Trends & cijfers. facilitaire dienstverlening

Trends & cijfers facilitaire dienstverlening Zicht op arbeidsmarkt en onderwijs 2012-2013

Colofon Uitgave Kenwerk Maria Montessorilaan 11-17 2719 DB Zoetermeer Telefoon: 079 360 14 00 Website: www.kenwerk.nl Auteurs J.D.M. Krol MSc Drs. M. van de Grift 2012 Kenwerk De digitale versie van Trends & cijfers facilitaire dienstverlening is beschikbaar op de website van Kenwerk (www.kenwerk.nl/trendsencijfers). Overname voor eigen gebruik is toegestaan onder bronvermelding. Drukfouten en/of andere onvolkomenheden voorbehouden.

Voorwoord In het nieuwe regeerakkoord zijn de plannen voor het mbo gepresenteerd. Het actieplan Focus op vakmanschap wordt verder uitgevoerd. Speerpunten zijn het verminderen van het aantal opleidingen en het vergroten van de macrodoelmatigheid in het mbo. Eenvoudige structuur Een arbeidsmarktrelevant, doelmatig en toegankelijk aanbod van mbo-opleidingen, dat is het streven van de overheid. Het vereenvoudigen van de kwalificatiestructuur vormt hierin een belangrijke basis. In samenwerking met sectorale partners heeft Kenwerk hier een eerste aanzet toe gedaan. In 2013 worden de nieuwe dossiers getest en vanaf het schooljaar 2014-2015 kunnen scholen leerlingen inschrijven op de nieuwe kwalificatiedossiers. Macrodoelmatigheid Naast een vereenvoudigde kwalificatiestructuur speelt ook de macrodoelmatigheid van het opleidingsaanbod een rol. Afstemming op regionaal niveau over de behoefte van het regionale bedrijfsleven en het bijpassende opleidingsaanbod is hierbij van belang. Belangrijke onderwerpen bij deze afstemming zijn de ontwikkelingen in het onderwijs, de vraag op de arbeidsmarkt, arbeidsmarktprognoses en de arbeidsmarktperspectieven per sector. Voor u ligt Trends & cijfers facilitaire dienstverlening. Dit rapport bevat een unieke bundeling van kwalitatieve en kwantitatieve informatie over ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroepsonderwijs. De informatie is gespecificeerd naar het niveau van de mbo-facilitaire dienstverlening beroepen, zowel landelijk als regionaal. Een document dat niet mag ontbreken bij de afstemming over het opleidingsaanbod. Samenwerking Deze Trends & cijfers is tot stand gekomen door de samenwerking met onze sectorale partners vanuit het bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Hiervoor willen we onze partners dan ook hartelijk danken! Alien Cnossen algemeen directeur Kenwerk

Inhoudsopgave Inleiding... 1 Leeswijzer... 3 Leren in de praktijk... 7 Onderwijs... 7 Voortgezet onderwijs... 7 Middelbaar beroepsonderwijs... 9 Hoger beroepsonderwijs... 12 Leerbedrijven... 12 Kans op een stage... 14 Werken... 17 Arbeidsmarkt facilitaire dienstverlening... 17 Bedrijven en werknemers... 17 Facility manager... 18 Trends en ontwikkelingen... 18 Vraag op de arbeidsmarkt... 19 Concurrentie op de arbeidsmarkt... 20 Kans op werk... 21 Samenvatting en vooruitblik... 25 Tabellenboek... 29 Bronnenlijst... 39 Verantwoording... 40 Afkortingen en begrippenlijst... 42

Inleiding Jaarlijks publiceert Kenwerk informatie over ontwikkelingen in het beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening bevat kwantitatieve informatie over beroepsopleidingen, het leren in de praktijk en de aansluiting op de arbeidsmarkt voor de facilitaire dienstverlening. De andere sectoren waar Kenwerk zich op richt, horeca, bakkerij, reizen en recreatie, worden beschreven in aparte publicaties. Deze publicatie geeft inzicht in de onderwijs- en arbeidsmarkt van de facilitaire dienstverlening en de match tussen deze twee: de kans op een stage en de kans op werk. De rapportage onderscheidt zich van andere arbeidsmarktrapportages in deze branche doordat er gerapporteerd wordt over alle kwalificaties waarop opleidingen worden aangeboden in de facilitaire dienstverlening. Dit vertaalt zich in een hoog niveau van detail en diepgang. Rapporteren op kwalificatieniveau is mogelijk doordat Kenwerk als kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven beschikt over unieke gegevensbronnen. Zo heeft Kenwerk inzicht in het aantal erkende leerbedrijven via het Register erkende leerbedrijven. Daarnaast zijn bij Kenwerk adviseurs werkzaam die beschikken over jarenlange ervaring en uitgebreide kennis van de stage- en arbeidsmarkt in de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De gegevens worden in een breder perspectief geplaatst door ze te vergelijken met gegevens die ter beschikking worden gesteld door onder andere het ministerie van OCW, de HBO-raad, CBS, Jobfeed, UWV en brancheorganisaties. Doel en doelgroepen Kenwerk verzorgt Trends & cijfers facilitaire dienstverlening in het kader van zijn wettelijke taak. Het trendrapport is vooral bedoeld voor onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, sociale partners en organisaties gericht op arbeidsvoorziening. Zij kunnen informatie uit deze publicatie gebruiken voor de vormgeving en onderbouwing van hun beleid. Daarnaast zijn de prognoses van belang voor mensen die aan een (vervolg)opleiding willen beginnen en mensen die zich willen oriënteren op de arbeidsmarkt bij het zoeken naar een baan of het veranderen van werkomgeving. De informatie is ook interessant voor mensen die deze groepen willen voorlichten, zoals studiekeuze- en loopbaanadviseurs. In samenwerking met de andere kenniscentra verschijnt de prognose-informatie ook op www.kansopstage.nl en www.kansopwerk.nl. Het doel van Trends & cijfers facilitaire dienstverlening is afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarktbehoefte, nationaal en regionaal. Vooral waar sprake is van overschotten of tekorten is beleidsmatige sturing van belang. Kenwerk vervult hierin een brugfunctie als kenniscentrum, met als uiteindelijke doel een goede aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven in de betreffende sectoren. Actuele ontwikkelingen en prognoses In de laatste raming van september 2012 voorspelt het CPB voor 2012 een krimp van de Nederlandse economie met 0,5%. Voor 2013 zijn de voorspellingen gunstiger en wordt een groei van het bruto binnenlands product met 0,75% verwacht. De binnenlandse bestedingen door zowel consument als overheid blijven echter achter. Aan de andere kant trekt de export aan. Dit heeft onder andere te maken met een licht herstel van de wereldhandel in 2013 (CPB, 2012). Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 1

De situatie op de arbeidsmarkt blijft echter somber. Zowel dit jaar als volgend jaar wordt een daling van de werkgelegenheid voorspeld. In 2013 is de werkloosheid naar verwachting gemiddeld 5,75%. Dit percentage is sinds het midden van de jaren negentig niet meer voorgekomen (CPB, 2012). De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per regio. In de meeste regio s is sprake van krimp, met als uitschieters decentrale regio s, zoals Limburg en de Achterhoek. Aan de andere kant laten vier regio s in zowel het bevolkingsaantal als de werkgelegenheid een groei zien: Flevoland, Midden-Holland, Groot- Amsterdam en Zuid-Gelderland (UWV, 2012). Naast regionale verschillen zijn er ook sectorale verschillen in de werkgelegenheid. Het aantal banen neemt het sterkst af in de sectoren industrie, bouw en bij de overheid. In de zorg & welzijn groeit het aantal banen. Bovenstaande ontwikkelingen schetsen een beeld van de landelijke situatie. Deze rapportage biedt een gedetailleerd beeld van de arbeidsmarkt- en onderwijssituatie in de facilitaire dienstverlening en de aansluiting tussen deze twee: de kans op een stage en de kans op werk. Hiermee kan dit rapport gebruikt worden als solide basis voor het formuleren van prognoses en het onderbouwen van beleid. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 2

Leeswijzer Opbouw Er zijn vijf publicaties Trends & cijfers, één voor elke sector waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De publicaties zijn onafhankelijk van elkaar te lezen. Doordat de rapportages zo veel mogelijk parallel zijn opgebouwd, is het mogelijk een vergelijking te maken tussen de verschillende sectoren. Elke Trends & cijfers is opgebouwd uit twee delen: Leren in de praktijk en Werken. Leren in de praktijk beschrijft de onderwijsmarkt, de markt van het praktijkleren en de perspectieven op de markt van het praktijkleren. Werken beschrijft de arbeidsmarkt, trends en ontwikkelingen in de sector, de vraag op de arbeidsmarkt, de concurrentie op de arbeidsmarkt en de arbeidsmarktperspectieven. De publicatie eindigt met een samenvatting en vooruitblik en een tabellenboek. In het tabellenboek zijn alle in de tekst genoemde cijfers terug te vinden. Om de leesbaarheid van Trends & cijfers te vergroten, is de uitleg van begrippen en afkortingen, waar mogelijk, opgenomen in een begrippenlijst in plaats van in de tekst. De begrippenlijst vindt u achter in iedere Trends & cijfers. De gegevens in Trends & cijfers worden zo veel mogelijk regionaal gepresenteerd. Daarbij wordt de indeling van de voormalige zes CWI-districten gebruikt. Een koppeling van deze zes regio s aan de huidige dertig arbeidsmarktregio s is terug te vinden in het tabellenboek. Daarnaast vindt u op www.kenwerk.nl/regiocijfers dertig regiocijfers met kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven per arbeidsmarktregio. Kwalificaties In Trends & cijfers worden alleen kwalificaties beschreven waarop daadwerkelijk inschrijvingen zijn en/of scholen bestaan die de kwalificaties aanbieden. Daarbij worden de kwalificaties steeds aangeduid met de meest recente termen. Een vergelijking met eerder gebruikte termen vindt u in het tabellenboek. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 3

Leren in de praktijk Dit eerste hoofdstuk gaat in op het middelbaar beroepsonderwijs in de sector facilitaire dienstverlening. In de eerste paragraaf wordt ingegaan op onderwijs in de sector facilitaire dienstverlening. Het aantal mbo-leerlingen, diploma s en scholen wordt belicht. Ook beschrijven we de voor- en vervolgopleidingen van mbo-leerlingen en daarmee de doorstroom in de beroepskolom: van vmbo naar mbo en van mbo naar hbo. In de tweede paragraaf staan de leerbedrijven centraal, zowel nationaal als internationaal. Tot slot geeft dit hoofdstuk in de derde paragraaf zicht op de kans op een stage in de facilitaire dienstverlening. Onderwijs Voortgezet onderwijs In 2011 kende het voortgezet onderwijs in Nederland bijna 950.000 leerlingen. Na een lichte daling in 2008 neemt het aantal leerlingen de laatste jaren weer toe. In 2009 kende het voortgezet onderwijs 935.000 leerlingen, in 2010 waren dit er ongeveer 940.000. Toch gaan een stuk minder leerlingen dan een aantal jaar geleden na het basisonderwijs naar het vmbo. Vergeleken met 2007 is de instroom in het vmbo met 8% afgenomen. In dezelfde periode nam de instroom in het havo met 5% toe en in het vwo met 1%. Omdat de relatie tot het mbo-onderwijs in deze publicatie centraal staat, is met name de bovenbouw van het voortgezet onderwijs interessant om nader te bekijken. In onderstaande figuur wordt de ontwikkeling in de aantallen leerlingen in de bovenbouw van de verschillende onderwijstypen weergegeven. 225 223,4 200 205,1 201,1 175 150 125 100 120,9 113,6 120,8 100,7 108,8 110,6 2006 2009 2011 Vmbo Havo Vwo Figuur 1: Aantallen leerlingen in de bovenbouw naar onderwijstype. Bron: OCW Naast het reguliere onderwijs is het interessant te kijken naar de zogenaamde vmbo-mbo2 (VM2) leerroute. In dit traject zijn het vmbo en mbo-2 tot één opleiding geïntegreerd om de leerroute voor leerlingen soepeler te laten verlopen. Deze route bestaat sinds 2008. Het aantal leerlingen dat deze opleidingsvorm volgt, is tussen 2008 en 2011 gestegen van duizend naar 3.700. De meeste vmbo-leerlingen, 51%, volgen de theoretische leerweg. De kaderberoepsgerichte leerweg is de op één na grootste stroming; 25% van de leerlingen volgt deze leerweg. 14% van de vmbo-leerlingen volgt de gemengde leerweg en de overige 10% de basisberoepsgerichte leerweg. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 7

Vmbo gericht op facilitaire dienstverlening De meeste mbo-leerlingen in de sector facilitaire dienstverlening stromen in vanuit de theoretische leerweg. Omdat de overige mbo-leerlingen in de sector facilitaire dienstverlening veelal een vooropleiding hebben binnen de sectoren economie en zorg & welzijn, is het interessant te kijken naar ontwikkelingen in deze opleidingen. Binnen de sector economie is de afdeling handel & administratie het meest relevant. Binnen de sector zorg & welzijn geldt dit voor het intrasectorale programma (ISP) en verzorging. Tussen 2006 en 2010 nam het aantal leerlingen op deze afdelingen af met ruim 30%. Vorig jaar is het aantal leerlingen voor het eerst voorzichtig gestegen met 1% ten opzichte van het jaar daarvoor. In totaal zitten 42.260 leerlingen op de afdelingen zorg & welzijn-isp, handel & administratie en verzorging. In onderstaande figuur is de ontwikkeling per opleiding opgenomen vanaf 2006. 22.000 21.007 21.045 20.000 20.710 18.000 16.000 16.588 14.000 12.000 10.000 8.000 14.184 11.488 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zorg & welzijn-isp Handel & administratie Verzorging Figuur 2: Aantal vmbo-leerlingen zorg & welzijn-isp, handel & administratie en verzorging, 2006-2011. Bron: DUO In 2011 was de verdeling van leerlingen zorg & welzijn-isp, handel & administratie en verzorging opgeteld: 13% in de gemengde leerweg, 53% in de kaderberoepsgerichte leerweg en 34% in de basisberoepsgerichte leerweg. De verhouding tussen jongens en meisjes is bij de opleiding handel & administratie 60% om 40%, bij verzorging 13% jongens en 87% meisjes. Bij zorg & welzijn-isp is de verhouding het meest scheef: 11% is jongen en 89% meisje. AKA-leerlingen AKA is de praktijkgerichte opleiding arbeidsmarktgekwalificeerd assistent. Deze opleiding is er sinds 2004 voor jonge mensen die moeten wennen aan het werkzame leven, kortweg: een opleiding Leren Werken voor jonge mensen die liever met hun handen werken en die het beste leren in de praktijk. Het doel van de opleiding is jongeren in hun eigen onderhoud te laten voorzien en hen te laten functioneren in het maatschappelijk leven. In 2011 is ook voor de eerste keer sprake van een daling van het aantal AKA-leerlingen. Ook het aantal scholen waar een AKA-opleiding aangeboden wordt, is afgenomen. In 2010 waren er ruim 12.500 AKA-leerlingen en 46 onderwijsinstellingen die een AKA-opleiding aanboden. In 2011 zijn er nog geen elfduizend AKA-leerlingen en zijn er 41 onderwijsinstellingen die een AKA-opleiding aanbieden. Van de leerlingen die een AKA-opleiding afgerond hebben, stroomde 56% de arbeidsmarkt op en 44% koos voor een vervolgopleiding op het mbo. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 8

Middelbaar beroepsonderwijs In het mbo is in 2011 voor het eerst sinds jaren sprake van een afname van het aantal leerlingen. Waren er in 2010 nog ruim 519.000 leerlingen, in 2011 waren dat er ruim 515.000. In de sector facilitaire dienstverlening daalt het aantal leerlingen al een aantal jaar. Ook in 2011 is het aantal leerlingen gedaald ten opzichte van 2010 naar 2.674 leerlingen. Deze daling is relatief een stuk minder groot dan in 2010 toen het aantal leerlingen ten opzichte van 2009 daalde met 12%. In onderstaande figuur zijn de mutaties weergegeven voor het totale mbo en mbo-facilitaire dienstverlening. 2011-1,0% -0,8% 2010-12,0% 0,8% mbo facilitaire dienstverlening 2009-6,7% 1,7% mbo totaal 2008-3,9% 0,7% -15,0% -10,0% -5,0% 0,0% 5,0% Figuur 3: Mutaties aantallen leerlingen ten opzichte van het voorgaande jaar voor mbo totaal en mbo-facilitaire dienstverlening, 2008-2011. In percentages. Bron: DUO Kwalificatie en leerweg De sector facilitaire dienstverlening kent opleidingen op twee niveaus. Deze opleidingen zijn zowel in de bol- als in de bbl-leerweg te volgen. In het totale mbo volgt 68% de bol-leerweg en 32% de bbl-leerweg. In de sector facilitaire dienstverlening ligt deze verhouding nog schever; 86% van de leerlingen volgt de bol-leerweg en 14% de bbl-leerweg. In figuur 4 is het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening weergegeven, naar niveau en leerweg. De opleiding facilitair leidinggevende in de bol-variant is de populairste opleiding onder mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening. Bbl Bol Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker 265 641 906 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 106 1.662 1.768 Totaal 371 2.303 2.674 Percentage totaal 13,9% 86,1% 100% Landelijke verhouding 31,7% 68,4% 100% Figuur 4: Aantallen mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening naar kwalificatie, niveau en leerweg, 2011. Bron: DUO Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 9

Ontwikkelingen in leerlingaantallen Zoals gezegd, is het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening ten opzichte van vorig jaar gedaald. Wanneer gekeken wordt naar de afzonderlijke kwalificaties vallen een aantal zaken op. In het tabellenboek achterin is een tabel opgenomen waarin de mutaties in aantallen leerlingen zijn opgenomen. Opvallend is dat voor beide kwalificaties het aantal bol-leerlingen is toegenomen. Het aantal bblleerlingen is daarentegen harder gedaald, waardoor het totaal negatief uitkomt. Het aantal leerlingen voor facilitair medewerker is met 33 leerlingen minder, het hardst gedaald. Scholen Nederland telt 71 mbo-onderwijsinstellingen. Bij 28 van deze instellingen worden één of meer mbo-opleidingen facilitaire dienstverlening aangeboden. Gemiddeld zitten er 96 leerlingen facilitaire dienstverlening per school. De regio s Middenwest en Zuidwest kennen een hoger gemiddelde, de overige regio s tellen gemiddeld minder leerlingen per school. In figuur 5 wordt per regio weergegeven hoeveel leerlingen facilitaire dienstverlening er gemiddeld per school zitten. 109 87 135 61 96 94 Figuur 5: Gemiddeld aantal leerlingen per school, naar regio. 2011. Bron: DUO Kenmerken mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening De verhouding man/vrouw in het landelijke mbo is 53% om 47%. Binnen de opleidingen facilitaire dienstverlening geldt een vergelijkbare verhouding: 52% is man en 48% is vrouw. Op niveau 2 is 60% van de leerlingen autochtoon, op niveau 4 hebben ruim acht op de tien leerlingen een autochtone herkomst. In figuur 6 wordt de herkomst van de leerlingen weergegeven naar niveau. In het tabellenboek achterin is een gedetailleerde tabel opgenomen naar herkomst en niveau. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 14% 32% 5% 7% 81% 60% Niveau 2 Niveau 4 Autochtoon Westerse allochtoon Niet-westerse allochtoon Figuur 6: Percentages leerlingen facilitaire dienstverlening naar herkomst en niveau, 2011. Bron: DUO Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 10

De leerlingen in de opleidingen facilitaire dienstverlening zijn, vergeleken met andere mboopleidingen, relatief oud. Een opvallend grote groep, 35% van de leerlingen, is ouder dan twintig jaar; 10% van hen is zelfs ouder dan 25 jaar. De regio waar de meeste leerlingen wonen, is Oost met 638 leerlingen facilitaire dienstverlening. De kleinste regio in termen van aantal leerlingen facilitaire dienstverlening is Zuidoost, hier wonen 336 leerlingen. Vooropleiding Ruim de helft van de mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening heeft het vmbo afgerond. 20% heeft alleen de basisvorming afgerond, 9% heeft zelfs alleen de basisschool afgerond. Een groep van 15% komt van een andere mbo-opleiding; 13% van een mbo 1- of 2-opleiding en 2% van een opleiding op niveau 3 of 4. 3% ten slotte, heeft voorafgaand aan de opleiding het havo of het vwo afgerond. 15% 9% 3% 20% 55% Basisonderwijs Basisvorming Vmbo Havo/vwo Mbo Figuur 7: Vooropleiding van mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening, 2011. Bron: DUO Van alle leerlingen die in 2011 vanuit het vmbo zijn ingestroomd in een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening heeft ongeveer 40% de theoretische leerweg gevolgd op het vmbo. Doorstromers naar niveau 2 zijn voor het grootste deel afkomstig van de basisberoepsgerichte leerweg. Op niveau 4 hebben na de theoretische leerweg, de meeste leerlingen een kaderberoepsgerichte leerweg gevolgd. Doorstromers met een andere leerweg dan de theoretische, hebben deze vooral binnen de vmboafdelingen handel & administratie, zorg & welzijn ISP en verzorging gevolgd. Opvallend is dat niveau 2-leerlingen van heel veel verschillende richtingen afkomstig zijn. Gediplomeerde door- en uitstroom In 2010 hebben 810 leerlingen een diploma facilitaire dienstverlening gekregen. De meeste diploma s, 63%, gingen naar niveau 4-leerlingen. 28% ging naar niveau 2-leerlingen. 9% van de diploma s ging naar extraneusleerlingen. Het aantal diploma s is, net als het aantal leerlingen, gedaald ten opzichte van 2009. Bijna twee derde van de diploma s ging naar bol-leerlingen. 28% van de diploma s was voor bblleerlingen. Daarnaast ging 14% van de diploma s naar zogenaamde extraneus- of examenleerlingen. Deze leerlingen zijn alleen ingeschreven voor de examens en niet voor onderwijs of begeleiding. Deze verhoudingen zijn grotendeels vergelijkbaar met voorgaande jaren. Het aantal extraneusdiploma s is afgenomen met 5% ten gunste van het aantal diploma s bbl. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 11

Van de mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening in 2011 stroomt 63% direct de arbeidsmarkt op. 21% kiest voor een vervolgopleiding in het hbo en 16% voor een vervolgopleiding in het mbo. Vergeleken met 2010 is dit geen groot verschil; toen koos 18% voor een vervolgopleiding in het mbo. Vergeleken met het landelijk totaal kiezen veel leerlingen facilitaire dienstverlening voor een vervolgopleiding in het hbo, en relatief weinig voor een vervolgopleiding in het mbo. In onderstaande figuur wordt de doorstroom weergegeven voor mbo facilitaire dienstverlening in 2010 en 2011 en het landelijk totaal voor 2011. 2010 2011 Landelijk totaal 18% 16% 26% 24% 58% 21% 63% 13% 61% Arbeidsmarkt Hoger onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Figuur 8: Gediplomeerde doorstroom naar jaar, mbo facilitaire dienstverlening en landelijk totaal. Bron: DUO Hoger beroepsonderwijs In 2010 kozen 173 mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening voor een vervolgopleiding in het hbo. Veruit de meesten van hen, 38%, kozen voor de bachelor facility management. Dit aantal is vergelijkbaar met 2008 en 2009. Een gedeelde tweede plaats is voor de bacheloropleidingen communicatie en personeel & arbeid, waar 5% van de gediplomeerden facilitaire dienstverlening voor kiest. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Het aantal studenten hbo facility management laat overigens al een aantal jaar een daling van het aantal leerlingen zien. Leerbedrijven Praktijkleren door middel van stages is een belangrijk element in het mbo. De stages van leerlingen moeten plaatsvinden bij erkende leerbedrijven. Kenwerk beheert het Register erkende leerbedrijven voor de branche facilitaire dienstverlening. Op dit moment zijn 2.454 mboleerbedrijven erkend voor de sector facilitaire dienstverlening in Nederland en nog eens 22 in het buitenland. Zeven van de buitenlandse leerbedrijven zitten op Curaçao, de overige zitten in de Verenigde Staten, Spanje, België, Cyprus, Duitsland en Frankrijk. Het aantal leerbedrijven in het buitenland is ten opzichte van 2010 toegenomen met negen, het aantal binnenlandse leerbedrijven is toegenomen met 210. Naast erkende leerbedrijven mbo zijn er 495 bedrijven in Nederland erkend als AKA-leerbedrijf in de sector facilitaire dienstverlening en zijn 54 bedrijven erkend voor een vmbo-stage en 141 bedrijven voor een leerwerktraject in de sector facilitaire dienstverlening. Erkende leerbedrijven hebben vaak meer erkenningen, bovendien kunnen leerbedrijven uit een bepaalde sector ook erkend zijn voor een kwalificatie die tot een andere sector behoort. Het aantal leerbedrijven per kwalificatie kan hierdoor hoger uitvallen dan het totaal aantal leerbedrijven in de sector. Bij deze laatste telling worden namelijk alleen de leerbedrijven meegenomen die op basis Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 12

van hun hoofdactiviteit erkend zijn voor een bepaalde sector. In onderstaande figuur is per onderwijstype en kwalificatie weergegeven hoeveel erkende leerbedrijven er zijn. Onderwijstype Kwalificatie Leerbedrijven Vmbo Leerwerktraject 54 Stage 141 AKA 495 Mbo Buitenland 22 Facilitair medewerker 3.213 Binnenland Facilitair leidinggevende 2.669 Figuur 9: Erkende leerbedrijven naar onderwijstype en niveau. Peildatum 1 juni 2012. Bron: Kenwerk Leerbedrijven verspreid over Nederland Facilitaire dienstverlening is meer dan welke andere beroepsgroep verspreid over verschillende arbeidsmarktsectoren. Immers, in alle sectoren is behoefte aan facilitair dienstverleners. De verwachting is dan ook dat de spreiding van mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening over Nederland ongeveer gelijk is aan de spreiding van bedrijven in Nederland. Veruit de meeste bedrijven zitten in het westen van Nederland. LB: 17,7 LL: 15,7 LB: 10,9 LL: 13,0 Het is opvallend dat het relatieve aandeel leerbedrijven facilitaire dienstverlening het grootst is in de regio Oost; 22,7%. Daarna volgt de regio Middenwest met 21,4% van de leerbedrijven. De regio waar relatief de minste leerbedrijven voorkomen is Noord, hier zit 10,9% van de leerbedrijven. LB: 21,4 LL: 19,5 LB: 22,7 LL: 23,9 Eerder is aangegeven dat er 2.674 leerlingen facilitaire dienstverlening zijn in 2011 en 2.454 erkende leerbedrijven. Wanneer het relatieve aandeel leerbedrijven afgezet wordt tegen het relatieve aandeel leerlingen in de verschillende regio s, ontstaat een voorzichtig beeld van krapte en ruimte op de stagemarkt. Hierbij zijn de leerlingen die in het buitenland wonen buiten beschouwing gelaten. LB: 13,6 LL: 15,3 LB: 13,7 LL: 12,6 Figuur 10: Relatieve spreiding van leerbedrijven (LB) en leerlingen (LL) facilitaire dienstverlening over de zes districten. 2011. Zo zit in de regio Noord 10,9% van de leerbedrijven, terwijl 13,0% van de leerlingen in die regio woont. De verwachting is dat het in de regio Noord in verhouding lastiger is om aan een stageplaats te komen dan in andere regio s. In de regio Noordwest daarentegen zit 17,7% van de leerbedrijven, maar het relatieve aandeel leerlingen is 15,7%. De verwachting is dat het vinden van een stageplaats in deze regio gemakkelijker is dan in de regio Noord. In de volgende paragraaf wordt ingegaan op de stagekansen van leerlingen in de verschillende regio s naar kwalificatie. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 13

Kans op een stage Praktijkleren vormt een belangrijk onderdeel binnen het mbo-onderwijs. Deze paragraaf geeft voor zes districten 1 een inschatting van de kans op een stage voor de kwalificaties in de facilitaire dienstverlening. De perspectieven zijn samengesteld op basis van leerlingaantallen per kwalificatie en gegevens over de gemiddelde bezettingsgraad van leerplaatsen. Er zijn over het algemeen meer dan voldoende leerplaatsen voor mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening. Naast de afname van het aantal leerlingen heeft dit mogelijk ook te maken met het nieuwe kwalificatiedossier facilitaire dienstverlening. Dit biedt scholen de mogelijkheid om de opleidingen in verschillende contexten in te zetten en beter aan te laten sluiten bij de behoefte van het regionale bedrijfsleven. Noord Oost Midden- Noord- Zuid- Zuid- Totaal west west west oost Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bronnen: DUO (2011) en Kenwerk (2012) Goed Ruim voldoende Voldoende Matig Gering Niet beschikbaar 100%/26% 25%/11% 10%/-10% -11%/-25% -26%/-100% De percentages verwijzen naar de relatieve kans op een stage: welk percentage van de leerlingen kan geplaatst worden op basis van het beschikbaar aantal leerbedrijven in de regio. 1 Op www.kenwerk.nl/regiocijfers vindt u kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven op het niveau van de dertig arbeidsmarktregio s. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 14

Werken Dit deel beschrijft de arbeidsmarkt in de sector facilitaire dienstverlening. Het beschrijft het aantal bedrijven en het aantal uitbestede medewerkers. Vervolgens komen trends en ontwikkelingen binnen de sector aan bod. De laatste paragrafen belichten de kans op werk vanuit verschillende invalshoeken: de vraag op de arbeidsmarkt, de concurrentie op de arbeidsmarkt en, tot slot, de kans op werk per regio en per mbo-kwalificatie. Arbeidsmarkt facilitaire dienstverlening De arbeidsmarkt voor facilitaire dienstverlening bestaat uit twee deelmarkten: facilitaire aanbieders en facilitaire afdelingen binnen bedrijven en instellingen. Op dit moment zijn er alleen gegevens bekend over de arbeidsmarkt bij facilitaire aanbieders. Gebruikte bronnen zijn de publicaties De Nederlandse Facility Management Markt van FMN & Twynstra Gudde (2010) en De facility manager onderneemt van Hospitality Consultants (2012). Bedrijven en werknemers In de afgelopen tien jaar is het aantal facilitaire aanbieders toegenomen van 22.452 tot 25.666, een stijging van 14% (FMN & Twynstra Gudde, 2010). 26.000 25.000 24.000 23.000 22.000 21.000 20.000 2000 2003 2005 2007 2009 Figuur 11: Aantal facilitaire aanbieders 2000-2009. Bron: FMN & Twynstra Gudde In toenemende mate worden facilitaire diensten bij bedrijven en instellingen uitbesteed. Dit is terug te zien in de uitbestedingsgraad die in de periode 2000-2009 is gestegen van 57% naar 63%. Ook het aantal uitbestede medewerkers neemt toe; tot 314.684 in 2009. Er zijn in dat jaar 14.000 meer werknemers werkzaam bij facilitaire aanbieders in verhouding tot 2007 (FMN & Twynstra Gudde, 2010). Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 17

Interieurbeplanting Integrated Facility Management Kantoormeubilair Kantoorbenodigdheden Verhuizingen Wagenparkbeheer Afvalmanagement Textielverzorging Automatencatering Document services Contract catering Koeriersdiensten Beveiliging Technisch beheer en onderhoud Schoonmaakdienstverlening 932 1.484 1.515 2.225 2.261 3.777 5.240 7.835 7.920 8.599 14.834 19.980 30.936 33.788 173.356 0 40000 80000 120000 160000 200000 Figuur 12: Aantal medewerkers uitbesteed per deelgebied 2010. Bron: FMN & Twynstra Gudde Ruim de helft van het totaal aantal uitbestede medewerkers is werkzaam in het deelgebied schoonmaakdienstverlening. Daarna zijn de meeste uitbestede medewerkers werkzaam in de deelgebieden technisch beheer en onderhoud & beveiliging, respectievelijk 11% en 10% (FMN & Twynstra Gudde, 2010). Facility manager Een veel voorkomend beroep in de facilitaire dienstverlening is dat van manager. Volgens onderzoek van Hospitality Consultants zijn facilitair managers over het algemeen mannen (70%). Ze zijn verder hoogopgeleid (90% heeft een hbo-opleiding of hoger) en hebben vaak een gerichte opleidingsachtergrond (facility management of Hoge Hotelschool). Schoonmaakonderhoud, afvalverwerking, catering, gebouwenbeheer en verhuizingen zijn de meest voorkomende taken van een facility manager. Voor mbo ers blijkt het steeds lastiger om als facility manager in de grotere organisaties een positie te verwerven. De meeste facility managers met een mbo-achtergrond zijn werkzaam op middel of lager managementniveau in de functie van afdelingshoofd of teamleider. Trends en ontwikkelingen Het Nieuwe Werken Het aantal kenniswerkers in Nederland neemt toe. De technologie maakt het mogelijk om altijd en overal toegang te hebben tot informatie. Verder is er een nieuwe generatie werknemers toegetreden tot de arbeidsmarkt met veranderende eisen en behoeften aan werk, met als kernwoord flexibiliteit (Werken 2.0, 2012). Het Nieuwe Werken (HNW) is een visie op werk die inspeelt op deze ontwikkelingen. In de basis komt het neer op slimmer, efficiënter en effectiever werken. Vernieuwing van de fysieke werkplek, de organisatiestructuur en -cultuur en de managementstijl zijn onderdelen van HNW (Werken 2.0, 2012). Voor facilitair medewerkers betekent HNW onder andere dat zij collega s op verschillende plaatsen moeten kunnen faciliteren. Onderweg, thuis of op kantoor (FMN & Twynstra Gudde, 2010). Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 18

Duurzaamheid Veel organisaties in Nederland hebben duurzaam ondernemen hoog op de agenda staan. Facilitaire medewerkers spelen hier vaak een belangrijke rol in. Duurzame producten in de catering, een groen wagenpark en energiebesparende maatregelen, zoals daglichtregulering, zijn hier voorbeelden van. Duurzaam ondernemen draagt niet alleen bij aan het imago van de organisatie, maar brengt ook een aantal kostenbesparingen met zich mee (FMM, 2012). Gastvrijheid in de zorg Zorginstellingen hebben in toenemende mate te maken met krappere budgetten, minder personeel en kritische patiënten. Bovendien dwingt een toenemende marktwerking hen tot het kritisch bekijken van zorgprocessen en transparantie van bedrijfsvoering. Slimmer en gastvrijer werken in de zorg is dan ook van groot belang. De facilitaire organisatie speelt hierin een belangrijke rol (FMM, 2012). Vraag op de arbeidsmarkt Onderstaande gegevens zijn afkomstig uit de Jobfeed-vacaturebank. Jobfeed heeft toegang tot alle vacatures op internet. Kenwerk heeft vanuit zijn expertise beroepen uit de vacaturetitels gekoppeld aan mbo-kwalificaties en -niveaus. Een deel van het totaal aantal vacatures wordt echter niet op internet geplaatst. Onderstaande gegevens geven dan ook alleen een indicatie van de ontwikkeling en spreiding van het aantal vacatures. Aantal vacatures per kwalificatie In het eerste halfjaar van 2012 zijn er in de facilitaire dienstverlening ongeveer 2.032 vacatures ontstaan op mbo-niveau. In 2011 waren dat er in dezelfde periode 2.210. In 2012 zijn er vooral op niveau 4 veel minder vacatures beschikbaar gekomen ten opzichte van 2011. 1.250 1.200 1.205 1.150 1.100 2011 1.050 1.000 1.005 1.006 1.026 2012 950 900 Facilitair medewerker Facilitair leidinggevende Figuur 13: Aantal mbo-vacatures facilitaire dienstverlening per kwalificatie, januari t/m juli 2011-2012. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk Aantal vacatures per regio Het aantal ontstane vacatures in de facilitaire dienstverlening is redelijk verspreid over Nederland. In de regio Noord komen in verhouding de minste vacatures beschikbaar. Opvallend is dat er veel verschillen zijn in de ontwikkeling van het aantal ontstane vacatures tussen de regio s. De regio s Noord en Middenwest laten een duidelijke daling zien van het aantal vacatures dat is ontstaan. In de regio Oost zijn er in verhouding behoorlijk meer vacatures beschikbaar gekomen ten opzichte van een jaar eerder. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 19

Noord 130 180 Oost 292 382 Middenwest Noordwest 300 393 404 474 2011 2012 Zuidwest 375 337 Zuidoost 271 297 0 100 200 300 400 500 Figuur 14: Aantal mbo-vacatures facilitaire dienstverlening per regio, januari t/m juli 2011-2012. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk Concurrentie op de arbeidsmarkt Schoolverlaters van de mbo-opleiding facilitaire dienstverlening ondervinden op de arbeidsmarkt concurrentie van andere schoolverlaters en andere niet-werkende werkzoekenden in diezelfde richting. Het aantal niet-werkende werkzoekenden kan niet volledig in kaart gebracht worden. Enerzijds heeft dit te maken met het feit dat niet alle werkzoekenden zich inschrijven bij het UWV. Dit geldt met name voor jongeren omdat zij vaak niet in aanmerking komen voor een uitkering. Anderzijds kan het voorkomen dat iemand die staat ingeschreven als werkzoekende niet direct inzetbaar is op de arbeidsmarkt. Figuur 15 toont de ontwikkeling van het aantal niet-werkende werkzoekenden die ingeschreven staan bij het UWV voor de functie van facilitair medewerker. Het gaat alleen om niet-werkende werkzoekenden die korter dan een halfjaar zijn ingeschreven. Deze groep kan als een directe concurrent van de schoolverlaters gezien worden omdat zij een relatief kleine afstand tot de arbeidsmarkt hebben. 1.000 900 800 700 600 500 2010 400 2011 300 200 2012 100 0 Figuur 15: Aantal niet-werkende werkzoekenden per maand 2010-2012. Bron: UWV Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 20

Het gemiddelde aantal niet-werkende werkzoekenden per maand is afgenomen van 832 in 2010 naar 775 in 2011. Voor 2012 lijkt het gemiddelde nog iets onder dat van 2011 uit te komen. Voor schoolverlaters is dit een gunstige ontwikkeling omdat de concurrentie op de arbeidsmarkt aan het afnemen is. Het aantal niet-werkende werkzoekenden is het hoogst in de provincies Noord- en Zuid-Holland met respectievelijk 175 en 151 niet-werkende werkzoekenden per maand in 2011. Kans op werk De kans op werk is een indicator voor de arbeidsmarktperspectieven van mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening. Deze paragraaf geeft voor zes districten 2 een inschatting van de kans op werk voor de kwalificaties in de facilitaire dienstverlening. Het aantal leerlingen en schoolverlaters neemt af, zo ook de concurrentie op de arbeidsmarkt van niet-werkende werkzoekenden. Dit heeft een positief effect op de kans op werk. De arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerden mbo facilitaire dienstverlening zijn over het algemeen goed te noemen. Er zijn echter wel regionale verschillen op de arbeidsmarkt. In sommige regio s is bijvoorbeeld het aantal vacatures de afgelopen periode gestegen, in andere regio s is het aantal vacatures gedaald. Ook zijn er signalen dat veel bedrijven door bezuinigingen geen nieuwe facilitair medewerkers aannemen. De facilitaire taken worden herverdeeld onder de huidige medewerkers. Noord Oost Midden- Noord- Zuid- Zuid- Totaal west west west oost Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bronnen: DUO (2011) en Jobfeed, bewerking Kenwerk (2012) Goed Ruim voldoende Voldoende Matig Gering Niet beschikbaar 2 Op www.kenwerk.nl/regiocijfers vindt u kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven op het niveau van de dertig arbeidsmarktregio s. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 21

Samenvatting en vooruitblik Afname van het aantal vmbo-leerlingen De meeste mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening hebben een vooropleiding in het vmbo gevolgd. Het aantal leerlingen op het vmbo is de afgelopen jaren met 8% gedaald. De theoretische leerweg, de belangrijkste leverancier van mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening, laat nog wel een lichte stijging zien van het aantal leerlingen. Bij andere richtingen waarvandaan veel leerlingen doorstromen naar mbo facilitaire dienstverlening is het aantal leerlingen in de afgelopen jaren met ruim 30% afgenomen. Het gaat om de vmbo-afdelingen handel & administratie, zorg & welzijn-isp en verzorging. Deze afname heeft wellicht ook gevolgen voor de instroom van nieuwe leerlingen in de mbo-opleidingen facilitaire dienstverlening. Daling van het aantal mbo-leerlingen facilitair dienstverlening Het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening laat nog steeds een daling zien. De daling is met 1% wel een stuk lager dan in 2010, toen er sprake was van een afname van 12% van het aantal leerlingen. Dit heeft mogelijk te maken met het nieuwe kwalificatiedossier facilitaire dienstverlening, waarbij scholen meer mogelijkheden hebben om de opleidingen in verschillende contexten in te zetten. Imago van de branche De doorlopende daling van het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening heeft mogelijk te maken met het imago van de branche. Ook op het hbo neemt het aantal leerlingen af. Er zijn signalen dat scholen moeite hebben met het vormgeven van de opleiding facilitaire dienstverlening en het aantrekken van voldoende leerlingen voor de opleiding. Om deze reden heeft een aantal partijen, in samenwerking met Kenwerk, het initiatief genomen een regionale aanpak voor de invulling van de opleiding facilitaire dienstverlening te organiseren. Belangrijke thema s zijn het verbeteren van het imago, het bevorderen van de regionale inkleuring van de opleiding facilitaire dienstverlening en het organiseren van kennisdeling tussen landelijke en regionale spelers. Kans op een stage en kans op werk Het aantal leerlingen en gediplomeerden neemt af, zo ook de concurrentie op de arbeidsmarkt van niet-werkende werkzoekenden. Dit heeft een positief effect op de kans op stage en de kans op werk. Deze zijn dan ook goed te noemen. Er zijn echter wel regionale verschillen op de arbeidsmarkt. In sommige regio s is bijvoorbeeld het aantal vacatures de afgelopen periode gestegen, in andere regio s gedaald. Ook zijn er signalen dat veel bedrijven door bezuinigingen geen nieuwe facilitair medewerkers aannemen. De facilitaire taken worden dan herverdeeld onder de huidige medewerkers. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 25

Tabellenboek Overzicht regio s Regio 3 Noord Arbeidsmarktregio s Drenthe Friesland Groningen Oost Achterhoek IJssel-Vechtstreek Midden-Gelderland Rivierenland Stedendriehoek Twente Zuid-Gelderland Middenwest Flevoland Gooi- en Vechtstreek Haaglanden Holland-Rijnland Midden-Holland Midden-Utrecht Oost-Utrecht Noordwest Groot-Amsterdam Noord-Holland-Noord Zaanstreek/Waterland Zuid-Kennemerland Zuidwest Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Zeeland Zuidoost Midden-Brabant Noord- en Midden-Limburg Noordoost-Brabant Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant 3 De zes districten die in de rapportage gebruikt worden, zijn gebaseerd op de vroegere CWI-districten, en hier gekoppeld aan de indeling van arbeidsmarktregio s, zoals die nu wordt gebruikt door de UWV WERKbedrijven. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 29

Kwalificaties Kenwerk Facilitaire dienstverlening Naam kwalificatie Crebo-nummers Oude benaming Niveau 2 Facilitair medewerker 95751 94170 91330 10891 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 95750 94180 91320 10892 Medewerker facilitaire dienstverlening N.b. Om de leesbaarheid te vergroten, zijn kwalificaties die betrekking hebben op eindtermen onderwijs en kwalificaties vanuit het beroepsgerichte onderwijs samengenomen waar deze enigszins met elkaar te vergelijken zijn. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 30

Leren in de praktijk 1. Aantal leerlingen voortgezet onderwijs 2007-2011 2007 2008 2009 2010 2011 Voortgezet onderwijs 941.300 934.600 935.000 939.900 949.700 Bron: Ministerie van OCW (2011) 2. Aantal leerlingen bovenbouw vmbo, havo, vwo 2007-2011 2007 2008 2009 2010 2011 Vmbo 217.800 211.300 205.100 200.300 201.100 VM2 1.000 2.600 3.900 3.700 Havo 105.400 106.000 108.800 110.300 110.600 Vwo 119.300 121.600 120.900 121.900 120.800 Bron: Ministerie van OCW (2011) 3. Aantal vmbo-leerlingen (3 e en 4 e leerjaar) per sector 2009-2011 2009 2010 2011 Economie 30.762 28.600 26.357 Landbouw 16.921 15.602 15.772 Techniek 31.697 28.743 27.134 Zorg & welzijn 33.539 31.119 30.338 Intersectorale programma s 14.934 18.756 25.752 Theoretische leerweg 77.065 77.064 78.583 Totaal 204.918 199.884 203.936 Bron: DUO (2009-2011) 4. Aantal vmbo-leerlingen Z&W-ISP, H&A en verzorging (3 e en 4 e leerjaar) 2006-2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zorg & welzijn-isp 21.007 20.794 19.571 18.229 16.838 16.588 Handel & administratie 20.710 19.615 18.291 17.289 15.386 14.184 Verzorging 21.045 17.181 14.668 12.581 11.711 11.488 Totaal 64.768 57.590 52.530 48.099 43.935 42.260 Bron: DUO (2006-2011) 5. Geslacht vmbo-leerlingen Z&W-ISP, H&A en verzorging 2011 Zorg & welzijn-isp Handel & administratie Verzorging Man 1.807 8.450 1.469 Vrouw 14.781 5.734 10.019 Totaal 16.588 14.184 11.488 Bron: DUO (2011) 6. Aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening 2007-2011 2007 2008 2009 2010 2011 Bol 2.681 2.510 2.369 2.274 2.303 Bbl 743 779 700 426 371 Totaal 3.424 3.289 3.069 2.700 2.674 Bron: DUO (2007-2011) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 31

7. Aantal mbo-leerlingen per kwalificatie en per regio 2011 Noord Oost Midden- Noord- Zuid- Zuid- Buitenland Totaal west west west oost Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 152 155 157 178 168 94 2 906 Facilitair leidinggevende 194 483 363 241 239 242 6 1.768 Totaal 346 638 520 419 407 336 8 2.674 Bron: DUO (2011) 8. Aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per kwalificatie en per leerweg 2011 Bbl Bol Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker 265 641 906 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 106 1.662 1.768 Totaal 371 2.303 2.674 14% 86% Ter vergelijking: verhouding bbl-bol van alle in het land aangeboden mboopleidingen Bron: DUO (2011) 32% 68% 9. Mutaties aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per kwalificatie en per leerweg 2011 t.o.v. 2010, absolute aantallen Bbl Bol Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker -47 14-33 Niveau 4 Facilitair leidinggevende -8 15 7 Totaal -55 29-26 Bron: DUO (2010-2011) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 32

10. Aantal mbo-scholen per kwalificatie en per regio 2011 Noord Oost Midden- Noord- Zuid- Zuid- Totaal west west west oost Niveau 2 Facilitair medewerker 4 4 4 3 3 5 23 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 3 7 4 3 3 4 24 Totaal 7 11 8 6 6 9 28 Gemiddeld aantal mboleerlingen facilitaire dienstverlening per school Bron: DUO (2011) 94 96 135 87 109 61 96 11. Aantal leerlingen facilitaire dienstverlening per regio en per school 2011 Regio School Aantal leerlingen Noord ROC Alfa-college 113 ROC Drenthe College 100 ROC Friesland College 120 ROC Noorderpoortcollege 42 Oost Landstede 58 ROC Aventus 117 ROC Deltion College 48 ROC Graafschap College 42 ROC Nijmegen eo 116 ROC Rijn IJssel 199 ROC van Twente 89 Middenwest ROC Mondriaan 172 ROC ASA 99 ROC Leiden 29 ROC Midden Nederland 238 Noordwest Regio College 29 ROC Horizon College 146 ROC Nova College 81 ROC van Amsterdam 93 Zuidwest ROC Albeda College 215 ROC Da Vinci College 40 ROC West-Brabant 74 ROC Zadkine 107 Zuidoost ROC Arcus College 158 ROC Eindhoven 97 ROC Gilde Opleidingen 26 ROC Koning Willem I College 22 ROC Ter AA 4 Totaal 2.674 Bron: DUO (2011) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 33

12. Geslacht mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening Aantal Percentage Landelijke verhouding Man 1.387 52% 53% Vrouw 1.287 48% 47% Totaal 2.674 100% 100% Bron: DUO (2011) 13. Etniciteit mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per niveau (afgerond op hele procenten) Niveau 2 Niveau 4 Autochtoon 60% 81% Westerse allochtoon 7% 5% Niet-westerse allochtoon 34% 14% Waarvan: 4% 1% Afrika 6% 2% Amerika 2% 0% Antillen 4% 1% Azië 4% 2% China 1% 0% Marokko 7% 2% Suriname 6% 4% Turkije 4% 3% Bron: DUO (2011) 14. Leeftijd mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening Leeftijd Aantal Percentage 15-19 1.730 65% 20-24 663 25% 25-29 81 3% 30+ 200 7% Totaal 2.674 100% Bron: DUO (2011) 15. Vooropleiding mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening 2007-2011 (afgerond op hele procenten) Inschrijfjaar Basisonderwijvorming Basis- Vmbo Vmbo tl Mbo 1-2 Mbo 3-4 Havo/ Hbo/ vwo wo 2007 14% 19% 32% 18% 15% 2% 1% 2008 12% 18% 30% 20% 18% 2% 0% 2009 14% 19% 27% 21% 14% 3% 2% 0% 2010 10% 19% 29% 25% 12% 2% 2% 0% 2011 9% 20% 29% 26% 13% 2% 3% 0% Bron: DUO (2007-2011) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 34

16. Doorstroom van een vmbo-afdeling naar een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening per niveau 2011 (afgerond op hele procenten) Niveau 2 Niveau 4 Totaal Geen afdeling (AKA of vmbo tl) 14% 54% 40% Handel & administratie 12% 10% 11% Zorg & welzijn-isp 12% 6% 8% Verzorging 13% 2% 6% Andere afdelingen 49% 28% 35% Bron: DUO (2011) 17. Doorstroom van een vmbo-leerweg naar een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening per niveau 2011 (afgerond op hele procenten) Niveau 2 Niveau 4 Totaal Theoretische leerweg (tl) 13% 54% 39% Basisberoepsgerichte leerweg (bbl) 72% 0% 26% Kaderberoepsgerichte leerweg (kbl) 14% 31% 25% Gemengde leerweg (gl) 1% 14% 9% Basis- en kaderberoepsgerichte leerweg (b/k) 1% 0% 0% Bron: DUO (2011) 18. Aantal diploma s mbo facilitaire dienstverlening 2008-2010 Bbl Bol Extraneus Totaal 2008 238 618 101 957 2009 216 557 131 904 2010 223 513 74 810 Bron: DUO (2009-2011) 19. Aantal mbo-diploma s per kwalificatie en per leerweg 2010 Bbl Bol Bbl en bol Extraneus Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker 193 195 388 36 424 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 30 318 348 38 386 Totaal 223 513 736 74 810 Bron: DUO (2011) 20. Mutaties aantal mbo-diploma s per kwalificatie en per leerweg 2010 t.o.v. 2009 Bbl Bol Extraneus Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker -2-4 -44-50 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 9-40 -13-44 Totaal 7-44 -57-94 Bron: DUO (2010-2011) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 35

21. Door- en uitstroom van gediplomeerden facilitaire dienstverlening 2010-2011 (afgerond op hele procenten) 2010 2011 Landelijk Arbeidsmarkt 58% 63% 61% Hoger onderwijs 24% 21% 13% Middelbaar beroepsonderwijs 18% 16% 26% Bron: DUO (2011) 22. Instroom van mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening per hbo-opleiding 2008-2010 2008 2009 2010 Bachelor facility management 82 77 66 Bachelor communicatie 5 8 8 Bachelor personeel en arbeid 11 9 8 Bachelor commerciële economie 9 11 6 Overige opleidingen 116 119 85 Totaal 223 224 173 Bron: HBO-raad (2012) 23. Aantal studenten hbo facility management per opleiding 2007-2011 2007 2008 2009 2010 2011 Associate degree facility management 6 16 53 51 36 Bachelor facility management 5.427 5.328 5.209 5.050 5.029 Totaal 5.433 5.344 5.262 5.109 5.065 Bron: HBO-raad (2012) 24. Aantal diploma s hbo facility management per opleiding 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Associate degree facility management 15 9 12 28 Bachelor facility management 1.017 1.027 1.005 927 Totaal 1.032 1.036 1.017 955 Bron: HBO-raad (2012) 25. Aantal erkende vmbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening leerwerktraject en stage 2008-2012 2008 2009 2010 2011 2012 Leerbedrijven leerwerktraject 18 69 67 62 54 Leerbedrijven stage 70 213 200 171 141 Bron: Kenwerk (2012) 26. Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening binnenland 2007-2012 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Facilitaire dienstverlening 2.194 2.366 2.526 2.594 2.244 2.454 Facilitaire dienstverlening - 76 153 221 339 495 AKA-erkend Bron: Kenwerk (2012) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 36

27. Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening binnenland per kwalificatie en per regio in 2012 Noord Oost Middenwesweswesoost Noord- Zuid- Zuid- Totaal Niveau 2 Facilitair medewerker 416 723 703 539 420 412 3.213 Niveau 4 Facilitair leidinggevende 276 598 634 445 384 341 2.669 Bron: Kenwerk (2012) N.b. Leerbedrijven zijn vaak erkend voor meer kwalificaties. Derhalve kan geen verticale optelling plaatsvinden. 28. Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening buitenland 2009-2012 2009 2010 2011 2012 België - - 1 1 China 1 1 - - Cyprus 1 1 1 1 Duitsland 1 1-1 Groot-Brittannië 1 - - - Frankrijk - - 1 1 Nederlandse Antillen 8 8 7 7 Spanje 2 2 3 5 Verenigde Staten - - - 6 Totaal 14 13 13 22 Bron: Kenwerk (2009-2012) Werken 29. Aantal aanbieders en aantal medewerkers uitbesteed 2000-2003-2005-2007-2009 2000 2003 2005 2007 2009 Aantal aanbieders 22.452 22.506 23.164 24.176 25.666 Aantal medewerkers uitbesteed 313.878 303.653 287.085 300.796 314.684 Uitbestedingspercentage 57% 58% 59% 61% 63% Bron: FMN & Twynstra Gudde (2010) Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013 37