Het leefklimaat van jongeren in Transferium Jeugdzorg

Het leefklimaat van jongeren in Transferium Jeugdzorg Hertoets Stap 2 van het stapsgewijs toezicht op basis van het Kwaliteitskader Gesloten Jeugdzorg Instellingsrapport Inspectie Jeugdzorg Inspectie van het Onderwijs Utrecht, juni 2012

2

Samenvatting De Inspectie Jeugdzorg doet stapsgewijs onderzoek naar de kwaliteit van de gesloten jeugdzorg. De Inspectie Jeugdzorg heeft in 2009 en 2010 stap 1 uitgevoerd, het toezicht op de rechtspositie van jongeren in de gesloten jeugdzorg. In 2010 en 2011 kwam stap 2 aan bod, het toezicht op opvoeding, dagprogrammering en personeel. De inspectie heeft het toezicht stap 2 toegespitst op het leefklimaat binnen de instelling, omdat een goed leefklimaat van de jongeren een randvoorwaarde voor hun behandeling is en omdat in de gesloten jeugdzorg jongeren tegen hun wil kunnen worden opgenomen. De Inspectie Jeugdzorg heeft het toezicht stap 2 uitgevoerd samen met de Inspectie van het Onderwijs, omdat de samenwerking van instelling en school een belangrijke factor is als het gaat om een veilig en verantwoord leefklimaat. Bij de hertoets is alleen de samenwerking met de school De Spinaker onderzocht. Eerste toets stap 2 In april 2011 heeft de inspectie onderzocht in hoeverre Transferium in staat was om een veilig en verantwoord leefklimaat voor de jongeren te bieden. Het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg luidde dat Transferium hiertoe onvoldoende in staat was. Daarnaast luidde het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg dat de kwaliteit van de samenwerking van school en instelling onvoldoende was. Hertoets stap 2 In april 2012 heeft de Inspectie Jeugdzorg een hertoets uitgevoerd bij Transferium en daarbij de onderwerpen getoetst die bij de eerste toets niet voldoende waren. In dit rapport geeft de Inspectie Jeugdzorg antwoord op de vraag in hoeverre de instelling nu in staat is om een veilig en verantwoord leefklimaat voor de jongeren te bieden. Tevens geeft de Inspectie Jeugdzorg antwoord op de vraag of de kwaliteit van de samenwerking van De Spinaker en Transferium voldoende is. Het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg luidt dat de kwaliteit van het leefklimaat in Transferium voor jongeren nu goed is. De instelling komt goed uit het onderzoek wat betreft de volgende punten: De instelling zorgt goed voor een passende dagbesteding en dagstructuur voor de jongeren. Alle indicatoren op het gebied van het dagprogramma zijn operationeel. De instelling biedt de jongeren een aandachtvolle omgeving en scoort alle indicatoren op het gebied van een passende en aandachtvolle omgeving operationeel. Het personeel is toegerust voor het werk met de jongeren. Ook alle indicatoren op het gebied van voldoende toegerust personeel scoort de instelling operationeel. 3

Het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg luidt dat Transferium en De Spinaker voldoende samenwerken, wat een belangrijke voorwaarde is voor een veilig en verantwoord leefklimaat voor jongeren. 4

Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Hoofdstuk 1 Inleiding... 7 Hoofdstuk 2 Het leefklimaat in Transferium... 9 2.1 Ontwikkelingen bij Transferium... 9 2.2 Hertoets... 10 2.2.1 Dagprogramma... 10 2.2.2 Passende en aandachtvolle omgeving... 12 2.2.3 Aandacht voor samenstelling leefgroep... 14 2.2.4 Voldoende toegerust personeel leefgroep... 14 Hoofdstuk 3 De samenwerking tussen Transferium en De Spinaker... 17 3.1 Ontwikkelingen bij Transferium... 17 3.2 Hertoets... 17 3.2.1 Samenwerking instelling en school... 18 Hoofdstuk 4 Eindoordelen... 21 4.1 Eindoordeel Inspectie Jeugdzorg over het leefklimaat in de instelling... 21 4.2 Eindoordeel Inspectie Jeugdzorg over de samenwerking tussen school en instelling... 21 Bijlage 1 Uitvoering van de hertoets bij Transferium en De Spinaker... 23 5

6

Hoofdstuk 1 Inleiding De Inspectie Jeugdzorg doet stapsgewijs onderzoek naar de kwaliteit van de gesloten jeugdzorg. In 2009 en 2010 heeft de inspectie stap 1 uitgevoerd, het toezicht op de rechtspositie van jongeren in de gesloten jeugdzorg. In 2010 en 2011 kwam stap 2 aan bod, het toezicht op opvoeding, dagprogrammering en personeel. De inspectie heeft het toezicht stap 2 toegespitst op het leefklimaat binnen de instelling, omdat een goed leefklimaat van de jongeren een randvoorwaarde voor hun behandeling is en omdat in de gesloten jeugdzorg jongeren tegen hun wil kunnen worden opgenomen. Eerste toets stap 2 In april 2011 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzocht in hoeverre Transferium verantwoord omgaat met het leefklimaat voor jongeren. Het eindoordeel luidde dat Transferium hiermee onvoldoende verantwoord omging. Belangrijke knelpunten daarbij waren onder andere: Transferium heeft veel nieuwe groepsleiders, die nog onervaren zijn en niet de kennis en vaardigheden hebben om het maatwerk te leveren dat jongeren in de jeugdzorg plus nodig hebben. Jongeren ervaren een gebrek aan respect en aandacht. Transferium werkt met een nieuw, nog niet helemaal uitgekristalliseerd dagprogramma. Dat het programma voor wat betreft de stamgroepen nog niet goed is uitgewerkt en de groepsleiders het nog niet in de vingers hebben, maakt het voor de jongeren onvoorspelbaar en onrustig. Doordat het programma zo vol is hebben de jongeren weinig mogelijkheid hun tijd zelf in te vullen. Wanneer jongeren vrije tijd zelf in mogen vullen is er vooral voor de jongeren die dit binnen Transferium moeten invullen, weinig variatie om uit te kiezen. Transferium kwam goed uit het onderzoek wat betreft het maatwerk dat Transferium biedt aan jongeren die een individueel programma nodig hebben; er is voor hen extra begeleiding en zij hebben ook ruimere kamers. De inspectie heeft al voordat het conceptrapport in 2011 gereed was contact met de instelling opgenomen over verbeteracties die onmiddellijk noodzakelijk waren. Transferium heeft gereageerd met een aantal maatregelen om de zorg direct te verbeteren. De inspectie heeft vervolgens de onderstaande aanbevelingen gedaan: De inspectie beveelt aan dat de instelling zorgt dat binnen een half jaar alle indicatoren operationeel zijn. De inspectie wil binnen 6 weken een plan van aanpak ontvangen waarin de instelling beschrijft hoe zij het leefklimaat van de jongeren gaat verbeteren. De inspectie zal het plan beoordelen. 7

Het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie van het Onderwijs luidde dat Transferium en De Spinaker onvoldoende samenwerkten, waardoor een belangrijke voorwaarde voor een veilig en verantwoord leefklimaat voor de jongeren ontbrak. Belangrijke zaken die in de samenwerking verbeterd moesten worden waren: De mentoren van de school en instelling werken nog onvoldoende samen als het gaat om het uitwisselen van informatie over de ontwikkeling van de jongere en wat deze nodig heeft. Jongeren worden daardoor niet op een vergelijkbare manier benaderd en behandeld. Het leefklimaat is voor jongeren minder veilig en voorspelbaar omdat school en instelling bij incidenten niet samen evalueren en overleggen over een gezamenlijk gedragen aanpak. De inspectie heeft aanbevolen dat instelling en school zorgen dat binnen een half jaar alle indicatoren operationeel zijn. De inspectie wilde binnen 6 weken een plan van aanpak ontvangen waarin de instelling beschrijft hoe zij de samenwerking met De Spinaker gaat verbeteren. De inspectie gaat ervan uit dat de instelling de school bij het plan zal betrekken. De inspectie zal het plan beoordelen. Hertoets stap 2 In april 2012 heeft de inspectie een hertoets uitgevoerd bij Transferium. De Inspectie Jeugdzorg geeft in dit rapport antwoord op de vraag in hoeverre Transferium nu in staat is een veilig en verantwoord leefklimaat voor de jongeren te bieden en in hoeverre de kwaliteit van de samenwerking tussen Transferium en De Spinaker toereikend is. De hertoets was op maat, gericht op de onderwerpen waar de instelling aandacht aan moest besteden. De aanbevelingen zijn getoetst. In bijlage 1 staat hoe de hertoets is vormgegeven. Leeswijzer In hoofdstuk 2 staan de bevindingen van de Inspectie Jeugdzorg bij de hertoets in de instelling. In hoofdstuk 3 staat de samenwerking tussen de instelling en de school. In hoofdstuk 4 staan de eindoordelen van de Inspectie Jeugdzorg. In bijlage 1 staat hoe de hertoets op maat bij de instelling is vormgegeven. 8

Hoofdstuk 2 Het leefklimaat in Transferium 2.1 Ontwikkelingen bij Transferium Zoals in hoofdstuk 1 is beschreven, heeft de Inspectie Jeugdzorg Transferium na het toezicht op het leefklimaat gevraagd om een plan van aanpak. Al voor het verschijnen van de conceptrapportage heeft de inspectie een eerste verbeterplan van Transferium ontvangen, naast een inhoudelijke reactie van de voorzitter van de Raad van Bestuur van Parlan waarin staat hoe Transferium binnen zes maanden, waar dat aan de orde is samen met de school, de betreffende onderdelen op het gebied van leefklimaat en de samenwerking tussen instelling en school zou gaan verbeteren. Belangrijke onderdelen uit het plan van aanpak en de inhoudelijke reactie zijn: Een nieuwe dagindeling met meer rust voor de jongeren en minder verplichte activiteiten. Extra aandacht voor het project leefklimaat. Het opzetten van jongerenparticipatie. Het opheffen van de stamgroepen. Het meer vraaggericht organiseren van de avondactiviteiten. Het stabiliseren van de teams. Praktijkgerichte trainingen voor het personeel. Verbetering van het inwerkprogramma. Coaching door senior groepsleiders en intervisie. De inspectie is nagegaan of het plan aansluit op de tekortkomingen die de inspectie heeft geconstateerd en of het plan voldoende urgentie toont om de noodzakelijke verbeteringen aan te brengen. De inspectie heeft geoordeeld dat dit het geval was. In september 2011 vond over het plan van aanpak een voortgangsgesprek plaats tussen de inspectie, de voorzitter van de Raad van Bestuur van Parlan en het management van Transferium. In dit voortgangsgesprek bleek onder andere dat er meer rust was ontstaan bij zowel de jongeren als de groepsleiding, dat er een afname was van het personeelsverloop en dat het beveiligingssysteem was vervangen voor een beter functionerend systeem. 9

2.2 Hertoets De paragrafen van dit hoofdstuk zijn gewijd aan de bevindingen van de hertoets. Deze zijn weergegeven in tabellen. In de tabellen staan de scores die de instelling in het eerste inspectieonderzoek en in de hertoets heeft behaald. Scores die bij de eerste toets voldoende waren en niet opnieuw zijn getoetst, zijn licht grijs ( ). Scores die na de hertoets gewijzigd zijn, zijn als volgt aangegeven: - de gewijzigde score van de hertoets staat geel gearceerd ( ); - de score van de eerste toets is doorgehaald ( ). Waar sprake is van wijziging in score, is dit onder de tabel onderbouwd en toegelicht. Elke paragraaf begint met een tabel met daarin het criterium en de scores van de inspectie per indicator op een tweepuntsschaal: operationeel en niet operationeel. 1 De inspectie verwacht voor elke indicator een score operationeel. 2.2.1 Dagprogramma Scores per indicator Criterium De instelling zorgt voor een passende dagbesteding en structuur voor de jongeren Indicatoren Dagprogramma sluit aan bij behoeften jongeren Dagprogramma met voldoende en gevarieerd aanbod Dagprogramma met invloed jongeren Operationeel Niet operationeel Toelichting Dagprogramma sluit voldoende aan bij behoeften jongeren Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 hadden de jongeren binnen Transferium maar beperkt de mogelijkheid hun vrije tijd individueel in te vullen. De vrije tijd was versnipperd over de dag. Het dagprogramma was gevuld met veel verplichte groepsactiviteiten, waardoor het niet aansloot bij de individuele behoefte van jongeren. Bij de hertoets op het leefklimaat in 2012 werd duidelijk dat de bovenstaande punten zijn verbeterd. Transferium heeft een nieuw dagprogramma gemaakt met meer rust en vrije tijd voor de jongeren. De jongeren vinden dat er nu genoeg vrije tijd is. De stamgroepen zijn opgeheven. Hierdoor is s middags na school meer vrije tijd, waarin de jongeren zelf kunnen bepalen wat ze willen doen. Ook na het avondeten kunnen de jongeren iets voor zichzelf doen. Soms is er een avondactiviteit (zoals schoonmaken of een vergadering), waarna de jongeren nog zelf hun tijd kunnen besteden. 1 De scores zijn dus anders dan in het toezicht stap 1, waarin sprake was van een vierpuntsschaal: afwezig, aanwezig, operationeel en geborgd. De reden hiervoor is dat het toezicht naar het leefklimaat zich bij uitstek richt op de praktijk. Beleid op het gebied van leefklimaat is nauwelijks aan de orde in het onderzoek. 10

Tot tevredenheid van de jongeren die naar school gaan is het aantal kamermomenten op een doordeweekse dag teruggebracht naar één en in het weekend naar twee. Jongeren die niet naar school willen of van school gestuurd zijn, verblijven zonder stroom op hun kamer, zodat zij geen televisie kunnen kijken. Jongeren die niet naar school kunnen krijgen een aangepast programma, bijvoorbeeld een stage. Jongeren met zo n aangepast programma verblijven op de groep als zij niet op school of hun werk zijn en kunnen meerdere kamermomenten hebben (namelijk als de groepsleiding iets anders moet doen, zoals overdracht of sova-training). Voor hen geldt niet dat de stroom van hun kamer af gaat. In 2011 brachten veel jongeren hun kamermomenten door op de Meent, een binnenterrein van Transferium. Dit leidde tot onrustige situaties. In 2012 mogen jongeren zonder verlofstatus slechts bij uitzondering hun kamermoment buiten op het terrein van Transferium doorbrengen. De meeste jongeren met een verlofstatus brengen in de praktijk hun kamermoment buiten Transferium door. Een andere verandering is dat de jongeren niet langer tussen de middag warm eten in het restaurant, maar s avonds. De lunch is nu op de groep. Jongeren en medewerkers van Transferium zijn tevreden over deze aanpassing. Aanbod dagprogramma voldoende en gevarieerd genoeg Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat het dagprogramma voor wat betreft vrije tijd een beperkt aanbod had, dat onvoldoende aansloot bij wat de jongeren nodig hebben. Daarnaast was er voor de jongeren zonder verlofstatus maar beperkte keuzevrijheid om hun vrije tijd in te vullen. Bij de hertoets is gebleken dat Transferium de jongeren meer mogelijkheden geeft om hun vrije tijd in te vullen. Jongeren zonder verlofstatus kunnen s middags en s avonds bijvoorbeeld op de Wii, een spelletje doen, gaan sporten of krijgen bezoek. Sinds kort mogen de jongeren ook op internet. Zij kunnen twee keer per week een computer met internet reserveren en mogen hier daarnaast mee werken als dat nodig is voor school, of in de tijd die niet gereserveerd is. Sommige jongeren hebben een individuele activiteit in het kader van hun behandelplan, zoals een individueel sportmoment. In het weekeinde kunnen de jongeren zonder verlof fitnessen, zaalsporten doen of crea (een creatieve activiteit), iets met muziek of een film kijken. Verder helpen de jongeren in het weekend vaak met koken op de groep. De activiteiten s avonds en in het weekend zijn niet verplicht. s Avonds kunnen de jongeren er ook voor kiezen de avond op hun kamer door te brengen of voor een huiswerkuurtje. In het weekend kunnen de jongeren bijvoorbeeld ook chillen, kaarten of televisie kijken als zij niet aan de activiteit willen deelnemen. Soms kunnen de jongeren ook meedoen met een activiteit op een andere groep. De groepsleiders proberen de jongeren zoveel mogelijk te activeren om aan een activiteit mee te doen en in de praktijk doen de jongeren ook meestal mee. Een kanttekening is dat de activiteiten waaruit jongeren zonder verlof kunnen kiezen vooral sportactiviteiten zijn, zoals voetbal. Op doordeweekse dagen en in de weekends wordt er vooral 11

gesport. Soms is er op vrijdag een meidenavond. In de vakantie is er wel een meer gevarieerd aanbod, dan zijn er bijvoorbeeld ook zumba-lessen. Als een jongere een verlofstatus heeft, zijn er meer mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding. De jongeren kunnen dan bijvoorbeeld naar de bioscoop, de bibliotheek, naar een voetbal- of een andere sportclub of dansen, naar de manege. De jongeren die in het weekeinde met begeleid verlof mogen, gaan bijvoorbeeld naar het strand, fietsen of naar een recreatiepark. Jongeren hebben voldoende invloed op het dagprogramma Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat de jongeren vonden dat er niet naar hen geluisterd werd als zij aangaven iets anders te willen. Bij de hertoets geven de jongeren aan dat de groepsleiding probeert te bieden wat mogelijk is. Jongeren kunnen zelf inbrengen wat ze willen gaan doen, al blijkt het voor hen niet altijd makkelijk om iets anders te bedenken dan chillen. Jongeren hebben invloed op het dagprogramma via de werkgroep jongerenparticipatie. Zij kunnen hierin met ideeën komen over de vrijetijdsbesteding. Van elke afdeling (twee meenten) neemt één jongere aan de jongerenparticipatie deel. Voorbeelden van dingen die uit de werkgroep jongerenparticipatie komen zijn een roofvogelshow, een trommelworkshop, trainen bij de voetbalvereniging en deelname aan de Brijderloop. 2.2.2 Passende en aandachtvolle omgeving Criterium De instelling zorgt voor een aandachtvolle omgeving voor de jongeren Indicatoren Goede kwaliteit fysieke leefomgeving Fysieke leefomgeving met invloed jongeren Respectvolle omgang Aandachtvolle houding medewerkers ten opzichte van jongeren Operationeel Niet operationeel Toelichting Jongeren hebben invloed op hun fysieke leefomgeving Omdat de jongeren vrijwel geen invloed konden uitoefenen op de inrichting van hun gezamenlijke leefruimte, beoordeelde de inspectie deze indicator in 2011 als niet operationeel. Tijdens de hertoets blijkt dat de jongeren enige invloed hebben op hoe de gezamenlijke leefruimte eruit ziet. De jongeren mogen persoonlijke dingen aan de muur hangen, bijvoorbeeld dingen die bij crea (een creatieve activiteit) zijn gemaakt. Zij kunnen meedenken in hoe ze het willen hebben op de groep. Er zijn groepen waarop de leefruimte persoonlijk wordt gemaakt, bijvoorbeeld door de naam van een jongere met een plaatje op zijn kluisje te plaatsen, of door jongeren zelf kussens en 12

andere spullen te laten uitzoeken. De jongeren zijn deels wel tevreden over hoe de groep eruit ziet, ze vinden het netjes en een beetje saai, of het maakt ze niet zoveel uit. Omgang is voldoende respectvol De indicator respectvolle omgang met jongeren bestaat uit meerdere onderdelen: respect, vertrouwen en goed voorbeeldgedrag van de groepsleiders. De inspectie beoordeelde deze indicator in 2011 als niet operationeel, omdat de jongeren zich alleen gerespecteerd voelden door hun eigen mentor en niet door de andere groepsleiders en aangaven dat de groepsleiders slordig met hen omgingen. Tijdens de hertoets geven de jongeren aan dat de groepsleiding, inclusief hun eigen mentor, doorgaans respectvol met de jongeren omgaat. Dat is ook een onderwerp waarop binnen Transferium gelet wordt. Groepsleiders dienen een voorbeeld te zijn, in kleding en gedrag. Alle jongeren hebben wel groepsleiders waarmee ze het goed kunnen vinden. Niet alle jongeren zijn tevreden met hun mentor, maar geven aan dat er wel iets aan gedaan wordt als het contact niet goed loopt. De jongeren zeggen dat ze hun verhaal ook kwijt kunnen bij andere groepsleiders dan alleen hun mentor. De bedoeling is dat ze uiteindelijk wel weer bij hun mentor uitkomen. Medewerkers hebben voldoende aandachtvolle houding ten opzichte van jongeren Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat eind 2010 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat de jongeren ervoeren dat de medewerkers, met uitzondering van hun mentor, geen aandacht voor hen hadden. De jongeren vinden tijdens de hertoets dat de groepsleiders (en dan niet alleen de eigen mentor) meestal wel voldoende tijd voor ze hebben en regelmatig vragen aan de jongeren hoe het met ze gaat. Een jongere kan het aangeven als hij niet op een gesprekje zit te wachten, groepsleiders respecteren dat ook. Groepsleiders bieden regelmatig aan om bijvoorbeeld een spelletje te doen met de jongeren en doen dat ook. Soms koken de groepsleiders en jongeren samen, of doen ze boodschappen. De groepsleiders zoeken actief naar kleine contactmomenten, om gesprekken met jongeren te voeren. Een kwetsbaar punt is dat het nauwelijks lukt om af en toe een derde dienst in te plannen op de groepen (met uitzondering van Meent 10) vanwege de krappe bezetting. Een extra dienst kan ruimte scheppen om waar gewenst extra aandacht aan een jongere te geven. 13

2.2.3 Aandacht voor samenstelling leefgroep Criterium De instelling heeft aandacht voor de samenstelling van de leefgroep Indicatoren Bewustzijn problematiek jongeren Flexibele inzet personeel Operationeel Niet operationeel Toelichting Beide indicatoren waren in 2011 operationeel en zijn daarom bij de hertoets niet opnieuw onderzocht. 2.2.4 Voldoende toegerust personeel leefgroep Criterium De instelling draagt zorg voor voldoende toegerust personeel Indicatoren Verklaring omtrent gedrag medewerkers Kennis en vaardigheden medewerkers Toerusting personeel: sturing en coaching Operationeel Niet operationeel Toelichting Kennis en pedagogische vaardigheden in de praktijk zijn voldoende Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie de kennis en pedagogische vaardigheden als onvoldoende, omdat een deel van het personeel weinig ervaring en te weinig pedagogische vaardigheden had en een ander deel in een JJI heeft gewerkt en voor wat betreft de aanpak vooral gericht was op beheersing van de groep. Bij de hertoets werd duidelijk dat de bovenstaande punten verbeterd zijn. Groepsleiders treden minder beheersmatig op. Transferium is gestart met een uitgebreid opleidingsprogramma met een aangepaste basisopleiding voor nieuwe medewerkers en verdiepingstrainingen voor zittende medewerkers. Bij de verdiepingstrainingen is bijvoorbeeld geïnvesteerd in het programma leefklimaat en in deëscalerend werken. Er zijn maandelijkse teammiddagen, waarbij onderwerpen als motiverende gesprekstraining, competentiegericht werken en systeemtherapie aan de orde komen. Verder volgen de groepsleiders die een mbo-opleiding hebben een opleiding op hbo-niveau. De jongeren vinden dat de groepsleiders de jongeren motiveren en complimenten geven als een jongere iets goed doet. De jongeren zien nog wel verschillen in hoe de groepsleiders met de jongeren omgaan. Ze vinden dat sommige groepsleiders erg serieus zijn en veel commentaar geven op de jongeren, met andere groepsleiders kun je vooral veel lachen. Sommige jongeren 14

vinden dat de groepsleiders wel strenger mogen zijn. Als er een laatste waarschuwing wordt gegeven, moet dat ook echt de laatste waarschuwing zijn, vinden ze. De groepsleiders gaan wanneer dat nodig is met elkaar in gesprek over eenduidig handelen. Ook is er gelegenheid voor groepsleiders om een maand op een andere groep mee te lopen en zo te leren van elkaar. Toerusting personeel: sturing en coaching zijn voldoende Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat de grotendeels nieuwe teams met onervaren personeel meer sturing nodig hadden. Het personeel is tijdens de hertoets beter op elkaar ingespeeld, leert van elkaar en pakt hun verantwoordelijkheid meer op. Er is een cultuur ontstaan van elkaar aanspreken. Het takenpakket van de groepsleiders is ingevuld en de verhouding tussen de senior groepsleiders en de groepsleiders ontwikkelt zich steeds verder. De groepsleiders zijn stabieler, hebben meer zelfvertrouwen en meer zekerheid over wat er van hen wordt verwacht. De gedragsdeskundige is goed bereikbaar voor vragen van de groepsleiding. De senioren zijn bezig de coaching van nieuwe medewerkers meer vorm te geven. Elk team heeft een eigen teamontwikkelingsplan (TOP). Hierin zijn de ontwikkelpunten van een team opgenomen, bijvoorbeeld het geven van feedback aan elkaar, of hygiëne, of systeemgericht werken, of het ontwikkelen van vertrouwen in elkaars handelen. Aan een thema wordt dan acht weken gewerkt. 15

16

Hoofdstuk 3 De samenwerking tussen Transferium en De Spinaker 3.1 Ontwikkelingen bij Transferium Zoals in hoofdstuk 1 is beschreven, heeft de Inspectie Jeugdzorg Transferium en De Spinaker na haar toezicht in 2011 om een plan van aanpak gevraagd voor de samenwerking tussen beide instellingen. De inspectie heeft in juli 2011 een plan van aanpak ontvangen. Belangrijke onderdelen uit het plan zijn: - Een betere afstemming in de dagelijkse routine waardoor er meer ruimte is voor overleg. - Een aanpassing in de structuur van de begeleidingsgesprekken van de jongeren en het handelingsgericht werken waardoor contact tussen school en wonen gegarandeerd wordt. - Afstemming van incidentafhandeling bij zowel school als wonen. - Plan van aanpak terugdringen schoolverzuim. De inspecties zijn nagegaan of het plan aansluit op de tekortkomingen die de inspecties hebben geconstateerd en of het plan voldoende urgentie toont om de noodzakelijke verbeteringen aan te brengen. De inspecties hebben geoordeeld dat dit het geval was. 3.2 Hertoets Dit hoofdstuk is gewijd aan de bevindingen van de hertoets met betrekking tot de samenwerking tussen instelling en school. De bevindingen zijn weergegeven in een tabel. In de tabel staan de scores die de instelling en school in het eerste inspectieonderzoek en in de hertoets hebben behaald. Scores die bij de eerste toets voldoende waren en niet opnieuw zijn getoetst, zijn licht grijs ( ). Scores die na de hertoets gewijzigd zijn, zijn als volgt aangegeven: - de gewijzigde score van de hertoets staat geel gearceerd (); - de score van de eerste toets is doorgehaald ( ). Waar sprake is van wijziging in score, is dit onder de tabel onderbouwd en toegelicht. Het hoofdstuk begint met een tabel met daarin het criterium en de scores van de inspectie per indicator op een tweepuntsschaal: operationeel en niet operationeel. De inspecties verwachten voor elke indicator een score operationeel. 17

3.2.1 Samenwerking instelling en school Criterium De instelling en de school zorgen voor een aandachtvolle omgeving voor de jongeren Indicatoren Onderwijs is een essentieel onderdeel van de behandeling School en instelling werken voldoende samen bij de dagelijkse begeleiding van de jongeren School en instelling werken voldoende samen bij het behandelplan School en instelling werken voldoende samen bij incidenten Operationeel Niet operationeel Toelichting School en instelling werken voldoende samen bij de dagelijkse begeleiding van de jongeren Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat het contact tussen school en instelling op inhoudelijk niveau nog te beperkt was. Bij de hertoets in 2012 blijkt dat school en instelling elkaar sterk genaderd zijn. De overdracht bij het naar school gaan en als een jongere van school wordt gestuurd verloopt een stuk beter. Ook is er meer contact tussen de groepsleiders en docenten. Communicatie vindt plaats via de dagtwitter en het dagjournaal, waarin de belangrijkste informatie over de jongeren per groep respectievelijk per klas wordt opgenomen. Daarnaast is er een ochtend- en middagoverdracht, waarin het belangrijkste nieuws wordt gedeeld. Zowel de docenten als de groepsleiders vinden dat het onderling begrip is toegenomen. Het overleg tussen de groepsleiding en de docenten over de jongeren kan volgens alle geïnterviewde medewerkers nog wel beter. Bijvoorbeeld over de vraag of een jongere met verlof mag op dezelfde dag dat hij van school is gestuurd, zonder dat er een afsluitgesprek met de docent heeft plaatsgevonden. Of over de vraag of activiteiten die in het kader van de behandeling van een jongere plaatsvinden voorrang hebben op school. Verder is het vanwege de agenda s van de groepsleiders en de docenten in de praktijk lastig om elkaar fysiek te treffen voor overleg over een jongere. De onderlinge communicatie verloopt veelal via de telefoon of de mail. Een deel van de jongeren vindt dat de docenten goed weten wat er op de groep is gebeurd. De andere jongeren merken weinig van de communicatie tussen groepsleiding en docenten. Zij moeten vaak iets opnieuw vertellen. School en instelling werken voldoende samen bij incidenten Tijdens het eerste toezicht op het leefklimaat in 2011 beoordeelde de inspectie deze indicator als niet operationeel, omdat de communicatie omtrent incidenten gebrekkig was en de mentoren van de school en de instelling elkaar onvoldoende wisten te vinden. 18

Uit de hertoets blijkt dat de instelling en de school beter dan in 2011 samenwerken als zich een incident voordoet. Kleinere incidenten worden op school opgelost. Als een jongere de klas uit moet voor een time out, komt de dagcoördinator van school naar de klas om hem op te halen. De jongere gaat dan naar de kamer van de dagcoördinator. Vaak kunnen de jongeren na een korte time out weer terugkeren naar de klas. Bij een ernstig incident en wanneer er alarm wordt gedrukt, komen de groepsleiders naar school en nemen ze de jongeren mee terug naar de leefgroep. De groepsleiders krijgen onmiddellijk, of zodra dit mogelijk is, van de dagcoördinator te horen wat er is gebeurd. Het hangt af van de aard van het incident of de jongere snel terug mag naar de klas. Wanneer er een ernstig incident was, keert de jongere pas terug naar de klas na een gesprek met de docent. Wanneer jongeren meermalen achter elkaar een time out krijgen, wordt dat besproken in het ZAT-overleg. De jongeren worden achteraf geïnformeerd over de uitkomsten van het ZAToverleg. Het aantal alarmsituaties op school is veel minder geworden. Volgens de behandelcoördinatoren komt dit doordat er meer overleg en daardoor meer rust is. Ook de gezamenlijke sova-trainingen spelen hierbij een positieve rol. Schoolverzuim registreert Transferium als incident. De jongeren geven aan dat het makkelijk is van school weg te blijven als je geen zin hebt. De Spinaker en Transferium herkennen dat beeld niet. Zowel docenten als groepsleiders doen er veel aan de jongeren naar school te laten gaan en op school te laten blijven. Ze geven aan dat er wel gericht gewerkt moet worden aan de motivatie van de jongeren. Voor jongeren is er bij de start soms een drempel om naar een instellingschool te gaan die niet direct aansluit op het onderwijs dat zij voorheen volgden. Ook krijgen jongeren die toe zijn aan een overstap naar een buitenschool, regelmatig motiveringsproblemen wanneer er geen geschikte vervolgschool wordt gevonden. School en instelling zoeken steeds naar een maatwerk oplossing voor deze jongeren. 19

20

Hoofdstuk 4 Eindoordelen In dit hoofdstuk oordeelt de Inspectie Jeugdzorg in hoeverre de instelling nu in staat is een veilig en verantwoord leefklimaat voor jongeren te bieden en oordeelt de Inspectie Jeugdzorg over de huidige kwaliteit van de samenwerking tussen school en instelling. Paragraaf 4.1 bevat het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg over het leefklimaat in de instelling. Paragraaf 4.2 bevat het eindoordeel van de Inspectie Jeugdzorg over de kwaliteit van de samenwerking tussen school en instelling. 4.1 Eindoordeel Inspectie Jeugdzorg over het leefklimaat in de instelling Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van het leefklimaat in Transferium voor jongeren goed is. De instelling scoort alle 12 indicatoren operationeel en voldoet daarmee aan de verwachtingen van de inspectie. De instelling komt goed uit het onderzoek wat betreft de volgende punten: De instelling zorgt goed voor een passende dagbesteding en dagstructuur voor de jongeren. Alle indicatoren op het gebied van het dagprogramma zijn operationeel. De instelling biedt de jongeren een aandachtvolle omgeving en scoort alle indicatoren op het gebied van een passende en aandachtvolle omgeving operationeel. Het personeel is toegerust voor het werk met de jongeren. Ook alle indicatoren op het gebied van voldoende toegerust personeel scoort de instelling operationeel. 4.2 Eindoordeel Inspectie Jeugdzorg over de samenwerking tussen school en instelling Het eindoordeel van de inspectie luidt dat Transferium en De Spinaker voldoende samenwerken, wat een belangrijke voorwaarde is voor een veilig en verantwoord leefklimaat voor jongeren. De instelling scoort alle indicatoren operationeel en voldoet daarmee aan de verwachtingen van de inspectie. 21

22

Bijlage 1 Uitvoering van de hertoets bij Transferium en De Spinaker De hertoets is in overleg met de directeur vastgesteld voor maandag 23 april 2012. De hertoets duurde een dag en is uitgevoerd door vier inspecteurs en de projectleider van de Inspectie Jeugdzorg en één inspecteur van de Inspectie van het Onderwijs. De hoofdinspecteur van de Inspectie Jeugdzorg liep in overleg met Transferium mee en kreeg ook een rondleiding aangeboden. Vooraf toezenden van documentatie De instelling heeft vooraf relevante beleidsstukken toegezonden. Dagprogramma hertoets Het programma bestond uit: - 2 interviews met jongeren; - 2 interviews met groepsleiders; - 1 interview met docenten en de DACO; - 1 interview met gedragswetenschappers; - 1 interview met leidinggevenden; - 1 interview met de gedragswetenschappers van instelling en school over de onderlinge afstemming; - terugkoppeling aan de directies. Maatwerk De selectie van jongeren, docenten, gedragswetenschappers en leidinggevenden lieten de inspecties over aan de instelling. De selectie van de groepsleiders deed de Inspectie Jeugdzorg aan de hand van een lijst met alle medewerkers die op de onderzoeksdag in de groepen werkten. 23