Mee blijven doen in Noordwijk

Wet maatschappelijke ondersteuning Mee blijven doen in Noordwijk Vierjarenbeleidsplan 2009 2012 Definitieve nota na inspraak, juni 2009 1

Inhoudopgave 1. Voorwoord 3 2. Samenvatting 4 3. Inleiding 8 4. De Wmo per prestatieveld 14 4.1 Sociale samenhang en leefbaarheid 15 4.2 Preventie gerichte ondersteuning jeugd 20 4.3 Informatie, advies en cliëntondersteuning 24 4.4 Mantelzorgers en vrijwilligers 28 4.5 Het bevorderen van deelname 34 4.6 Verlenen van individuele voorzieningen 40 4.7 Maatschappelijke opvang, OGGz en verslavings zorg 44 Bijlagen 52 I Kosten van de Wmo en welzijnsvoorzieningen 53 II Overzicht gestelde vragen nota Wmo Vierjarenplan 2009-2012 55 III Monitor Maatschappelijke Opvang, OGGZ en Verslavingszorg 2008 63 IV Zicht op risicogroepen en risicofactoren 65 V Tevredenheidsonderzoek 67 VI De vijf lokale functies van de jeugdzorg 68 VII Portefeuilleverdeling burgemeester en wethouders gemeente Noordwijk 69

1 Voorwoord Voor u ligt het concept vierjarenbeleidsplan: Mee blijven doen in Noordwijk. Beleidsplan Wmo 2009 2012. Dit beleidsplan vloeit voort uit de wettelijke verplichting vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (hierna: Wmo) om vierjaarlijks een beleidsplan te maken over de richting die Noordwijk opgaat om de Wmo vorm te geven. Dit plan wil ook het bestaand beleid op het terrein van de Wmo laten zien. Doel van de Wmo is, dat mensen, oud en jong, met of zonder beperkingen, naar eigen vermogen en zoveel mogelijk zelfstandig mee kunnen doen aan de maatschappij. Dit beleidsplan nodigt u uit om mee te denken over hoe we samen met de inwoners en instellingen er nog beter voor kunnen zorgen dat iedereen in Noordwijk meedoet en meetelt. Wie een bijdrage levert aan de maatschappij, heeft iets om trots op te zijn en over te vertellen, krijgt de kans om zich te ontplooien. Het is voor ons een uitdaging om naar maatwerk toe te werken door middel van samenspel met u, als inwoner of vertegenwoordiger van het maatschappelijk middenveld. Wethouder Vroom bij uitreiking Mantelzorger van het jaar. Een speciaal woord van dank voor de leden van het Wmoplatform van onze gemeente. Het Wmo-platform van de gemeente Noordwijk heeft van het begin af aan een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van het concept Mee blijven doen in Noordwijk. De leden hebben vanuit hun deskundigheid en waardevolle ervaring met de doelgroep waar ieder lid voor staat, kritisch meegedacht. Na vaststelling van het beleidsplan, stopt hun inbreng uiteraard niet. Bij de uitvoering van dit beleidsplan zal hun inbreng net zo belangrijk zijn. De Wmo geeft een sterke prikkel af om ons beleid vooral te bekijken op samenhang. De komende jaren willen wij de focus leggen op houdbaar, samenhangend beleid en gedegen, verantwoorde en ruimhartige uitvoering. Martijn Vroom Wethouder Wmo 3

2 Samenvatting

In Coalitieakkoord 2006-2010 staat dat Noordwijkers zo lang mogelijk mee moeten kunnen doen door zelfstandig te kunnen blijven wonen. In een prettige omgeving, met alles wat ze nodig hebben binnen handbereik. Met de Wet maatschappelijke ondersteuning (hierna: Wmo) heeft de gemeente een instrument in handen dat dit ideaal een stap dichterbij brengt. Meedoen! is ook het motto van de Wmo, de wet die wil bereiken dat de mensen zo lang mogelijk in staat zijn hun eigen huishouden te voeren, aan activiteiten deel te nemen en oud worden in hun eigen huis en buurt. De gemeente doet al veel op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning. De uitdaging is om de activiteiten sterker dan in het verleden op elkaar af te stemmen. Onze ambitie De Noordwijkse ambitie op het gebied van maatschappelijke ondersteuning is dat over vier jaar meer mensen ook daadwerkelijk meedoen. Dit willen we bereiken door: I. Het optimaliseren van de zelfredzaamheid zodat alle mensen kunnen participeren in de samenleving. II. Vernieuwen van de sociale infrastructuur gericht op de maatschappelijke ondersteuning van de inwoners van Noordwijk. III. Hulp voor mensen die niet in staat zijn invulling te geven aan de genoemde ambities. Hiertoe willen we de mensen actief laten meebeslissen over het inrichten van hun directe omgeving door actieve deelname aan het proces van voorbereiden, vaststellen en uitvoeren van het Wmo beleid. Belangrijke speerpunten in het vierjarenbeleidsplan Mensen krijgen ruimte om mee te beslissen Mensen beslissen mee over het inrichten van hun directe omgeving. Daarbij doen wij een beroep op de verantwoordelijkheid voor zowel de eigen situatie als voor de leefomgeving. Zo wordt de komende jaren veel aandacht besteed aan het actief deelnemen aan de beleids-ontwikkeling en bij de uitvoering van de maatschappelijke ondersteuning. Ondersteuning mantelzorgers Mantelzorg is de zorg die verleend wordt door familie en vrienden van een zorgbehoevende. De gemeente geeft de komende jaren prioriteit aan de professionele begeleiding van mantelzorgers via onder meer steunpunten en het regelen dat de zorgtaak van mantelzorgers die overbelast dreigen te raken, tijdelijk overgenomen wordt. 5

Maatschappelijke partners stemmen uitvoering op elkaar af en cliënten ervaren samenhang tussen zorg en ondersteuning. Teveel mensen ervaren nog altijd knelpunten in de samenhang tussen de verschillende soorten voorzieningen. Voorzieningen moeten ongeacht financieringssysteem en inwoners toegankelijk zijn. De gemeente heeft de regie bij de uitvoering van de Wmo. Wij vullen die regierol onder andere in door knelpunten te inventariseren en periodiek met de maatschappelijke partners te bespreken. Noordwijk is er voor iedereen Onze ambitie is het opzetten van zogenoemde generatiebestendige wijken. In de buurt moet, naast de ondersteuning die verwacht mag worden van de naaste omgeving, een adequaat hulp-, dienstverlening- en ondersteuningaanbod aanwezig zijn. Voorzieningen in een wijk moeten fysiek toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke beperking. Ook moet deze groep zelfstandig kunnen wonen in de buurt naar keuze, en regie kunnen voeren over het eigen leven. Een nieuwe aanpak wonen-welzijn-zorg ondersteunt het streven naar een wijk voor alle leeftijden. Buurtbewoners hebben aandacht voor elkaar en helpen elkaar indien nodig en meer vrijwilligers zetten zich in voor hun buurt Noordwijk wil dat mensen in een buurt aandacht hebben voor elkaar. Wijken moeten veilig en leefbaar zijn, waar mensen zich thuis voelen. Bij de uitvoering van dit buurtbeleid is een belangrijke rol weggelegd voor het welzijnswerk. De bestaande aandacht voor het vrijwilligerswerk krijgt in de periode 2007-2010 een extra stimulans, onder meer door het vrijwilligerswerk te promoten en vraag en aanbod van vrijwilligers beter op elkaar af te stemmen. Snelle en efficiënte toegang tot maatschappelijke ondersteuning Mensen moeten snel toegang hebben tot voorzieningen. Voor aanbieders en vragers van hulp en zorgverlening is (digitaal) informatie beschikbaar. De medewerkers aan de loketten regelen een bij de vraag passend aanbod van individuele en collectieve voorzieningen. Voorzieningen voor degenen die het nodig hebben Waar nodig stellen wij mensen met fysieke en psychische beperkingen via individuele en/of collectieve voorzieningen in staat zo zelfstandig mogelijk te leven. We kijken nadrukkelijk ook naar de mogelijkheden die iemand heeft 6

om zelf oplossingen te organiseren. Er is aandacht voor de cliënt en we dringen de administratieve belasting zoveel als mogelijk terug. En nu verder De acties zoals beschreven in het actieprogramma geven de doelstellingen van de Wmo in Noordwijk handen en voeten. Ieder half jaar zullen wij de gemeenteraad en de adviserende organen rapporteren over de voortgang van het actieprogramma. In de bijlage vindt u de (overigens ongewijzigde) portefeuilleverdeling in het college zodat u weet welke wethouder zich met een onderdeel van de Wmo bezig houdt. De rapportages zullen per taakveld worden voorbereid door de afdeling Welzijn, Ruimte en Economie (WRE) in nauw overleg met andere afdelingen maar ook de diverse adviesorganen. Uit (tevredenheids)onderzoeken volgen wij de resultaten actief en slijpen eventueel het beleid eraan fijn. Bij nieuwe beleidswijzigingen (verdere overheveling van AWBZ naar Wmo en vergroten keuzevrijheid bij hulp in de huishouding staat op de agenda bij het ministerie van VWS) zal Noordwijk het actieprogramma op tijd gaan aanpassen. 7

3 Inleiding

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In deze wet zijn de voormalige Wet Voorzieningen Gehandicapten, de Welzijnswet en delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten opgenomen. Iedere gemeente is verplicht om minimaal eens per vier jaar een nota Wmo beleid op te stellen. De eerste nota moet vanaf 2008 door de gemeenteraad worden vastgesteld. De Wmo nota dient de hoofdzaken te bevatten van het door de gemeente te voeren beleid betreffende maatschappelijke ondersteuning. Dit beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning 2009-2012 biedt het kader voor de maatschappelijke ondersteuning in de komende jaren. De Wmo bestrijkt een zeer breed terrein. Het vierjarenbeleidsplan geeft de hoofdlijnen voor het beleid en de uitvoering van nieuwe taken, zoals de huishoudelijke verzorging, en herijkt bestaande taken, bijvoorbeeld op het terrein van de ouderenzorg, het welzijnswerk en het vrijwilligerswerk. De opgave in het beleidsplan 2009-2012 is om de nieuwe taken te verbinden met de oude taken en het bestaande beleid te bezien door de Wmo-bril. De door de gemeenteraad van Noordwijk in samenspraak met de bevolking, bedrijven en maatschappelijke organisaties vastgestelde Toekomstvisie Noordwijk 2025 stelt: - de basis leggen voor een aangenaam woon, werk en verblijfsklimaat; - het scheppen van een kwalitatief hoogwaardig en gevarieerd woonmilieu; - behoed en versterking van bestaande kwaliteiten zoals het verenigingsleven; - het bieden van een plaats aan jongeren en ouderen, hoge en lage inkomens, autochtone en allochtonen, gasten en inwoners. Gesteld kan worden dat de Wmo meer eisen stelt aan de gemeente als het gaat om het welzijnsbeleid. Verwacht wordt dat concrete prestaties geleverd worden en meer samenhang wordt aangebracht. Hier staan echter geen extra middelen tegenover. Alleen voor enkele nieuwe taken is extra budget beschikbaar gesteld (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp). De Wmo op hoofdlijnen De Wmo kent negen prestatievelden. De voormalige Welzijnswet kende een aantal beleidsvelden, dat niet meer wordt genoemd binnen de Wmo. Toch 9

vinden we deze onderwerpen wel terug in diverse Wmo prestatievelden. Zo worden sport en kinderopvang niet meer als aparte beleidsvelden genoemd, maar zijn het belangrijke middelen om deelname aan het maatschappelijke verkeer en sociale samenhang te bevorderen. Ook zijn er veel vrijwilligers actief in deze beleidsvelden. In deze nota wordt alleen op deze onderwerpen ingegaan, als het projecten betreft die specifieke aandacht besteden aan maatschappelijke ondersteuning. In de Wmo wordt het onderwijs en de inkomensondersteuning ook niet apart benoemd, maar er zijn wel raakvlakken met deze terreinen. Een belangrijke voorwaarde voor participatie in de maatschappij is immers dat mensen een goede basis hebben om mee te doen in de maatschappij. Procesverplichtingen Gemeenten zijn vrij om zelf, toegespitst op de lokale situatie, invulling te geven aan de negen prestatievelden, maar zijn gebonden aan de volgende procesverplichtingen: 1. Participatie van mensen bij de totstandkoming van het beleid. 2. Het opstellen van een verordening voor voorzieningen die onder de zorgplicht vallen. Deze is reeds in 2007 vastgesteld. 3. Het opstellen van een vierjaarlijkse richtinggevend Wmo beleidsplan. In dit plan geeft de gemeente aan wat zij in de komende vier jaar op de negen prestatievelden gaat doen. 4. Verantwoordingsverplichting door publicatie over prestaties. De verantwoording vindt horizontaal plaats op lokaal niveau richting de mensen in plaats van de tot voor kort gangbare verantwoording richting het rijk. Visie en samenhang De Wmo kan op veel verschillende manieren in het gemeentelijke beleid worden ingebed. Met relatief kleine aanpassingen aan het bestaande voorzieningenpakket kan Noordwijk aan de wettelijke vereisten voldoen. Aan de andere kant nodigt de Wmo ook uit tot herbezinning op de rol van de gemeente, burgers en andere betrokken partijen in het veld van maatschappelijke ondersteuning. Waar er voorheen sprake was van een tweespan overheid en instellingen, brengt de Wmo een verschuiving teweeg richting de driehoek overheid, instellingen en burgers. Deze verschuiving vindt niet van de één op de andere dag plaats, maar vormt een proces van jaren. Van belang is om als gemeente een visie te ontwikkelen op de rol die de gemeente kan en wil vervullen binnen deze nieuwe (kracht)verhouding. Wil de gemeente sterke regie voeren of burgers juist veel verantwoordelijkheid geven? De visie op de gewenste gemeentelijke rol geeft vervolgens richting aan het Wmo beleid. 10 De ambitie van Noordwijk met betrekking tot de Wmo is in het Coalitieakkoord 2006-2010 Noordwijk in balans als speerpunt in het hoofdstuk Volksgezondheid en Zorg waar het Wmo beleid grotendeels onder valt als volgt gedefinieerd:

In 2010 is de Wmo in Noordwijk een succesverhaal gebleken. Er is veel energie gestoken in een zorgvuldige invoering, het ambitieniveau is hoog en de klant is meer centraal komen te staan. De maatschappelijke ondersteuning is daarmee op een hoger plan gekomen. De gemeentelijke dienstverlening is goed, zowel in het gemeentehuis, als via de website en via de steunpunten. Mobiele ambtenarenteams ondersteunen mensen zo nodig aan huis met aanvragen etc. Noordwijk heeft in haar Kadernota Wmo de volgende kaders bepaald: 1. Noordwijk doet in het kader van de Wmo een beroep op de zelfredzaamheid, maat-schappelijke participatie en betrokkenheid van haar burgers. 2. Noordwijk zorgt voor een integraal aanbod van wonen, welzijn en zorg. 3. Het zorg- en serviceniveau in Noordwijk moet in ieder geval gelijk blijven en dient door betere organisatie en zo nodig gerichte investeringen verbeterd te worden. Doelgroep Wmo De Wmo heeft als doel iedereen mee te laten doen aan de samenleving. Voor de meeste mensen is dit geen probleem, zij kunnen zich zelf redden en zullen nauwelijks gebruik maken van de voorzieningen uit de Wmo. Het betreft kwetsbare mensen als bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke beperking, doelgroepen van de openbare geestelijke gezondheidzorg, daklozen maar ook mensen met verslavingsproblemen, geïsoleerde inwoners en allochtonen. Iedere burger kan voor korte of langere tijd onder steuning nodig hebben. De rol van de gemeente De gemeente kan bij de Wmo verschillende rollen op zich nemen. De keuze hangt af van de situatie en van de voorkeur, capaciteiten en eigenschappen van betrokkenen. Het gaat om maatwerk. De rol van financier betekent dat de gemeente geld beschikbaar stelt voor projecten, waarbij anderen zorgen voor de opzet en uitvoering ervan. Als partijen een probleem willen aanpakken maar elkaar niet kunnen vinden, kan de gemeente als bruggenbouwer verbindingen leggen. Een vast aanspreekpunt bijvoorbeeld en de vorming van netwerken maakt het leggen van contacten makkelijker. In de rol van regisseur heeft de gemeente een beeld waar ze naar toe wil. De weg naar dat eindplaatje toe is meer in handen van anderen. Het is ook de rol van een niet-alleskunner die stimuleert, aanjaagt, coördineert, keuzes voorhoudt en waar nodig ook keuzes maakt. De gemeente als projectontwikkelaar laten beleidsmedewerkers ideeën omzetten in projecten als de partijen in het veld daarvoor niet de kennis en ervaring hebben. Er zijn ook situaties waarin de gemeente een plan geheel zelf uitwerkt zonder overleg en betrokkenheid van anderen. In deze gevallen heeft de gemeente de rol van solist. 11

Gemeenten moeten ook nadenken over de schaalgrootte. Worden voorzieningen regionaal of lokaal georganiseerd. Soms is de schaal van Noordwijk te klein om voorzieningen goed te organiseren. Maar soms zou regionale organisatie betekenen dat activiteiten onbereikbaar worden voor de burgers. Derhalve is het uitgangspunt lokaal waar het kan, regionaal waar het moet. Per prestatieveld en soms per onderdeel zullen verschillende rollen door de gemeente worden vervuld. De regisseursfunctie zal vaak belangrijk zijn, maar ook bruggenbouwer of projectontwikkelaar kan belangrijk zijn om zaken van de grond te tillen. Soms vervult de gemeente verschillende rollen tegelijk. Participatie van mensen in de Wmo De Wmo is ingevoerd om beleid niet meer landelijk maar lokaal te bepalen. Lokaal, zodat het beleid zo goed mogelijk aansluit op de lokale behoeften. Dit vraagt om actieve deelname van betrokkenen aan het proces van voorbereiden, vaststellen en uitvoeren van beleid. Daartoe heeft Noordwijk een communicatieplan en een nota burgerparticipatie vastgesteld. Het Wmo Platform, als adviesorgaan van het college van B&W, is betrokken bij de voorfase van de totstandkoming van het Wmo-beleid en alle taakvelden die hieronder vallen. Het Wmo-platform kan gevraagd of ongevraagd advies geven aan het college. Andere adviesorganen zoals de sportraad of de jeugdraad wordt advies gevraagd bij onderdelen van het Wmo-beleid die daarop betrekking hebben. Enkele begrippen in de Wmo Compensatieplicht Plicht die gemeenten hebben in het kader van de Wmo om beperkingen in zelfredzaamheid weg te nemen of (financieel) te compenseren en deelname aan het maatschappelijke verkeer mogelijk te maken, bijvoorbeeld door een adequate aanpassing en/of hulpmiddel of begeleiding. Zelfredzaamheid Vermogen om dagelijkse algemene levensverrichtingen zelfstandig te kunnen doen, bijvoorbeeld wassen, aankleden en koken en vermogen om sociaal te kunnen functioneren. Maatschappelijke participatie Deelname van (groepen) mensen aan de samenleving, zoals het hebben van werk, volgen van onderwijs, betrokken zijn bij leefbaarheid van de eigen omgeving. Inclusief beleid Overheidsbeleid gebaseerd op de visie dat alle mensen samen de maatschappij vormen inclusief mensen met een handicap; hierbij wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met deze groep zodat bijvoorbeeld voorzieningen ook voor hen geschikt zijn. 12

Civil Society Civil society is een systeem van verbanden waar mensen vrijwillig deel van uitmaken en gaat uit van sociale betrokkenheid van mensen bij de maatschappij en op elkaar. Civil Society omvat het vrijwilligerswerk en verschillende andere vormen waarbij mensen betrokken zijn bij hetgeen om hen heen gebeurd. Leeswijzer In het volgende hoofdstuk wordt in paragrafen de negen prestatievelden van de Wmo besproken. Ieder prestatieveld begint met een algemene omschrijving en de doelgroep(en) en wordt de ambitie van Noordwijk vermeld. Vervolgens wordt in het kort het bestaand beleid zowel regionaal als lokaal geschetst en wordt het nieuwe beleid voor de periode 2009-2012 beschreven. Met nieuw beleid wordt bedoeld beleid in ontwikkeling. Dit nieuwe beleid wordt niet altijd in het kader van de Wmo ontwikkeld maar ook via andere beleidsvelden. Het vierjarenbeleidsplan beziet het gemeentelijk beleid op de terreinen van zorg en welzijn in zijn samenhang. Per prestatieveld is de relatie met andere prestatievelden aangegeven. De paragrafen eindigen met een actielijst. De actielijsten worden na vaststelling van deze nota uitgewerkt, waarbij gebruik wordt gemaakt van het SMART-concept. 13

4 De Wmo per prestatieveld

4.1 Sociale samenhang en leefbaarheid (prestatieveld 1) Omschrijving en afbakening In dit prestatieveld staat de mens in relatie tot de woonomgeving, de leefbaarheid en de sociale samenhang centraal. Het gaat om het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten. Met samenhang wordt bedoeld hoe de onderlinge verhoudingen zijn. Kent men elkaar? Heeft men contact met elkaar? Kan men zo nodig een beroep doen op een ander? Leefbaarheid laat zich definiëren als het wonen in een prettige en veilige omgeving, met de mogelijkheid om (thuis of in de buurt) gebruik te kunnen maken van (eenvoudige) zorg- en welzijnsdiensten. Dit prestatieveld omvat niet alleen alle onderdelen vanuit de voormalige welzijnswet, maar ook de ruimtelijke ordening, communicatie, veiligheid, economie, cultuur, vervoer en sport. Uitgangspunt is dat het bevorderen van de sociale samenhang en de leefbaarheid niet alleen ontstaat door de inzet van de door de gemeente gefinancierde professionele organisaties. Het gaat om de bewoners zelf. Zij vervullen hierin de hoofdrol. Het beleid zal daarom aan moeten sluiten bij de initiatieven van de bewoners of initiatieven stimuleren om ervoor te zorgen dat de voorzieningen in de wijk aansluiten bij de wensen en behoeften van de bewoners. Doelgroep Het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid is voor alle mensen van belang en zeker voor kwetsbare mensen. Voor hen is dit vooral van belang voor de mate waarin zij in staat zijn zelfstandig te wonen en de regie te kunnen voeren. De ambitie van Noordwijk In het Collegewerkprogramma 2006-2010 is voor onderwijs en welzijn opgenomen dat: 1. In 2010 nieuwe investeringen zijn gedaan om het beleid en de onderlinge samenwerking met betrekking tot sport, senioren en jeugd en jongeren te intensiveren. 2. De voorstellen daartoe in samenspraak met betrokken organisaties en instellingen zijn opgesteld. 3. Naast fysieke aspecten van de leefomgeving ook aandacht is voor sociale samenhang in wijken en buurten. 15

Bestaand beleid Het huidige beleid is vastgelegd in verschillende documenten, zoals: de Woonvisie, Sport en Jeugdbeleid, Seniorenbeleid, Speelplaatsenbeleid, Integraal Veiligheidsplan en Communicatiebeleid Noordwijk 2007 2010. Noordwijk werkt sinds 1996 met een integrale wijkgerichte aanpak. Dat geldt vooral voor de afdeling Openbare Werken, de afdeling die verantwoordelijk is voor het technische beheer en onderhoud van de voorzieningen in de openbare ruimte en de leefbaarheid. Dit betekent dat geen op zichzelf staande maatregelen worden genomen, maar sprake is van een inbedding in de dagelijkse zorg aan de woonomgeving. Die zorg omvat derhalve ook het treffen van (preventieve) maatregelen ter voorkoming of bestrijding van overlast en de aantasting van de openbare orde. Eén van de aspecten van het Noordwijkse wijkbeheer is dat op wijkavonden samen met de betrokken bewoners maatregelen worden besproken. Er zijn wijkplannen die voorzien in middelen om deze maatregelen uit te voeren. In Noordwijk wordt een breed geschakeerd cultureel programma van activiteiten en projecten aangeboden verdeeld over de thema s Jeugd, Ouderen, Kunst in de openbare ruimte, Cultuurhistorie. De activiteiten worden door zowel amateurgezelschappen als professionals uitgevoerd en gericht op een breed publiek van jong tot oud. Ook organisaties als ouderenbonden, Stichting Coördinatie Ouderen Noordwijk, Algemeen Maatschappelijk Werk en Woonzorgcentra Groot Hoogwaak en Jeroen (voor bewoners en omwonenden) bieden culturele en recreatieve activiteiten en cursussen. Een belangrijk aanknopingspunt met de Wmo vormt de brede school. In Noordwijk bevindt de ontwikkeling van een brede school in een nieuwbouwwijk zich op dit moment in het beginstadium. De brede school is een samenwerkingsverband tussen partijen die zich bezighouden met opgroeiende kinderen. Doel van het samenwerkingsverband is de ontwikkelingskansen van de kinderen te vergroten. Seniorenbeleid wordt uitgevoerd op basis van de Seniorennota De Koppen bij Elkaar waarvan de algemene doelstelling luidt: Vanuit de vraag en het perspectief van senioren werken aan een samenhangend pakket van voorzieningen dat hen in staat stelt zo lang mogelijk zelfstandig te functioneren en de regie over het eigen bestaan te behouden. 16 Nieuw beleid Wijkgericht werken Bij het wijkgericht werken is de mogelijkheid om naast het fysieke ook de sociale aspecten in een leefomgeving wijkgericht aan te pakken. Samenwerking tussen de gemeente, de woningstichting, de politie en zorginstellingen kan leiden tot een wijkgerichte aanpak van specifieke sociale problemen met

betrekking tot de leefbaarheid, zoals hangjongeren of vergrijzing van een buurt. Stimulering van wijkorganisaties om ook naar de sociale aspecten in de leefomgeving te kijken ligt dan ook voor de hand. Wijkorganisaties kunnen ook een rol gaan spelen bij het signaleren van mensen met problemen. Noordwijk zal uitbreiden dus moet rekening worden gehouden met drie nieuwe wijken en wijkorganisaties. Sport In de nota Sportbeleid richt de gemeente zich op het realiseren van onder andere de volgende doelstellingen: Het bevorderen van een blijvende sportdeelname onder alle lagen van de bevolking. Afstemming sportbeleid met andere beleidsvelden zoals jeugdbeleid, volkgezondheid en seniorenbeleid. Actieve ondersteuning sportverenigingen. Actieve ondersteuning vrijwilligers. Speelplaatsen Er is een analyse gemaakt van de huidige speelplekken in Noordwijk. Op basis van de resultaten van de analyse gaan verschuivingen plaatsvinden, een aantal speelplekken vervallen en wordt meer naar concentraties van speelplekken gekeken, gericht op de diverse doelgroepen. Bij het ontwerpen en realiseren van speelplekken wordt rekening gehouden met de wensen van de kinderen en met medegebruik van de doelgroep met een beperking. Schoolpleinen, sportvelden en de omliggende groenstroken die kunnen voorzien in de behoefte aan informele speelruimte worden in het openbare 17

speelvoorzieningen-niveau betrokken. Waar mogelijk wordt de behoefte aan speelruimte samen met de woningbouwvereniging en projectontwikkelaar ingevuld. Cultuur In de conceptnota cultuurbeleid 2009 2012 staat dat het college inzet op Kunst in de wijk en wil daarmee een nieuw publiek met name kinderen, jongeren en senioren - aan boren. Samenwerkingsverbanden tussen culturele organisaties en instellingen onderling en met de inwoners zijn hierbij een belangrijke factor en worden door de gemeente gestimuleerd. Senioren Omdat zowel de informatiebehoefte voor ouderen als het meedoen in de samenleving van belang is worden initiatieven tot de organisatie van een seniorendag gestimuleerd. Een seniorendag moet behalve informatie over voorzieningen ook cultuur, sport en ontspanning bieden. Om gemeente, bonden, en organisaties met elkaar in contact brengen willen wij jaarlijks een senioren conferentie organiseren met thema s als wonen, participatie, zorg en welzijn. Resultaat moet zijn dat de partijen geïnformeerd zijn over elkaars activiteiten. Hierdoor is het mogelijk beleid af te stemmen en efficiënt gebruik te maken van mensen en middelen en betere resultaten te bereiken. Ten aanzien van de kwaliteit van voorzieningen gaan we onderzoeken hoe ouderen zelf kunnen aangeven hoe zij willen wonen en leven. Het gemeentelijke seniorenbeleid zal zich hierop in het kader van vraaggericht werken baseren, zodat het straks het keurmerk SENIORENPROOF verdient. In 2006 is op kleine schaal een project huisbezoek voor ouderen door vrijwilligers gestart. Onderzocht wordt of in het kader van bestrijding eenzaamheid en het informeren van ouderen over voorzieningen dit project een vervolg kan krijgen waarbij ook naar zaken als eenzaamheid en kennis over beschikbare voorzieningen wordt gekeken. Bij succes worden de mogelijkheden voor een structurele voorziening onderzocht. 18 Relatie tot overige prestatievelden Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten hangt samen met prestatieveld 2, opvoedingsondersteuning. Een leefomgeving met voldoende speelgelegenheid en andere voorzieningen, waar buurtbewoners contact hebben met elkaar, draagt bij aan een positief opvoedingsklimaat. Voldoende mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4) en maatschappelijke voorzieningen (prestatieveld 5) dragen eveneens bij aan de sociale samenhang en de leefbaarheid van het dorp.

Actieprogramma 2009 2012 Actie Resultaat Tijdspad 1. Leefbaarheid in de wijken stimuleren Stimulatie om wijkbewoners te betrekken bij de verbetering van de woonomgeving Per wijk een wijkvereniging of Aanspreekpunt. 2009 Onderzoek project Huisbezoeken senioren 2. Seniorenbeleid De prioriteiten van de woonvisie: voorlichting, woningaanpassing, woonservicegebieden en plan verhuizing uitwerken. 3. Seniorendag Organisatie van een seniorendag met informatie over voorzieningen als sport, welzijn en cultuur. 4. Seniorenproof Onderzoek onder senioren over de kwaliteit van voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn, zorg en participatie. 5. Seniorenconferentie Conferentie organiseren tussen organisaties met activiteiten op het gebied van senioren. 6. Speelruimtebeleid Kinderen betrekken bij Speelruimtebeleid. Uitvoeren nota speelruimtebeleid. 7. Cultuur Kunst in de wijk onderdeel van Actieprogramma Cultuur 2008-2011. 8. Woonzorgzones Waar mogelijk clustering van 4- en 5-sterren woningen in verschillende woonwijken realiseren. Deze woningen dienen dan geschikt te worden gemaakt voor verzorgd en beschut wonen of begeleid wonen. Één woonzorgzone in de kern van Noordwijk aan Zee waarvan Groot Hoogwaak de kern vormt. Één woonzorgzone in Noordwijk Binnen, waarvan Jeroen de kern vormt en het project op Rederijkersplein als kleine kern dienst doen. Realiseren van een overleg met uitvoerders worden. Bij de inrichting van de openbare ruimte en reconstructie van huidige wijken rekening houden met toegankelijkheid en doorgankelijkheid. 9. Wijkorganisaties Onderzoek hoe signalen van wijkorganisaties over problemen bij buurtbewoners effectief bij hulpverleningsinstanties kunnen komen. Minder eenzaamheid bij senioren doordat zij geïnformeerd zijn over beschikbare voorzieningen. Samenhangend pakket van voorzieningen. 1. Informeren over voorzieningen. 2. Meedoen in de samenleving. Zicht op de wensen ten aanzien van de kwaliteit van de voorzieningen. 1. Afstemming beleid. 2. Signalering problemen. Vraaggestuurde ingericht speel-ruimten voor kinderen. 1. Meer speelruimte. 2. Meer gebruik van de speelruimte door kinderen. 3. Meer betrokkenheid van de mensen bij de totstandkoming van speelruimte. Samenwerking tussen culturele organisaties en instellingen met de bewoners van wijken en buurten. 2009 2009 2008 2009 2009 2010 2011 2008-2011 Efficiënte zorgverlening. 2011 Één woonzorgzone in Noordwijk-Zee en één in Noordwijk Binnen. Rederijkersplein doet dienst als kleine kern. Samenhang op de gebieden van Wonen, Welzijn en Zorg. Grotere toegankelijkheid en doorgankelijkheid van de wijken. Signalen over mensen met problemen worden eerder en preventiever door hulpverlenings-organisaties opgepakt. 2011 2009 Vanaf 2008 2010 19

4.2 Preventieve ondersteuning jeugd (prestatieveld 2) Omschrijving en afbakening Dit prestatieveld is een aanvulling op de in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid en de Leerplichtwet vastgelegde taken. Doel van de preventieve ondersteuning is een sluitend aanbod van op preventie gerichte opvoeding-, opgroei- en gezinsondersteuning te realiseren. De ouders zijn natuurlijk de eerstverantwoordelijken voor de jeugdigen. De ondersteuning van de gemeente is er op gericht om die ouderlijke rol op verantwoorde wijze te kunnen vervullen. Ook de provincie heeft een duidelijke taak als het gaat om het jeugdbeleid. Zij is wettelijk verantwoordelijk voor de voorzieningen die zijn opgenomen in de Wet op de Jeugdzorg en voor de Bureaus Jeugdzorg. De jeugdzorg van de provincie is bedoeld voor kinderen en jongeren bij wie sprake is van ernstige opgroei- en opvoedproblematiek. Om ervoor te zorgen dat de provinciale jeugdzorg en de preventieve ondersteuning van gemeenten goed op elkaar aansluiten, hebben het Rijk en de VNG vijf functies voor het preventief jeugdbeleid geformuleerd (zie bijlage). Deze vijf functies waarborgen ook een goede aansluiting bij de overige onderdelen van het gemeentelijke jeugdbeleid plaats. Doelgroep Dit prestatieveld is gericht op jeugdigen van 0 tot en met 18 jaar, die een relatief hoog risico lopen op een ontwikkelingsachterstand of op schooluitval én op de ouders van deze groep. De ambitie van Noordwijk In het Collegeakkoord 2006 2010 is onder andere het volgende over jeugd opgenomen: Het jeugd & jongerenbeleid wordt gecontinueerd en uitgebreid in direct overleg met de doelgroep. Daartoe wordt op aansprekende wijze een meedenkmanifestatie georganiseerd waarbij jongeren zelf de agenda kunnen zetten voor beleidsmaatregelen in de komende jaren. Het streven is erop gericht tevens een permanente jongerenraad in te stellen en te ondersteunen. In ieder geval komt er binnen een jaar een permanente graffitimuur. In het (bouw)project Morgenster wordt een permanente jongerenvoorziening gerealiseerd. Het huidige beleid ten aanzien van onderwijsachterstanden en ten aanzien van lokaal onderwijs wordt voortgezet. 20

Bestaand beleid Regionaal beleid Noordwijk heeft, net als alle andere gemeenten in onze regio, het convenant Aansluiting jeugdbeleid en jeugdzorg 2004-2007 afgesloten met de provincie Zuid-Holland. Dit conve-nant regelt de afstemming en samenwerking betreffende jeugdzorgbeleid, dat onder de verantwoordelijkheid van de provincie valt en het preventieve lokale jeugdbeleid, waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Met de gedeputeerde is eind 2006 afgesproken om het convenant met één jaar te verlengen om deze gelijk op te laten lopen met de Regionale Agenda Samenleving 2006 2008 van Holland Rijnland. Ter realisatie van het speerpunt Versterking van het aanbod aan opvoedingsondersteuning en gezinsondersteuning is nog een ander convenant afge sloten met alle ketenpartners. Dit convenant heet Ketenaanpak Jeugdzorg en Gezinsondersteuning Zuid-Holland Noord en is in maart 2007 ondertekend. Het idee achter het convenant is dat betere afstemming en samenwerking nodig is tussen alle partijen die zich bezighouden met preventieve ondersteuning van jeugdigen en jeugdzorg. Het algemeen bestuur van de regio Holland Rijnland heeft in december 2004 de Sociale Agenda vastgesteld. In de lijn van de convenanten met de provincie zijn binnen de Sociale Agenda, afspraken opgenomen, die betrekking hebben op jeugdbeleid. Deze afspraken betreffen onder andere het continueren en verbeteren van de gezamenlijke inzet op het gebied van leerplichthandhaving en het voorkomen van voortijdig stimuleren van ketenvorming tussen gemeentelijk (jeugdwerk en maatschappelijk werk) en provinciale delen van de keten op het gebied van jeugdhulpverlening. Jeugdgezondheidszorg Sinds 2003 ontvangt de gemeente van rijkswege gelden ten behoeve van de uit te voeren taken in de Jeugdgezondheidszorg. De opdracht vanuit het rijk is dat de gemeente zorgt voor continuïteit, samenhang en afstemming binnen de collectieve preventie en met de geneeskundige (curatieve) zorg. Valent voert de jeugdgezondheidszorg uit voor de leeftijdsgroep 0-4 jaar. De GGD is verantwoordelijk voor de jeugdzorg van 4 tot 19 jaar. Lokaal beleid Noordwijk heeft ingezet op speciale aandacht voor taalachterstand van allochtone kinderen en hun ouders. Daar waar nieuwe voorzieningen worden getroffen wordt rekening gehouden met getalsmatige verhoudingen. Zorg Advies Teams In Noordwijk zijn Zorg Advies Teams (ZATs) ingericht waar problematiek van jongeren op school wordt besproken. 21

Nieuw beleid Centrum voor Jeugd en Gezin In het convenant Ketenaanpak Jeugdzorg en Gezinsondersteuning Zuid- Holland Noord is opgenomen het ontwikkelen van Centra voor Jeugd en Gezin, waarin de ketens van informatie, zorg en bestuurlijke regie bij elkaar komen. Met als resultaat dat deze centra ook (kunnen) functioneren als voorziening waar ouders en jongeren zelf terecht kunnen. In het verlengde hiervan wordt de komende maanden het beleid voor het Elektronisch Kinddossier en de verwijsindex ontwikkeld, beide op basis van de ervaringen van verschillende pilots in de regio. Jeugd Het college wil jongeren meer laten meedoen bij het ontwikkelen van beleid. Een jongerenraad dient ervoor te zorgen dat jongeren meer worden betrokken bij het formuleren van prioriteiten en het organiseren van activiteiten. Door het bieden van een graffitimuur wil de gemeente jongeren de gelegenheid geven zich te expressief uiten of hun mening te geven. In het bouwproject Morgenster wordt een permanente jongerenvoorziening gerealiseerd. 22 Relatie tot de overige prestatievelden Een veilige leefomgeving en voldoende mogelijkheden voor sport en recreatie zijn belangrijke voorwaarden om jongeren op te kunnen laten groeien tot volwaardige en zelfbewuste burgers (prestatieveld 1). Met prestatieveld 3 is er een relatie omdat de verplichte informatie- en adviesfunctie van gemeenten zich ook op hen moet richten. Ook met prestatieveld 4 liggen dwarsverbanden. Zo kan bijvoorbeeld het doen van vrijwilligerswerk onder jongeren gestimuleerd worden door het organiseren van workshops of maatschappelijke stages in het onderwijs. Op deze wijze wordt een stukje bewustzijn gecreëerd wat weerslag heeft op de civil society. Problematiek met geestelijke gezondheid, verslaving en huiselijk geweld doen zich niet alleen bij volwassenen voor maar ook bij kinderen en jongeren. Hierdoor liggen er ook relaties met de prestatievelden 7, 8 en 9.

Actieprogramma 2009 2012 Actie Resultaat Tijdspad 1. Regionaal Jeugdbeleid Samenwerking met de gemeenten van Holland Rijnland Opvoeding- en gezinsondersteuning Dekkend regionaal jeugdbeleid 2008/ 2010 2. Centrum Jeugd en Gezin In regionale samenwerking opzetten van een centraal Meld en Registratiepunt voor vroeg-signalering / het volgen van zorg rond gezinnen. 1. Centrum voor Jeugd en Gezin 2. Elektronisch Kind Dossier 3. Verwijsindex 2011 Het coördineren van zorg rond gezinnen met problematiek op verschillende levensterreinen. Adequate opvoedingsondersteuning 2011 3. Project Morgenster Realisatie van een jongerenvoorziening. 4. Jeugdparticipatie 1. Ontwikkelen van een jongerenraad 2. Ontwikkeling nota lokaal jeugdbeleid 5. Graffitimuur Het bieden van ruimte aan jongeren om zich te uiten via graffiti. Een eigen plek voor jongeren 2009/ 2010 1. Jeugdraad 2. Invloed van de jongeren op het gemeentelijk jeugdbeleid. Een graffitimuur waar jongeren hun mening of hun expressie uiten. 2009 2010 23

Informatie, advies en clientondersteuning 4.3 (prestatieveld 3) 1. Omschrijving en afbakening Informatie en advies omvatten de activiteiten die de burger de weg wijzen in het veld van maatschappelijke ondersteuning. De gemeente laat zich daarbij leiden door de één-loket-gedachte : men hoeft zich in principe niet vaker dan eenmaal tot de gemeente te wenden om over het gehele scala van voorzieningen de nodige informatie te verkrijgen. Daarbij mag de gemeente zich niet beperken tot die voorzieningen die zij zelf aanbiedt of de individuele Wmo-voorzieningen (woningaanpassing, verhuisvoorziening, rolstoel of huishoudelijke hulp). De gemeente dient informatie te geven over relevante aangrenzende terreinen zoals wonen en zorg. Cliëntondersteuning gaat een stap verder dan informatie en advies. De vraag verhelderen, het probleem definiëren, mogelijkheden in kaart brengen, kortdurende ondersteuning bij het maken van een keuze of het oplossen van een probleem, maken er deel van uit. De ondersteuning is vooral gericht op mensen die voor een complex probleem of situatie staan en die niet in staat zijn om dit probleem zelf of met hulp van zijn of haar omgeving op te lossen. Doel van de ondersteuning is mensen in staat te stellen om zelf weer de regie te nemen over zijn of haar omstandigheden, al dan niet met hulp van zijn of haar omgeving. De cliëntondersteuning kan preventief werken op het inzetten van zwaardere en duurdere vormen van zorg en hulpverlening en is korter en minder intensief dan begeleiding of hulpverlening. De ambitie van Noordwijk Noordwijkers hebben toegang tot alle informatie, advies, ondersteuning en persoonlijke begeleiding die nodig is om optimaal te kunnen (blijven) meedoen aan de samenleving. Bestaand beleid Zowel cliëntondersteuning als informatie en advies zijn voor onze gemeente geen nieuwe activiteiten. Met de opening van Lokaal Loket Noordwijk (in 1999) heeft Noordwijk al een belangrijke stap gezet als het gaat om dit prestatieveld. Ook met cliëntondersteuning is Noordwijk al vertrouwd. Zo bieden zowel de ouderenadviseurs van de ouderenbonden en het CON evenals het algemeen maatschappelijk werk van Valent cliëntondersteuning. 24 Lokaal Loket In het gemeentehuis is Lokaal Loket Noordwijk gevestigd. Het doel van het Lokaal Loket Noordwijk is de inwoners dusdanig te informeren, adviseren en

te ondersteunen zodat zij zelfstandig keuzes kunnen maken en de regie kunnen voeren over hun leven op de terreinen wonen, zorg, welzijn en inkomen. Lokaal Loket Noordwijk werkt samen met de volgende deelnemers: Valent, CON, Groot Hoogwaak, Noordwijkse Woningbouwstichting, Algemeen Maatschappelijk Werk en Intergemeentelijke Sociale Dienst Bollenstreek (ISD). De aanvragen voor individuele Wmo voorzieningen lopen via het loket, waarna de medewerkers van de ISD de aanvragen in behandeling nemen. Bibliotheek De bibliotheek speelt een belangrijke rol in de informatie voorziening aan mensen. De bibliotheek is openbaar en laagdrempelig waardoor op eenvoudige wijze een grote groep mensen wordt bereikt. De informatie biedt de inwoners van Noordwijk vergroten van zelfredzaamheid, participatie en zelfontplooiing. Cliëntondersteuning Het Lokaal Loket Noordwijk biedt op het gebied van cliëntondersteuning de functies vraag-verheldering en hulp bij het maken van keuzes. Vanuit lokale en regionale aanbieders wordt aan doelgroepen aangeboden. Betreffende zelfredzaamheid, participatie, zingeving, welzijn en zorg, opvoeding, relatie, sociale contacten, bevorderen deskundigheid, lotgenotencontact, overbelasting en emotionele druk. 4. Zorgnetwerk Het zorgnetwerk overleg is er ten behoeve van mensen met meervoudige, complexe problematiek. Het zorgnetwerk overleg vindt plaats onder voorzitterschap van de GGD. Aan dit overleg nemen onder meer de ISD Bollenstreek, SWN, politie, AMW, GGZ Duin en Bollenstreek en de gemeente Noordwijk deel. In het overleg worden door diverse partijen gezinnen of personen ingebracht, die kampen met bijvoorbeeld verwaarlozing of drugsproblemen. Vaak is er sprake van een overlast-situatie. In het overleg worden afspraken gemaakt over de door diverse partijen te ondernemen actiepunten en vindt ook terugkoppeling en monitoring plaats van de ondernomen acties. De gemeente is deelnemer in het Zorgnetwerk overleg. Uit het overzicht van het huidige aanbod van cliëntondersteuning, kan worden geconcludeerd dat er voor alle kwetsbare doelgroepen in Noordwijk cliëntondersteuning beschikbaar is, hetzij op lokaal of op regionaal niveau. 25

Nieuw beleid De doelstellingen voor het Lokaal Loket Noordwijk staan centraal: 1. Volledig Wmo-proof houden van het Lokaal Loket Noordwijk door soepel in te spelen op extra (nu nog AWBZ-) taken die onder de Wmo gaan vallen. 2. Digitale Sociale Kaart Zorgwelrijnland van de GGD. Dit systeem moet de informatievoorziening van het Lokaal Loket Noordwijk verder optimaliseren. 3. Klantvriendelijkheid optimaliseren, onder andere door klantvriendelijkheidonderzoeken te houden en daar consequenties aan te verbinden. 4. Communicatie te verbeteren door een onafhankelijke cliëntenbegeleider te faciliteren waar klanten terecht komen die niet tevreden zijn of nadere toelichting willen op een besluit. 5. Meer bekendheid van het lokale en regionale aanbod van cliëntondersteuning en het aanbod van diensten en voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn, zorg en inkomen door het verbeteren van de afstemming en de samenwerking tussen de aanbieders. 6. Het Lokaal Loket gaat (meer) openstaan voor signalen over kwetsbare mensen vanuit wijken en burgers. Tenslotte behoeft de informatieoverdracht tussen bibliotheek en Lokaal Loket aandacht. Ook vanuit de bibliotheek kunnen cliënten ondersteund worden bijvoorbeeld via informatie op internet. 26 Relatie tot de overige prestatievelden Prestatieveld 2. Informatie en advies vormen een van de vijf functies van het preventieve lokaal jeugdbeleid. Prestatieveld 4 waarin het (onder andere middels informatie en advies) gaat om het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. Voor mantelzorgers en vrijwilligers is het belangrijk dat het aanbod van mogelijkheden van ondersteuning herkenbaar is.

Actieprogramma 2009 2012 Actie Resultaat Tijdspad 1. Uitbreiding diensten lokaal loket Aanvraagformulieren op internet beschikbaar stellen. Informatie in loket over welzijnsvoorzieningen, uitbreiden (folders). Bijscholen van loketmedewerkers 2. Digitale sociale kaart Regionaal onderzoek naar de mogelijkheden digitale sociale kaart. 3. Klanttevredenheid Onderzoek houden naar tevredenheid van klanten 4. Cliëntenbegeleiding Second opinion Wmo adviezen door onafhankelijke vertrouwenspersoon. 5. Outreachend werken Lokaal Loket (decentraal) Informatiebijeenkomsten over de Wmo. Informatie geven over mogelijkheid huisbezoek. 6. Clientenondersteuning Samenwerking en afstemming met MEE en andere aanbieders vergroten. 7. Informatiefaciliteiten welzijnsvoorzieningen Lokaal Loket neemt het initiatief tot samen-werking met de bibliotheek op het gebied van informatieverstrekking Wmo-voorzieningen. 8. Signalering problemen mensen Het Lokaal Loket gaat (meer) openstaan voor signalen over kwetsbare mensen vanuit wijken en maatschappelijke organisaties. Gemeente faciliteert maatschappelijke organisaties die vergelijkbare doelen nastreven als de Wmo. Voor cliënten mogelijk om vanaf huis voorzieningen aan te vragen. Uitgebreider pakket aan informatie over de Wmo beschikbaar Integraal digitaal informatiesysteem wonen, welzijn, zorg en inkomen inclusief klantvolgsysteem. Inzicht in mate van tevredenheid en mogelijke verbeteringen. 1. Grotere tevredenheid klanten. 2. Minder bezwaarschriften. 3. Grotere kwaliteit besluiten. Meer bekendheid Lokaal Loket en betere benutting van haar diensten door mensen. 1. Lokaal Loket en samenwerkende partners kunnen gebruik maken van aanbod van MEE. Wmo klanten krijgen ook via de bibliotheek informatie over voorzieningen. 1. Organisaties en maatschappelijk organisaties kunnen bij een vast contactpersoon van het Lokaal Loket signalen over kwetsbare mensen inbrengen. 2. Het beleggen van een informatieavond met maatschappelijke organisaties en het Lokaal Loket 2008 2008 2010 Jaarlijks 2008 2008/ 2011 2008 2008/ 2009 2009 27

4.4 Mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4) Omschrijving en afbakening Mantelzorg wordt binnen de Wmo omschreven als langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden. Hierbij vloeit de zorgverlening rechtstreeks voort uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten. Het betreft structurele en intensieve zorg. Mantelzorg is nauwelijks een keuze, het overkomt iemand. De mantelzorger handelt veelal vanuit een zekere morele druk en vanuit een plichtsgevoel als gevolg van de persoonlijke relatie met de zorgbehoevende. Van belang is hier ook het begrip Respijtzorg. Dit is de tijdelijke en volledige overname van de zorg van een mantelzorger met het doel om die mantelzorger vrijaf te geven, ter voorkoming van uitval van de mantelzorger. Vrijwilligerswerk is werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. Het georganiseerd verband in de definitie benadrukt een zeker herhalend karakter en duurzaamheid van het werk, maar ook dat het vrijwilligerswerk zich onderscheidt van leuke activiteiten in de vrije tijd. Onverplicht verwijst naar de vrije keuze die men heeft in het wel of niet verrichten van vrijwilligerswerk. Dit onderdeel van de Wmo heeft betrekking op het gehele (brede) terrein van het vrijwilligerswerk. In het kader van vrijwilligerswerk willen we ook de maatschappelijke stage voor jongeren behandelen, hoewel dit zeker niet onverplicht is. Het halen van een diploma hangt er vanaf. Hoewel mantelzorg en vrijwilligerswerk één prestatieveld vormen, worden deze twee onderwerpen vanwege de verschillen in deze nota afzonderlijk besproken. De ambitie van Noordwijk Noordwijk kiest voor een vraaggerichte benadering: de vraag van de vrijwilliger en mantelzorger is bepalend en niet het aanbod van ondersteunende organisaties. Mantelzorg 28 Doelgroep Uit de gezondheidspeiling 2005 van de GGD Hollands Midden komt naar voren dat in Zuid-Holland Noord 15% van de volwassen bevolking (3.486

geënquêteerden) van 19 tot 64 mantelzorg geeft. In de meeste situaties wordt mantelzorg gegeven door vrouwen in de leeftijd van 50 tot 64 jaar. Bestaand beleid Het aanbod voor ondersteuning mantelzorg wordt voornamelijk niveau regionaal door de stichting mantelzorgondersteuning geboden. Voor de ondersteuning van mantelzorgers is lokaal geen beleid ontwikkeld. Wel zijn er plaatselijk activiteiten zoals via de kerkgenootschappen. Meestal wordt aangesloten op het regionaal aanbod van de Stichting Mantelzorgondersteuning Duin- en Bollenstreek. Door de stichting Mantelzorg Duin en Bollenstreek is gesignaleerd dat; Mantelzorgers meer informatie willen en betrokken willen worden bij indicatie. het Persoonsgebonden Budget als teveel administratie wordt ervaren. Hulpverleningsorganisaties als mantelzorgonvriendelijk worden ervaren. Mantelzorgers die van ver komen en bij de familie in de buurt wil blijven, komen moeilijk aan tijdelijke huurwoningen. Als zij bij familie gaan inwonen, worden zij gezien als voordeurdeler en dit heeft negatieve gevolgen voor het inkomen Tenslotte blijkt uit de Zuid-Hollandse Mantelzorgpanels (bestaande uit 437 mantelzorgers als panelleden) dat: Er is veel onbekendheid met respijtzorg onder mantelzorgers Vooral de steunpunten mantelzorg wijzen mantelzorgers op respijtzorg. De behoefte aan een inspringdienst en oppas thuis is het grootst De behoefte aan respijtzorg is groter dan het feitelijk gebruik Om mensen te attenderen op het feit dat zij wellicht mantelzorger zijn of dit in de toekomst zouden kunnen worden, is in 2006 het project Mantelzorgondersteuning van het Steunpunt Mantelzorg Duinen Bollenstreek gestart. Het project heeft in 2007 een vervolg gekregen met als doel dat mantelzorgers zich in het begrip mantelzorger herkennen en te informeren over de mogelijkheden van ondersteuning. Nieuw beleid Uit een onderzoek naar de effectiviteit en efficiëntie van het regionale aanbod mantelzorg-ondersteuning is geconcludeerd dat: 1. Er een regionaal aanbod mantelzorgondersteuning bestaat, waar in de afgelopen jaren op basis van ervaring veel deskundigheid is opgebouwd. 2. Voor bewoners van Noordwijk de afstand van het regionale aanbod (bijvoorbeeld voor individuele ondersteuning en deelname aan cursussen) een belemmering kan zijn voor deelname. 29