Week van het geld-opkomst voor welpen 1 Themaopkomst Week van het geld Achtergrond Van 12 tot en met 16 november vindt de jaarlijkse Week van het geld plaats. Dit is een nationale projectweek voor het basisonderwijs om kinderen te leren omgaan met geld. Op www.weekvanhetgeld.nl kun je meer informatie over dit initiatief vinden. Ook Scouting doet mee aan dit project. Bij de laatste Scouty zat een speciaal boekje: Welpen & Geld. Daarin kunnen de welpen lezen over valuta, sparen, verzekeringen, maar vooral spelenderwijs kennis maken met de waarde van geld en hoe je met geld omgaat. Baloe geeft spaartips, welpen vertellen wat ze met een miljoen zouden doen en er is een geldquiz te vinden in dit boekje. Een themaopkomst over geld is een mooie aanvulling op de projectweek en de informatie in het boekje. De opkomst, met een volledig uitgewerkt programma, kun je het best plannen tussen 10 en 18 november. De doelstelling van de opkomst is welpen op een leuke en speelse manier iets te leren over de waarde van geld in het kader van de Week van het geld. Programma 0.00 0.10 Opening 0.10 0.25 Ren-je-rot-geldquiz 0.25 0.35 Voorleesverhaal als inleiding op het handelsspel 0.35 1.15 Uitleg handelsspel en start van het spel 1.15 1.25 Pauze met drinken en een mooi moment om als leiding te checken of alles goed loopt 1.25 1.50 Hervatting handelsspel 1.50 2.00 Afsluiting Tip: Ben je voor het eind van je opkomst al klaar met het handelsspel? Speel dan het reservespel.
Week van het geld-opkomst voor welpen 2 Uitwerking programma Ren-je-rot-geldquiz Om lekker actief de opkomst te beginnen, start je met een Ren-je-rot-geldquiz. Je kunt het spel zowel binnen als buiten spelen. Spelbeschrijving Maak drie grote vakken die je duidelijk afzet met touw of lint en markeert met de letters a, b en c. Bij de start van het spel staan de welpen op een redelijke afstand van de vakken. De spelleider stelt vragen, leest de meerkeuze antwoorden voor en roept Ren je rot! De welpen rennen naar het vak waarvan zij denken dat het het goede antwoord is. De welpen kunnen punten verdienen met elk goed antwoord. Iedere welp houdt zijn eigen punten bij, of je kunt de punten per nest tellen. Dan geef je de welpen die in het goede vak staan, een dennenappel of balletje die per nest verzameld worden in een emmer. Nodig Vragen over geld Touw om drie vakken te maken Dennenappels of balletjes en emmers om de punten bij te houden Drie vellen papier met de letters a, b en c In het boekje Welpen & Geld en op www.weekvanhetgeld.nl kun je leuke weetjes en informatie halen voor vragen. Je kunt ook deze voorbeeldvragen gebruiken (de antwoorden zijn vet gedrukt): 1. Hoeveel weegt een goudstaaf? a. 50 kilo b. 12,5 kilo c. 10 kilo 2. Wat is duurder? a. Een rugzak b. Een luchtbed c. Een tent 3. Waarmee betaalden we in Nederland voor de euro kwam? a. De dollar b. De gulden c. De pond 4. Wat is een geldwolf? a. Iiemand die gierig is b. Een kind van Raksha c. Een rijke wolf 5. Wat betekent sparen? a. Dat je geld naar de bank brengt en dat je daar elk jaar een beetje extra geld voor krijgt b. Dat je je geld in een spaarpot bewaard c. Dat je dingen in de aanbieding koopt, waardoor je geld bespaard 6. Waarvan zijn bankbiljetten gemaakt? a. papier b. katoen c. karton 7. Waarom worden er muntjes gevonden in Griekse en Romeinse graven? a. omdat ze geloofden dat geld geluk bracht b. omdat ze geloofden dat ze daarmee de veerman moesten betalen die ze over de rivier naar het dodenrijk bracht c. omdat ze zo wilden laten zien dat ze rijk waren 8. Hoeveel kost een postzegel voor een brief in Nederland? a. 30 cent b. 40 cent c. 50 cent 9. Wat betekent een heitje voor een karweitje? a. Dat je voor niks een klusje voor iemand wil doen b. Dat je voor een euro iemand wil helpen c. Dat je voor een kwartje, 25 cent dus, een klusje wil doen 10. Hoeveel was een rijksdaalder waard? a. 10 gulden b. 5 gulden c. 2,5 gulden
Week van het geld-opkomst voor welpen 3 Voorleesverhaal Whoehoe, galmde het. Shanti zette haar handen aan haar mond en riep nog een keer: Whoehoehoehoe! Mowgli kwam achter haar aan de Emaarate ruïne in. Houd op Shanti! snauwde hij. Zo vliegen alle vleermuizen weg! Shanti lachte en liep door, de donkere gang in. In de verte galmde haar geschreeuw nog na. Mowgli rende achter haar aan, maar zag niet waar hij liep. Losse brokken steen op de grond, grote schaduwen op de muur. Waar was Shanti nu gebleven? Met een grote klap botste hij tegen haar op. Whaaaaaaah gilden ze allebei toen ze over elkaar heen buitelden. Het muurtje waar ze tegenaan vielen, begon gevaarlijk te kraken. En met een grote stofwolk stortte het in elkaar Shanti en Mowgli rolden door het puin een grote ruimte in. Een oude kist stond midden in de nieuwe kamer. Waar zijn we? vroeg Shanti duizelig. Mowgli onderzocht de ruimte en duwde tegen de kist. De deksel schoof eraf en een grote berg glimmende munten kwam tevoorschijn. Hij pakte een muntstuk op en bekeek het eens goed. Mooi, stamelde hij. Ook Shanti bekeek de schat van dichtbij en groef met haar handen door de gouden berg. Wat is het? vroeg Mowgli. Munten. Geld! riep Shanti uit. Daar kun je dingen van kopen in het dorp. En het is zoveel! Blij danste ze rond de kist. Mowgli keek haar aan en begreep er niks van. Van geld had hij nog nooit gehoord. En wat zou kopen betekenen? Maar bijzonder vond hij de glimmende schijfjes wel. Wat had hij zin om die aan Baloe te laten zien. Shanti begon de munten weer in de kist te stoppen. Ik neem het mee naar Haveli. Wat zullen ze verbaasd zijn! ratelde ze. Maar daar was Mowgli het niet mee eens. Die schat was toch ook van hem? Shanti mocht dat niet zo maar afpakken. Boos schreeuwde hij: Afblijven! Deze schijfjes zijn ook van mij. Van de jungle! Shanti keek hem verbaasd aan. Kom nou, riep ze, wat moet jij nou met geld? Het is van mij en ik neem het mee. De ruzie laaide hoog op en zelfs bij de raadsrots kon het geschreeuw worden gehoord. Gealarmeerd door het lawaai kwam Chil een kijkje nemen. Ook Hathi kwam aangestampt en Raksha verliet snel haar hol. Wat gebeurde er toch allemaal daar in de Emaarate ruïne? De dieren vonden snel de ruziënde Mowgli en Shanti. Hathi haalde ze uit elkaar. Wat is hier aan de hand? tetterde hij. Door elkaar heen schreeuwden ze over de ingestorte muur, de gevonden kist en de munten. De schat is van mij! riepen ze tegelijk. Na een lange discussie over de glimmende munten besloten alle dieren het geld mee de jungle in te nemen. Daar was de schat per slot van rekening gevonden, dus daar moest hij ook maar blijven. De glimmende schijfjes moesten eerlijk worden verdeeld tussen alle junglebewoners, bedacht Hathi. Dan kon er niet nog een ruzie over ontstaan. Morrend stemde Shanti met het plan in, maar helemaal terecht vond ze het niet. Zij mocht toch ook wel wat hebben? Ach, veel kon het haar ook niet schelen. Die muntjes waren vast niet zo veel waard en als die dieren er nou ook heel blij mee waren, was het ook wel goed. Al mijmerend liep ze naar Haveli terug om het verhaal aan het dorpshoofd te gaan vertellen. Toen het dorpshoofd over de munten hoorde, greep hij naar zijn hoofd. De lang gezochte schat van Emaarat is gevonden! Die is legendarisch, hij zou zoveel waard moeten zijn Dat zou de redding van ons dorp betekenen. Waar is hij gebleven Shanti? Shanti legde uit over de ruzie en dat de dieren de munten hadden verdeeld. Het dorpshoofd kon zijn oren niet geloven. Hij vertelde haar dat dit niet zo maar muntjes waren, maar echte goudstukken. En dat die ongelofelijk veel waard zijn! Het dorp zou zo n schat heel goed kunnen gebruiken, want het ging niet zo goed. Binnenkort zou niemand meer spullen en eten kunnen kopen.
Week van het geld-opkomst voor welpen 4 Shanti werd erop uit gestuurd om de schat te gaan halen. Ze moest maar zorgen dat de dieren het aan haar zouden geven. Met een hoofd vol zorgen liep Shanti bij de Talaab poel Mowgli tegen het lijf. Ze legde haar probleem uit en Mowgli knikte begrijpend. De mensen moesten wel eten, dat snapte hij ook wel. Dat ze daar die schijfjes voor nodig hadden, begreep hij niet. Maar als Shanti dat zei, zou het wel zo zijn. Hij beloofde haar te helpen. Dat bleek niet zo makkelijk als gedacht. De junglebewoners waren allemaal bijzonder blij met hun muntjes. Ze hadden er een mooie bestemming voor gevonden. Mor had zichzelf al versierd met de glimmende dingen. Wat Shanti ook probeerde, de munten gaf ze niet terug. Ze maakte zelfs een prachtige hanger voor haar van blaadjes, maar Mor vond hem lang niet zo mooi als haar nieuwe schijfjesketting. Hadden Mowgli en Shanti maar wat hulp om de muntjes terug te verdienen Handelsspel Het handelsspel is het vervolg op het verhaal. De welpen gaan Shanti en Mowgli helpen om de muntjes terug te krijgen. Heel makkelijk gaat dat niet, want alle dieren zijn er al aan gehecht geraakt. De welpen komen de dieren tegen op een post en er zijn twee manieren om de munten terug te krijgen. De eerste manier is door te handelen. De jungledieren houden veel van fruit, dus hun munten willen ze wel ruilen tegen appels, bananen, peren, noem maar op. Elk dier houdt van iets anders, dus welk fruitstuk het meeste waard is, is nog afwachten. De tweede manier is om iets speciaals voor het dier te doen. De junglebewoners zijn niet zo snel tevreden, want ze zijn al erg aan de munten gehecht, dus de welpen zullen alles uit de kast moeten trekken om zo ook munten te krijgen. Het is belangrijk dat je met de uitleg van het spel aan de welpen duidelijk maakt dat handelen de meest handige weg is om de muntjes terug te krijgen. Het is erg leuk om de speciale opdracht te doen, maar het is wel bijzonder áls je een opdracht haalt. Waarschuw de welpen vooraf, zodat ze niet teleurgesteld zijn als het de eerste keer niet lukt. Stimuleer en motiveer ze om zelf te bedenken wat de beste manier is om de opdracht goed te volbrengen. Als voorbeeld zijn er zes dieren met opdrachten gegeven. Je kunt natuurlijk ook zelf andere dieren en opdrachten erbij bedenken als dit beter past bij je team van leidinggevenden. Beschrijving handelsspel Er zijn verschillende posten, elk bemand door een jungledier. Hoewel de dieren erg gehecht zijn aan het geld, zijn ze ook altijd dol op fruit. Elk dier heeft een favoriet stuk fruit. Als de welpen 100 stuks van dat fruit verzamelen, kunnen ze dit omruilen tegen al het geld dat het dier heeft. Om aan het benodigde fruit te komen, kunnen de welpen bij elke post fruit ruilen. De welpen gaan in drietallen langs de posten. Elk drietal heeft een startkapitaal van een stuk fruit van elke soort. Bij de verschillende dieren gelden verschillende koersen. Zo kunnen
Week van het geld-opkomst voor welpen 5 ze bij het ene dier één appel ruilen tegen twee bananen, terwijl ze bij het andere dier één banaan tegen twee appels kunnen ruilen. Het gaat er dan ook om dat de welpen erachter komen welk dier zijn geld wil ruilen voor welk fruit. Om het spel spannend te houden, verandert elke tien minuten de koers. Ieder dier begint met koers een en natien minuten gaat hij verder met handelen op basis van koers twee. Weer tien minuten later met koers drie, etc. Na koers vier ga je weer verder met koers een. Beschrijving speciale opdrachten Een andere manier om het geld van een dier te krijgen, is door het doen van een speciale opdracht. Hoewel de dieren de muntstukken niet gebruiken als handelsmiddel, is elk dier op zijn eigen manier wel gehecht aan zijn geld. Door het doen van een speciale opdracht, kunnen de welpen het dier een alternatief bieden, waardoor hij zijn muntstukken zal afstaan. Echter, de dieren zijn heel kritisch. Een opdracht is niet zomaar goed, daar moeten de welpen heel veel voor doen. Het spel zou anders ook te snel zijn uitgespeeld, dus gebruik al je creativiteit en acteerkunsten om toch op een leuke manier aan de welpen uit te leggen waarom een opdracht niet goed genoeg is uitgevoerd. Tip: Probeer je als leidinggevende helemaal in te leven in het jungledier. Laat zien dat je erg gehecht bent aan de muntjes. Op die manier neem je de welpen helemaal mee in het verhaal! Posten Er zijn hier zes posten beschreven. Je kunt het spel met vier, vijf of zes posten spelen. Dit is afhankelijk van je leidingcapaciteit en de grootte van je horde. Muziek Wat: Jungledier heeft de muntjes gebruikt om er muziek mee te maken. Mogelijk figuur: Hathi houdt van muziek maken. Hij slurfttettert, voetenstampt en rammelt met de muntjes. Hoe ruilen? Groepje speelt overtuigend muziek, met minstens één zelfgemaakt muziekinstrument. Versiering Wat: Jungledier heeft zich met de muntjes versierd. Oorbellen, ketting of kijkt erin als spiegel. Mogelijk figuur: Mor raakt niet uitgekeken op de muntjes en vindt zichzelf nog mooier dan anders. Hoe ruilen? Overtuigen dat het jungledier de muntjes niet nodig heeft omdat hij/zij al zo mooi is van zichzelf. Om dat te bewijzen moeten ze hem/haar namaken met natuurlijk materiaal. Tip: bij slecht weer kun je het jungledier laten namaken door met papier en lijm aan de slag te gaan. Met macaroni, verf en andere materialen kun je het jungledier ook maken. Speelgoed Wat: Het jungledier gebruikt de muntjes om er een spel mee te doen. Hij gooit het zo ver mogelijk, laat het muntje rollen, doet kop of munt, wil er mee overgooien en stuitert het tegen een steen. Mogelijk figuur: Malchi houdt van spelletjes doen en verzint telkens een nieuwe optie met de muntjes. Hoe ruilen? Laat de kinderen een nieuw, niet bestaand spel bedenken, waarmee het jungledier verder kan spelen. Jagen Wat: Het glimmende muntje wordt als aas gebruikt. Door het naast het water te leggen komen nieuwsgierige vissen kijken, en al bungelend aan een boom trekt het vogels aan. Mogelijk figuur: Jacala verzint van alles om een prooi te vangen. Dit nieuwe aas laat hij zich niet zo maar afnemen. Hoe ruilen? Verzin een andere jachtmanier voor het jungledier. Bouw bijvoorbeeld een super gecamoufleerde jachthut. Die is niet snel goed: te klein, te opvallend etc. Tip: Bij slecht weer kun je dit ook binnen doen. Een hut bouw je makkelijk met vuilniszakken, dekens en pionierpalen.
Week van het geld-opkomst voor welpen 6 Hulpstuk Wat: Het muntje wordt gebruikt om nootjes mee open te wrikken. Mogelijk figuur: De drukke Rikki Tikki Tavi is blij dat hij eindelijk geen hulp meer nodig heeft om noten te kraken. Hoe ruilen? Het jungledier moet afgeleid worden, zodat hij vergeet dat hij met het muntje nootjes kan open maken. Dit kan door een reclamebericht te verzinnen. Het jungledier moet er echt door gegrepen worden en het heel leuk vinden. Dan pas geeft hij zijn muntje af. Stapelen Wat: Door alle muntjes op elkaar te stapelen, is er een mooi opstapje ontstaan. In de natuur zijn dingen niet zo mooi recht en glad dat je er zo handig mee kunt stapelen. Mogelijk figuur: Ikki is klein en kan daardoor niet overal bij. Ze is heel blij met een opstapje. Hoe ruilen? Verzin een nieuwe manier om het jungledier hoger te laten staan. Je mag daarbij geen andere dieren gebruiken en geen dingen uit het dorp. Van het idee maken de welpen een schets. Tijdens het spel zullen er posten (dieren) uitvallen. Dit betekent dat het dier al zijn geld weggegeven heeft. De welpen kunnen hier alleen terecht om fruit te ruilen. Een dier kan zijn geld weggeven aan het drietal dat honderd stuks van zijn lievelingsfruit heeft verzameld of aan het drietal dat de speciale opdracht goed gedaan heeft. Let er qua timing op dat ongeveer halverwege het spel pas de eerste post uitvalt. Uiteindelijk gaat het erom dat de welpen met elkaar alle muntstukken van de dieren terug krijgen. Benodigd materiaal Koerskaarten (1 per post, zie bijlage 1) Muntstukken. Je kunt chocolademunten gebruiken (erg lekker na afloop en handig voor het reservespel) of maak gebruik van de junglemunten (zie bijlage 2) Fruitkaartjes (zie bijlage 3) Zakje om de munten in te verzamelen (per drietal) Speciale opdrachten Materiaal voor de speciale opdrachten: materiaal om zelf een muziekinstrument mee te maken (bijvoorbeeld rijst, kokers, doppen) (verder maken de welpen gebruik van wat er buiten te vinden is) Pen, papier Tips Zorg voor een spelleider die de voorraden en dergelijke in de gaten houdt. Ook kan de spelleider in de gaten houden of het tijd is om een speciale opdracht goed te keuren. Bekijk tijdens de pauze hoeveel fruit de kinderen verzameld hebben. Hebben ze rond de vijftig of zestig stuks, dan kun je het spel verder spelen. Hebben de kinderen veel minder of veel meer, verlaag of verhoog dan het aantal stuks fruit dat ze moeten verzamelen om in te wisselen tegen de munten. Speel dit spel buiten en houd afstand tussen de posten. Zo kunnen de welpen hun energie kwijt in het rennen en kunnen ze bedenken wat de beste routes zijn tussen de posten. Speel je het spel binnen? Kort het handelsspel in en gebruik knutselmaterialen voor de opdrachten. Heb je nog leiding over? Laat iemand Shere Khan spelen die fruit kan stelen door een groepje te tikken.
Week van het geld-opkomst voor welpen 7 Reservespel Is er tijd over na het grote handelsspel, dan kun je het grote snoepspel doen. Met dit spel wordt een hele voorraad chocolademunten (of snoep) voortdurend herverdeeld onder de welpen door te dobbelen. Om het spel spannend te maken, is het leuk dat snoep ongelijk verdeeld raakt. Daarom zijn er de speciale spellen in het leven geroepen. Aan het eind van het spel zorg je ervoor dat elke welp met een gelijke hoeveelheid munten naar huis gaat. Nodig Snoep, zoals chocolademunten of kruidnoten. Zo n veertig per kind. Dobbelstenen Bekers Eventueel extra spellen Tip: gebruik als snoep de chocolademunten die zijn verdiend met het handelsspel. Spelbeschrijving Elke welp krijgt een beker met 15 chocolademunten (of kruidnoten of snoep). Om de beurt gooien de welpen met de twee dobbelstenen. Afhankelijk van wat een welp gooit, gebeurt er iets met zijn/haar beker munten (bij 2, 3, 4, 10, 11 en 12) of met de beker munten van alle welpen (bij 5, 6, 8 en 9): 2: Kies een leidinggevende die een snoepje uit jouw beker haalt. 3: Geef aan twee welpen naar keuze elk één snoepje. 4: Geef één snoepje aan een welp naar keuze. 5: Geef je beker door naar links. 6: Speciaal spel. 7: Er gebeurt niets. 8: Speciaal spel. 9: Geef je beker door naar rechts. 10: Pak één snoepje uit de beker van een welp naar keuze. 11: Ruil snoepjes met een welp naar keuze (mag ook met jezelf). 12: Eet (als je wilt) één snoepje uit je beker. Je kunt ook andere acties bedenken. Houd er in ieder geval rekening mee dat je met twee dobbelstenen het vaakst 7 gooit. Bij zes en acht volgt een casinospel, waar alle welpen aan meedoen. Je kunt bijvoorbeeld roulette spelen: leg voor elke welp een papieren roulettetafel neer waar ze op kunnen inzetten. Dan de handen van tafel tot de uitbetaling is gedaan. Je kunt bijvoorbeeld ook denken aan dobbelen, waarbij de welpen kunnen gokken op de uitkomst van twee dobbelstenen of een spelletje hoger/lager. Belangrijk is voor een spelletje te kiezen waarbij er welpen zijn die veel winnen en welpen die veel verliezen. Programmeren Wil je meer weten over het junglethema of programmeren? Kijk dan in het Welpenkompas.