Niet-inheemse vissen in Vlaanderen

Transcriptie

1 Niet-inheemse vissen in Vlaanderen Verspreiding, trends, effecten en maatregelen Hugo Verreycken Vissennetwerk 3 juni Bilthoven

2 Overzicht Voorkomen en verspreiding Trends Impact Maatregelen

3 Voorkomen en verspreiding Introductie 47 exotische vissoorten werd overwogen, geprobeerd en/of was succesvol in België Sinds 1990: 20 niet-inheemse zoetwatervissoorten 9 zichzelf instandhoudende populaties 4 geacclimatiseerd, geen voortplanting 1 alleen in lokale condities en 6 onzeker (slechts 1 melding) Oorsprong: Azië: 7 soorten Noord-Amerika: 7 soorten Oost-Europa: 4 soorten Afrika: 2 soorten Introductieperiode: < 1800: 3 soorten : 6 soorten : 1 soorten > 1950: 10 soorten

4 Voorkomen en verspreiding Wetenschappelijke naam Naam Afkomst Introductie Aantallen Status Acipenser baeri Siberische steur Azië A? Ameiurus nebulosus Br. Am. Dwergmeerval N.-Amerika Ameiurus melas w. Am. Dwergmeerval N.-Amerika 1880s 1 A? Aspius aspius Roofblei Oost-Europa Carassius auratus Goudvis Azië 17e eeuw 1-10 A Carassius gibelio Giebel Azië/O.-Europa 17e eeuw >12500 Clarias gariepinus Afrikaanse meerval Afrika 1980s 1 A? Ctenopharyngodon idella Graskarper Azië A Cyprinus carpio Karper Oost-Europa 13e eeuw Hypophthalmichthys molitrix ilverkarper Azië A Hypophthalmichthys nobilis Grootkopkarper Azië A? Ictalurus punctatus Kanaalmeerval N.-Amerika A? Lepomis gibbosus onnebaars N.-Amerika Neogobius melanostomus wartbekgrondel Oost-Europa A? Oncorhynchus mykiss Regenboogforel N.-Amerika A Oreochromis niloticus Nijltilapia Afrika A* Pimephales promelas Dikkopelrits N.-Amerika Pseudorasbora parva Blauwbandgrondel Azië 1992 >15000 Sander lucioperca Snoekbaars Oost-Europa Umbra pygmaea Am. hondsvis N.-Amerika Status: = zichzelf instandhoudend? A = geacclimatizeerd, A* = geacclimatizeerd in bijzondere omstandigheden, A? = onduidelijk wegens te lage aantallen

5 Voorkomen en verpreiding Snoekbaars Giebel Blauwbandgrondel Am. hondsvis Br. Am. dwergmeerval onnebaars Dikkopelrits

6 Trends Op 487 plaatsspecifieke bemonsteringen=> twee 5 jaarperiodes ( & ): trends in aanwezig/afwezig en in aantallen per plaats Aanwezigheid per bemonstering giebel (25.2%) blauwbandgrondel (17.9%) karper (15.6%) zonnebaars (12.2%) snoekbaars (8.6%) bruine Amerikaanse dwergmeerval (4.4%) Amerikaanse hondsvis (3.9%) resterende soorten < 1% plaatsen

7 Trends in aanwezigheid Decrease Increase Fathead minnow Eastern mudminnow Rainbow trout Br. Am. Brown bullhead dwergmeerval Snoekbaars Pikeperch Common carp Pumpkinseed Blauwbandgrondel Topmouth gudgeon Species Slope p.value Fathead minnow Rainbow trout Eastern mudminnow Brown bullhead Pikeperch Pumpkinseed Common carp Topmouth gudgeon Gibel carp Gibel Giebel carp Presence [%]

8 Trends in aantallen per plaats Gibel carp: 16 (1-1) Eastern mudminnow: 9 (1-1) Brown bullhead: 5 (1-1) Pumpkinseed: 38 (1-1) Topmouth gudgeon: 45 (1-1) Pikeperch: 15 (1-1) Slope Pumpkinseed Pikeperch Common carp Gibel carp Brown bullhead Topmouth gudgeon Eastern mudminnow

9 Impact Weinig informatie Risico-analyses (ISEIA, FISK) Literatuur en expert judgement Inschatting invasiviteit ISEIA: Invasive Species Environmental Impact Assessment FISK: Freshwater Fish Invasiveness Scoring Kit (Copp et al, 2005 & 2008)

10 Impact Wetenschappelijke naam Naam FISK ISEIA LIJST Carassius gibelio Giebel A3 Neogobius melanostomus wartbekgrondel A0 Pseudorasbora parva Blauwbandgrondel A2 Perccottus glenii Amurgrondel A0 Ameiurus nebulosus Br.Am.dwergmeerval B2 Sander lucioperca Snoekbaars 20 9 B3 Lepomis gibbosus onnebaars 25 9 B2 Hoog risico Invasief Pimephales promelas Dikkopelrits 22 9 B1 Gemiddeld risico Umbra pygmaea Am. hondsvis Laag risico

11 Maatregelen Wat doen we eraan? Niets? BVR van 21 april 1993 betreffende de introductie in de natuur van niet-inheemse diersoorten Niet-inheemse (dier)soort: diersoorten die niet of sedert minder dan vijftig jaar voor de datum van inwerkingstelling van het besluit in het wild voorkomen in België, met uitzondering van de soorten die de laatste vijftig jaar een natuurlijke areaaluitbreiding kenden. Recentelijk: nieuw soortenbesluit Uitheemse soort: een soort die niet van nature in het wild voorkomt in het Vlaamse Gewest Invasieve soort: een uitheemse soort die zich massaal verbreidt of kan verbreiden in zijn nieuwe omgeving en zodoende een bedreiging kan vormen, hetzij voor het vermogen van het natuurlijk milieu om in menselijke behoeften te voorzien, hetzij voor de inheemse biodiversiteit nieuw KB (ontwerp) 4

12 Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer 1 september 2009 Art Voor de uitheemse soorten, voor de niet-beschermde inheemse soorten of voor de beschermde soorten waarbij categorie 1 van bijlage 1 is aangekruist, kan er een beheerregeling worden vastgesteld met het oog op het tegengaan van de negatieve ecologische of economische impact die de soorten of de groep van soorten kunnen hebben, of vanwege hun feitelijk of potentieel invasieve karakter.

13 Ontwerp KB Koninklijk besluit betreffende de invoer, de uitvoer, de doorvoer en het bezit van invasieve uitheemse soorten (ontwerp 2 juli 2009) Art De invoer, de uitvoer en de doorvoer alsook het bezit van levende specimens van de invasieve uitheemse soorten opgesomd in bijlage 1 zijn verboden. Vissen: gebaseerd op ISEIA Amurgrondel Perccottus glenii (A0) zwartbekgrondel Neogobius melanostomus (A0)

14 Conclusies 20 niet-inheemse vissoorten 9 zichzelf instandhoudende soorten 6 nieuwe soortmeldingen sinds 2006 Trends in aanwezigheid en aantallen Impact te weinig bekend Maatregelen wettelijk mogelijk maar worden (nog) niet toegepast

15 Foto s: Rollin Verlinde