodologische kwaliteit van de reeds bewezen effecten zijn beïnvloed. Er zijn veel kortdurende onderzoeken en pilots gedaan met weinig respondenten. Hierdoor kan wél gezegd worden dat de domotica positieve effecten heeft voor de zelfredzaamheid van de zorgvrager. Echter kan er niet gezegd worden dat de domotica het effect heeft dat de zorgvrager langer thuis kan blijven wonen. 2.3 Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel? Door middel van literatuuronderzoek zijn reeds bestaande domoticavoorzieningen overzichtelijk op een rij gezet. Er zijn domoticavoorzieningen gevonden die dienen voor comfort, veiligheid en. Dit zijn domoticavoorzieningen die werken door middel van sensoren, bediening op afstand, monitoren, alarmeringen en zorg op afstand. De domoticavoorzieningen kunnen eventueel aangesloten worden op een tablet. 10
Naast het comfort en de veiligheid dragen de domoticavoorzieningen ook bij aan het voorkomen van vallen en stoten en kunnen zij een bijdrage leveren aan het behouden van sociale contacten. 2.4 Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen? De kosten van de gevonden domotica voor, begint ongeveer bij 12,50 (beugels in de badkamer) en loopt op in de duizenden euro s voor een verstelbare keuken. De kosten van het veiliger en comfortabeler maken van de woning, varieert ongeveer van 50, tot 500,, met enkele uitzonderingen zoals de epilepsiesensor en gasafsluitklep. Voor de precieze kosten per voorziening, kunt u kijken bij Literatuuronderzoek deelvraag vier. De kosten die zijn gevonden, zijn veranderlijk. Daarnaast zijn ook via andere leveranciers domoticavoorzieningen te vinden. 11
3. Methode In dit hoofdstuk wordt de onderzoeksmethode beschreven en uitgelegd. Hierbij wordt verantwoord waarom er is gekozen voor deze methode en wie de respondenten zijn bij het onderzoek. 3.1 Onderzoeksopzet Er is in dit onderzoek gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, in vorm van bureausearch. Er is informatie op basis van micro, meso en macro niveau gezocht over de onderzoeksonderwerpen. Daarnaast is er antwoord gezocht op vier deelvragen middels het literatuuronderzoek. Er is hiervoor gebruik gemaakt van primaire, secundaire en grijze literatuur dat via internet, bestaande artikelen, tijdschriften en literatuur is geraadpleegd. Naast het literatuuronderzoek is er in dit onderzoek ook gebruik gemaakt van de Delphi methode, een kwalitatieve onderzoeksmethode. Hierbij is gebruik gemaakt van vragenlijsten en daarnaast een groepsdiscussie. De vraagstelling van het onderzoek is, dat er is onderzocht welke domoticavoorzieningen er voor zorgen dat zorgvragers langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Hierbij is in dit onderzoek om de inzichten en mening van de desbetreffende deskundigen gevraagd. Het is een methode die veel wordt gebruikt bij verandering en vernieuwing van beleid. Er is gekozen voor deze methode omdat een methode waarbij de huidige situatie en de nieuwe situatie wordt vergeleken, erg veel tijd en geld kost. De Delphi methode biedt de mogelijkheid om verschillende inzichten en meningen vanuit deskundigen bij elkaar te brengen. Bij het kiezen van een vragenlijst of meerdere interviews, zullen er allemaal verschillende resultaten binnen komen doordat elke deskundige er op een andere manier over kan denken. Juist door alle deskundigen hierover tot een consensus te laten komen, zal het uiteindelijke resultaat meer opleveren voor de doelgroep. Er is overeengekomen welke domoticavoorzieningen de doelgroep zal ondersteunen bij het langer zelfstandig thuis wonen. Hierbij is de mening van de zorgverlener belicht. Via de Delphi methode is hier over gediscussieerd en zijn de deskundigen tot een gezamenlijke consensus gekomen. Consensus betekent hierbij een overeenstemming/oplossing. 3.2 Procedure dataverzameling Populatieselectie De doelgroep is de zorgvrager van de Thuiszorg ZWF, maar de personen die de informatie leveren voor het onderzoek zijn de professionals vanuit de thuiszorg ZWF. Zij waren onze respondenten. De respondenten zijn allemaal werkzaam als verzorgende IG ers en verpleegkundigen bij de thuiszorg ZWF. Het aantal respondenten dat heeft meegedaan waren elf zorgprofessionals van de thuiszorg ZWF. De respondenten waren allemaal vrouwelijk en de leeftijd verschilde van 24 jaar tot 55 jaar. De projectinnovator, Erik de Vries, is werkzaam als teamleider bij de thuiszorg ZWF en heeft hierbij twee zorgteams gevraagd mee te doen aan het onderzoek. Het ene team heeft voornamelijk zorgvragers vanuit de stad en het andere team werkt met zorgvragers van het platteland. 12
4. Conclusie In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de hoofdvraag van het onderzoek. In opdracht van Platform GEEF is het onderzoek Project Domotica, uitgevoerd. Om zodanig domoticapakketten samen te stellen voor de zorgvragers van de Thuiszorg ZWF, dat zij zo goed mogelijk ondersteund worden, om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen. Aan de hand van deze doelstelling luidde de centrale onderzoeksvraag als volgt: Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid van de 65plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de Thuiszorg ZWF? Met behulp van het literatuuronderzoek en de resultaten en bevindingen van de Delphi methode, die door de deskundigen van de Thuiszorg ZWF zijn aangereikt, zijn domoticapakketten samengesteld. Het implementeren van domoticapakketten biedt voor zowel de zorgvrager, de Thuiszorg ZWF en de maatschappij een uitkomst. Doordat zorgvragers minder snel in aanmerking komen voor intramurale zorginstellingen worden de zorgvragers geacht langer zelfstandig thuis blijven wonen. Door deze domoticapakketten moet het voor de zorgvragers overzichtelijk worden welke domoticavoorzieningen er op de markt zijn en welke bij hen passen. Deze domoticapakketten kunnen er voor zorgen dat de zorgvrager langer zelfstandig thuis kan blijven wonen. Ook voor de zorgverleners van de Thuiszorg ZWF is door deze domoticapakketten een duidelijk wat zij aan kunnen bieden aan de zorgvragers. Zij kunnen op deze manier beter inspelen op de zorgvraag van de zorgvrager. Daarnaast kunnen zij ook hun tijd efficiënter inplannen. Voor de overheid/gemeenten betekent de komst van domoticapakketten kostenbesparing, extramurale zorg kost minder geld dan intramurale zorg, daarbij komt wel dat de domoticavoorzieningen ook eventueel meegefinancierd moeten worden vanuit de overheid/gemeente. 13
5. Aanbevelingen In dit hoofdstuk worden een aantal aanbevelingen gedaan die relevant kunnen zijn voor een vervolg van dit onderzoek. De aanbevelingen worden stap voor stap omschreven. De resultaten van het onderzoek zijn uiteindelijk lijsten met domoticavoorzieningen geworden. Deze lijsten zijn gebaseerd op de fysieke, geestelijke en sociale gesteldheid van de zorgvrager. Door gezamenlijk met de zorgvrager en/of mantelzorgers te kijken in welke categorie hij of zij valt, kan vanuit die lijst domoticavoorzieningen worden aanbevolen welke domoticavoorziening de zorgvrager kan helpen om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Onze aanbeveling voor deze lijsten is, om hier een korte vragenlijst bij te ontwikkelen, zodat mensen deze door kunnen lopen samen met de zorgmedewerker van de Thuiszorg ZWF en met eventuele mantelzorger(s) om te kijken in welke categorie zij vallen. De zorgvrager kan dan vanuit de domoticavoorzieningen die in zijn of haar categorie staan, een keuze maken welke domoticavoorziening bij hem of haar past en welke zij willen aanschaffen. Goede implementatie van de domotica binnen de Thuiszorg ZWF oftewel het geleidelijk invoeren van de domotica in de praktijk. Hierbij is het belangrijk om alle partijen te betrekken, zoals de zorgverleners, projectleiding, financieringsbronnen, gemeenten, artsen, zorgverzekeraars, domoticaleveranciers en woningbouwcorporaties. Gezamenlijk moet men een projectplan maken, een businessmodel opstellen, de domoticavoorzieningen verkennen en uittesten. Een holistische implementatieaanpak wordt aangeraden. Zorg op maat als uitgangspunt houden. Het is juist van belang om vraaggerichte zorg aan te bieden, dit zal dan ook centraal moeten staan bij het aanbieden van domoticavoorzieningen. Omdat het ontwikkelen van domoticavoorzieningen veel geld en tijd kost worden standaardoplossingen ontwikkeld vanuit economische motieven. Men moet er voor waken dat er behoefte is aan domoticavoorzieningen die mensen ondersteunen om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen en vanuit dit motief domoticavoorzieningen worden ontwikkeld. Training voor zowel de zorgvragers als de zorgverleners over hoe men om kan gaan met de domoticavoorzieningen. Zodat de domoticavoorzieningen optimaal kunnen worden gebruikt en een ieder er profijt van heeft. De domoticavoorzieningen moeten geïntegreerd worden in het dagelijkse leven van de zorgvrager, zorgverleners en mantelzorger(s). Alleen dan worden de domoticavoorzieningen optimaal gebruikt in het dagelijkse leven van de zorgvrager. Men wil namelijk niet gestigmatiseerd worden door het gebruik van domoticavoorzieningen. 14
Financiering en beleidsregels over domotica. Doordat de domoticavoorzieningen het ondersteunen van de zorgvrager en het langer thuis blijven wonen als doel heeft kan men stellen dat er kosten worden bespaard door het uitstel van verpleeghuisopname. Maar deze kostenbesparing ligt bij de overheid en niet bij de zorgvrager. Er moet gekeken worden welke stappen gezet kunnen worden om het voor de zorgvrager financieel aantrekkelijker te maken om domoticavoorzieningen aan te schaffen. De zorgvrager wil graag langer thuis blijven wonen maar het moet financieel ook mogelijk zijn. Herhaaldelijk evalueren. Om de zoveel tijd een tevredenheidonderzoek uitvoeren bij zowel de zorgvragers als de zorgmedewerkers. Om te checken of de domoticavoorzieningen (nog steeds) aansluiten op de wensen en behoeften van de gebruikers. Dit omdat de ontwikkeling en kennis op het gebied van de domoticatechnologieën nog volop in ontwikkeling zijn en continu worden bijschaaft. De afstemming tussen de wensen en behoeften van de gebruikers en de domoticavoorzieningen heeft een positief effect op de acceptatie en het gebruik ervan. Goede verbinding van woonzorgtechnologie via zorgopleidingen. Omdat domoticavoorzieningen niet meer weg zijn te denken in de gezondheid en welzijnszorg, zal theorie en implementatie hierover een grotere plaats moeten innemen in de zorgopleidingen. Het is van belang dat er aandacht wordt geschonken aan de veranderende zorgprocessen en de technologische ontwikkelingen op het gebied van domotica. Het is handig om de drie tendensen in de betekenis van de zorg en zorgtechnologie mee te nemen in de educatie. Communicatieprotocollen voor domotica binnen de Thuiszorg ZWF opstellen. Bijvoorbeeld afspraken over het uitwisselen van de datagegevens, tussen de leveranciers en de zorgcentrales. Daarnaast alle veiligheidseisen, normen en waarden zowel nationaals als internationaal. Hierin kunnen ook juridische aspecten worden meegenomen. 15
Bijlagen Bijlage 1 Resultaten praktijkonderzoek Uit het praktijkonderzoek zijn verschillende domoticavoorzieningen naar voren gekomen gekoppeld verschillende situaties waarbij de domoticavoorziening ondersteuning zou kunnen bieden, om voor de zorgvrager het langer zelfstandig thuis wonen mogelijk te maken. Er zijn door de respondenten, tijdens de eerste groepsdiscussie van de Delphi methode, drie begrippen bedacht om te kunnen meten in welk stadium de zorgvrager zit. Deze begrippen zijn mobiliteit, geestelijk en sociaal netwerk, elk begrip is gecategoriseerd van één t/m vier. Hierin wordt aangegeven welke domoticavoorziening aanbevolen wordt bij elke categorie in de domoticapakketten comfort, veiligheid en. De uitleg die bij de begrippen en de verschillende categorieën staan, zijn op deze wijze door de respondenten gedefinieerd. Mobiliteit Mobiliteit 1: De oudere heeft geen hulpmiddelen nodig om zichzelf zowel binnen als buiten huis te verplaatsen. Mobiliteit 2: De oudere heeft hulpmiddelen nodig bij het verplaatsen binnen en buiten huis, hierbij kunt u denken aan een rollator of een wandelstok. Mobiliteit 3: De oudere heeft een rolstoel nodig om zichzelf te kunnen verplaatsen. Mobiliteit 4: De oudere kan zichzelf niet meer zelfstandig verplaatsen en is bedlegerig. Geestelijk Geestelijk 1: De oudere heeft nog totale eigen regie over zijn/haar leven. Geestelijk 2: De oudere heeft lichte ondersteuning nodig bij de regie over zijn/ haar leven. De oudere heeft subtiele terugkerende geheugenklachten. Geestelijk 3: De oudere heeft veel ondersteuning nodig bij de regie in zijn/haar leven. Denk hierbij aan een begin stadia van dementie. Het lange termijn geheugen werkt nog prima maar de oudere ervaart terugkerende geheugenklachten bij het korte termijn geheugen. Geestelijk 4: De oudere heeft weinig tot geen eigen regie meer over zijn/haar leven, doordat de psychische gesteldheid dit niet meer toelaat. Denk hierbij aan dementie. 16
Sociaal netwerk Sociaal netwerk 1: De oudere heeft sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten in de omgeving. Zij spelen een actieve rol in het leven van de oudere. Sociaal netwerk 2: De oudere heeft sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Zij kunnen geen actieve rol spelen in het leven van de oudere. Sociaal netwerk 3: De oudere heeft weinig sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Alleen de eventuele partner, mantelzorger(s) of zorgverleners spelen een actieve rol in zijn/haar leven. Sociaal netwerk 4: De oudere heeft geen sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Het enige sociaal contact is met professionele of vrijwillige zorgverleners. 17
Bijlage 2 Domoticapakketten Domoticapakketten Mobiliteit 1 Mobiliteit 2 Mobiliteit 3 Mobiliteit 4 Nachtoriëntatieverlichting Tijdschakelaar op verlichting Uitschakelvertraging Afstandsbediening Apparaten in en uitschakelen Draadloze bediening Nachtoriëntatieverlichting. Tijdschakeling op verlichting Tijdschakeling op gordijnen en zonwering Uitschakelvertraging Afstandsbediening Op afstand bekijken Op afstand controleren en bedienen Apparaten in en uitschakelen Veelzijdige draadloze bediening Tijdschakeling op verlichting Tijdschakeling op gordijnen en zonwering Uitschakelvertraging Afstandsbediening Op afstand bekijken Op afstand controleren en bedienen Apparaten in en uitschakelen Veelzijdige draadloze bediening Geestelijk 1 Geestelijk 2 Geestelijk 3 Geestelijk 4 Nachtoriëntatieverlichting Tijdschakeling op de verlichting Uitschakelvertraging Extra: Op afstand bediening controleren en bedienen Nachtoriëntatieverlichting. Tijdschakeling op verlichting Tijdschakeling op gordijnen en zonwering Uitschakelvertraging Extra: Apparaten in en uitschakelen Op afstand bekijken Op afstand controleren en bedienen Nachtoriëntatieverlichting. Tijdschakeling op verlichting Tijdschakeling op gordijnen en zonwering Uitschakelvertraging Sociaal netwerk 1 Sociaal netwerk 2 Sociaal netwerk 3 Sociaal netwerk 4 Op afstand bekijken 18
Domoticapakketten Mobiliteit 1 Mobiliteit 2 Mobiliteit 3 Mobiliteit 4 Persoonsalarm Verlichting zorgtaak Tweeweg communicatiesystemen Welzijnsknop Valdetector Cameratoezicht voor cliënt zelf Persoonsalarm Verlichting zorgtaak Tweeweg communicatiesystemen Welzijnsknop Deurschakelaar/ detectie/ verklikker Extra: Valdetector Cameratoezicht voor de cliënt zelf Meekijken bij de voordeur Persoonsalarm Verlichting zorgtaak Tweeweg communicatiesystemen Welzijnsknop Deurschakelaar/ detectie/ verklikker Extra: Bed/stoelsensor Geestelijk 1 Geestelijk 2 Geestelijk 3 Geestelijk 4 Extra: Welzijnsknop Verlichting zorgtaak Tweeweg communicatiesystemen Deurschakelaar/ detectie/ verklikker Gasdetector Valdetector Medicatiesensor Meekijken bij de voordeur Persoonsalarm Verlichting zorgtaak Tweeweg communicatiesystemen Deurschakelaar/ detectie/ verklikker Dwaaldetectorsensor GPStracker Gasdetector Valdetector Medicatiesensor Cameratoezicht Meekijken bij de voordeur Verlichting zorgtaak Deurschakelaar/ detectie/ verklikker Dwaaldetectorsensor GPStracker Bed/stoelsensor Gasdetector Valdetector Deur op afstand openen via bluetooth/pas Extra: Bed/stoelsensor Sociaal netwerk 1 Sociaal netwerk 2 Sociaal netwerk 3 Sociaal netwerk 4 Extra: Welzijnsknop Tweewegcommunicatie systemen Extra: Welzijnsknop Tweewegcommunicatie systemen Welzijnsknop Persoonsalarm Tweewegcommunicatie systemen Welzijnsknop Persoonsalarm Deurschakelaar/ detectie/ verklikker App contact op afstand 19
Domoticapakketten Mobiliteit 1 Mobiliteit 2 Mobiliteit 3 Mobiliteit 4 Traplift Verstelbaar bed Sta op stoel Beugels in badkamer en toilet Verstelbare keuken Traplift Verstelbaar bed Sta op stoel Beugels in badkamer en toilet Verstelbare badkamermeubels Verhoogd toilet Plafond til lift Douchebrancard/stoel Verstelbaar bed Geestelijk 1 Geestelijk 2 Geestelijk 3 Geestelijk 4 Sociaal netwerk 1 Sociaal netwerk 2 Sociaal netwerk 3 Sociaal netwerk 4 20