NIEUWSBRIEF januari/februari 2011 Hoogspanningsverbinding Zuidring De stand van zaken In deze nieuwsbrief leest u alles over de huidige stand van zaken rondom het tracé van de nieuwe 380 kv-hoogspanningsverbinding tussen Wateringen en Bleiswijk (de Zuidring). Raad van State spreekt zich uit Lees alles over de uitspraak die de Raad van State heeft gedaan over de aanleg van de Zuidring. zie pagina 3 380 kv is megaproject voor Delft Wethouder Saskia Bolten vertelt over de impact van de 380 kv-hoogspanningsverbinding voor de inwoners van Delft. zie pagina 4 en 5 Werkzaamheden bovengronds Projectleider Marcel Vermorken legt uit wat er allemaal komt kijken bij het aanleggen van het bovengrondse deel van de 380 kv-verbinding. zie pagina 6 en 7 Werkzaamheden ondergronds De complexiteit van de aanleg van het ondergrondse deel van de 380 kv-verbinding wordt verhelderd door Anton Blanken van TenneT. zie pagina 8 en 9 EN VERDER: prof. Lou van der Sluis over ondergronds bekabelen, pagina 11
Zuidring van Wateringen tot Bleiswijk van start Aanleg Zuidring In de Randstad wordt in 2011 begonnen met de aanleg van de nieuwe verbinding tussen Wateringen en Bleiswijk: de Zuidring van Randstad 380 kv. De totstandkoming is een lang proces geweest en iedereen in de omgeving van het tracé zal straks wat van de aanleg gaan merken. Deze nieuwsbrief is er om u te informeren over de stand van zaken, maar ook om het proces dat doorlopen is nogmaals op een rij te zetten. Als TenneT daadwerkelijk gaat beginnen met de werkzaamheden, ontvangt u een bouwnieuwsbrief met daarin alle concrete stappen op een rijtje. Verder zult u steeds door nieuwsbrieven of bewonersbrieven lokaal op de hoogte gehouden worden over de werkzaamheden die bij u in de buurt gepland zijn. Daarin staat ook welke overlast te verwachten valt en hoe we die zoveel mogelijk zullen beperken. Om iedereen zo goed als mogelijk van informatie over de werkzaamheden en de achtergronden te blijven voorzien wordt in de wijk Tanthof in het eerste kwartaal van 2011 een informatiecentrum geopend. Mocht u geen gelegenheid hebben om naar het informatiecentrum te gaan, dan kunt u ook altijd bellen met het Randstad 380 kv-telefoonnummer 026373 3239. Isidoor Hermans Projectmanager Randstad 380 kv 2 In 2011 start de aanleg van de nieuwe verbinding tussen Wateringen en Bleiswijk. De reden van een nieuwe hoogspanningsverbinding is dat er anders op termijn problemen met de elektriciteitsvoorziening in de Randstad ontstaan. De vraag naar elektriciteit neemt de komende jaren toe. Door de liberalisering van de energiemarkt vindt het energietransport bovendien plaats over langere afstanden, waardoor de vraag naar transport is toegenomen. De energiecentrales produceren voldoende elektriciteit, maar de huidige hoogspanningsverbindingen kunnen het transport niet aan. De nieuwe hoogspanningverbinding tussen Wateringen en Beverwijk stelt de elektriciteitsvoorziening in de Randstad de komende decennia veilig. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie heeft zich samen met het ministerie van Infrastructuur & Milieu vooral bezig gehouden met de besluitvorming rondom het traject. TenneT gaat over de uitvoering en voorzag het ministerie van advies op het gebied van de techniek. Bij de voorbereiding komt nogal wat kijken. De Zuidring is ongeveer twintig kilometer lang en loopt door vijf gemeentes. Voor de aanleg, die voor de helft bovengronds is voor de andere helft ondergronds, moeten ongeveer twintig plaatselijke bestemmingsplannen worden aangepast. Dat is een complex traject, aangezien voor iedere gemeente andere belangen gelden. Inmiddels is de procedure voor de Zuidring nagenoeg afgerond. De Raad van State heeft in december uitspraak gedaan over bezwaren van belanghebbenden tegen de nieuwe verbinding. Voor de Raad van State was het de eerste keer dat er een rijksinpassingsplan werd beoordeeld. De rijkscoördinatieregeling bestaat namelijk nog niet zo lang. De uitspraak betekent dat TenneT aan de slag kan met de uitvoering. De rol van het ministerie van EL & I wordt in de bouwfase minder groot. Informatiecentrum Zuidring in Tanthof Er komt een informatiecentrum voor omwonenden en belanghebbenden van de Zuidring of voor mensen die geïnteresseerd zijn in het bouwproces van de 380 kv-hoogspanningsverbinding. In dit informatiecentrum is het mogelijk om vragen te stellen, inzicht in het bouwproces te krijgen, brochures mee te nemen, kaarten van het tracé te bekijken en eventuele schade ten gevolge van de aanleg van de verbinding te bespreken. De locatie van het Informatiecentrum Randstad 380 kv Zuidring is gelegen in de wijk Tanthof aan de Kalfjeslaan 2 te Delft. In het eerste kwartaal van 2011 zal dit informatiecentrum worden geopend. De openingstijden zijn dinsdag- en donderdagmiddag van 13.00 tot 17.00 uur. Raad van State heeft uitspraak gedaan TenneT mag de hoogspanningsverbinding Zuidring aanleggen Op woensdag 29 december 2010 heeft de Raad van State besloten dat TenneT een hoogspanningsverbinding tussen Wateringen en Bleiswijk mag aanleggen. advocaat Nicolien van den Biggelaar (De Brauw/Blackstone/Westbroek) legt uit wat die uitspraak voor de betrokken partijen betekent. De nieuwe hoogspanningsverbinding Randstad 380 kv is noodzakelijk om de levering van elektriciteit in de toekomst te waarborgen. Een aantal particulieren, bedrijven en belangenverenigingen heeft eind 2009 bij de Raad van State beroepen ingediend tegen de komst van de hoogspannings- Kunnen gevoelige bestemmingen in de magneetveldzone worden gehandhaafd? verbinding. Die beroepen zijn nagenoeg allemaal ongegrond verklaard. Aangezien de Raad van State de hoogste bestuursrechter is, kan men niet in hoger beroep gaan. De aanleg kan nu doorgang vinden zoals het eerder is vastgesteld. Gevoelige bestemmingen Wel heeft de Raad van State de ministers van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en Infrastructuur & Milieu opgedragen om zelf per geval de afweging te maken of de zogenaamde gevoe- lige bestemmingen, zoals huizen, die zich binnen de magneetveldzone van vijftig meter aan weerszijden van de hoogspanningsverbinding bevinden, kunnen blijven staan. De ministers krijgen een jaar de tijd om het rijksinpassingsplan op dit onderdeel aan te passen. Dat maakt echter niet uit voor de aanleg van de verbinding. De werkzaamheden kunnen in de tussentijd gewoon doorgaan. In deze verbinding gaat het hierbij in totaal om tien woningen en een buitenschoolse opvang. 3
RANDSTAD 380 kv Voor Delft en zijn inwoners is de 380 kv een megaproject Wij ervaren in Delft de aanleg van de 380kV vlak langs druk bevolkte woonwijken als Tanthof en Voorhof en door het waardevolle groene recreatiegebied Midden-Delfland als een megaproject. Je doet zoiets niet op een achternamiddag. Er zijn ontzettend veel zaken om rekening mee te houden. Goede inpassing is essentieel. Wethouder Saskia Bolten: De Raad van State heeft TenneT toestemming gegeven om aan het werk te gaan: bijna alle beroepen tegen de Zuidring zijn onde desbetreffende gemeenten. Wat vindt u daarvan? Wat ik voorzie is dat op dit onderdeel het bevoegd gezag voor bewoners en belanghebbenden verder op afstand komt te staan. Ik vind dat we daarom als gemeente ook daarin goed moeten blijven kijken naar de communicatie met bewoners en belanghebbenden. Want voor hen is dat niet altijd even eenvoudig en duidelijk. Welke rol speelt de gemeente in het komende bouwproces? TenneT is het eerste aanspreekpunt voor de bouw van de 380 kv en het 150 kv compensatieproject en de communicatie daarover. Wij richten ons op het communiceren. samenwerken, belangen behartigen, praten en werkplannen goedkeuren: het komt nu aan op het beperken van de bouwoverlast, het verzekeren van de veiligheid, het vergoeden van eventuele bouwschade en omleidingen en goede inpassing in het Abtwoudse Bos. Er is gemeentegrond nodig voor de aanleg van de 380 kv. We moeten daar goede afspraken met TenneT over maken, bijvoorbeeld over de schadevergoeding bij sportpark Kerkpolder, het gebruik van de parkeerplaats bij sportpark Tanthof Zuid door de bouwers, de bereikbaarheid van het recreatiegebied en de veiligheid in de buurt de werkterreinen en de bouwwegen. Hoe werken gemeente en TenneT samen? En wat willen ze aan TenneT meegeven (tips) voor de uitvoer? Er breekt een nieuwe fase aan, die volgens mij gebaat is bij openheid. Ik wil met TenneT een goede relatie, zodat we onnodig gedoe en geneuzel voorkomen en duidelijkheid kunnen bieden. Daar is goede en wederzijdse communicatie voor nodig met oog voor belangen van bewoners en belanghebbenden. Hoe draagt de gemeente daaraan bij? Ik zeg altijd: mensen wonen niet in een ministerie en ook niet in de Tweede Kamer, ze wonen in een gemeente. Dat geeft ons de taak om de belangen van de mensen zo goed mogelijk te behartigen. Zelfs als we er niet helemaal over gaan. Daarom voeren we al jaren overleg met de minister en met TenneT, zijn we aanwezig bij hoorzittingen en kamerdebatten en lobbyen we bij fracties. Net als Delft zegt nee, het recreatieschap en de gemeente Midden-Delfland en de bewonersorganisaties in Tanthof en Voorhof willen we dat de hoogspanningslijnen, zoveel mogelijk ondergronds worden aangelegd. Liefst het hele tracé, maar dat is niet helemaal gelukt. Toch denk ik dat we met zijn allen best een redelijk resultaat hebben bereikt. De 380 kv-lijnen gaan onder de grond vanaf de Kruithuisweg ten westen en ten zuiden van Tanthof. Bovendien wordt de schade gecompenseerd, ondermeer door de bestaande 150 kv langs de Kruithuisweg weg te halen. En daarmee krijgt Delft de kans om Tanthof in de toekomst beter te verbinden met de rest van de stad. De 150 kv is dan geen belemmering (meer). gegrond verklaard. Wat is uw reactie op de uitspraak? Kijk, ik heb geen verstand van magneetvelden en of daar gezondheidsrisico s aan vast zitten. De Gezondheidsraad en het RIVM hebben dat wel. Ze baseren zich op wetenschappelijk onderzoek en wat daar binnen veilig is. Op basis van deze expertise heeft de Raad van State uitspraak gedaan en is er een nieuwe fase in het project aangebroken. Dat neemt niet weg dat bewoners en gebruikers van het gebied nog steeds bezorgd zijn. Ik kan hen, als wethouder van hun stad, alleen helpen door zelf open en eerlijk te blijven en goed te volgen hoe TenneT de uitvoering organiseert en daarover communiceert. Ook denk ik dat voor de bewoners van ongeveer 20 woningen in Voorhof de situatie verbetert als de huidige 150 kv lijnen aan de 380 kv gekoppeld worden langs de A4, op grotere afstand van die woningen. Zo n verbetering geldt natuurlijk ook voor mensen die dicht bij de Kruithuisweg wonen, na uitvoering van het compensatieproject, als de 150 kv masten langs de Kruithuisweg zijn verwijderd. Ook is aangegeven dat de ministers zelf de afweging moeten maken of woningen binnen de magneetveldzone kunnen worden gehandhaafd. Dit mogen ze niet doorschuiven naar Er breekt een nieuwe fase aan, die gebaat is bij openheid. Daar is goede en wederzijdse communicatie voor nodig met oog voor belangen van bewoners en belanghebbenden 4 5
RANDSTAD 380 kv De aanleg van de Zuidring omvat een aantal fasen. Een deel van de verbinding wordt bovengronds aangelegd, maar er wordt ook een deel ondergronds verkabeld (=de kabels komen onder de grond te liggen). Wat gaat er bovengronds allemaal gebeuren? Werkzaamheden bovengronds Van bouwterrein tot landschapsinrichting een nylondraad. Daarna volgt een dikke staaldraad, die de echte elektriciteitsdraden door de mast trekt. In elke mast komen uiteindelijk drie keer vier draden en een bliksemdraad te hangen. Als het om een gecombineerde mast gaat (zoals in Delft) dan zijn het zes keer vier draden en een bliksemdraad. Als de draden goed hangen worden ze afgemonteerd. Dan is het zaak om ze goed te testen. Rondom de mast komt een hekwerk te staan. Opstijgpunten Een bijzondere plaats in het bouwproces nemen de opstijgpunten in. Dat zijn de punten waarop de bovengrondse verbinding in de grond verdwijnt of waar de ondergrondse kabel juist weer overgaat in een mast. Voor de Zuidring liggen de opstijgpunten ten zuiden van Delft Opruimen en beplanten De laatste stap in het bouwproces is het afbreken van de toevoerwegen. De extra laag wordt weer opgeruimd en zo nodig vult men de grond aan. Ten slotte is het zaak om ervoor te zorgen dat het landschap er weer net zo uitziet als, of beter dan voor de aanvang van de werkzaamheden. TenneT heeft de verplichting in het rijksinpassingsplan om binnen vijf jaar na realisatie de landschappelijke compensatie gerealiseerd te hebben. Hiervoor is TenneT in overleg met de lokale bevoegde gezagen, perceeleigenaren en andere verantwoordelijke instanties en worden de bewoners betrokken. Om gelijkwaardig herstel te kunnen garanderen, is er voor het begin van de bouw een 0-meting (zie kader) gedaan. Vermorken: Onze doelstelling is om net een stapje ver- der te gaan dan nodig is, zodat iedereen uiteindelijk tevreden kan zijn. Met dat doel is er een landschapsarchitect in de arm genomen. Hij onderzoekt hoe de beplanting zo kan worden ingericht, dat de masten zo min mogelijk opvallen. Om die reden is er ook voor gekozen om de masten zodanig te kleuren dat ze zo veel mogelijk wegvallen tegen de lichtgrijze Nederlandse lucht. 0-meting Vóór het werk wordt een nul-meting uitgevoerd door expertisebureaus. Deze 0-meting varieert per deel van het tracé van terreinen tot gebouwen/opstallen. In het Randstad 380 kv-informatiecentrum komt ook een bouwschadespecialist te zitten (1 tot 2 dagen per week) om schademeldingen in ontvangst te nemen en verder te behandelen met de verzekeringsmaatschappijen. Mastlocaties Voordat de Zuidring kan worden aangelegd, moet het bouwterrein gebruiksklaar zijn. De eerste stap is het maken van de toegangswegen naar de mastlocaties. Mastlocaties zijn de plekken waar de hoogspanningsmasten komen te staan. Per locatie staan er twee losse naalden naast elkaar. Samen vormen ze de Wintrackmast. In de periode dat de verbinding wordt aangelegd, is de mastlocatie vijftig bij tachtig meter groot en soms zelfs nog groter. Het ondergrondse fundament bestaat uit een cementen vloer van zesentwintig bij tien meter. Is de bouw eenmaal klaar, dan zie je van de mastlocatie alleen nog de mastvoet van ongeveer tweeënhalf tot drieënhalve meter, en de mast zelf natuurlijk. Heien Op de route waar de toegangswegen komen te liggen wordt een laag aangelegd die de bodem beschermt tegen het transport dat later zal plaatsvinden. Zo wordt voorkomen dat de grond al te zeer wordt aangetast. Ter hoogte van de mastlocatie brengt men een werkplateau aan. Om het fundament voor de mast te maken moet er geheid worden. Marcel Vermorken, projectleider Randstad 380 kv van TenneT: We proberen de overlast voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dat doen we door ons aan de gestelde werktijden te houden en door zo snel mogelijk te werken. Per locatie duurt het heien normaal gesproken tussen de drie en vijf werkdagen. Aanvoer masten Na het heien wordt het fundament gemaakt. Dit neemt inclusief het uitharden van het fundament, enkele weken in beslag. Hierna worden de hoogspanningsmasten (overdag) aangevoerd en geplaatst. Anders dan de bestaande hoogspanningsmasten zijn de nieuwe Wintrackmasten voor het grootste gedeelte al in de fabriek in elkaar gezet. De masten komen in twee of drie gedeelten naar de bouwplaats en hoeven ter plekke alleen in elkaar worden geschroefd. Hiervoor zijn grote kranen nodig. Staan er eenmaal vijf tot tien masten, dan kunnen de eerste draden worden getrokken. Dat gebeurt met grote haspels, die op vrachtwagens worden aangevoerd. Het trekken van de draden is best een complex proces. Aan de kale masten komen zogenoemde isolatoren te hangen, dat zijn de verbindingsstukken tussen de mast en de hoogspanningsdraden. Vervolgens worden er tussen de afspanmasten geleiders getrokken. Afspanmasten zijn de masten die de draden aantrekken. Ertussenin staan draagmasten, waar de draden in hangen. Door de mast heen trekt men met kleine wieltjes en ten noordwesten van Pijnacker. Ze staan op veengrond. Dat betekent dat ruim op tijd begonnen moest worden met de voorbereiding, want veengrond is erg beweeglijk. Door op tijd voorbelasting (verzwaring) aan te brengen, werd de grond zo snel mogelijk samengeperst, zodat de bodem stabiel is tegen de tijd dat de kabel wordt gelegd. De Raad van State gaf TenneT daarom al in maart 2010 toestemming om te beginnen met deze voorbereidende werkzaamheden. Bovengrondse aanleg 380 kv-verbinding 6 7
RANDSTAD 380 kv Hoe wordt de kabel aangelegd? Elf kilometer hoogspanningsverbinding bevindt zich straks onder de grond, uit het zicht van bewoners. Een overzicht van de ondergrondse werkzaamheden, stap voor stap. Werkzaamheden ondergronds Sleuven uitgraven Natuurlijk wordt er niet alleen geboord. Het grootste gedeelte van de ondergrondse verbinding ligt in uitgegraven sleuven. Zij zijn zo n vijf à zes meter breed. Daarnaast is er bij de aanleg een strook nodig van zo n vijfentwintig meter breed, waarop men de opgegraven grond kwijt kan. Omdat de grond drassig is, moet er eerst water worden weggepompt. De bodem zakt in de tijd na het graven nog wat in elkaar. Het is belangrijk om daar voldoende rekening mee te houden. Als de kabels eenmaal in de sleuf liggen en de grond wordt dichtgegooid, moet men in eerste instantie vijftig centimeter boven het maaiveld uitkomen. Zo ver zakt de grond namelijk nog in. Over de ligging van de kabels, op 1.25 meter diepte, is goed nagedacht. Ze liggen ver genoeg onder het maaiveld om niet beschadigd te worden. Tegelijkertijd kan TenneT er nog makkelijk bij als er iets aan de hand is. De kabels worden verbonden door moffen. Die zijn misschien het best vergelijkbaar met de verbindingstukken van verlengsnoeren. Om de duizend meter staat er een kastje boven de grond. Als er een storing zou zijn, of als er een controle moet worden uitgevoerd, is dat het middel om de ondergronds kabels te reguleren. Na afloop worden de waterpompen en bouwwegen opgeruimd. Ook hier wordt het terrein afgewerkt, zodat het er weer zoveel mogelijk uitziet als voor het bouwproces (zie pagina 7). Schatten in de bodem Voordat de ondergrondse kabels kunnen worden gelegd, is het natuurlijk van belang om te weten of er geen geschiedkundige schatten in de bodem liggen. Daarom begint het ondergrondse proces met een archeologisch onderzoek. Dat gebeurt op een aantal verschillende plaatsen waarvan bekend is dat er een grote vindkans is. Het onderzoek is grotendeels uitgevoerd; de Raad van State gaf hiervoor al eerder toestemming. Bouwwegen en opslag In de voorbereidende fase komen de bouwwegen in het traject te liggen. Ook worden de bouwmaterialen op het werkterrein opgeslagen. Voor anderhalve kilometer van het ondergrondse tracé maakt men gebruik van gerichte boringen. Dit zijn computergestuurde boringen. Dit gaat om delen van het tracé waar men niet gewoon kan gaan graven, bijvoorbeeld omdat er een waterweg loopt, of omdat het tracé een sportveld kruist. Gestuurde boring Het boren gebeurt met op afstand bestuurbare boorkopen. De langste boring is maar liefst 540 meter lang, de kortste nog altijd 160 meter. Anton Blanken, verantwoordelijk voor de ondergrondse aanleg van Randstad 380 kv, legt uit hoe het gerichte boren in zijn werk gaat. De boormachine boort een buis door de grond. De kop spuit boorvloeistof, een mengsel van water en klei, voor zich uit. Die vloeistof heeft drie functies: het spuit de grond weg, het maakt de buitenschil hard, zodat het gat niet instort, en het spoelt de vrijgekomen aarde naar boven toe. Een deel van de vloeistof blijft achter om de grond stevig te maken. De rest wordt gerecycled en kan meteen opnieuw worden gebruikt. Nauwkeurig ondergronds Degenen die de boring van een afstand besturen, besluiten op basis van metingen langs het tracé of de boorpunt moet worden bijgesteld. De boor kan tot dertig meter diepte, maar dat is niet nodig in de Zuidring. Het diepst gaat hij onder de sportvelden door, toch nog zo n vijftien meter. De nauwkeurigheid van de gestuurde boring is een à twee meter. Op een lengte van vijfhonderd meter is dat bijzonder nauwkeurig, vindt Blanken. Moet je je voorstellen, er is niemand die de boorkop ziet, en toch komt ie vijfhonderd meter verder weer boven op de juiste plek. Na het boren volgt het ruimen, het breder maken van het gat. Als het gat ruim genoeg is, worden er vier plastic buizen doorheen getrokken. Voor hoogspanning zijn altijd drie kabels nodig. De vierde buis is voor de telecomverbinding, die de beveiliging van de kabels regelt. Kabels op haspels De kabels worden aangevoerd op grote haspels van wel vijftig ton, waarop tot duizend meter kabel is opgerold. Op één locatie worden de haspels opgesteld. Met staalkabels en lieren trekt men de kabels door de sleuven. Onderweg staan er rolletjes klaar waarover de kabel soepel verder rolt. Binnen één dag ligt er op deze manier duizend meter kabel op zijn plek. Ondergrondse aanleg 380 kv-verbinding 8 9
RANDSTAD 380 kv Professor Lou van der Sluis over ondergrondse bekabeling Bestemmingsplan op rijksniveau Vanwege het complexe karakter, de lange looptijd en de vele soms tegengestelde belangen op gemeentelijk niveau is besloten grote projecten zoals de 380 kv-tracés onder te brengen in de zogenoemde rijks coördinatieregeling. Dat be tekent dat de ministers van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en Infrastructuur & Milieu een inpassingsplan vaststellen waarin het tracé voor de verbinding is opgenomen. Dit inpassingspan is vergelijkbaar met een bestemmingsplan, maar dan op rijksniveau. Verder heeft de minister van Economische zaken, Landbouw & Innovatie alle benodigde vergunningen gecoördineerd. In augustus 2009 is het inpassingsplan vastgesteld. Verschillende particulieren, bedrijven en belangenverenigingen zijn tegen het inpassingsplan en de vergunningen in beroep gegaan. Afgelopen december heeft de Raad van State hierover uitspraak gedaan. In het inpassingsplan motiveren de ministers het besluit voor het tracé. Bij de keuze wordt rekening gehouden met wat het beste is voor bijvoorbeeld het milieu, de leefomgeving en het landschap. Maar ook ruimtelijk beleid en nettechnische aspecten spelen een rol. Door het inpassingsplan op rijksniveau wordt de duur van een dergelijk project versneld en gestroomlijnd. Natuurlijk praten TenneT en de regionale overheden ook mee over de ligging van het tracé. Omwonenden en betrokken instanties geven hun mening via informatieavonden, inspraakronden en uiteindelijk, als men er echt niet samen uit komt, via een beroep bij de Raad van State. TenneT blijft in gesprek met grondeigenaren Voordat TenneT een hoogspanningsverbinding kan aanleggen, vindt er overleg plaats met de grondeigenaar of de gebruiker van de betrokken percelen. Met veel grondeigenaren zijn inmiddels afspraken gemaakt. Daar waar de onderhandelingen met TenneT stroef verlopen of waar de rechthebbenden aangeven geen medewerking te willen verlenen, heeft TenneT de gedoogplichtprocedure opgestart. Dit houdt in dat de minister van Infrastructuur en Milieu is verzocht om grondeigenaren en -gebruikers te verplichten om de werkzaamheden op hun land toe te staan. Onlangs vonden in dit kader een viertal hoorzittingen plaats, waarin grondeigenaren, gebruikers en ook TenneT aan het woord kwamen. De commissie die de hoorzittingen voorzat, zal ook mede op basis van de verweerschriften van de eigenaren en gebruikers, advies uitbrengen aan de verantwoordelijke minister. Door de minister wordt op basis van van het verzoekschrift van TenneT, de bijbehorende stukken en het advies van de commissie een besluit genomen over de afgifte van de gedoogbeschikking. Tot aan de gedoogbeschikking, die wordt verwacht in het eerste kwartaal van 2011, blijft TenneT 10 in gesprek met alle grondeigenaren en gebruikers. Sommige grondeigenaren waarvan er een aantal ook beroep hadden ingesteld- wilden geen toestemming geven voordat de Raad van State uitspraak had gedaan naar aanleiding van de ingestelde beroepen tegen het Rijksinpassingsplan. Nu er uitspraak is gedaan, neemt TenneT nogmaals contact op met deze grondeigenaren en gebruikers. TenneT geeft de voorkeur aan een minnelijke overeenstemming met zoveel mogelijk rechthebbenden. Nadat de rijkscoördinatieregeling was doorlopen voor het inpassingsplan en een groot aantal vergunningen, is gebleken dat nog enkele besluiten nodig zijn voor deze hoogspanningsverbinding. Daarnaast behoeven enkele van de reeds genomen besluiten aanpassing. Deze besluiten hebben een tweede uitvoeringsmodule doorlopen. Tegen deze vergunningen is beroep ingesteld. De zitting van de Raad van State is op 24 maart 2011. Daarnaast zullen drie aangehouden vergunningen (deze moesten getoetst worden aan het rijksinpassingsplan) vanaf 28 januari 2011 ter inzage liggen. Met die lengte is Nederland koploper Ruim twintig kilometer van Randstad 380 kv gaat in de grond, waarvan 10 kilometer in de nieuwe zuidelijke verbinding bij Delft. Nederland is koploper, stelt professor elektriciteitsvoorziening Lou van der Sluis. Laat één ding duidelijk zijn, zegt Van der Sluis: de meest betrouwbare manier om een hoogspanningsverbinding te maken is bovengronds. Lucht isoleert uitstekend is en eventuele problemen, zoals draadbreuk, kun je zien vanaf de grond. Toch zal zo n twintig kilometer van Randstad 380 kv ondergronds gaan. Bijvoorbeeld bij waterkruisingen en daar waar een combinatie van factoren speelt, zoals recreatie, natuur en bebouwing. Olifant Wereldwijd liggen er honderden kilometers elektriciteitskabels in de grond. Maar de spanning erop is meestal niet hoger dan 220 kv. Met ondergrondse hoogspanning van 380 kv en meer is nauwelijks ervaring opgedaan. De kennis erover is daarom beperkt. Terwijl zich juist bij hoogspanning specifieke problemen aandienen. Je kunt lagere spanningen namelijk niet één op één vergroten. Dat is een natuurverschijnsel. Als je een olifant ontwerpt ter grootte van een muis en je schaalt deze op, dan zakt het beest door zijn poten. Simpelweg omdat sommige dingen met de tweede macht en de derde macht gaan. Iets vergelijkbaars ontstaat als je de spanning opvoert naar bijvoorbeeld 380 kv. Jammer genoeg zijn die storingsgevoelig. Ten slotte ontwikkelen kabels warmte. Deze warmte wordt door de lucht beter afgevoerd dan door de grond. Kabels in de grond betekent ook: spanningsverhoging aan de uiteinden. Een onvermijdbaar natuurkundig verschijnsel als elektriciteit door een goed geïsoleerde kabel zoeft. Bij kabels met lagere spanningen kan die verhoging transportverliezen goedmaken. Maar bij 380 kv loopt het verschil te hoog op. Bovendien is deze spanningsverhoging moeilijk te beheersen. Dat is de belangrijkste reden voor grootschalige uitval van hoogspanningsnetten. Kabels ontwikkelen warmte Slagader Van der Sluis: Laat me even college geven. Stroom gaat niet door een draadje, maar door het elektromagnetische veld eromheen. Bij hoogspanningsmasten zie je constructies met drie, vier draden en bundels van kabels. Daartussen zit het elektrische veld. In een ondergrondse kabel zit het veld ingepakt met kunststof. Dat levert bij 380 kv een omvang op van 14 centimeter. Als er ondergronds iets mis is, moet je eerst de fout opzoeken en de kabel uitgraven. Daarna pas kun je gaan repareren. Een ander probleem is dat je stukken kabel met elkaar moet verbinden. Dat gebeurt met moffen. Al deze problemen en risico s bij elkaar dwingen TenneT ertoe behoedzaam om te gaan met 380 kv kabels in de grond. Beschouw Nederland als een menselijk lichaam. Dan is die 380 kv verbinding een slagader. Daar kun je niet voorzichtig en beheerst genoeg mee zijn. Daarom is het verstandig met zo n twintig kilometer ondergronds te beginnen. Dat is al ongekend lang. Door die slagader gaat namelijk een enorm vermogen. Daarom ben je er niet met één kabel. Nee, daar liggen twaalf kabels, mede vanwege dubbelingen. Dat betekent twaalf keer twintig kilometer. Dat is 240 kilometer. Met die lengte is Nederland koploper. Natuurkundig verschijnsel 11
planning eerste kwartaal 2011 Start mitigerende en voorbereidende werkzaamheden. Dit is om te voorkomen dat bijvoorbeeld vogels gaan broeden op de locaties waar TenneT aan het werk wil gaan. Denk hierbij aan klepelen: met tractorbanden de grond ongelijk maken zodat het niet meer aantrekkelijk is om hier een nest te bouwen. Een andere mitigerende maatregel kan het aanleggen van de tijdelijke bouwwegen zijn. 2011/2012 Afstemmingen en afspraken met perceeleigenaren. Bouw- en aanlegwerkzaamheden (boven- en ondergronds). Uitvoeren horizontaal gestuurde boringen en heiwerkzaamheden. 2012/2013 Testen en in bedrijf stellen. 12 J f m a m Contact www.randstad380kv.nl info@randstad380kv.nl Informatienummer: 026-373 32 39