Plan van aanpak permanente bewoning recreatieverblijven gemeente Hardenberg INLEIDING... 2 H1 DE RAADSVERGADERING VAN 25 NOVEMBER 2004... 3 H2 WAT IS PERMANENTE BEWONING VAN EEN RECREATIEVERBLIJF?... 5 H3 PERMANENTE BEWONING BINNEN DE GEMEENTE HARDENBERG... 6 H4 DE OVERGANGSREGELING... 7 H5 TRAJECT VAN HANDHAVING... 9 H6 DE PREVENTIEVE AANPAK... 11
Inleiding Op 25 november 2004 heeft de gemeenteraad zich uitgesproken over het permanent bewonen van een recreatieverblijf. De gemeente Hardenberg is een toeristische gemeente. In de Toekomstvisie is dit nog eens nadrukkelijk bevestigd. Niet handhavend optreden zou een aantasting zijn van het toeristisch kwalitatief product. Toerisme is een bron van inkomsten en brengt werkgelegenheid binnen de gemeente Hardenberg. Daarnaast is het permanent bewonen van een recreatieverblijf in strijd met het bestemmingsplan. De beleidsontwikkeling over dit onderwerp was mede gelegen in het feit dat de minister van VROM in oktober 2003 per brief aan alle gemeenten heeft gevraagd om voor het einde van 2004 een beleidskader voor permanente bewoning vast te stellen. Dit is dan ook gebeurd. Het voor u liggende plan van aanpak is het uitvloeisel van de keuze, gemaakt in de raadsvergadering van 25 november 2004, met als uitgangspunt handhavend optreden tegen het permanent wonen in een recreatieverblijf. Dit plan van aanpak is bedoeld om duidelijkheid te bieden aan zowel bewoners als gemeentelijke diensten over de vraag wat onder permanente bewoning moet worden verstaan en over de wijze waarop de gemeente optreedt tegen permanente bewoning van recreatieverblijven. Het plan van aanpak biedt de gewenste duidelijkheid aan de bestaande gevallen van permanente bewoning. Het omschrijft de wijze van bestrijding en geeft de mogelijkheden om preventief te werk te gaan tegen nieuwe gevallen van permanente bewoning van recreatieverblijven. Het plan van aanpak heeft betrekking op alle in de gemeente Hardenberg gelegen recreatieverblijven. 2
H1 De raadsvergadering van 25 november 2004 In de raadsvergadering van 25 november 2004 heeft de Raad van de gemeente Hardenberg zich uitgesproken over hoe om te gaan met de permanente bewoning van de recreatieverblijven binnen zijn grenzen. Het gekozen beleid behelst geen wijziging van het tot nu toe gevoerde beleid. Permanente bewoning van niet daartoe bestemde opstallen is nooit toegestaan geweest. Algemeen Gekozen is voor handhavend optreden tegen permanente bewoning. Dit betekent dat er geen gedoogverklaringen worden afgegeven en dat ook geen procedures worden opgestart om bestemmingsplannen te wijzigen. Overgangsregeling Wel is gekozen voor een overgangsregeling, gebaseerd op "tijd voor tijd", die geldt voor iedereen die reeds permanent woonde in een recreatieverblijf vóór 1 november 2003. Dit betekent dat iedereen die ná 31 oktober 2003 permanent is gaan wonen in een recreatieverblijf, niet in aanmerking komt voor de overgangsregeling. Het uitgangspunt bij deze overgangsregeling is een minimale termijn van twee jaar. Deze minimale termijn wordt voor elk jaar dat iemand permanent in een recreatieverblijf woont, met vier maanden verhoogd (hoofdstuk 4). De Haar De bewoners van recreatieterrein "De Haar" (camping Si-Es-An, camping 't Reestdal, Bungalowpark De Haar en enkele tussenliggende percelen) vallen niet onder het beleid zoals hierboven weergegeven. Dit betekent dat zij ook niet in aanmerking komen voor de overgangsregeling. Bewoners met een persoons- en objectgebonden gedoogverklaring mogen deze behouden en alle andere bewoners moeten vertrekken. Bij constatering van permanent wonen wordt aangeschreven om de permanente bewoning te beëindigen en te vertrekken. De keuze hiertoe is gemaakt, omdat voor dit terrein, binnen de voormalige gemeente Avereest, al een handhavingsbeleid is ingezet. Dit beleid is ook geëffectueerd in het bestemmingsplan "Buitengebied" (Avereest). Iedereen kon (en behoorde te) weten dat op dit terrein niet permanent mag worden gewoond. Recreatieterrein Moscou In de raadsvergadering van 25 november 2004 heeft de raad het college verzocht te onderzoeken of de permanente bewoners van recreatieterrein Moscou een gedoogverklaring kunnen krijgen, zonder dat hier een precedentwerking vanuit gaat. De uitkomst van dit verzoek is dat de raad in haar vergadering van 30 juni 2005 heeft besloten om de permanente bewoners van recreatieterrein Moscou niet anders te behandelen dan alle andere personen binnen de gemeente Hardenberg die een recreatieverblijf gebruiken om permanent in te wonen. Dit betekent dat voor recreatieterrein Moscou geldt wat hierboven staat genoemd onder de kopjes "Algemeen" en "Overgangsregeling". 3
Maatwerk In bepaalde gevallen (uitzonderingen) wordt maatwerk geleverd. Uitzonderingsgevallen zijn situaties van een calamiteit, een overmachtsituatie. Dergelijke uitzonderingsgevallen worden per geval bekeken en per geval beoordeeld door het college van burgemeester en wethouders. Overgangsrecht Rekening moet worden gehouden met het overgangsrecht, zoals op genomen in de bestemmingsplannen. Samenvattend Er wordt handhavend opgetreden waarbij de bewoners die permanent woonden vóór 1 november 2003 aanspraak kunnen maken op een overgangsregeling. Recreatieterrein "De Haar" (camping Si-Es-An, camping 't Reestdal, Bungalowpark De Haar en enkele tussenliggende percelen) valt niet onder dit beleid. Destijds afgegeven gedoogverklaringen blijven gelden en tegen overige permanente bewoning wordt opgetreden. Het gekozen uitgangspunt is geen wijziging van beleid, permanente bewoning van recreatieverblijven was en is immers al verboden op grond van de bestemmingsplannen. 4
H2 Wat is permanente bewoning van een recreatieverblijf? In de dagelijkse praktijk bestaat veel onduidelijkheid over wat wel en niet is toegestaan ten aanzien van langdurig verblijven in recreatieverblijven. Bij het tegengaan van en handhaven op permanente bewoning is het dan ook van belang vast te stellen wat onder permanente bewoning moet worden verstaan. Er is geen landelijke definitie voor. De wetgever laat het aan de lagere overheden over een definitie te geven voor het fenomeen permanente bewoning. Permanente bewoning Bij permanente bewoning van een recreatieverblijf is kenmerkend dat men het feitelijk hoofdverblijf op de plaats van het recreatieverblijf heeft. Permanente bewoning kan worden gedefinieerd als "het (al dan niet tijdelijk) bewonen van een ruimte als hoofd(woon)verblijf". Een in de jurisprudentie algemeen aanvaarde definitie van "hoofdverblijf" is "de plaats die fungeert als het centrum van de sociale en maatschappelijke activiteiten van betrokkene en welke een voor permanente bewoning geschikte verblijfplaats is, dat tenminste bestaat uit een keuken, woon-, was- en slaapgelegenheid". Een recreatieverblijf is "een kampeermiddel, een stacaravan in de zin van de Wet op de Openluchtrecreatie, een stacaravan, zijnde een bouwwerk in de zin van de Woningwet, een zomerwoning,recreatiewoning (een gebouw dat dient als recreatieverblijf, waarvan de gebruikers hun hoofdverblijf elders hebben) als ook een recreatiewoonschip". Om te kunnen voldoen aan de regelgeving in het bestemmingsplan moeten degenen die in een recreatieverblijf verblijven (recreëren) in ieder geval elders een hoofd(woon)verblijf beschikbaar hebben dat ook daadwerkelijk bestemd is voor permanente bewoning. Het mag daarbij dus niet gaan om een zogenaamd postadres of een papieren adres. Het moet gaan om een feitelijke thuishaven, van waaruit het maatschappelijke en het sociale leven wordt vervuld. In de bestemmingsplannen van de gemeente Hardenberg wordt over het algemeen een overeenkomende/ vergelijkbare definitie gebezigd. Er wordt bewust gekozen om niet een lijst van criteria vast te leggen als een soort van checklist. Met het opstellen van een (limitatieve) checklist ontstaat direct een grijs gebied waar gebruik (of misbruik) van kan worden gemaakt. Gekozen wordt voor het afzonderlijk bezien van elk geval en het per geval aangeven of er wel of niet sprake is van permanente bewoning. 5
H3 Permanente bewoning binnen de gemeente Hardenberg Binnen de gemeente Hardenberg zijn circa 1600 recreatiewoningen en circa 2000 stacaravans aanwezig. Deze recreatieverblijven zijn te vinden op vakantieparken, recreatieterreinen, op reguliere campings, op minicampings of buiten deze genoemde terreinen in particulier bezit. Permanente bewoning van recreatiewoningen doet zich vooral voor op de recreatieterreinen 'Moscou', 'Het Stoetenslag'/ 'Oud Stoetenslagh'(twee delen), 'Rheezicht', 'De Vlegge, 'De Haar' en 'De Kleine Belties'. 6
H4 De overgangsregeling Algemeen Bewoners die vóór de datum van 1 november 2003 woonden in een recreatieverblijf (en dit nog steeds op dezelfde plek doen) kunnen aanspraak maken op een overgangsregeling. Dit betekent dat iedereen die na de datum van 31 oktober 2003 is gaan wonen in een recreatieverblijf, niet in aanmerking komt voor de overgangsregeling. Schema: Aanspraak op overgangsregeling 31-10-'03 1-11-'03 Geen aanspraak op overgangsregeling "Tijd voor tijd" Gekozen is voor een overgangsregeling gebaseerd op "tijd voor tijd". Het uitgangspunt bij deze overgangsregeling is een minimale termijn van twee jaar. Deze minimale termijn wordt voor elk jaar dat iemand (vóór 1 november 2003) woont in een recreatieverblijf, met vier maanden verhoogd. Rekenvoorbeeld: Iemand woont 10 jaar in een recreatieverblijf voor de datum van 1 november 2003. Op grond van de overgangsregeling krijgt deze persoon 2 jaar + (10*4) 40 maanden (3 jaar en 4 maanden) = 5 jaar en 4 maanden. Na deze periode moet de permanente bewoning zijn beëindigd. Voor elk niet heel gewoond jaar geldt dat voor iedere 3 maanden 1 maand extra wordt toegekend. De procedure De bewoners die denken aanspraak te kunnen maken op de overgangsregeling moeten dit zelf doen. Dit moet gebeuren in de inschrijvingstermijn. Na het verstrijken van de inschrijvingstermijn kan geen aanspraak meer worden gemaakt op de overgangsregeling (tenzij overmacht). Als na afloop van dit moment wordt geconstateerd dat sprake is van permanente bewoning wordt overgegaan tot handhavend optreden. Hiervoor gelden termijnen die (veel) korter zijn dan de basistermijn van twee jaar die voortvloeit uit de overgangsregeling. 7
De inschrijvingstermijn loopt tot 15 april 2006 en de bewoners kunnen hier schriftelijk aanspraak op maken. De toegekende termijn zal gaan lopen vanaf 15 april 2006. Bewoners/ eigenaren/ recreatieondernemers worden over deze termijn geïnformeerd door middel van brieven, publicaties in de Toren, publicaties op de gemeentelijke website en aanplakbiljetten bij de recreatieterreinen. Indien bewoners/eigenaren, door welke reden dan ook, niet persoonlijk een brief ontvangen, kunnen zij op genoeg andere manieren te weten komen over de termijn en de manier van reageren. Zie hoofdstuk 5 voor het traject van handhaving en de planning. Bewijs Het verzoek waarbij aanspraak wordt gemaakt op de overgangsregeling moet voorzien zijn van bewijs waaruit blijkt dat daadwerkelijk werd gewoond vóór 1 november 2003, maar vooral ook vanaf wanneer wordt gewoond. Dit is van belang voor de bepaling van de duur van de overgangstermijn. De bewoning van vóór 1 november 2003 moet worden bewezen door middel van een samenstel van bewijsmiddelen (Één bewijs is geen bewijs). Voorbeelden van bewijsmiddelen zijn de eigendomsakte, bewijs van inschrijving GBA, inschrijving bij sportverenigingen, bibliotheek, andere activiteiten met als postadres de recreatiewoning etc. Voorwaarden Aan het verkrijgen van de overgangsregeling zijn enkele voorwaarden verbonden. Hierbij moet worden gedacht aan: Het inschrijven in de Gemeentelijke Basis Administratie (als dit nog niet is gebeurd); De verplichting om verhuizing door te geven op de handhavingafdeling. Wordt niet voldaan aan de voorwaarden van de overgangsregeling dan wordt alsnog overgegaan tot handhaving. Uitkomst Het is de bedoeling dat na afloop van de termijn de permanente bewoning van het recreatieverblijf is beëindigd en weer in gebruik is genomen voor de recreatie (gebruik in overeenstemming met het bestemmingsplan). Mocht de bewoning niet zijn beëindigd aan het einde van de overgangstermijn dan worden de bewoners onverwijld aangeschreven onder oplegging van een last onder dwangsom of bestuursdwang. 8
H5 Traject van handhaving Informeren over beleid en overgangsregeling Het handhavingtraject begint met het versturen van brieven waarin het besluit van het college en de Raad omtrent permanente bewoning wordt aangegeven. Tevens wordt hierin de mogelijkheid van de overgangsregeling besproken en de datum aangegeven waarvoor men aanspraak moet maken op de overgangsregeling. De te versturen brief aan de eigenaren/ bewoners geeft drie opties: de geadresseerde is recreant en gebruikt het recreatieverblijf voor de recreatie; de geadresseerde is permanente bewoner en was dit reeds voor de datum van 1 november 2003 en kan dus aanspraak maken op de overgangsregeling; de geadresseerde is permanente bewoner van na 31 oktober 2003. In de brief wordt aangegeven dat wanneer niet wordt gereageerd op de brief er vanuit wordt gegaan dat permanent wordt gewoond. Deze bewuste recreatieverblijven worden als eerste onderzocht. Het aantal dat niet reageert wordt dus beschouwd als permanent bewoond. De uitkomst van de gestuurde brieven wordt gebruikt als de nulmeting. Eigenaren/bewoners waarvan wordt vermoed dat zij een recreatieverblijf bewonen, krijgen een brief waarin staat vermeld dat een onderzoek wordt uitgevoerd en dat een handhavingdossier wordt aangelegd. Na het verlopen van de inschrijvingstermijn voor de overgangsregeling gaan ingehuurde controleurs de recreatieverblijven waarvan eigenaar/bewoner niet heeft gereageerd als eerste controleren. Daarnaast moeten de gegevens van de personen die aanspraak hebben gemaakt op de overgangsregeling worden gecontroleerd en beoordeeld. Vervolgens moeten deze personen antwoord krijgen op hun aanvraag. Tenslotte zal ook worden gecontroleerd of degenen die hebben aangegeven het recreatieverblijf recreatief te gebruiken, het recreatieverblijf inderdaad recreatief gebruiken. Recreatieterrein "De Haar" De handhaving op recreatieterrein "De Haar" kan onmiddellijk beginnen. Dit gebeurt door de inventarisatie (zgn. nulmeting) van het terrein door ingehuurde controleurs (Hierbij wordt ook alle illegale bebouwing in beeld gebracht). Na de nulmeting krijgen degenen waarvan wordt vermoed dat zij permanent het recreatieverblijf bewonen, zonder dat ze een door de voormalige gemeente Avereest afgegeven gedoogverklaring hebben, een brief waarin wordt aangegeven dat de gemeente een onderzoek gaat uitvoeren en een handhavingdossier wordt aangelegd. De handhavingprocedure start officieel met een vooraanschrijving. Hetzelfde geldt voor illegale bebouwing. Overige acties Ook worden brieven verstuurd aan makelaars, notarissen, banken en de recreatieondernemers. In deze brieven worden zij op de hoogte gebracht van het beleid van de gemeente. Tevens wordt gepubliceerd in de Toren en op de gemeentelijke website en worden informatiebladen bij de recreatieparken opgehangen. 9
De vooraanschrijving In de vooraanschrijving wordt aangegeven waarom het niet is toegestaan om permanent te wonen in een recreatieverblijf en waarom het niet mogelijk is om te legaliseren. Daarnaast wordt aangegeven op basis waarvan de gemeente tot de conclusie is gekomen dat er sprake is van onrechtmatige bewoning. Tevens wordt een te verbeuren dwangsombedrag per vier weken in het vooruitzicht gesteld voor de tijd dat de overtreding voortduurt. Ook wordt een maximaal te verbeuren bedrag vastgesteld. De vooraangeschrevene wordt in de gelegenheid gesteld om door middel van het geven van zijn/haar zienswijze te reageren op deze vooraanschrijving. Controles en inhuren toezichthouders Binnen het takenpakket van de toezichthouders, in dienst van de gemeente Hardenberg, is geen ruimte om de nulmeting en de controles in het handhavingtraject te kunnen uitvoeren. Daarnaast wordt het door gemeenten die verder zijn met het handhavingtraject ten zeerste afgeraden controles te laten uitvoeren door de eigen toezichthouders. Gedurende het hele traject moeten controles worden uitgevoerd en gegevens worden opgevraagd. Preventieve werkzaamheden Gewerkt moet worden aan het voorkomen van nieuwe gevallen van permanente bewoning. Deze mogelijkheden kunnen ondertussen worden uitgezocht en uitgezet. Dit zal naast de handhaving zelf ook veel tijd en energie vergen, van de handhavingafdeling, maar ook van de afdelingen waarmee samen moet worden gewerkt. Controleren wet bescherming persoonsgegevens. Op de aanleg van een dossier is de Wet bescherming persoonsgegevens van toepassing. Dat betekent dat melding moet worden gedaan bij het College bescherming persoonsgegevens dat ten behoeve van de bestrijding van onrechtmatige bewoning een verwerking van persoonsgegevens zal plaatsvinden. Hierbij moet tevens worden gedacht aan de kennisgevingverplichting. Voorbeelden van gegevens: GBA-inschrijvingen op het adres van het recreatieverblijf GBA-inschrijving elders Gegevens van de Belastingdienst Gegevens uit de CD-foongids Gegevens uit de gemeentelijke leerlingenadministratie van scholen Verklaringen van recreatie-ondernemers Verklaringen van betrokkenen Verslagen van feitelijke controles Gegevens uit het Kadaster Gegevens van energie-, waterleiding- en telecombedrijven etc De gemeente Hardenberg heeft reeds een melding gedaan bij het College bescherming persoonsgegevens. Er val nog worden nagegaan of deze melding nog up-to-date is. Planning De activiteiten die moeten worden verricht zijn opgenomen in een planning (zie bijlage). Deze planning zal in eerste instantie nog globaal zijn, omdat veel zaken nog niet duidelijk zijn. Naarmate meer zaken bekend worden, kan de planning worden aangepast en gespecificeerd. 10
H6 De preventieve aanpak Het is belangrijk om nieuwe gevallen van permanente bewoning te voorkomen. Om nieuwe gevallen te voorkomen kunnen preventieve maatregelen worden getroffen. Het is hierbij belangrijk dat algemeen bekend wordt en blijft dat de gemeente Hardenberg optreedt tegen permanente bewoning. De volgende maatregelen kunnen worden ingevoerd. Regelmatig publiceren van het beleid met betrekking tot permanente bewoning op de gemeentepagina in het huis-aan-huisblad; Dossier permanente bewoning op de website van de gemeente Hardenberg; Gemeentelijke folder waarin permanente bewoning wordt besproken en aandacht wordt geschonken aan de aanpak van permanente bewoning; Een dergelijke folder kan komen te liggen bij de balies van burgerzaken, het loket bouwen en wonen, de bibliotheken en kan worden aangeboden via de recreatieondernemers. Brieven aan makelaars, notarissen, hypotheekverstrekkers en bankinstellingen; Het scannen op advertenties in dag- en weekbladen; Recreatieobjecten worden te koop aangeboden via kranten. Indien dergelijke advertenties niet nadrukkelijk vermelden dat permanente bewoning niet is toegestaan of een verwijzing naar strikt recreatief gebruik ontberen of de suggestie wekken dat permanent verblijf ("365 dagen per jaar recreëren) is toegestaan, dient de aanbieder van de woning een brief te krijgen met daarin de vermelding van het beleid. Het direct verstrekken van informatie tijdens controles; Op het moment dat toezichthouders menen dat personen permanent in een recreatieverblijf wonen, kunnen zij direct betrokkenen mondeling informeren over het gemeentelijk beleid met betrekking tot permanente bewoning. Interne informatieketen; Bij inschrijving in het GBA op het adres van een recreatiewoning wordt het inschrijvingsformulier doorgestuurd naar de handhavingafdeling. Er wordt verteld over het beleid, de folder wordt meegegeven en er wordt aangegeven dat de inschrijving wordt doorgegeven aan de afdeling handhaving. Medewerkers bij het loket Burgerzaken kunnen degenen die zich laten inschrijven een verklaring laten ondertekenen waarin ze aangeven dat zij bewust zijn van de gevolgen en dat zij de info hebben ontvangen. Intern informatietraject; Doorspelen van (nieuwe) informatie binnen de organisatie. Het actueel houden van informatie. Inschrijvingen bij GBA, belastingen etc. Aandacht voor ontvankelijkheid bij bouwaanvragen voor recreatieverblijven; Bij aanvragen voor bouwen/verbouwen goed kijken naar de mogelijkheid van permanente bewoning. Informatie geven omtrent het beleid en bij (het vermoeden van) strijdig gebruik de bouwvergunning weigeren. Aandacht bij aanvragen voor subsidies, bijstand etc; Zie verhaal bij interne informatieketen Afsluiten van een convenant met exploitanten van recreatieparken; In een convenant staan afspraken om permanente bewoning te voorkomen en te beëindigen. Ook de verdeling van de verantwoordelijkheid tussen gemeente en de recreatiebranche kan hier in worden opgenomen. Door een dergelijke samenwerking is een efficiëntere handhaving mogelijk. 11