edna DR. AURORA GEERTS CHRISTINE VAN DER HEYDEN PIETER BOETS PETER GOETHALS

Vergelijkbare documenten
Environmental DNA Ontwikkelingen en mogelijkheden

Onzichtbaar maar wel aanwezig! Soorten in kaart brengen met Environmental DNA

CSI in de Polder Environmental DNA voor het opsporen van dieren

Aquatische exoten vroeg detecteren via edna

Hierna volgend artikel is afkomstig uit:

Toepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten. Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017

Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW)

environmental DNA Toepassingsmogelijkheden voor het opsporen van (invasieve) soorten

Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend

Opdrachtgever: Hoogheemraadschap van Delfland

Mobiele qpcr aan de waterkant

De toepassing van edna in de monitoring van waterorganismen

!"#$#%&'#()##*+&,-"#(./0-1&233(4#(5678$#."9&

DNA barcoding. Identificatie van plant en dier

Rivierkreeften en aquaristiek. lezing door Xavier Vermeersch

Environmental DNA een nieuwe inventarisatiemethode

Het effect van invasieve rivierkreeften op de ondergedoken waterplanten in Loenderveen- Oost, Terra Nova en de Waterleidingplas

Zoeken naar DNA-sporen

Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen:

IJzersuppletie in Terra Nova

Rivierkreeften, wat doen we ermee? Menno Soes

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen

Moleculaire diagnostiek

DNA/RNA extracties uit FFPE weefsel Dr. Sc. Elke Boone, H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen

2 e SMT Workshop Moleculaire Typeringen spa typering en MLST

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid

Bedreigingen van aquatische biodiversiteit

edna METABARCODING VISSEN ONDERZOEK NAAR DE MOGELIJKE TOEPASSING VAN edna VOOR DE KRW VISMONITORING (2016)

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER MAART 2014 JAARGANG 13 NUMMER 1 VERSCHIJNT IN MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER

Toepassingen van moleculaire technieken voor entomologisch onderzoek bij PPO-BBF

NIPT. Prof. dr. Davy Vanden Broeck. Niet invasief -> bloedafname moeder. Bloed van moeder -> vrij circulerend DNA

ISO normering van moleculaire laboratoria

DNA practicum De modellenwereld van DNA

Feed4Foodure. Interacties in de darm. darm 30/10/2013. Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures.

Masters Onderwerpen Mark W. DAVEY Wannes KEULEMANS

Gebruikshandleiding Nitraat-/Fosfaat filter

edna metabarcoding vissen

Stamtyperingen Dr. Thierry De Baere

INSTRUCTIES VOOR STAALAFNAME Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Erk. nr 8/24990/92/000 Tel fax

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

Astacicultuur. Commerciële teelt van rivierkreeften. door Thomas Abeel

Complexe genetische analyse of accurate screening voor Down syndroom?

edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring

Kwantitatieve PCR van potentieel toxische cyanobacteriën in oppervlaktewateren

NIPT. Nascholing Counseling NIPT

Analyse edna Italiaanse kamsalamander 2013

STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses

Clarent A.G. Peeters. December Afstudeeronderzoek masteropleiding Milieu-natuurwetenschappen. Faculteit Natuurwetenschappen

TOEPASSING VAN GEÏNTEGREERDE ECOLOGISCHE MODELLERING VOOR GEOPTIMALISEERDE (VELD)GEGEVENSVERZAMELING, SYSTEEMANALYSE EN SCENARIOVERGELIJKING

Niet-inheemse vissen in Vlaanderen

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten

Vissen met een potje water edna metabarcoding

(4) De in deze verordening vervatte maatregelen zijn in overeenstemming met het advies van het Comité inzake invasieve uitheemse soorten, Artikel 1

De EU-exotenverordening; wat betekent dat voor ons?

Rode Lijst Indicator van zoetwater- en landfauna,

Macrofaunanieuwsmail 143, 26 juli 2018

OPEN VRAGEN. Genetica en Evolutie (5502GEEV9Y) Biologie en Biomedische Wetenschappen. Deeltoets 2

Pilotstudie bruikbaarheid edna voor onderzoek naar kwabaal

PROTOCOL BIOBANK NIERTRANSPLANTATIE

Studie naar het voorkomen van het Bacilliform virus in Crangon crangon. Benigna Van Eynde Studiedag Grijze Garnaal 1 juli 2015

Themadag Werkgroep Exoten

Themaweek dikke darmkanker

Wie is wakker op de akker? Veranderingen in bodemkwaliteit meten bij landbouwbodems

Bioinformatica en Systeembiologie (BIS)

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee

PCR-testen voor Pasteurellaceae-detectie. bij knaagdieren moeten op de schop. Ron Boot

Valkuilen bij diagnostiek hepatitis ABC

Microbiologische methoden (E. coli) Gertjan Medema, Leo Heijnen

GEBRUIK VAN FINCH V PROCEDURE. 1.1 Software. 1.2 Aanvraagprocedure

DNA en misdaadonderzoek in de klas: EDVOTEK kits speciaal voor het onderwijs

FRACTIONATIE VAN ALGEN BIOMASSA ECO-EFFICIËNTE PRINCIPES VOOR SCHEIDING, ZUIVERING- EXTRACTIE VAN PROTEINEN EN ANTI-OXIDANTIA UIT ALGEN

Niet-inheemse schaaldieren in zoet en brak water in België

6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten

Opzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting

KREEFTEN SCHARENRIDDERS IN GEVAAR

Nieuwe genetische technieken in de medische praktijk

High through put automatisering in de Genetica. Ermanno Bosgoed

Deze drie stappen vormen een cyclus die keer herhaald wordt (Fig. 7.1.).

Een gezonde bodem. Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling

Moleculaire diagnostiek darmparasieten overzicht 2014

W18 Zelf aan de slag met de leskist DNA. Caspar Geraedts (De Praktijk / VU)

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België ( )

Verspreiding van rivierkreeften en risico s voor baggeraanwas in het beheergebied van Waterschap Rivierenland

Meetmethoden bodemweerbaarheid Zoektocht naar betaalbare analyses voor de praktijk

De accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für:

Over streepjescodes en boswitjes (DNA-barcoding bij Leptidea) : Hoe, Wat, Waarom? Een inleiding

Handleiding chemische wateranalyse

Next Generation Sequencing voor moleculaire diagnostiek. Aniek O. de Graaf, PhD, EurClinChem Laboratory Hematology

Het kritisch oog van de klinisch bioloog. Prof. Dr. Peter Declercq K.U.Leuven Virga Jesseziekenhuis, Hasselt

Verzilting van zoete wateren: Verlies of winst voor de aquatische natuur?

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater

Economische impact van meerweken systemen

I. Achtergrond. Overzicht. Identity Management bij de Overheid. Eigen betrokkenheid. I. Achtergrond II. Overheid III. Burger IV.

Envision EN7410 Teardown

Prijslijst Nature Line Design

1. Welk van de onderstaande DNA sequenties zijn mogelijke herkenning-sites voor restrictie-enzymen? c 5' GAATTC 3' c 5' GGGGCCCC 3' c 5' CTGCAG 3' 5'

edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch

Development of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases

Een toepassing van D-PAC

Transcriptie:

edna BIODIVERSITEIT MONITORING NU EN IN DE TOEKOMST DR. AURORA GEERTS CHRISTINE VAN DER HEYDEN PIETER BOETS PETER GOETHALS

edna = DNA in omgeving

edna = DNA in omgeving Biotisch Abiotisch ph Zuurstofverbruik edna UV Chlorofyl a concentratie Temperatuur Strickler et al 2015; Barnes & Turner 2015

edna evolutie Pace et al. 1986 Ogram et al. 1987 Fierer & Jackson 2006 Willerslev et al. 2004 Fisher & Triplett 1999 Venter et al. 2004

edna evolutie Aquatisch: zout water Sardina pilchardus Phocoena phocoena Thomsen et al 2012 Foote et al 2012

edna evolutie Aquatisch: zoetwater Martellini et al. 2005 Ficetola et al. 2008

edna evolutie Invasieve soorten Aquatisch: zoetwater Hypophthalmichthys molitrix Lepomis macrochirus Jerde et al 2013 Takahara et al 2013 Thomsen et al 2012 Bedreigde soorten Dicamptodon aterrimus Pelobates fuscus

edna evolutie Aquatisch: zoetwater Leucorrhinia pectoralis Lutra lutra Thomsen et al 2012

edna: macro-invertebraten naturespot.org.uk Baetis buceratus Gammarus pulex Tinodes waeneri

edna: macro-invertebraten Triëren Milieuverstorende staalname Zeven Determineren

edna: macro-invertebraten treybowie.weebly.com

edna: rivierkreeften Procambarus clarkii Orconectes limosus

edna methode

edna methode

edna: rivierkreeften Staalname: - Weefsel - Aquarium op filter - Veld op filter - Pellet (centrifugatie)

edna: rivierkreeften Extractie: - CTAB (cetyl trimethylammonium bromide) - Muyzer (Phenol:Chloroform:Isoamyalcohol) - Masterpure kit

edna: rivierkreeften Species Primer name Primer sequence 5-3 Primer design Primer origin Orconectes limosus Procambarus clarkii Orclim F Orclim R SPY-ProCla-F SPY-ProCla-R Rodriv F Rodriv R AGGCTGAGATGGGTTAGGGT CAGGAGTAGGTGCCGCTATG CAGAAGCTAAAGGAGATAA AACTAGGGGTATAGTTGAGAG CCTGTGGTAGAGGTTGGCAG CCGTAGCCCCAGAAGACAAT Primer3Plus Tréguier et al. (2014) Primer3Plus NADH dehydrogenase subunit 5 (protein id: AJK90934.1, GenBank: KP205431.1) COI (Tréguier et al., 2014) Cytochrome c oxidase subunit III (GenBank: JX316743.1) Amplicon size Annealing temperature 296 53 C 65 55 C 109 53 C Geerts et al. In prep

edna: rivierkreeften

edna: rivierkreeften Origin CTAB Muyzer Masterpure Orconectes limosus Tissue 100 (6/6) 100 (6/6) 100 (6/6) Aquarium filter 100 (6/6) 66 (4/6) 83 (5/6) Field filter 83 (5/6) 33 (2/6) 83 (5/6) Field pellet filter 100 (4/4) 50 (2/4) 100 (4/4) Procambarus clarkii Primer ProCla RodRiv ProCla RodRiv ProCla RodRiv Tissue 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 50 (2/4) Aquarium filter 0 (0/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 75 (3/4) 25 (1/4) 100 (4/4) Field filter 0 (0/4) 25 (1/4) 75 (3/4) 100 (4/4) 50 (2/4) 25 (1/4) Geerts et al. In prep Field pellet filter 0 (0/4) 25 (1/4) 50 (2/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 50 (2/4)

edna: rivierkreeften Origin CTAB Muyzer Masterpure Orconectes limosus Tissue 100 (6/6) 100 (6/6) 100 (6/6) Aquarium filter 100 (6/6) 66 (4/6) 83 (5/6) Field filter 83 (5/6) 33 (2/6) 83 (5/6) Field pellet filter 100 (4/4) 50 (2/4) 100 (4/4) Procambarus clarkii Primer ProCla RodRiv ProCla RodRiv ProCla RodRiv Tissue 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 50 (2/4) Aquarium filter 0 (0/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 75 (3/4) 25 (1/4) 100 (4/4) Field filter 0 (0/4) 25 (1/4) 75 (3/4) 100 (4/4) 50 (2/4) 25 (1/4) Geerts et al. In prep Field pellet filter 0 (0/4) 25 (1/4) 50 (2/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 50 (2/4)

edna: rivierkreeften Origin CTAB Muyzer Masterpure Orconectes limosus Tissue 100 (6/6) 100 (6/6) 100 (6/6) Aquarium filter 100 (6/6) 66 (4/6) 83 (5/6) Field filter 83 (5/6) 33 (2/6) 83 (5/6) Field pellet filter 100 (4/4) 50 (2/4) 100 (4/4) Procambarus clarkii Primer ProCla RodRiv ProCla RodRiv ProCla RodRiv Tissue 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 50 (2/4) Aquarium filter 0 (0/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 75 (3/4) 25 (1/4) 100 (4/4) Field filter 0 (0/4) 25 (1/4) 75 (3/4) 100 (4/4) 50 (2/4) 25 (1/4) Geerts et al. In prep Field pellet filter 0 (0/4) 25 (1/4) 50 (2/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 50 (2/4)

edna: rivierkreeften Origin CTAB Muyzer Masterpure Orconectes limosus Tissue 100 (6/6) 100 (6/6) 100 (6/6) Aquarium filter 100 (6/6) 66 (4/6) 83 (5/6) Field filter 83 (5/6) 33 (2/6) 83 (5/6) Field pellet filter 100 (4/4) 50 (2/4) 100 (4/4) Procambarus clarkii Primer ProCla RodRiv ProCla RodRiv ProCla RodRiv Tissue 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 50 (2/4) Aquarium filter 0 (0/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 75 (3/4) 25 (1/4) 100 (4/4) Field filter 0 (0/4) 25 (1/4) 75 (3/4) 100 (4/4) 50 (2/4) 25 (1/4) Geerts et al. In prep Field pellet filter 0 (0/4) 25 (1/4) 50 (2/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 50 (2/4)

edna: rivierkreeften Origin CTAB Muyzer Masterpure Orconectes limosus Tissue 100 (6/6) 100 (6/6) 100 (6/6) Aquarium filter 100 (6/6) 66 (4/6) 83 (5/6) Field filter 83 (5/6) 33 (2/6) 83 (5/6) Field pellet filter 100 (4/4) 50 (2/4) 100 (4/4) Procambarus clarkii Primer ProCla RodRiv ProCla RodRiv ProCla RodRiv Tissue 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 0 (0/4) 100 (4/4) 50 (2/4) Aquarium filter 0 (0/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 75 (3/4) 25 (1/4) 100 (4/4) Field filter 0 (0/4) 25 (1/4) 75 (3/4) 100 (4/4) 50 (2/4) 25 (1/4) Geerts et al. In prep Field pellet filter 0 (0/4) 25 (1/4) 50 (2/4) 75 (3/4) 0 (0/4) 50 (2/4)

Geerts et al. In prep edna: rivierkreeften

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen Controles: Veld Extractie PCR Positieve controles Pre- en post-pcr scheiden Thomsen & Willerslev 2015

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen Humuszuur Sediment stalen Waterstalen Filtering Serum / PCR Buffers Jiang et al 2005 Deiner et al 2015

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen Tijdens: PCR Sequencing Trade-off Verwijderen van fouten Informatie behouden Acinas et al 2005 Kunin et al 2010

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen Betrouwbaar & volledig Afhankelijk van soorten Kvist 2013 Thomsen & Willerslev 2015 Databanken: fishbol.org mammaliabol.org barcodingbirds.org Focus op volledige sequenties (mitochondriaal)

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen

edna: valkuilen en uitdagingen

edna - Standardisatie Taxonomie Staalname - Niet invasief - Gevoeligheid - Kosten efficiëntie - Onafhankelijk van weerscondities

Thomsen & Willerslev 2015 Biological Conservation