Handleiding BPV-beoordeling voor de deelnemer
Inhoudsopgave Inleiding... 3 Begrippenlijst... 4 Informatie BPV-beoordeling... 6 Kerntaken, werkprocessen, competenties, beoordelingscriteria en Arbo-regels... 6 De BPV-beoordeling... 7 Hulpmiddelen... 7 Het krijgen van aanwijzingen... 7 Voortijdige beëindiging van de examenbeoordeling... 7 Pagina 2 van 8
Inleiding BPV staat voor BeroepsPraktijkVorming. Maar wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Tijdens de BPV oefen je competenties en leer je de werkprocessen die jij als vakman nodig hebt. Je leert dus iedere keer weer wat bij, want vakman ben je niet van het ene op het andere moment. Dit leren doe je in de praktijk; je wordt dus in de praktijk gevormd. Vandaar de naam BeroepsPraktijkVorming. De BeroepsPraktijkVorming heet in de rest van deze handleiding BPV. In deze handleiding staat alles wat je moet weten over de beoordeling tijdens de BPV. Lees hem dus goed door voordat je eraan begint en bewaar hem goed. De voorbereiding op de BPV start aan het begin van je opleiding. Je moet namelijk goed oefenen voordat je beoordeeld kunt worden. Lees ook de Deelnemersinformatie Beoordeling voor je opleiding. Hierin staat wat je voor je toekomstige beroep moet kunnen en moet kunnen laten zien. Als je na het lezen van alle informatie nog vragen hebt, stel die vragen dan aan je begeleider op school. Je mag altijd vragen om de beoordelingsformulieren zodat je deze alvast kunt bekijken en je weet waar je op beoordeeld wordt. Omwille van de leesbaarheid van dit document is gekozen voor de 'hij-vorm'. Overal waar gesproken wordt van 'hij' kan ook 'zij' gelezen worden. Veel succes bij het uitvoeren van de BPV! Pagina 3 van 8
Begrippenlijst In het mbo zijn veel verschillende aanduidingen in omloop voor zaken die min of meer hetzelfde inhouden. Om verwarring te voorkomen, hanteert Stem in dit exameninstrumentarium zo consequent mogelijk steeds dezelfde benamingen. Hieronder staat een lijstje met de belangrijkste van die begrippen en hun betekenis. BPV: beroepspraktijkvorming Vorming staat voor ontwikkeling of opleiding. Met beroepspraktijkvorming wordt dat deel van de opleiding aangeduid, dat plaatsvindt in de beroepspraktijk. Dat wil zeggen: in een bedrijf. Bij een BOL-leerling heeft de BPV de vorm van stages. Een BBL-leerling echter werkt over het algemeen vier dagen per week en gaat daarnaast één dag school. Zijn baan wordt ook wel een leerwerkbaan genoemd. BPV-bedrijf Het bedrijf waar de beroepspraktijkvorming plaatsvindt. BPV-begeleider De BPV-begeleider is degene die de leerling namens de opleiding begeleidt op zijn stageof werkplek en die hem eventueel ook deels beoordeelt. BPV-beoordeling Dit is de langetermijnbeoordeling die in het BPV-bedrijf plaatsvindt. Deze heeft enerzijds betrekking op zaken waarover men het beste iets kan zeggen nadat men de deelnemer gedurende een langere periode aan het werk heeft gezien. Anderzijds gaat het om dingen die alleen in een de context van een echt bedrijf zichtbaar zijn, zoals het werken volgens bedrijfsprocedures. Deelnemer / Leerling Een leerling is iemand die opgeleid wordt en eventueel tussentijds formatief (ten behoeve van het leerproces) beoordeeld. Een deelnemer is iemand die summatief beoordeeld wordt. Dat wil zeggen: met als doel om vast te stellen of hij één of meer einddoelen van de opleiding behaald heeft. Het exameninstrumentarium van Stem is bedoeld voor summatieve beoordeling. Om die reden komt het begrip deelnemer er het meest in voor. Examenlocatie De plaats waar een Proeve in de vorm van een praktijksimulatie wordt afgenomen. Dit kan de school of een examencentrum zijn, maar ook het BPV-bedrijf van de deelnemer. Ook in dat laatste geval is het de verantwoordelijkheid van de organisator dat de deelnemer en de beoordelaar(s) tijdens de Proeve niet worden gestoord of afgeleid door derden. Pagina 4 van 8
Externe beoordelaar Door de organisator aangewezen beoordelaar, niet zijnde de BPV-begeleider, de leermeester of de eigen docent van de deelnemer. Dit kan bijvoorbeeld een docent van een andere afdeling binnen hetzelfde ROC zijn, of een beoordelaar in dienst van een (intern of extern) examencentrum, maar ook een gekwalificeerde freelance assessor. Leermeester De leermeester is degene die binnen het BPV-bedrijf de leerling opleidt en beoordeelt. In principe geldt voor de leermeester dat: hij op dezelfde afdeling werkt als de leerling hij minimaal de kennis en vaardigheden heeft op het niveau en in de richting waarvoor de deelnemer wordt opgeleid Organisator De organisator is degene die de examinering van de deelnemers coördineert, faciliteert en/of organiseert. In verreweg de meeste gevallen zal de coördinatie bij de school van de deelnemer liggen. Dit kan ook voor de daadwerkelijke organisatie van Proeven van Bekwaamheid gelden, maar dat hoeft niet. De school kan er bijvoorbeeld ook voor kiezen om deze geheel of gedeeltelijk uit te besteden aan een intern of extern examencentrum. Praktijksimulatie Bij een praktijksimulatie moet de deelnemer een opdracht uitvoeren die hij in zijn BPVbedrijf ook zou kunnen krijgen, maar die niet tijdens zijn werk daar beoordeeld kan worden. Een voorbeeld hiervan is het voeren van een verkoopgesprek met een klant. Tegenover een echte klant zou het raar staan als er tijdens het gesprek dat de deelnemer met hem heeft, één of twee personen meeluisteren en aantekeningen maken. Daarom wordt de manier waarop de deelnemer een verkoopgesprek met een klant aanpakt, beoordeeld met behulp van een rollenspel. De deelnemer is daarbij zichzelf en doet precies wat hij altijd doet. Iemand anders speelt de rol van de klant. Proeve van Bekwaamheid Er zijn twee soorten Proeven van Bekwaamheid. De ene is een praktijksimulatie, de andere een beoordeling van de uitvoering van werkzaamheden in het BPV-bedrijf, of van het resultaat daarvan. Stem Stem is de afkorting van Stichting Examens Mobiliteitsbranche. Stem is een samenwerkingsverband van ROC s die opleiden voor de mobiliteitsbranche, bedrijven uit diezelfde branche, de brancheorganisaties BOVAG en FOCWA en de branchekenniscentra Innovam en VOC. Stem levert afsluitende examens voor de opleidingen in de mobiliteitsbranche. Deze voldoen niet alleen aan de eisen van de Onderwijsinspectie, maar ook aan die van de branche en de ROC s. Pagina 5 van 8
Informatie BPV-beoordeling Om na te gaan of je zover bent om als zelfstandig beroepsbeoefenaar aan het werk te gaan, moet je beoordeeld worden. Bij een aantal competenties is het pas mogelijk om hier iets over te zeggen als iemand jou een aantal keer aan het werk heeft gezien. Daarom vindt de beoordeling van competenties, kerntaken en Arbo-regels in de beroepspraktijk plaats. Het is een officiële beoordeling die over een langere periode plaatsvindt. Meestal beoordeelt je leermeester jou, want hij ziet je vaak aan het werk. Kerntaken, werkprocessen, competenties, beoordelingscriteria en Arboregels Tijdens de BPV beoordeelt dus iemand hoe je je werkzaamheden uitvoert. Maar waar beoordeelt die persoon jou precies op? Ten eerste beoordeelt de beoordelaar hoe je je kerntaken uitvoert. Ten tweede beoordeelt hij je competenties. En ten derde beoordeelt hij of je je aan de Arbo-regels houdt. Kerntaken en werkprocessen Een beroep bestaat meestal uit een aantal kerntaken. Hoeveel kerntaken jouw beroep heeft kan je lezen in de deelnemersinformatie die specifiek voor jouw opleiding is geschreven. Kerntaken zijn de belangrijkste taken die je binnen je beroep uit moet voeren. Een voorbeeld is reparaties uitvoeren. Een kerntaak is opgedeeld in stappen: de werkprocessen. Bij de kerntaak reparaties uitvoeren horen bijvoorbeeld de werkprocessen reparatie voorbereiden, reparatie uitvoeren en reparatie afronden. Laat tijdens je BPV zien dat je alle kerntaken en werkprocessen beheerst. Competenties en beoordelingscriteria Competenties heb je nodig om je werk te kunnen uitvoeren. Maar wat zijn nu eigenlijk competenties? Competenties bestaan uit vier onderdelen: kennis, vaardigheden, gedrag en inzicht. Voorbeeld: Om je werkzaamheden goed uit te kunnen voeren, moet je de competentie Instructies en procedures opvolgen beheersen. Kennis Je moet de instructies die je krijgt, begrijpen. Om de instructies te kunnen begrijpen moet je kennis hebben van de Nederlandse taal. Vaardigheden Bij het uitvoeren van je werkzaamheden, moet je laten zien dat je kunt werken volgens de instructies die je hebt gekregen. Gedrag Je moet laten zien dat je de wil hebt om instructies en procedures op te volgen. Je weet bijvoorbeeld dat je veiligheidsschoenen moet dragen op de werkplek, maar je hebt ze niet aangetrokken. Je laat dan niet het juiste gedrag zien. Inzicht Je toont inzicht door te laten zien dat je deze competentie in verschillende situaties kunt gebruiken. Voorbeeld: je hebt voor al je opdrachten altijd instructies gekregen voordat je met je opdracht mocht beginnen. Vandaag is je leidinggevende ziek. Voor je aan je werkzaamheden begint vraag je eerst aan de vervanger van je leidinggevende wat de instructies zijn. Je begint dus niet zomaar aan je werkzaamheden. Pagina 6 van 8
Ook competenties zijn in stappen gedeeld: de beoordelingscriteria. Bij de competentie Materialen en middelen inzetten hoort bijvoorbeeld het beoordelingscriterium Je kiest het juiste gereedschap. Zorg dat je laat zien dat je alle competenties beheerst die je nodig hebt voor het goed uitvoeren van de werkzaamheden. Arbo-regels Naast de kerntaken en competenties moet je je ook houden aan de Arbo-regels. Meld je bijvoorbeeld onveilige situaties? Zorg dat je je ook hier goed aan de regels houdt. De BPV-beoordeling De BPV-beoordeling vindt tijdens de BPV-periode plaats. Hierbij wordt natuurlijk gelet op hoe je je werkzaamheden uitvoert, maar vooral op hoe jij je gedraagt binnen het bedrijf waar je werkt of stage loopt. Stel je vragen als je iets niet begrijpt? Of doe je de dingen zonder dat je overlegt? Werk je volgens de bedrijfsprocedures? Luister je naar adviezen van ervaren collega s? Vul je je werkorder netjes en volledig in, zodat de juiste factuur kan worden opgemaakt? Werk je volgens de Arbo-regels? Dit zijn zomaar een aantal punten waar je op beoordeeld wordt. Wil je weten waarop je nog meer beoordeeld wordt, lees dan de deelnemersinformatie die speciaal voor jouw opleiding is geschreven. En vraag aan je leermeester of schoolbegeleider het BPVbeoordelingsformulier. Er is een BPV-beoordelingsformulier voor elke kerntaak. Hulpmiddelen Je moet gebruik mogen maken van alle (hulp)middelen die nodig zijn om jouw werkzaamheden goed en volgens de voorschriften uit te kunnen voeren. Het krijgen van aanwijzingen Als je net aan je opleiding en je BPV begonnen bent, mag je leermeester je natuurlijk nog aanwijzingen en instructies geven en je met allerlei dingen helpen. Maar tegen het einde van de BPV moet je veel dingen zelfstandig, dus zonder hulp, kunnen uitvoeren. Als jij en je leermeester denken dat je dat kunt, dan spreken jullie samen een periode af waarover je beoordeeld zal worden voor het examen. Het is niet zo dat je tijdens deze examenperiode helemaal niets meer aan je leermeester mag vragen. Als je een opdracht bijvoorbeeld niet helemaal begrijpt, is het beter dat je om uitleg vraagt, dan om zomaar aan de slag te gaan en de opdracht verkeerd uitvoert. Voortijdige beëindiging van de examenbeoordeling Als de examenbeoordeling tijdens de BPV om een of andere reden niet gedaan kan worden, vraag dan aan je BPV-begeleider van school wat je moet doen. Pagina 7 van 8
Wanneer krijg je een voldoende? Het gaat er tijdens de beoordelingsperiode om dat je gemiddeld een voldoende scoort. Het is dus niet zo dat je iedere keer dat je iets fout doet een onvoldoende krijgt of als je iets goed doet een voldoende. Na een aantal maanden zal je leermeester terugkijken naar hoe het in deze maanden gegaan is. Zo kun je een aantal keren tussentijds beoordeeld worden. Als je leermeester vindt dat je voldoende hebt geleerd en hij denkt dat je het eindniveau hebt bereikt, dan spreekt hij een periode met je af waarin hij je zal beoordelen voor het examen. Als je dan laat zien dat je weet hoe het moet en je leermeester kan alle beoordelingscriteria met een voldoende beoordelen, dan kan de BPV-beoordeling met een voldoende worden afgesloten. Afsluitend gesprek Aan het einde van de BPV voeren je leermeester en je begeleider van school eerst samen een gesprek over het verloop van je BPV en de beoordeling. Daarna wordt je bij het gesprek geroepen. Je kunt dan aangeven hoe je de BPV en de beoordeling vond. Denk voordat je aan het gesprek begint vast na over wat je wilt zeggen! Ook mag je aangeven wat je van de begeleiding van je leermeester en je schoolbegeleider vindt. Pagina 8 van 8