PUBLIEKSVERSIE. Quli als middel voor online ondersteuning: een evaluatieonderzoek. Auteur(s) Miranda van Berlo MSc.

Transcriptie

1 PUBLIEKSVERSIE Quli als middel voor online ondersteuning: een evaluatieonderzoek Auteur(s) Miranda van Berlo MSc. Datum Maart 2016

2 Inhoud Samenvatting Inleiding Doelstellingen Quli Onderzoeksvragen Methode Design en populatie Meetinstrumenten Analyse Resultaten Deelstudie 1: resultaten zorgprofessionals Kenmerken van de deelnemers Resultaten Deelstudie 2: resultaten cliënten Kenmerken van de deelnemers Resultaten Conclusies en aanbevelingen Aanbevelingen Bijlage 1. Vragenlijst voor zorgprofessionals Bijlage 2. Vragenlijst voor cliënten..34 NB. Dit is een publieksversie De inhoud van dit rapport is slechts gedeeltelijk weergegeven. 2

3 Samenvatting Pluryn is al enkele jaren bezig met een fundamenteel vernieuwingsproces van haar dienstverlening aan mensen met complexe meervoudige problematiek. Daarbij wordt ehealth wordt met name ingezet ter bevordering van zelfzorgmanagement van cliënten en voor de specialistische professionele behandeling, begeleiding en monitoring. Een project binnen het programma ehealth is Quli, een zelfmanagementportaal waarmee de cliënt regie over zijn of haar eigen zorg kan voeren. Quli bevat drie basisfuncties: een individueel gezondheidsdossier (een overzicht van doelstellingen en behandelingen), een sociaal netwerk (informatie-uitwisseling en interactie tussen professionals, de cliënt en zijn/haar netwerk) en een App Store (zelfredzaamheidsapps als hulpmiddel bij het dagelijkse leven, zoals beeldbellen, berichten en online coaches). Het doel van dit onderzoek is in kaart te brengen wat het effect is van de inzet van Quli op de kwaliteit van begeleiding en behandeling. In deze studie zijn de ervaringen met Quli bij cliënten (N=27) en zorgprofessionals (N=229) onderzocht. Dit onderzoek is uitgevoerd in de beginfase van grootschalige implementatie, de fase waarin het werken met Quli wordt aangeleerd. In dat licht dienen de resultaten in dit rapport te worden gelezen. Uit de resultaten blijkt dat het gebruik van Quli nog niet is ingebed in de dagelijkse begeleiding en behandeling van zorgprofessionals. Dat blijkt onder andere uit het feit dat Quli momenteel nog lang niet door alle zorgprofessionals en cliënten (actief en frequent) wordt gebruikt, er niet met alle cliënten afspraken gemaakt zijn over het waarom, hoe en wat van Quli, niet alle zorgprofessionals het gebruik van Quli geregeld evalueren met hun cliënten en bovendien vertaalt de minderheid van de zorgprofessionals doelen uit het Individueel Plan naar de mogelijkheden van Quli. Cliënten hebben voor zichzelf vaak wel een duidelijk beeld van wat ze willen bereiken met Quli (met name zelfstandiger leven, structuur, actiever met de doelen uit het Individueel Plan aan de slag), maar Quli draagt hier zoals het nu wordt ingezet nog niet voor elke cliënt aan bij. Tegelijkertijd blijkt wel de potentie van Quli. Zowel zorgprofessionals als cliënten zien Quli als een aanwinst voor meer regie en zelfstandigheid van cliënten, het beter uitvoeren van taken (door cliënten) en de toegankelijkheid en bereikbaarheid van begeleiding. Daarnaast is ongeveer een derde van de groep zorgprofessionals van mening dat Quli ervoor zorgt dat cliënten meer dagstructuur hebben, zij meer aandacht kunnen geven aan cliënten, cliënten beter persoonlijke doelen kunnen bereiken en dat cliënten meer tevreden zijn over de begeleiding. Ook cliënten ervaren met name op het gebied van zelfstandigheid, het uitvoeren van taken en dagstructuur Quli als een aanwinst. De meerderheid van de cliënten geeft aan gedeeltelijk minder afhankelijk te zijn van hun begeleider dankzij Quli. Een derde van de zorgprofessionals is dankzij Quli meer tevreden over de begeleiding. Cliënten geven aan dat Quli ervoor zorgt dat zij hulp krijgen op het moment dat zij het nodig hebben en zij voelen zich er zelfverzekerder door. Positieve effecten van Quli liggen minder op de gebieden samenwerking met anderen uit het netwerk van de cliënt en 3

4 werkdrukvermindering (volgens zorgprofessionals) en ook niet zozeer op de gebieden participatie en sociale contacten (volgens cliënten). Hoewel zorgprofessionals enthousiast vertrekken uit de scholing, vertaalt dit zich vervolgens nog onvoldoende door naar (actief) gebruik op locatie. Quli blijkt momenteel nog geen regulier onderdeel van de zorgverlening te zijn, ondanks grote inspanningen door onder andere het ehealth team en de Super Key Users. De resultaten van dit onderzoek geven duidelijk aan dat Quli potentieel kwaliteit van begeleiding kan verbeteren en ook zou kunnen leiden tot meer doelmatigheid van de zorg. De grootste groep zorgprofessionals en cliënten wil Quli in de toekomst blijven gebruiken en een substantiële groep zorgprofessionals is van mening dat Quli voor meer cliënten geschikt is dan het aantal waarbij zij het nu inzetten. Echter, om de potentie en de positieve effecten te verzilveren is een zeer gerichte-aanpak nodig. Aanbevelingen zijn: ondersteun zorgprofessionals bij het (kunnen) maken van de vertaalslag van doelen uit het Individueel Plan naar de mogelijkheden van Quli; zorg ervoor dat de apps in Quli passen bij de doelen van cliënten; zet per cliënt alleen apps in die waarde toevoegen; bevorder betrokkenheid van clusterleiders en behandelaren (daarvoor is draagvlak nodig); zorg ervoor dat de verschillende applicaties in Quli goed functioneren, dat deze gebruiksvriendelijk zijn, dat problemen snel worden opgelost, dat Quli op een mobiele telefoon goed functioneert en dat er een koppeling is met EIP. 4

5 4. Conclusies en aanbevelingen Uit het onderzoek blijkt dat zorgprofessionals Quli als een aanwinst ervaren voor met name meer regie en zelfstandigheid van cliënten, het beter uitvoeren van taken (door cliënten) en de toegankelijkheid en bereikbaarheid van begeleiding. Daarnaast is ongeveer een derde van de groep zorgprofessionals van mening dat Quli ervoor zorgt dat cliënten meer dagstructuur hebben, zij meer aandacht kunnen geven aan cliënten, cliënten beter persoonlijke doelen kunnen bereiken en dat cliënten meer tevreden zijn over de begeleiding. Tevens is een derde van de zorgprofessionals dankzij Quli meer tevreden over de begeleiding die zij aan cliënten kunnen bieden. Positieve effecten van Quli liggen volgens zorgprofessionals minder op de gebieden samenwerking met anderen uit het netwerk van de cliënt en werkdrukvermindering. Ook cliënten ervaren met name op het gebied van zelfstandigheid, het uitvoeren van taken en dagstructuur Quli als een aanwinst. De meerderheid van de cliënten geeft aan gedeeltelijk minder afhankelijk te zijn van hun begeleider dankzij Quli. Positieve effecten van Quli liggen volgens cliënten ook niet zozeer op de gebieden participatie en sociale contacten. Het zorgt er wel voor dat zij hulp krijgen op het moment dat zij het nodig hebben en zij voelen zich er zelfverzekerder door. Als daarbij gevraagd wordt naar de potentie van Quli blijkt dat de grootste groep zorgprofessionals en cliënten Quli in de toekomst willen blijven gebruiken en een substantiële groep zorgprofessionals van mening is dat Quli voor meer cliënten geschikt is dan het aantal waarbij zij het nu inzetten. Echter, dit potentieel wordt momenteel nog onvoldoende benut, vanwege enerzijds de beperkte implementatie en anderzijds onvoldoende inbedding in het dagelijkse werk van zorgprofessionals. Uit het onderzoek blijkt dat Quli momenteel nog lang niet door alle zorgprofessionals en cliënten (actief en frequent) wordt gebruikt. De groep intramurale zorgprofessionals is kleiner dan de groep extramuraal, maar intramurale zorgprofessionals zetten het in verhouding bij iets meer cliënten in en relatief frequenter. De meerderheid van de onderzochte groep gebruikt met name de apps Taken en Berichten. Enkele apps worden nauwelijks tot niet gebruikt. Ook beeldbellen wordt door een zeer beperkte groep gebruikt en de grootste groep die het wel inzet, vervangt zelden tot nooit een huisbezoek door begeleiding op behandeling in de thuissituatie. Opmerkingen als ik ben nog niet aan de inzet van beeldbellen toegekomen, de cliënt wil dit niet en ik vind beeldbellen niet prettig lijken een indicatie voor de aanname dat voor de meeste zorgprofessionals en misschien ook wel voor cliënten beeldbellen (ter vervanging van een huisbezoek) een brug te ver is. Tegelijkertijd is het feit dat de meerderheid van de cliënten en zorgprofessionals aangeeft dat de kwaliteit van begeleiding via beeldbellen hetzelfde is als begeleiding achter de voordeur een indicatie dat beeldbellen op termijn positief kan bijdragen aan doelmatigheid. Een voorwaarde hiervoor is dat de technische problemen met beeldbellen binnen Quli worden opgelost. Het beperkte gebruik laat zien dat Quli momenteel nog niet ingebed in het dagelijkse werk van de meeste zorgprofessionals. Maar een gebrek aan inbedding spreekt ook uit het gegeven dat niet met alle cliënten afspraken zijn gemaakt over het waarom, hoe en wat van Quli, niet alle zorgprofessionals het gebruik van Quli geregeld evalueren met hun cliënten en bovendien vertaalt 5

6 de minderheid van de zorgprofessionals doelen uit het Individueel Plan naar de mogelijkheden van Quli. De helft van de cliënten geeft ook aan dat Quli hen, zoals zij het nu gebruiken, niet helpt bij het bereiken van persoonlijke doelen, terwijl nagenoeg alle cliënten voor zichzelf duidelijk beeld hebben van wat ze willen bereiken met Quli (zelfstandiger leven, structuur, actiever met de doelen uit het Individueel Plan aan de slag etc). Op dit moment lijkt het gebruik van Quli dan ook nog geen aanzienlijke rol te spelen binnen de begeleiding en behandeling zoals die door de meeste zorgprofessionals wordt geboden. Het besef dat dit de toekomst is, is er wel bij zorgprofessionals. De meerderheid geeft namelijk aan dat zij verwachten dat Quli in de toekomst wel een regulier onderdeel van het werk zal gaan worden. 4.1 Aanbevelingen Grootschalige implementatie van ehealth, in dit geval Quli gaat niet vanzelf. Ondanks de grote inspanningen vanuit het ehealth team en de early adopters (de Key Users en de Super Key Users) binnen de organisatie, die deze innovatieve vormen van zorg- en dienstverlening in een vroeg stadium omarmen en ermee zijn gaan werken, blijft het aantal actieve gebruikers tot nu toe achter bij de doelstellingen zoals geformuleerd in het plan van aanpak en in de programmacontracten ehealth. Pluryn heeft sterk ingezet op de ontwikkeling van Quli, communicatie rondom Quli en het informeren over, scholen en instrueren van medewerkers in het gebruik van Quli. Er vanuit gaan dat zorgprofessionals uit zichzelf en op grote schaal aan de slag gaan met Quli is een onrealistische gedachte. Aanbevelingen zijn: Ondersteun zorgprofessionals bij het (kunnen) maken van de vertaalslag en De apps in Quli moeten passen bij de doelen van (een individuele) cliënt(en) Om te komen tot inbedding in de dagelijkse begeleiding en behandeling van cliënten, is het noodzakelijk dat zorgprofessionals een duidelijk beeld hebben van hoe zij doelen uit het Individueel Plan van cliënten kunnen vertalen naar de mogelijkheden van Quli en wat hiervan de waarde is. Niet alle zorgprofessionals kennen momenteel alle mogelijkheden van Quli, dus die kennis moet hen bijgebracht worden. Maar het is vooral belangrijk om begeleiders en behandelaren op de werkvloer te gaan ondersteunen bij dit veranderproces, zodat zij bij elke cliënt de vertaalslag kunnen maken. Wanneer zorgprofessionals voortdurend goede voorbeelden (hoe en waarvoor zet je het in, wat is daarvan de waarde) gaan uitwisselen onderling, zullen zij elkaar (gaan en blijven) inspireren. Hiervoor is tijd en aandacht nodig. Een voorwaarde is wel dat de apps aansluiten bij doelen uit het Individueel Plan van een client. Er is een groep zorgprofessionals die aangeeft dat de apps/mogelijkheden van Quli onvoldoende aansluiten bij doelen uit het Individueel Plan. Daarnaast blijkt dat meerdere apps niet tot nauwelijks worden gebruikt. Dit vraagt om nader onderzoek. Voldoen de apps in Quli onvoldoende in hun huidige vorm? Of is een gebrek aan competenties en vaardigheden de oorzaak? Wanneer dat laatste het geval is, zouden zij 6

7 bijvoorbeeld kunnen worden ondersteund door de SKU die deze vertaalslag moeiteloos kunnen maken. Bevorder urgentiebesef doordat medewerkers de voordelen gaan ervaren Zorgprofessionals zijn (vaak) zeer enthousiast vertrokken uit de scholing, maar vervolgens blijft het gebruik in de praktijk tot nu toe achter. Zo lang zorgprofessionals de urgentie onvoldoende voelen om er vandaag mee aan de slag te gaan, is het misschien niet verwonderlijk dat het (actieve) gebruik beperkt blijft, omdat zij vaak eerst met eigen ogen de voordelen overtuigend gezien willen hebben voordat zij hier zelf op grote schaal mee aan de slag gaan. Het feit dat een vijfde van de zorgprofessionals nog niet met het gebruik van Quli begonnen is zonder dat daarvoor een specifieke reden is, lijkt een indicatie voor een gebrek aan urgentiebesef. Op het moment dat zorgprofessionals goed de vertaalslag kunnen maken (aanbeveling 1) en het zo ook gaan inzetten, is de verwachting dat het het gebruik gaat toenemen. Draagvlak en betrokkenheid bij clusterleiders en behandelaren is belangrijk Betrokkenheid behandelaren en clusterleiders is essentieel. Om de resultaten zoals geformuleerd in de programmacontracten zal er door directie, maar ook zeker door de clusterleiders actief gestuurd moeten (gaan en blijven) worden op de inzet van Quli. Als er bij een cliënt een behandelaar betrokken is, kan hij/zij zorgprofessionals helpen met het maken van de vertaalslag de doelen van de cliënt naar de mogelijkheden van Quli. Een vraag die in dit onderzoek buiten beschouwing is gebleven, maar die wel beantwoord dient te worden heeft betrekking op het draagvlak bij zowel clusterleiders als behandelaren om zorgprofessionals te (gaan) stimuleren en ondersteunen bij het gebruik van Quli. Zorg ervoor dat de verschillende applicaties in Quli goed werken, dat deze gebruiksvriendelijk zijn, dat problemen snel worden opgelost, dat Quli op een mobiele telefoon goed functioneert en dat er een koppeling is met EIP Uit onderzoek naar technologie-acceptatie blijkt onder andere dat de gebruiksvriendelijkheid en het technisch functioneren belangrijke voorwaarden zijn voor acceptatie. In het onderzoek worden door zowel zorgprofessionals als cliënten meerdere verbeterpunten genoemd, waaronder het ontbreken van een mobiele app (cliënten gebruiken vaak een mobiele telefoon in plaats van een laptop of pc), het beeldbellen dat technisch onvoldoende goed functioneert, dat je meerdere keren moet inloggen, de internetverbinding en de ontbrekende koppeling met EIP. Een fractie van de zorgprofessionals beschikt niet over alle middelen om met Quli te kunnen werken. Bovendien is het belangrijk dat elke cliënt en zorgprofessional waar hij/zij terecht kan in geval van problemen met Quli en dat een probleem snel wordt opgelost. Quli op maat per cliënt Aangezien enkele apps nauwelijks tot niet worden gebruikt en om gebruiksvriendelijkheid te bevorderen, zouden alleen die apps moeten worden ingezet per cliënt die voor hem/haar van toegevoegde waarde zijn. 7

8 De belangrijkste beoogde effecten van de inzet van ehealth, waaronder Quli zijn het bevorderen van zelfmanagement (zelfstandigheid, autonomie), extramuralisering van cliënten en doelmatigheid van zorg. Dit onderzoek is uitgevoerd in de beginfase van grootschalige implementatie. Dat houdt in dat de input gering is en er nog geen sprake is van geroutineerd gebruik van Quli. In tegendeel: dit is de fase waarin het werken met Quli wordt aangeleerd. Het onderzoek laat de potentie van Quli zien, maar laat ook zien dat er verbeterslagen nodig zijn. Op termijn is dan de verwachting dat succesvolle implementatie kan worden gerealiseerd en ook de doelmatigheid kan worden aangetoond, waarbij de kosten van de inzet van technologie gaan opwegen tegen de baten. 8

9 9