FUNDERING VAN TEYLERS MUSEUM Jasper Vosdingh Bessem j.vosdinghbessem@fugro.nl Historie Ovale zaal bron: Ten Cate & Van Wiele 1
20-1-2014 Historie : start bouw in 1779 naar een ontwerp van de jonge architect Leendert Viervant in 1784 was de zaal gereed uit resoluties en notulen van de vergadering van de directeuren van Teylers Stichting: bron: Ten Cate & Van Wiele bron: Teylers Museum Historie : het voormalig woonhuis van Pieter Teyler heeft jarenlang dienst gedaan als woning voor directeuren en beheerders maar ook als kantoor- en vergaderruimte enkele ruimtes van het behoren tot de best bewaarde historische interieurs van Nederland bron: Teylers Museum vanwege de grote historische en culturele waarde van het gebouw, zijn er plannen het in de toekomst open te stellen voor het publiek 2
Aanleiding voor het funderingsonderzoek was de voorgenomen restauratie. Uit archiefstukken en informatie van de restauratiearchitect bleek o.a.: volgens het palenplan is onder de bouwmuren / buitengevels een fundering toegepast, bestaande uit 3 palenrijen met daar overheen kespen en langshout; centraal in het pand zijn Amsterdamse houten paalfunderingen toegepast, bestaande uit een dubbele palenrij met daar overheen kespen en langshout; de bouwmuren / buitengevels bestaan uit een 2-steens buitenblad (460 mm), een luchtspouw van 70 mm en een ½-steens binnenblad (110 mm); de ovale binnenconstructie van de zaal rust grotendeels op de balklaag van de begane grond bron: Ten Cate & Van Wiele Uit de resultaten van de sondering in de Nauwe Appelaarsteeg blijkt dat het maaiveld daar op ca. NAP +1,2 m ligt. Tussen ca. NAP 0,0 m en NAP -2,8 m is veen aangetroffen. Daaronder begint een zandpakket, waaraan de palen hun draagkracht ontlenen. 3
Uit een visuele inspectie is gebleken dat de begane grondvloer duidelijk zichtbaar bol staat. Het midden van de vloer ter plaatse van de ovale vitrine ligt ca. 100 à 150 mm hoger dan de randen van de vloer tegen de bouwmuren. Er was sprake van lichte scheurvorming. PUT 3 Op 3 locaties inspectieputten gegraven: PUT 2 PUT 3 4
vuren paal is met een grenen pen vastgezet aan de kesp 5
Conclusie n.a.v. de onderzoeken: de fundering onder de bouwmuren en buitengevels bevinden zich in een matige staat; in theorie is de draagkracht van de paalfundering voor de komende 25 jaar toereikend; de sterkte van de kespen is niet toereikend, er dient rekening te worden gehouden met indringing van de paalkoppen in de kespen; de bolling van de vloer wordt vermoedelijk veroorzaakt door de relatief lage belasting in het midden in combinatie met de waargenomen bacteriële aantasting. Aanbeveling: voorkeur gaat uit naar funderingsherstel, echter restauratie zonder funderingsherstel is niet onverantwoord, mits geen belastingsverhoging, wel dient een toename van de zakkingsverschillen te worden geaccepteerd. Advies: zakkingsgedrag goed monitoren Het is het voormalig woonhuis van Pieter Teyler en is onder andere geroemd om haar historische interieurs. Het bestaat uit meerdere ruimtes gelegen langs een centrale gang. De ligging in de historische binnenstad doet vermoeden dat achter de 18 e eeuwse gevel oudere bebouwing schuil gaat, mogelijk teruggaand tot de 13 e eeuw. bron: Constructiebureau De Prouw 6
Door de naar waarschijnlijkheid grote variatie in bouwperioden wordt een verscheidenheid aan funderingswijzen verwacht. Om dit in kaart te brengen zijn in april 2012 9 inspectieputten gegraven in de buitenruimten en is grondonderzoek uitgevoerd. 7
Put 7 Put 6 Inmiddels zijn in meerdere ruimtes de vloeren verwijderd waardoor er ruimte is voor aanvullende funderingsinspecties en nader grondonderzoek bron: Constructiebureau De Prouw 8
De aanvullende funderingsinspecties hebben niet direct tot meer duidelijkheid geleid, er zijn kelders gevonden en houten paalfunderingen bron: Constructiebureau De Prouw Vanwege het verfijnde stucwerk van Giovanni Batista Luraghi wordt gezocht naar een methode om zakkingsverschillen in de toekomst te voorkomen. bron: Teylers Museum Dit uitdagend gezien de onderstaande verschillen in belasting op de fundering bron: Constructiebureau De Prouw 9
Uit de metingen van de aanwezige hoogteboutjes blijkt dat er sprake is van een doorgaande zakking en wellicht belangrijker van toenemende zakkingsverschillen. Om de restauratie van met name het stucwerk voor langere tijd te waarborgen wordt gezocht naar een methode om met name de zakkingsverschillen weg te nemen. Hiertoe zijn een aantal oplossingen beschouwd: Paalfundering: nagenoeg zettingsvrij en geen verschilzakkingen (minimaal) Nadeel: de belendende panden zijn op staal gefundeerd en aan zakking onderhevig (gedeelde bouwmuren) Verbeteren fundering op staal Het wegnemen van de zakkingen is door de verschillen in belasting en de samenstelling van de ondergrond (veen) een utopie. Zakkingen op zich zijn niet zo erg zo lang ze maar gelijkmatig zijn. Dit hopen we te bereiken door het volledig op een doorgaande betonplaat te zetten. Dit wordt momenteel uitgewerkt maar is uitdagend gezien de enorme verschillen in aanlegniveau van de funderingen en de belastingen alsmede de wijze van uitvoering. Dank voor uw aandacht Met dank aan: Constructiebureau De Prouw B.V. Ten Cate & Van der Wiele All materials and content contained within this presentation remain the property of Fugro ( Fugro 2013) and may not be copied, reproduced, distributed or displayed without Fugro's express written permission. All third party information featured within the presentation remains the intellectual property of their respective originators. 10