Herengracht 23 Postbus 16107 2500 BC Den Haag telefoon (070) 888 12 12 fax (070) 888 12 80 www.ipo.nl Aan mevrouw W.J. Mansveld, staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Postbus 20901 2500 EX 's-gravenhage '11I1I11"IHI'IHI'I'III"lhl'I"lhll InterprovinciaalOverleg uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum VTH 07368/2015 6 juli 2015 onderwerp Hantering onjuiste Eural-codes bij het verwerken van waterzuiveringsslib Geachte mevrouw Mansveld, Het IPO constateert dat Eural-codes bij de verwerking van zuiveringsslib vaak onjuist worden gebruikt. De provincies hebben op grond daarvan besloten scherp toe te zien op het juiste gebruik en overtreding daarvan te handhaven, vanwege de milieubelasting die onjuist gebruik met zich mee kan brengen. Omdat de verwijderingsketen van afvalwaterzuiveringsslib zich uitstrekt tot over de landsgrenzen van Nederland, en u bevoegd bent voor toezicht en handhaving op de EVOA, verzoeken wij u in voorkomende gevallen te handhaven op onjuist gebruik van Eural-codes. Op deze wijze wordt het gewenste level playing field gerealiseerd. In deze brief lichten wij dat nader toe. Wat vooraf ging De provincie Gelderland heeft geconstateerd dat in de verwijderingsketen van afvalwaterzuiveringsslib gebruik wordt gemaakt van onjuiste Eural-codes. De verwijderingsketen bestaat uit het traject van waterzuivering, mengen van afvalstoffen, vergisten, biologisch drogen (composteren) en uiteindelijk bij de eindverwerker verbranden. Door deze hele keten, waarin verschillende bewerking- en verwerkingsstappen plaatsvinden, wordt in de desbetreffende situatie steeds een en dezelfde Eural-code gehanteerd voor onbewerkt slib (19.08.05). Dit terwijl binnen het systeem van Eural-odes passende codes beschikbaar zijn (vergist zuiveringsslib: 19.06.04/06 en biologisch gedroogd vergist slib: 19.05.99) waarbij de afvalstroom naar bewerkingshandeling gekarakteriseerd is. In dit verband wordt ook verwezen naar de als bijgevoegde memo van Rijkswaterstaat. In deze memo is per verwerkingsproces van waterzuiveringsslib helder en duidelijk uiteengezet waarom en welke Eural-code gebruikt dient te worden. Inlichtingen bij : mevrouw ir. Reinette M. Kiès Doorkiesnummer : (070) 888 12 10 Bijlagen : 1
- 2 - Wat is de dagelijkse praktijk? In de praktijk leggen instanties bij vergunningverlening en het systeem van melden en registreren de nadruk op de afvalstoffen die binnen een inrichting geaccepteerd mogen worden, de zogenoemde inkomende afvalstromen. In het acceptatie- en verwerkingsbeleid dat bij de meeste omgevingsvergunningaanvragen hoort, is nagenoeg geen aandacht voor uitgaande - verwerkte - afvalstromen. Voor de uitgaande afvalstromen geldt wel een wettelijke registratieplicht voor de ontdoener, waarbij de juiste Eural-code gebruikt dient te worden. In de praktijk wordt deze categorisering echter veelal door de ontvanger van de afvalstroom uitgevoerd. Hierdoor bestaat het risico dat een afvalstroom 'passend gemaakt kan worden' op de afvalstromen die een ontvanger volgens zijn vergunning mag accepteren. Ook in het kader van de EVOA worden beschikkingen verstrekt voor de import en export van afval, waarbij het bevoegd gezag advies geeft of de afvalstoffen binnen de aangevraagde inrichtingen geaccepteerd en verwerkt mogen worden. Hierbij wordt geen controle uitgevoerd of de 'aangevraagde' afvalstroom de juiste Euralcode heeft gekregen. Voor de slibverwerkingsbranche is het gemakkelijk, goedkoop en overzichtelijk om voor de gehele keten van slibverwerking één Eural-code te hanteren. Hierdoor wordt de afzetmarkt niet 'belast' met diverse Eural-codes voor verschillende verwerkingsprocessen. Indien een vergunning van een be-zverwerker maar een beperkt aantal Eural-codes toestaat, kan het voor bedrijven leiden tot onzekerheid in de afzet van hun afvalstoom. Duidelijk moet worden of de verwerker de afvalstroom wel zou kunnen/mogen verwerken (dan volstaat het aanpassen van de desbetreffende vergunning), of dat een bepaalde Eural-code niet is opgenomen, omdat het bewerkersbedrijf de desbetreffende afvalstroom niet kan/mag accepteren. Binnen de afvalverwijderingsketen van deze slibstromen zijn verschillende overeenkomsten gesloten tussen primaire ontdoeners (zoals waterschappen), secundaire ontdoeners (zoals slibverwerkers) en eindverwerkers (zoals afvalverbrandingsinrichtingen). In deze overeenkomsten worden de te verwerken en volgens de vergunning te accepteren afvalstoffen als inhoudelijke en financiële kaders genomen. In het handhavingstraject is gebleken dat in deze contracten de onjuiste Eural-code wordt gebruikt. Het doorvoeren van de juiste Eural-codes in deze verwijderingsketen behelst het aanpassen van de contracten (met nieuwe prijsonderhandelingen) en mogelijk ook aanpassen van de vergunning van de ontvangende partij. Wat is nu eigenlijk het probleem? Belangrijke argumenten om het onjuiste gebruik van Eural-codes aan te pakken: onjuiste Eural-codes betekent onjuiste karakterisering van bewerkingen die de afvalstromen (hebben) ondergaan. Dit is in strijd met de nationale en Europese wet- en regelgeving; het is niet mogelijk een sluitende afvalstoffenbalans over een inrichting op te stellen. Hierdoor wordt zicht ontnomen of er sprake is van (malafide) bijmenging/verwerking van andere afvalstromen; precedentwerking naar gebruik van andere Eural-codes in het algemeen (Euralcodesystematiek) : het kan zijn dat bovenstaande argumenten bij de verwijderingsketen van slibstromen niet voorkomen c.q. mogelijk weinig milieuschade veroorzaken, maar bij het onjuist gebruik bij andere afvalverwijderingsketens (waarbij gevaarlijke afvalstoffen zijn betrokken) kan dit wel het geval zijn; juiste gegevens over afvalstoffen zijn noodzakelijk voor het monitoren en ontwikkelen van een nieuwafvalstoffenbeleid. Verder worden deze gegevens doorgegeven aan de EU-instellingen om op Europees niveau een nieuw beleid ten aanzien van afvalstoffen te formuleren;
- 3 - tot slot geldt er uiteraard handhavingsplicht, indien het bevoegd gezag op de hoogte is van een overtreding. Het laten voortbestaan van het onjuiste gebruik van Eural-codes ondermijnt het meld- en registratiesysteem in dit dossier, maar ook in algemene zin. Door het systeem van Eural-codes kan risicogericht toezicht worden uitgevoerd na analyse van de meldgegevens. Als daarin fouten voorkomen, bijvoorbeeld door onjuist gebruik van Eural-codes, wordt het toezicht niet op de juiste en hoogste risico's ingezet wat ten koste gaat van kwaliteit en effectiviteit van de handhaving. (Inter)nationaal probleem In de provincie Gelderland is in 2014 een handhavingstraject gestart naar aanleiding van het gebruik van onjuiste Eural-codes door een waterschap en een slibverwerker. De betrokken bedrijven zijn van mening dat zij wel de juiste Eural-code toepassen in de gehele verwerking van zuiveringsslibben. Ter onderbouwing worden inrichtingen in Nederland en Duitsland genoemd met soortgelijke slibverwerking die eveneens dezelfde Eural-code (19.08.05) gebruiken. Dit geeft volgens hen aan dat deze handelwijze een geaccepteerde praktijk in de slibketenbranche betreft. Het IPO concludeert dat er geen sprake is van een lokaal probleem maar een onjuiste handelswijze die (inter)nationaal wordt toegepast door de betrokken bedrijven. Naar aanleiding hiervan zullen in voorkomende gevallen alle provincies handhavend optreden tegen het onjuiste gebruik van Euralcodes in de slibverwijderingsketen. Voor zover er sprake is van uitvoer van bewerkte slibstromen verzoekt het IPO u eenzelfde lijn te volgen, opdat milieuschade wordt voorkomen dan wel teruggebracht en het gewenste level playing field wordt gerealiseerd. Met vriendelijke groet, NTERPROVINCIAAL OVERLEG drs. G. Beukema algemeen directeur
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Omgevingsdienst Regio Nijmegen mr. S. (Sober) Khowja Tweede Walstraat 14 6511LV Nijmegen Nederland memo Beschouwing Rijkswaterstaat Leefomgeving inzake euralcodes waterzuiveringsslib Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving B. van Huet Croeselaan 15 3521 BJ Utrecht Postbus 8242 3503 RE Utrecht T 088 6029300 F 088 6029025 www.rijkswaterstaat.nl Contactpersoon Bas van Huet Adviseur T 0886027845 bas. van.huet@rws.nl Datum 4 oktober 2013 Aanleiding Rijkswaterstaat IS In september 2013 benaderd door de Omgevingsdienst Regio Nijmegen voor een beschouwing inzake de Europese Afvalstoffenlijst (Eural). De omgevingsdienst wil de beschouwing van RWS over welke euralcode gebruikt dient te worden bij verschillende vormen van waterzuiveringsslib. Naar aanleiding van dit overleg op 25 september is deze beschouwing tot stand gekomen. Het waterzuiveringsslib wordt op verschillende manieren verwerkt en dit leidt per geval tot een verschillende euralcode. Wenselijk is dat op de begeleidingsbrieven bij het vervoer van afval, de afvalstof zo nauwkeurig mogelijk wordt omschreven, zodat duidelijk is wat de herkomst van deze afvalstof is. In deze beschouwing wordt de keuze voor een euralcode afhankelijk van de verwerkingstechniek toegelicht. Mechanisch ontwateren en drogen Het proces Bij veel rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) wordt het slib met behulp van gravitaire indikkers, zeefbandpersen en centrifuges ingedikt. Deze fysische bewerkingen zorgen ervoor dat het vochtgehalte van het slib verminderd wordt tot ongeveer 20-25 procent. Behalve het vochtgehalte blijft de chemische samenstelling van het zuiveringsslib hetzelfde. Het slib wordt vervolgens overgebracht naar een slibdrooginstallatie om daar thermisch te drogen. Het doel is om het vochtgehalte te verminderen tot minder dan 10 procent. De asrest wordt onder andere toegepast in cementovens en energiecentrales. Euralcode De euralcode voor het waterzuiveringsslib na zowel de mechanische als thermische droging is 19 08 05. Toelichting In al deze stappen wordt het vochtgehalte verminderd, maar de samenstelling van zowel de anorganische als organische fractie is nagenoeg hetzelfde. De stroom kan nog steeds als gedroogd waterzuiveringsslib worden beschouwd. Pagina 1 van 3
Vergisting Het proces De laatste jaren is er aandacht voor biogaswinning uit de vergisting van zuiveringsslib. Enkele RWZI's hebben de inrichting uitgebreid zodat het vergisten van zuiveringsslib binnen de eigen inrichting mogelijk is. Zuiveringsslib op zich vergist niet goed, dus wordt de stroom vermengd met andere slibben en afvalstoffen. Mengstromen zijn bijvoorbeeld verschillende residuen uit de voedselbereidende industrie. Als gemeenschappelijk kenmerk hebben deze afvalstoffen dat ze een hoog aandeelorganische fractie bevatten, die goed te vergisten is. Deze mengstromen zorgen ervoor dat ook bij het zuiveringsslib de vergisting op gang komt. Tijdens het vergistingsproces wordt uit de organische fractie biogas gewonnen dat nuttig wordt toegepast. Het aanwezige water verdampt gedeeltelijk en er blijft een residu (het digestaat) over. Het digestaat wordt vervolgens naar een andere afvalverwerker gebracht om verder te worden verwerkt. Euralcode Het digestaat uit het vergistingsproces valt onder een euralcode in subhoofdstuk 19 06 afval van de anaërobe behandeling van afval. Toelichting De reden om voor een euralcode uit dit subhoofdstuk te kiezen is, dat de afvalstof afkomstig is uit een vergistings-, dus anaeroob proces. Het toevoegen van andere afvalstoffen tijdens het vergistingsproces zorgt er ook voor dat de samenstelling van het digestaat verandert. Afhankelijk van de verschillende inputstromen zijn de volgende euralcodes het meest passend voor het uitgaande digestaat: 190604 digestaat van de anaërobe behandeling van stedelijk afval 19 06 06 digestaat van de anaërobe behandeling van dierlijk en plantaardig afval Com posteri ng Het proces Een gedeelte van het digestaat wordt nog elders gecomposteerd. Anders dan bij thermische droging wordt het slib en digestaat hierbij alleen aan lucht blootgesteld. Na een aantal weken in de composteertunnel is het vochtgehalte van de afvalstoffen verminderd tot ongeveer 3S procent. Gedurende het composteerproces worden andere afvalstoffen, zoals houtsnippers, toegevoegd om het proces te optimaliseren. Het residu dat overblijft na compostering, wordt voor verschillende doeleinden gebruikt. Een gedeelte wordt ingezet als recultiveringslaag, terwijl een ander gedeelte wordt ingezet in energiecentrales en cementovens. Euralcode Het residu uit het composteringsproces valt onder een euralcode in subhoofdstuk 19 OS afval van de aërobe behandeling van afval. Toelichting De reden om voor een euralcode uit dit subhoofdstuk te kiezen is, dat de afvalstof afkomstig is uit een composteer, dus aeroob, proces. Het toevoegen van andere afvalstoffen tijdens het composteerproces zorgt er ook voor dat de samenstelling van het digestaat verandert. Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving B. van Huet Datum 4 oktober 2013 Pagina 2 van 3
De volgende euralcode is het meest passend 190599 niet elders genoemd afval voor het residu: Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving B. van Huet Conclusie De verschillende verwerkingsprocessen zijn bepalend voor het toekennen van de juiste euralcode. Omdat er geen speciaal stappenplan is voor het bepalen van de passende euralcode binnen een hoofdstuk van de Eural, zijn de verschillende processen die binnen hoofdstuk 19 benoemd worden, leidend om de euralcode te bepalen. Datum 4 oktober 2013 Tabel: Passende euralcode na verwerkingstechniek Mechanische en thermische droging 19 08 05 slib van de behandeling van stedelijk afvalwater niet onder 19 08 11 vallend slib van de biologische zuivering van 19 08 12 industrieel afvalwater Vergisting 190604 190606 Compostering 190599 Met vriendelijke groet, Bas van Huet Adviseur digestaat van de anaërobe behandeling van stedelijk afval digestaat van de anaërobe behandeling van dierlijk en plantaardig afval niet elders genoemd afval Pagina 3 van 3