Voorstel aan : Gemeenteraad van 17 juli 2006 Behandeling in : Commissie Samenlevingszaken en Middelen van 4 juli 2006 Nummer : 16 Onderwerp : Evaluatie verordeningen Wet werk en bijstand Bijlage(n) : Samenvatting : Evaluatie verordeningen Wet werk en bijstand en herijking Participatiefonds. Voorgestelde beslissing : De evaluatie vast te stellen en akkoord te gaan met voorgestelde wijzigingen ten aanzien van het uitvoeringsbeleid. 2006-1418
1 Aanleiding Gemeenten zijn sinds de invoering van de Wet werk en bijstand zelf verantwoordelijk voor de bijstand. Het Rijk geeft de gemeenten een vaste som geld om de uitkeringen te betalen. Overschotten mogen behouden worden, tekorten moeten uit eigen middelen worden aangevuld. Hierdoor worden gemeenten geprikkeld om het aantal mensen met een uitkering zo laag mogelijk te houden. Dit kan door zoveel mogelijk uitkeringsgerechtigden te bemiddelen naar een baan, alerter te zijn op fraude en een strengere controle als iemand bijstand aanvraagt. In november 2004 is het beleid op het gebied van werk en bijstand voor onze gemeente vastgesteld in een aantal verordeningen. In een tweetal verordeningen (fraudeverordening en afstemmingsverordening) is aangegeven dat er na twee jaar een evaluatie wordt gehouden. Inmiddels is dus de tijd aangebroken om deze verordeningen te evalueren. Omdat het WWB-beleid wordt vormgegeven in meerdere verordeningen zijn voor de volledigheid de overige WWB-verordeningen ook betrokken bij de evaluatie. In het algemeen is te constateren dat het WWB-beleid soepel en zonder noemenswaardige problemen is ingevoerd binnen de afgesproken termijn. Ook zijn de omzettingen van de uitkeringen op grond van de Algemene bijstandswet (ABW) naar de Wet werk en bijstand (WWB) tijdig gedaan. Alle lopende uitkeringen op grond van de Algemene bijstandswet zijn voor 1 januari 2006 omgezet naar een uitkering op grond van de Wet werk en bijstand. Evaluatie verordeningen Hieronder worden de volgende verordeningen geëvalueerd. 1. Toeslagenverordening 2. Verordening boeten Wet inburgering nieuwkomers 3. Fraudeverordening 4. Afstemmingsverordening 5. Verordening cliëntenparticipatie 6. Reïntegratieverordening 7. Verordening krediethypotheek en pandrecht bijstand In de Kader- en visienota van maart 2004 is besloten de vast te stellen toeslagenverordening te baseren op de systematiek, zoals gehanteerd onder de ABW. Ten aanzien van het ontbreken van woonlasten is een mogelijkheid tot verlaging toegevoegd. Het regeltechnisch omzetten van de verordening heeft niet tot problemen geleid. De verordening boeten Wet inburgering nieuwkomers is opgesteld naar de voordien geldende regelgeving op grond van de ABW. De uitvoering van de verordening heeft niet tot problemen geleid. De Wet inburgering (WI) zal naar verwachting per 1 januari 2007 in werking treden. Daarmee komt deze verordening te vervallen. Zodra meer bekend is over de daadwerkelijke ingangsdatum van de wet, zal een voorstel volgen. Oneigenlijk gebruik van gemeenschapsgeld op geen enkele wijze tolereren. Deze boodschap wordt vanaf het eerste contact met de cliënt uitgedragen. Het fraudebeleid zoals vastgelegd in de verordening is in de praktijk voldoende gebleken. Er is daarom wat ons betreft geen reden voor aanpassing van de verordening. De hoogte van de bijstand wordt afgestemd op de mate waarin de cliënt de eigen verantwoordelijkheid toont of heeft getoond. Elke vorm van verwijtbaar ongeoorloofd gedrag leidt tot het opleggen van een maatregel op de uitkering. In de afstemmingsverordening is een categorie-indeling gemaakt, waarbij de hoogte en de duur van de maatregel is afgestemd op de ernst van de gedraging. Uiteraard wordt hierbij wel beoordeeld of de misdraging al dan niet verwijtbaar is. De verordening is goed uitvoerbaar en voldoende gebleken in de praktijk.
2 Artikel 47 van de Wet werk en bijstand stelt dat de gemeenteraad bij verordening de regels vaststelt voor de wijze waarop in de gemeente cliëntenparticipatie wordt vormgegeven. In 2005 zijn er contacten gelegd voor het oprichten van een cliëntenraad. De gesprekken zijn inmiddels afgerond. De verordening is voldoende gebleken voor de vorming van de cliëntenraad. Er hebben zich inmiddels een viertal mensen bereid getoond zitting te willen nemen in de cliëntenraad. De reïntegratieverordening is jaarlijks door middel van een beleidsverslag geëvalueerd. Voor de uitwerking van de verordening is jaarlijks een beleidsplan opgesteld. Wij hebben de indruk dat deze werkwijze naar uw tevredenheid functioneert. De regels met betrekking tot het verstrekken van krediethypotheek en pandrecht zoals deze vóór de invoering van de Wet werk en bijstand van toepassing waren zijn in de verordening krediethypotheek en pandrecht bijstand vormgegeven. In de uitvoering van deze verordening hebben zich geen problemen voorgedaan. Wij zien geen reden om deze verordening aan te passen. Signalen In het onlangs vastgestelde collegeakkoord is de wens vastgelegd om het participatiefonds te herijken en de mogelijkheden van het fonds te verruimen. In de uitvoeringsnotitie Armoedebestrijding, laatstelijk vastgesteld op 18 september 2001, is het Participatiefonds ingesteld. Dit fonds biedt diverse vergoedingen voor sociale- en culturele activiteiten en overige vergoedingen voor minima. Het afgelopen jaar hebben wij signalen ontvangen die wellicht kunnen leiden tot wijzigingen. De signalen komen van individuele cliënten op het spreekuur bij de wethouder, van ondersteunende organisaties zoals de SWOH en Vluchtelingenwerk en van een ontmoeting met een groep allochtone vrouwen in de cursus Samen Verder. Daarnaast zijn ook vanuit de onlangs ingestelde cliëntenraad signalen ontvangen. Zowel van ouderen als van gezinnen met kinderen komt het signaal dat het soms nog moeilijk is de kosten op te brengen voor de sportieve, culturele of recreatieve activiteiten. De vergoeding bedraagt nu om 75% en het gaat om één activiteit (naast zwemabonnement en bibliotheek). Juist ouderen met tijd en kinderen die hun mogelijkheden onderzoeken willen in meer activiteiten participeren. En zeker als er meer kinderen in een bijstandsgezin zijn dan is de eigen bijdrage van 25% per kind per activiteit soms moeilijk op te brengen. Ook de extra kosten voor opgroeiende kinderen zoals de aanschaf van computers e.d. kunnen niet of nauwelijks door de ouder(s) gedragen worden. Ten behoeve van leerlingen van het voortgezet onderwijs, jonger dan 18 jaar, kan financiële hulp worden geboden voor de aanschaf van een computer in de vorm van een renteloze lening. De cliëntenraad heeft aangegeven dat de huidige computerregeling naar zijn oordeel uitgebreid zou moeten worden. De regeling wordt weinig gebruikt. De cliëntenraad stelt voor de huidige computerregeling te handhaven, maar bovendien eens per drie jaar een vast bedrag per gezin, met kinderen op het voortgezet onderwijs, te verstrekken van 150,- ter voorziening in de aanschaf van een computer. In de afgelopen jaren is er sprake van een overschot op de beschikbare middelen. Dit is in eerste instantie ontstaan door het wegvallen van de categorale bijstand. Daarnaast is er door aanpassing van het verzoek om kwijtschelding voor waterschap en provinciale rechten de procedure aangepast. Eerst moet men verzoeken bij genoemde instanties om vermindering c.q. kwijtschelding en dan pas wanneer het niet of gedeeltelijk is gelukt, kan men het restant terug vragen bij de gemeente. Per 1 januari 2006 is er een meevaller door het wegvallen van de WOZ voor huurders. Dit betekent dat verruiming van vergoedingen uit het fonds mogelijk is zonder meteen budgettaire gevolgen voor de gemeentebegroting.
3 Hieronder volgt een voorstel ten aanzien van de door te voeren wijzigingen in het Participatiefonds. Voorgesteld wordt om het Participatiefonds op de volgende onderdelen aan te passen: Deelname aan sociaal culturele activiteiten uitbreiden naar twee activiteiten (was één activiteit) met een vergoeding van 90% (was 75%) tot een maximum van 150,- (was 113,45) per activiteit. Daarnaast voor de doelgroep 65 jaar en ouder de mogelijkheid toevoegen van 90% vergoeding van een twaalf badenkaart tweemaal per jaar. Abonnementen (CAI en/of krant) uitbreiden met de vergoeding van een internetabonnement tot een maximum van 180,- (was 68,07) per jaar. De doelgroep uitbreiden met personen die een traject richting werk volgen. Vergoeding schoolkosten voortgezet onderwijs verhogen van 68,07 per kind per jaar naar 100,- per kind per jaar, jaarlijks te verhogen met de inflatiecorrectie naar boven afgerond op hele euro s. Schoolreisjes en kindervakantiekampen: de vergoeding verhogen naar 100% (was 75%) met een maximum van 75,- (was 45,38) per reisje. Gebruik openbaar vervoer uitbreiden met vergoeding van de keuringskosten voor het verkrijgen van een invalidenparkeerkaart. Daarnaast wordt voorgesteld de huidige regeling voor een lening ter voorziening in de aanschaf van een computer uit te breiden met de mogelijkheid van een bijdrage (om niet) eens per drie jaar ter hoogte van 150,-. Wij verwachten dat het door u beschikbaar gestelde budget toereikend is voor bovengenoemde voorstellen. Ook het beleid bijzondere bijstand behoeft enige aanpassing. Voorgesteld wordt dit beleid op de volgende onderdelen te wijzigen: Het onderdeel woonkostentoeslagen regeltechnisch aanpassen vanwege de wijziging Individuele huursubsidie naar Huurtoeslag. De bepalingen inzake particuliere ziektekostenverzekering aanpassen vanwege de invoering van de Zorgverzekeringswet. Voor Chronisch zieken de bepaling toevoegen van een bijdrage in de verborgen kosten ter hoogte van 150,- per jaar. Toevoegen bepalingen inzake bijzondere bijstand vreemdelingen voor de kosten van leges. Vreemdelingen die zich tijdelijk of permanent in Nederland willen vestigen dienen daartoe een verblijfsvergunning aan te vragen. In dat geval zijn voor de behandeling van de aanvraag legeskosten verschuldigd. Voor vreemdelingen die niet afkomstig zijn uit lidstaten van de Europese Unie kan het daarbij gaan om bedragen die kunnen oplopen tot vele honderden euro s. Communicatieplan Indien u conform onze voorstellen besluit zullen wij uw besluit nader uitwerken in een aantal beleidsregels en uitvoeringsvoorschriften. Vervolgens zullen we nieuw voorlichtingsmateriaal vervaardigen en een nieuwe voorlichtingsronde houden over de mogelijkheden van de bijzondere bijstand en het participatiefonds. Wij vinden het een uitdaging om naast uitkeringsgerechtigden - de andere mensen te bereiken met een inkomen tot 110% van het minimum.
4 Wij stellen ons voor de beleidswijzigingen op de volgende wijze te gaan communiceren: vervaardigen nieuw voorlichtingsmateriaal; mededeling op de gemeentelijke pagina van het Harener Weekblad; voorlichtingsmateriaal toezenden aan maatschappelijke- en belangenorganisaties (ANBO, Humanitas, Stichting Welzijn Ouderen Haren, Noordermaat, Stichting Vluchtelingenwerk, ect.) in combinatie met informatiebijeenkomsten. Haren, 6 juni 2006 burgemeester en wethouders, secretaris burgemeester