Lieve mensen, allen gemeente van Jezus Christus Het overkomt ons hopelijk allemaal wel eens. Een lieve opmerking, een aai over de bol. Een spontaan bezoek of een onverwacht cadeautje. Misschien is het je gisteravond op pakjesavond nog overkomen. Dat je iets krijgt waar je totaal niet op hebt gerekend. Hoe ga je daarmee om, want het overkomt je. Ontvang je het, alsof het heel gewoon is! Of verwart het je? En hoe is het ontvangen Maria vergaan? Nog een jong meisje, maar al uitgehuwelijkt, naar de gebruiken van die tijd. Eenvoudig levend in Galilea. Maar wel in verzetsgebied tegen de Romeinse overheersers. Een gebied waar de tijd misschien heeft stilgestaan! Tot die lichtflits tussen hemel en aarde. Zoals vorige week bij Zacharias in de tempel staat Gabriel, de boodschapper van God, ineens bij Maria in de kamer. Gegroet Maria, je bent begenadigd. En je hoeft niet bang te zijn! Nou eerlijk gezegd kan ik me voorstellen dat ze alle reden heeft om bang te zijn, als we menselijkerwijs redeneren. Je weet toch even niet wat je meemaakt, als er zomaar iemand in je huis staat. En dan ook nog met zo n boodschap! Je zult een kind krijgen! Terecht dat ze vraagt: Hoe kan dat, ik heb nog nooit het bed gedeeld met een man! Maria begrijpt er niets van. En haar vraag is een vraag die al 2000 jaar mensen bezig houdt. Zoals in de kunst. Jullie zien hier een van de vele afbeeldingen die gemaakt zijn van Gabriel bij Maria. Deze is geschilderd zo rond 1450 door Fra Angelico ergens bij Florence in de buurt. En zo is over dit gebeuren ook theologisch veel gesproken en op verschillende manier wordt belicht. Van de ene kant zijn er altijd de dogmatici geweest, die vasthouden aan de maagdelijke geboorte. De onbevlekte ontvangenis van Maria. Of Maria die de erfzonde van Eva goed moet maken. Van de andere kant heb je natuurlijk ook mensen
die wetenschappelijk willen bewijzen dat een maagdelijke geboorte van een zoon niet mogelijk is. Ik weet niet wie van jullie het boek van Maarten t Hart over zijn moeder Magdalena heeft gelezen. Of wie 18 november op die avond bij Co Boon is geweest in t Langhuus, die een lezing gaf in het kader van vorming en toerusting over o.a. dit boek. En ook het boek van Edward van der Kaay over De ongemakkelijke waarheid van het Christendom. waarin Van der Kaay het bestaan van een historische Jezus ontkent. Maarten t Hart schrijft in zijn boek dat een maagdelijke geboorte kan voorkomen, maar dat het wetenschappelijk bewezen is dat het dan altijd een meisje is. En zo schrijft Van der Kaay dat de verhalen van Jezus, ook zijn geboorte, zijn gebaseerd op oude mythische verhalen. In die mythische verhalen worden heilbrengers, altijd maagdelijk geboren. Maar wat moeten we nu in 2015 met al deze bevindingen? Want hierover wordt al 2000 jaar gesproken! Moeten we van ons geloof vallen? En helemaal niets overhouden? Het kind maar met het badwater weggooien? Jammer genoeg is dat bij velen in de loop der eeuwen gebeurd. Omdat je er niet over praatte. Je nam het gewoon maar aan, of niet! Het is ook een verlegenheidsvraag. En ik moet je eerlijk bekennen dat ik ook vaak geworsteld heb met dit probleem. Kan me nog herinneren dat ik na lang wikken en wegen, tijdens een gespreksgroep hierover een vraag te stelde aan de predikant. En wat dacht je dat ik als antwoord kreeg? Zulke vragen stel je niet! Ja, als je dat als antwoord krijgt stel je heel lang geen vraag weer! En het gevaar zit er ook in met zo n antwoord dat je je niet serieus genomen voelt en wellicht helemaal afhaakt. Terwijl ik nu na mijn theologieopleiding weet dat het een vraag is die al eeuwen speelt en waar men al eeuwenlang een antwoord op zoekt. En waar ook velen om zijn verketterd. Daarom noem ik het hier ook vanmorgen maar gewoon.
Want ook zo n vraag heeft alles te maken met ons geloven! Dat geloven soms goed schuurt, je het allemaal even niet weet of gelooft. Wat dat betreft is geloven niet iets wat in de regel gladjes verloopt, maar gaat met vallen en opstaan. Het is eerder grillig en onvoorspelbaar. Zeker ook door de dingen die je kunnen overkomen in het leven. Maar juist zo heeft geloof ook de tijd om te groeien in je leven en in je hart. Om diepgang te krijgen. Kan het jou ook overkomen dat de hemel je plotseling op aarde weer raakt. En dat het belang van zo n vraag er op een gegeven moment ook niet meer toe doet. Je moet als het ware in je geloof door dit soort vragen heen groeien. En inzien en geloven dat het niet relevant is voor je geloof in God. Dat je tot inzicht komt, dat het hier tussen Maria en God gaat om toekomst. Dat in onvruchtbare situaties, waar het leven dood lijkt, weer nieuw perspectief komt. Dat van Godswege er nieuwe mogelijkheden worden geboden. Dat is maagdelijke geboorte, dat er momenten zijn dat er iets gebeurt waar je het niet meer verwacht. Net zoals bij Zacharias en Elisabeth vorige week. Onverwachts word het je geschonken. Of zoals u afgelopen week, misschien heb je gehoord of gelezen van de familie Zuckerberg. Ze ervaarden dat je het niet allemaal zelf in de hand hebt: zwangerschap en de geboorte van een kind. En na lang wachten werd hun dochter geboren. Uit dankbaarheid daarover heeft de vader in een open brief aan zijn dochter beloofd dat 99% van de aandelen van Facebook, zo n slordige 45 miljard, in een stichting voor goede doelen gaat. Daar raakt even de hemel de aarde! Want wat hen, maar ook Maria toevalt is pure genade, als een knipoog van de hemel. Alleen het woord genade ligt ons niet meer zo voorin de mond. Het is een oud kerkelijk woord. Dat ons bepaalt bij onze afhankelijkheid.
Terwijl wij in onze tijd, als individuele autonome mens vrij willen zijn. Denken de wereld maakbaar en met geld alles te koop is. In dat marktdenken leven we. En daarin is niet zoveel plaats voor verwondering dat je kan toevallen. Totdat de mensheid een halt wordt toegeroepen. Klimaatsverandering, dreigingen van andere religies. Maar zoals ik al aangegeven heb met de foto s voor het Kyriegebed: 130 doden in Parijs maakt meer indruk dan meer dan 200 doden door overstromingen in Verwegistan. Het Bijbelverhaal van vanmorgen laat ons die andere kant zien. Maria ontvangt. Het is prachtig afgebeeld vind ik in de afbeelding die u ziet. In een lichtval wordt ze geraakt door de hemel en we zien de duif als de Geest naar haar komen. Het is een kunst om het zo te schilderen. Net als het een kunst is om het leven te ontvangen zoals het zich voordoet. In hoogte en dieptepunten. Maria kan zich overgeven en toevertrouwen. Heeft geen last van prestatiedrang, succes of aanzien. Dat mogen we leren van Maria vanmorgen. Niet blijven hangen in zo n vraag over die maagdelijke geboorte, want daar komen we niet verder mee. Maar kijken naar de houding van Maria. De maagdelijkheid dat is haar religieuze houding. Ze vertrouwt zich toe aan God, die de Bron van het leven is. En dat is heel lastig, dat vind ik zelf ook. Omdat we vinden dat er ook zoveel in het leven van ons zelf afhangt. En natuurlijk, vorige week heb ik nog gezegd: God werkt ook door mensenhanden. Dat is zeker zo! Als ik alleen al kijk naar een actie als Minima voor Minima die we als gezamenlijke kerken van Wijhe hebben overgenomen van Ygdrasil. Zo n actie kan alleen maar slagen als jullie je ook voor een uurtje opgeven om vrijdag of zaterdag te staan bij de Boni of Albert Heijn. Want vele handen maken licht werk en op deze manier delen we eenvoudig met elkaar. Jazeker, God werkt door mensen, maar het mag nooit zo zijn
dat we onszelf onmisbaar gaan voelen. Dat we overal controle en grip op willen hebben. On zelf verheffen tot een gouden kalf. Want vroeg of laat lopen we tegen onze eigen grenzen aan. Van de maakbaarheid en alles naar je hand willen zetten. Je mag ook loslaten en vertrouwen, zoals Maria. Genade ontvangen en vandaaruit leven. Dat is leven van verwondering. Wat dat betreft heeft Lucas een geweldige boodschap voor allen. Zeker mag je de handen uit de mouwen steken. Maar neem ook in deze adventstijd, tijd om te luisteren naar wat God ons zegt. In plaats van naar wat de commercie of de markt ons zegt. Daar waar we tijd nemen om te luisteren naar God, daar kunnen we ook loslaten. Daar kan de hemel de aarde raken en is er tijd om je geloof te laten groeien. Daar kan zelfs uit barre wintergrond iets nieuws groeien, ver voorbij aan onze aardse vragen. Als we het maar tijd geven Moge het zo zijn. Amen