INHOUD 87 Klagen over politie en justitie /1 87.0 Ten geleide / 1 87.1 Inleiding / 7 87.1.1 Diverse klachtenprocedures / 7 87.1.2 Wet extern klachtrecht / 7 87.2 Algemene vereisten van behoorlijke klachtbehandeling / 9 87.3 Klachtbehandeling door het bestuursorgaan / 11 87.3.1 Inleiding / 11 87.3.1.a Informele en eenvoudige klachtbehandeling staat voorop / 11 87.3.1.b Het betreft een dwingend-rechtelijke regeling / 11 87.3.1.c Klachtbehandeling in relatie tot bezwaar en beroep / 12 87.3.2 Wie heeft recht om een klacht in te dienen? Bijstand en vertegenwoordiging / 13 87.3.3 Over wie kan worden geklaagd? / 13 87.3.4 Wie is verantwoordelijk voor de klachtbehandeling? / 14 87.3.5 Aan welke vereisten dient het klaagschrift te voldoen? / 15 87.3.5.a Doorzendverplichting / 16 87.3.5.b Herstel van verzuim / 16 87.3.6 Wat zijn de mogelijkheden voor informele afdoening? / 16 87.3.7 Wanneer is het bestuursorgaan niet verplicht de klacht te behandelen? / 17 87.3.8 Hoe worden klager en aangeklaagde bij de klachtbehandeling betrokken? / 20 87.3.9 Staan er bijzondere onderzoeksbevoegdheden ter beschikking? / 20 87.3.10 Hoever strekt de plicht tot hoor en wederhoor? / 20 87.3.10.a Hoorplicht / 20 87.3.10.b Mag het horen afhankelijk worden gemaakt van het initiatief van de klager? / 22 87.3.10.c Telefonisch horen / 22 87.3.10.d Wederhoorplicht / 22 87.3.11 Hoever strekt de plicht tot verslaglegging van het verhoor? / 23 VII
87.3.12 Welke bijzondere procedurele bepalingen zijn van toepassing bij het volgen van een klachtadviesprocedure? / 23 87.3.12.a Bestuursorgaan blijft eindverantwoordelijk / 24 87.3.12.b Mediation / 25 87.3.13 Binnen welke termijn dient de klacht te zijn behandeld? / 25 87.3.14 Hoe wordt de klager over het resultaat van de klachtafhandeling geïnformeerd? / 26 87.3.14.a Registratie en publicatie / 26 87.3.15 Wat is de status van de klachtafdoening? / 27 87.3.16 Kan tegen de afdoening van de klacht beroep worden ingesteld? / 27 87.4 Klagen over de politie / 29 87.4.1 Inleiding / 29 87.4.2 Verplichte vaststelling van regionale klachtenregelingen / 30 87.4.3 Bij wie moet de klacht worden ingediend? / 31 87.4.4 Wie is belast met het onderzoek naar de klacht? / 31 87.4.5 Wie is belast met de behandeling van de klacht? / 31 87.4.5.a Informele klachtbehandeling staat voorop / 32 87.4.5.b Behandeling door de klachtenadviescommissie / 32 87.4.6 In hoeverre zijn de burgemeester en de Hoofdofficier van Justitie bij de klachtbehandeling betrokken? / 33 87.4.7 Door wie wordt op de klacht beslist? / 33 87.4.8 Binnen welke maximumtermijn moet de klacht zijn afgehandeld? / 33 87.4.9 Hoe verhoudt de klachtprocedure zich tot een eventueel disciplinair onderzoek? / 33 87.4.10 Hoe verhoudt de klachtprocedure zich tot een eventuele strafvervolging tegen de aangeklaagde politieambtenaar? / 34 87.4.11 Zijn er voor de klager risico's verbonden aan het indienen van een klacht? / 35 87.4.12 Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 36 87.5 Gereserveerd / 36 87.6 Klagen over de Koninklijke Marechaussee / 37 87.6.1 Inleiding / 37 87.6.2 Bij wie moet de klacht worden ingediend? / 37 87.6.3 Hoe verloopt de klachtprocedure? / 37 87.6.4 Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 37 87.7 Klagen over de Rijksrecherche / 39 87.7.1 Inleiding / 39 87.7.2 Bij wie moet de klacht worden ingediend? / 39 87.7.3 Hoe verloopt de klachtprocedure? / 39 87.7.3.a Nadere uitwerking klachtbehandeling / 39 87.7.3.b Informele klachtbehandeling staat voorop / 40 VIII
87.7.3.c Behandeling door de klachtencommissie / 40 87.7.4 Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 40 87.8 Klagen over bijzondere opsporingsdiensten / 41 87.8.1 Inleiding / 41 87.8.2 Over wie kan een klacht worden ingediend? / 41 87.8.3 Wie is het bestuursorgaan van de FIOD-ECD? / 41 87.8.4 Wie is het bestuursorgaan van de Sociale inlichtingen- en opsporingsdienst (SIOD)? / 42 87.8.5 Wie is het bestuursorgaan van de Inlichtingen- en opsporingsdienst (IOD) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu? / 42 87.8.6 Wie is het bestuursorgaan van de Algemene Inspectiedienst, Dienstonderdeel Opsporing (AID)? / 42 87.8.7 Klachtenprocedure / 42 87.8.8 Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 43 87.9 Klagen over buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA s) / 45 87.9.1 Inleiding / 45 87.9.2 Waaruit bestaat het systeem van (direct) toezicht? / 45 87.9.3 Wie zijn als (direct) toezichthouder aangewezen? / 45 87.9.4 Wat is de rol van de (direct) toezichthouder bij de klachtbehandeling? / 46 87.9.5 Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 47 87.10 Klagen over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten / 49 87.10.1 Inleiding / 49 87.10.1.a Controle en toezicht / 49 87.10.2 Bij wie moet de klacht worden ingediend? / 50 87.10.3 Hoe verloopt de klachtbehandeling? / 50 87.10.4 Welke afwijkende bepalingen gelden ten aanzien van de Nationale ombudsman? / 50 87.10.5 Hoe wordt de klager over de afdoening door de Nationale ombudsman geïnformeerd? / 51 87.10.6 Hoe wordt het oordeel van de Nationale ombudsman gepubliceerd? / 52 87.11 Klagen over het Ministerie van Veiligheid en Justitie / 53 87.11.1 Inleiding / 53 87.11.2 Klagen over het Openbaar Ministerie / 53 87.11.2.a Over welke gedragingen kan worden geklaagd? / 53 87.11.2.b Wie is de instantie voor externe klachtbehandeling? / 54 87.11.3 Klagen over particuliere beveiligingsorganisaties op een luchtvaartterrein / 54 87.11.3.a Bij wie moet de klacht worden ingediend? / 54 87.11.3.b Door wie wordt de klacht intern onderzocht en afgedaan? / 55 87.11.3.c Door wie wordt de klacht extern onderzocht en afgedaan? / 55 IX
87.12 Klagen over zelfstandige bestuursorganen in de sfeer van justitie / 57 87.12.1 Klagen over de Commissie tot beheer van het schadefonds geweldsmisdrijven / 57 87.12.2 Klagen over het Centraal orgaan opvang asielzoekers (COA) / 57 87.12.3 Klagen over de Nederlandse Orde van Advocaten / 58 87.13 Klagen over rechtbank of hof bij het bestuur van het gerecht / 59 87.13.1 Inleiding / 59 87.13.1.a Waarover kan niet geklaagd worden? / 59 87.13.1.b Behandeling van de klacht / 59 87.13.1.c Klagen over rechters bij de president van het gerecht / 59 87.13.2 Wie heeft het recht een klacht in te dienen? / 60 87.13.3 Over wie kan worden geklaagd? / 60 87.13.4 Aan welke vormvereisten dient de klacht te voldoen? / 61 87.13.5 Wanneer is het bestuur verplicht de klacht in behandeling te nemen? / 61 87.13.6 Hoe vindt de klachtbehandeling plaats? / 62 87.13.7 Binnen welke termijn moet de klacht worden afgedaan? / 62 87.14 Extern klachtrecht rechterlijke macht / 63 87.14.1 Klagen over gedragingen van rechters / 63 87.14.1.a Voorgeschiedenis / 63 87.14.1.b Huidige regeling / 63 87.14.1.c Onderzoek door de procureur-generaal / 64 87.14.1.d Onderzoek door de Hoge Raad / 64 87.14.2 Klagen over gedragingen van niet-rechterlijk personeel van de gerechten / 64 87.14.3 Overige bepalingen / 65 87.15 Gereserveerd / 65 87.16 Klagen over particuliere beveiligingsorganisaties of recherchebureaus / 67 87.17 Klachtbehandeling door de Nationale ombudsman / 69 87.17.1 Inleiding / 69 87.17.2 Wie heeft het recht een verzoekschrift in te dienen? / 71 87.17.3 Intern klachtrecht prevaleert (kenbaarheidsvereiste) / 71 87.17.4 Binnen welke termijn moet het verzoekschrift zijn ingediend? / 72 87.17.5 In hoeverre kan de Nationale ombudsman het verzoek afdoen via de zgn. interventiemethode? / 72 87.17.6 Over wie kan een verzoekschrift worden ingediend? / 73 87.17.7 Aan welke vereisten dient het verzoekschrift te voldoen? / 74 87.17.8 In hoeverre is de Nationale ombudsman verplicht tot onderzoek? / 76 87.17.9 In welke gevallen is de Nationale ombudsman niet bevoegd tot onderzoek? / 78 X
87.17.10 Mag de Nationale ombudsman zich begeven op het terrein van de rechter? / 78 87.17.11 Welk systeem hanteert de Nationale ombudsman met betrekking tot de waarheidsvinding? / 82 87.17.12 Over welke onderzoeksbevoegdheden beschikt de Nationale ombudsman? / 82 87.17.13 Welke beoordelingscriteria hanteert de Nationale ombudsman? / 84 87.17.14 Hoe verloopt het onderzoek door de Nationale ombudsman? / 85 87.17.15 Hoe wordt de verzoeker over het resultaat van de klachtbehandeling geïnformeerd? / 86 87.17.16 Staat er tegen het oordeel van de Nationale ombudsman beroep open? / 88 87.17.17 Kan over klachtbehandeling van de Nationale ombudsman worden geklaagd? / 88 87.17.18 Wie controleert de Nationale ombudsman? / 89 87.18 Klagen bij de Commissies voor de Verzoekschriften van de Eerste en de Tweede Kamer / 91 87.18.1 Inleiding / 91 87.18.2 Over welke aangelegenheden stelt de Commissie een onderzoek in? / 91 87.18.3 Hoe wordt op het verzoekschrift beslist? / 92 XI