Amsterdam 12 mei 2015. Het vervangen van een schroefas, in woord en beeld. 2006. Alle gebruikte foto s en meer worden als bijlage 2 opgeslagen. Voorbereiding Een memo gericht aan de verantwoordelijke afdeling collectie beheer. Amsterdam 15 september 2005-09-15 Bestek wisselen schroef SS Christiaan Brunings Indien er besloten wordt tijdens de komende dokbeurt een vervangende schroef te monteren, hetgeen zeker wenselijk, dient er rekening gehouden te worden met bijkomende kosten. 1. Schip op de helling, demontage tussenas, 750 mm lang, 134 mm diameter, vrij tussen flensen, geen ondersteuning. Hierna wordt de schroefas vrijgemaakt, pakkingbus bij schotdoorvoer en cederval patent schroefaskoker buitenboord. Schroefas wordt naar binnen getrokken, oude schroef afgenomen, nieuwe schroef, geplaatst, as naar achteren op conus pasgemaakt, cederval patent controle, pakkingbus schoon en nieuwe pakking. Tussenas montage. Karwei geklaard. 2. Zelfde als onder 1, echter conus behoeft machinale bewerking, hiertoe moet de as naar de werkplaats. In dit geval moet het schijnlicht verwijderd worden, en tweede tussen as gedemonteerd worden, de as is 4400 mm, wordt door een aslager gesteund. 3. Zelfde als onder 1, echter de schroefas is ter plaatse van cederval afdichting en/of schotdoorvoering belopen en zal afgedraaid moeten worden, misschien opgelast moeten worden. Werkzaamheden als onder 1 & 2 plus machinale bewerking. 4. Zelfde als onder 1, doch cederval afdichting is op. Laatste controle is van voor 1968, patent pakking is te repareren met voorhanden delen.
5. Zelfde als onder 1, doch cederval pakking is op, er zijn geen vervangende delen voorhanden, er zal een nieuw alternatief gevonden moeten worden. 6. Alle alternatieven tezamen Transport kan veel manuren vergen. Gunstig indien vaste prijs wordt afgesproken, alles is goed bereikbaar, het schijnlicht van de machinisten hutten moet eraf. Hoop genoeg info verstrekt te hebben. Diverse malen was er al aangedrongen op het vervangen van de schroef, en tijdens de dokbeurt februari 2006 werd de schroef geïnspecteerd, het maakt een slechte indruk. ijzeren schroef 2006
Alhoewel van een afstand Ziet de schroef er nog best uit, maar
Van dichtbij schroef met rafels schroef met rafels 1, ook de opsluit moer op de as en de ashals baren zorgen,
schroef met rafels met tegenlicht. Dit is de situatie vastgelegd tijdens de dokking van februari 2006, de treurige toestand waarin de schroef verkeert is zichtbaar, doch doet de werkelijkheid geen eer aan, de werkelijkheid is dat de naam schroef Ongepast genoemd kan worden. Interessant zijn de close ups van de opsluitmoer met opgelastte borgbeugel en ook de schroefaskoker afdichting, alwaar de trosbeschermer door afwezigheid schittert. Hebben de foto s effect gesorteerd, wie weet, maar in voorjaar 2006 wordt een wilde Aktie ontketend, en hals over kop besloten dat de schroef vervangen dient te worden, er is een potje met geld gevonden, er wordt een nieuwe schroef besteld, en de SS Christiaan Brunings wordt op een zonnige dag in juni naar de Oranje werf gesleept. Er wordt gewoon begonnen, laat het maar aan de werf over. Als een schip eenmaal op de werf afgemeerd is dan rinkelt de kassa, extra werk waar geen afspraken over gemaakt zijn maken de marge.
Inderdaad, schroefas werk is voor de werf een regelmatig terugkerend karwei, maar je kan natuurlijk wel een helpende hand uitsteken, met de verwachting dat het later in de afrekening zichtbaar is. De machinist is ook bekend met schroefas werk. Indien men er vanuit gaat dat, hopelijk, de schroefas 100% gaaf is, demonteert men allereerst de korte tussenas demontage tussenas de lengte van de tussenas is zodanig dat de schroefas zover naar binnen getrokken kan worden dat de schroef zijdelings uit het schroefraam getakeld kan worden. Op de huid van het achterschip zijn hiertoe hijsogen aangebracht, vertrouwd men dit niet dan wordt er een strop om de bolder op dek aangebracht. Dit is in ons geval de situatie.
Wil men de schroefas naar binnen trekken, dan zal men de schroefaskoker afdichting op het achterschot moeten losmaken, en de olie in de schroefaskoker loopt dan op het vlak, of de bilge. Werk voor de Bilge Boot, de bilge boot het vlak moet nu gereinigd worden, vlak schoonmaken zodra de schroefas naar binnen is getrokken kan de schroef naar de werkplaats worden getransporteerd, en de conus van de as worden geïnspecteerd, extra aandacht wordt besteed aan de spie baan en de spie, heeft de spie ruimte gekregen dan is de konus niet meer pas in de schroef. Let wel! Het is de wrijving van de conus dat de verbinding schroef-as vormt. De spie is alleen voor noodgevallen.!!
De schroefnaaf van binnen, de spiebaan is uitgeslagen, de spie heeft ruimte in de spiebaan, de conus op de as heeft geen wrijving meer met de conus in de schroefnaaf, oude schroefnaaf nu wordt gemeten of de conus oude schroefas nog geschikt is voor de conus in de naaf van de nieuwe schroef.
schroef passen op oude as,conus wordt afgekeurd! Dit betekent dat de hoofdas eruit moet, de verbinding as tussen tussenas en stuw as. De hoofdas, deze as gaat door het machine kamer schot, via het zogenaamde machine kamer schot afdichting Hoofdas terzijde geschoven, loopvlak is beschermd.
machine kamer schot afdichting Het huidige stuwblok heeft als bouwjaar 1952, daarvoor was de inrichting anders, geen hoofd as, de stuw as verbond de tussenas met de krukas en was voorzien van 7 stuwkragen, dus geen kantellende witmetaal blokjes op een enkele kraag.
stuw as, schotafdichting, stuwblok, tornwiel, schaar. In oude tijden, op de ADM of NDSM, had men een speciale ploeg voor het schroef en roer werk, dat was dus in de tijd dat een vaste schroef heel normaal was en een roer nog op een hak stond, speciale mensen, piekalateurs verzorgde dan het transport van de as, maar dat was in oude tijden, met lange schroefastunnels, hier werkte bemanning en werfmensen broederlijk samen, eerst maar de uitsteeksels van de hoofdmachine afhalen, de schroefas moet immers via de machine kamer, door het schijnlicht, het schip uit.
weg vrij voor de schroefas de schroefas wordt via de SB hut A.S. naar de machine kamer gepiekeld schroefas op weg naar machine kamer
en dan naar buiten waar de kraan overneemt. De as wordt naar de werkplaats getransporteerd voor inspectie, maar daar de conus in de schroef al op maat gedraaid is lijkt er weinig kans dat de as nog genoeg vlees heeft om een conus op maat te draaien. De foto hieronder toont de zwaar aangevreten conus op de as, de oude schroef hing nog enkel op de spie. Er was water tussen de schroef en de as gekomen. Van een passing was geen sprake meer. Als de conus afgedraaid wordt schuift de schroef te ver naar voren, enige oplossing in zo een geval is een nieuwe as. En hier zijn vooraf geen afspraken gemaakt, dus is men overgeleverd aan de calculatie van de werf. 50 000,-
conus op de as nieuwe as op de bank Links de as met flens, rechts de toekomstige conus, en schroefdraad.
1 De linker foto toont de nieuw bronzen loopbussen, deze worden t.p.v. de schotdoorvoering voor, en de achtersteven achter, op de nieuwe schroefas gekrompen, de rechter foto toont, links, het lager voor de schot doorvoering, en rechts het lager in de achtersteven. De schroefas is nu bijna klaar, de conus wordt pas gemaakt in de nieuwe schroef. Blauwen van de conus tijdens pasmaken De spiebaan, duidelijk aanwezig.
nieuwe spie in schroef Dan rest nog het pasmaken van de flens, op de flens van de tussenas, de gaten worden overgenomen, ruw geboord en dan gehoond. Honen van gaten voor pasbouten tussenas
Voordat de schroefas weer terug aan boord gaat, lijkt het zinnig om de schroefas afdichting in de achtersteven, en het waterdichte achterschot goed op orde te brengen, zowel in het achterschot, als in de achtersteven worden lagerbussen gemonteerd, lager achterschot lager achtersteven
Olieafdichting schroefzijde Aan de schroefzijde bestaat de olieafdichting uit 4 bronzen ringen, zie figuur en foto. De grote ringen A en B hebben vier oren die met vier bronzen tapeinden met verzonken bronzen moeren zijn bevestigd aan de moer van de schroefaskoker. Ook de flens van de achterste draagbus is met dezelfde tapeinden bevestigd. De binnendiameter van A en B is zo groot, dat de schroefas niet wordt geraak. De naden tussen de moer op de schroefaskoker en de flens van de draagbus en tussen deze flens en ring B zijn met pakkingen afgedicht. In ring B is een cirkelvormige uitsparing aangebracht voor rubberen afdichtingsring voor de afdichting tussen de ringen A en B. In de ringen A en B is aan de aszijde een ruimte uitgespaard voor de ringen a en b. Deze ringen sluiten vrij nauw om de schroef, maar axiale beweging is wel mogelijk. Twee spieën, in uitsparingen in a en b en in de schroefas, zorgen dat a en b meedraaien met de schroefas. De uitsparing voor de spieën in a en b zijn zo gemaakt, dat enige axiale beweging van a en b mogelijk is. Een rubberen afdichtingsring tussen ring a en de schroefas geeft een water- en oliedichte afdichting tussen die ring en de schroefas. De ringen a en b worden door 12 veren uit elkaar en tegen de binnenzijden van A en B gedrukt. De binnenzijden van A en B zijn gevoerd met witmetaal. Aan de binnenzijde van A is een gedelte van deze voering, het dichtst bij de schroefas, iets verschraald. Dat blijkt tot een betere afdichting te leiden. De zijde van b die tegen de binnenzijde van B wordt gedrukt heeft oliegroeven over de gehele breedte. De olie uit de schroefaskoker komt via de oliegroeven van de draagbus en de ruimte tussen ring B en de schroefas in de oliegroeven van b. Zo wordt de wrijving tussen B en b door smering beperkt. Doordat de oliegroeven over de gehele breedte van de zijkant van b doorlopen, komt de olie ook in de ruimte rond a en b. De schroefaskoker wordt met olie gevuld gehouden door een olietankje dat meer dan een meter boven het oppervlak van het buitenwater is aangebracht. Daardoor is de druk van de olie in de schroefaskoker wat hoger dan die van het buitenwater. In de zijde van a die tegen de binnenzijde van A wordt gedrukt zijn eveneens oliegroeven aangebracht. Deze lopen echter niet over de gehele breedte van de zijkant van a, maar slechts vanaf de buitenrand tot minder dan halverwege. Het gedeelte van de zijkant a dat het dichtst bij de schroefas ligt, is geheel vlak. Daardoor wordt een water- en oliedichte afsluiting verkregen tussen A en a.
Zoals geldt voor veel onderdelen van de Christiaan Brunings, is ook hier de uitvoering in 2006 niet meer geheel gelijk aan de uitvoering zoals die in 1934 waarschijnlijk was. Volgens de tekening werd oorspronkelijk de afdichting tussen A en a verkregen door middel van een lederen schijf of ring die was ingelaten in een groef aan de binnenzijde van A. De spieën bestonden uit twee delen: een spie in een uitsparing in de voering van de schroefas en een opvulstukje tussen de spie en de ringen a en b. Bij de werfbeurt in juli 2006 is in de bovenkant van ring A, tussen de beide bovenste oren, een ontluchtingsopening gemaakt, die kan worden afgesloten met een boutje. Deze ontluchtingsopening dient om bij het vullen van de schroefaskoker met olie, te zorgen, dat de olie gemakkelijk in de ruimte rond a en b kan stromen. Zodra deze ruimte met olie is gevuld, wordt de ontluchtingsopening met het boutje afgesloten. De afdichting in de werkplaats
Alles voor de inbouw lijkt nu gereed, de nieuwe schroefas gaat dezelfde weg heen als de oude as eruit. de nieuwe schroefas gaat naar binnen. Voordat de schroefas door het achterschot gaat wordt eerst de loopbus over de as geschoven. loopbus binnen 1
deze wordt in de schot doorvoering gemonteerd schotdoorvoering A.S.
Onderhand wordt buiten de loopbus in de achtersteven gemonteerd, een strop om de bolder op het A.S. wordt benut om de takels op te hangen ophang punt voor de takels
loopbus in achtersteven, Loopbus, loopbus in achtersteven de buitenploeg is klaar voor de schroefas,
schroefas komt naar buiten, dan eerst de afdichting schroefas afdichting, dan de schroef
Schroefmontage schroef over de spie Schroefmontage, de schroefasafdichting Schroefmontage, de schroef de conus & de spie. De schroefasafdichting monteren, de schroefaskoker met olie vullen en op lekkage controleren.
sluitstuk, een nieuwe moer. Deze moer wordt geborgd. Rest de trosbeschermer te monteren.