Raad van Europa Participatie in het politieke en publieke leven Informatie en Communicatie Leven in de lokale samenleving Onderwijs Actieplan Personen met een handicap 2006-2015 Participatie in het Culturele leven Gezondheidszorg Revalidatie Vervoer Sociale bescherming Gemakkelijk leesbare versie Werkgelegenheid, beroepsopleiding en en beroepsoriëntatie Juridische bescherming Voorlichting Bescherming tegen geweld en misbruik Onderzoek en ontwikkeling
U vindt hier een vereenvoudigde versie van het Actieplan 2006-2015 voor personen met een handicap, zoals voorgesteld door de Raad van Europa. Deze tekst wil - als onderdeel van de Aanbevelingen (2006)5 van de Ministeriële Commissie (Raad van Europa) - wijzen op de rechten van personen met een handicap en een bijdrage leveren aan hun verdere maatschappelijke participatie. Het uiteindelijke doel van het actieplan is het verbeteren van de levenskwaliteit van personen met een handicap in Europa 2006-2015, http://www.coe.int/t/e/social_cohension/soc-sp/rec(2006)5%20disability%20action%20plan.doc Dankbetuigingen EASPD wil in het bijzonder Mr Phil Madden en Ms Kate Walton bedanken voor hun waardevolle bijdrage aan de totstandkoming van deze tekst. Deze vereenvoudigde versie is een produkt van EASPD (European Association of Service Providers for Persons with Disability), www.easpd.eu, in opdracht van het Secretariaatgeneraal van de Raad van Europa. De tekst is ook beschikbaar in het Frans. Illustraties en afbeeldingen door The Valuing People clipart collection. Tel +44 870 740 4887 www.communityliving.org.uk and 2006 Photosymbols Ltd. www.photosymbols.com 2
Inhoud 1. Inleiding 2. Actiepunten 3. Domeinoverschrijdende aspecten 4. Implementatie en opvolging Pagina 5 Pagina 11 Pagina 32 Pagina 33 3
4
1. Inleiding De Raad van Europa bestaat uit 47 Europese landen. De Raad wil een beter leven voor elke Europese burger. Europa moet een goede plaats om te leven zijn. Iedereen in Europa moet gelukkig samen kunnen leven. (We noemen dit Sociale Cohesie) De Raad wil de omstandigheden waarin personen met een handicap in Europa leven, verder verbeteren. Er is een grote verandering opgetreden in de manier waarop over handicap wordt nagedacht. Vroeger werden personen met een handicap beschouw als patiënten die enkel zorg nodig hadden. 5
(Dit noemen we het medisch model). Nu weten we dat personen met een handicap deel moeten uitmaken van de maatschappij, net als iedereen. (Dit noemen we het Sociale Model). Personen met een handicap moeten dezelfde rechten hebben als iedereen. De maatschappij moet ervoor zorgen dat alle burgers over dezelfde rechten beschikken. Personen met een handicap moeten op gelijke voet behandeld worden. (We noemen dit het Model gebaseerd op de Rechten van de Mens). De Raad van Europa heeft een Actieplan opgesteld voor personen met een handicap. Wat is de bedoeling van dit Actieplan voor personen met een handicap? Het Plan steunt de ideeën van de Conventie van de Verenigde Naties over handicap. Het Plan zal de rechten van personen met een handicap en hun volledige maatschappelijke participatie verder stimuleren. 6
Het Plan zal de levenskwaliteit van alle personen met een handicap in Europa verder verbeteren. Het Plan loopt van 2006 tot 2015 Elk Europees land is verschillend. Elk Europees land heeft verschillende wetten. Maar het plan is er voor iedereen Het plan stelt dat het verbeteren van de levensomstandigheden van personen met een handicap een verantwoordelijkheid is van iedereen. Dus de verantwoordelijkheid van elk land. En elke inwoner van dat land. Elke dienst voor personen met een handicap. En alle overheidsdiensten. Het is ook de verantwoordelijkheid van bedrijven en andere organisaties. 7
En de verantwoordelijkheid van alle burgers. Iedereen moet samenwerken om deze opdracht te realiseren. Maar het belangrijkste is dat personen met een handicap zelf kunnen beslissen over hun eigen leven. Personen met een handicap zijn van mening dat zij betrokken moeten worden bij alles wat hun aanbelangt. Het plan omvat heel wat ideeën. De Raad van Europa zal de realisatie van het plan opvolgen en nagaan welke verdere verbeteringen kunnen doorgevoerd worden. Het plan wil discriminatie stoppen. Discriminatie is het oneerlijk behandelen van mensen. Ook personen met een handicap kunnen het slachtoffer zijn van discriminatie. Sommige personen met een handicap hebben extra problemen. 8
Vrouwen en meisjes met een handicap lopen een extra risico om slecht behandeld te worden. Ook personen met een handicap die behoren tot een zwarte of etnische minderheid, lopen het risico slecht behandeld te worden. Migranten met een handicap lopen het risico om gediscrimineerd te worden. Een migrant is iemand die niet steeds op dezelfde plaats of hetzelfde land verblijft. (We noemen dit dubbele discriminatie) Er bestaan ook andere plannen om vrouwen en andere groepen te helpen. Er is samenwerking nodig tussen de medewerkers aan het actieplan voor personen met een handicap en de uitvoerders van andere plannen. Speciale hulp Sommige personen met een handicap hebben nood aan speciale ondersteuning. Kinderen met een handicap hebben speciale hulp nodig. 9
Oudere personen met een handicap hebben speciale hulp nodig. Personen met een zeer ernstige of complexe handicap hebben speciale hulp nodig. Vrouwen en meisjes met een handicap hebben speciale hulp nodig. Personen met een handicap die behoren tot een minderheid en migranten hebben speciale hulp nodig. ( Migranten zijn mensen die werken en leven in een ander land dan hun geboorteland) Wij moeten nadenken over nieuwe manieren om personen met een handicap specifieke hulp nodig hebben, te ondersteunen. 10
1. Actielijnen Waaruit bestaat het Actieplan voor personen met een handicap? Het plan heeft 15 actielijnen. Actielijn 1: Participatie in het politieke en publieke leven. Het is erg belangrijk dat iedereen inspraak heeft in het beleid van zijn/haar land. Dit geldt ook voor personen met een handicap. Op die manier wordt elk land een betere plaats om te leven. Het Plan wil: personen met een handicap op een gemakkelijkere manier laten deelnemen aan het politieke en publieke leven. personen met een handicap en hun organisaties om hun mening vragen. 11
meer personen met een handicap betrekken, inclusief vrouwen, jongeren en mensen die speciale hulp nodig hebben. Opdrachten voor elk land: personen met een handicap op een veilige en discrete manier hun stem laten uitbrengen. zorgen dat personen met een handicap - zich verhuisbaar kunnen stellen. - een beleidsfunctie kunnen opnemen. zorgen dat personen met een handicap zich kunnen verenigen om beter gehoord te worden. personen met een handicap naar hun mening vragen. rekening houden met hun standpunten. 12
zorgen dat beleidsinformatie, informatie van politieke partijen en andere organisaties beter te begrijpen valt. zorgen voor toegankelijke meetings. ( Toegankelijk betekent gemakkelijk te vinden, gemakkelijk te begrijpen, gemakkelijk te betreden.) Actielijn 2: Participatie in het culturele leven. Personen met een handicap moeten kunnen deelnemen aan het culturele leven, net zoals iedereen. ( Cultureel betekent kunst, sport en ontspanning ) Opdrachten voor elk land: zorgen dat informatie over cultuur gemakkelijk te begrijpen valt. zorgen dat er voldoende gepaste mogelijkeden zijn om met cultuur in aanraking te komen. zorgen dat organisatoren van cultuurevenementen personen met een handicap begrijpen. zorgen dat personen met een handicap de kans krijgen hun artistieke kwaliteiten te tonen. 13
Actielijn 3: Informatie en communicatie Iedereen wil op de hoogte zijn van wat er in de wereld gebeurt. Mensen die hun rechten kennen kunnen deelnemen aan het wereldgebeuren. Mensen kunnen dan hun eigen keuzes maken. Er zijn grote veranderingen in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, specifiek op computervlak en mobiel telefoneren. Deze veranderingen moeten iedereen ten goede komen. Deze veranderingen moeten in het belang zijn van personen met een handicap. 14
Personen met een handicap hebben nood aan toegankelijke informatie. ( Toegankelijk betekent gemakkelijk te vinden en gemakkelijk te begrijpen ) Opdrachten voor elk land: zorgen dat iedereen gelijke toegang heeft tot de informatie. zorgen dat personen met een handicap gelijke toegang hebben tot informatie en net als iedereen kunnen genieten van betere communicatiemogelijkheden. Dit moet het geval zijn voor alle beleidsinformatie. Dit moet het geval zijn voor alle andere organisaties. Dit betekent dat: de informatie beschikbaar is in verschillende vormen. inclusief een gemakkelijk leesbare versie en het gebruik van speciale methoden voor mensen die niet kunnen zien, noch horen. deze maatregelen ook van toepassing zijn tijdens meetings en conferenties. 15
het betekent ook personen met een handicap op de hoogte brengen van goede ideeën. Actielijn 4: Onderwijs Leren is voor iedereen heel belangrijk. Leren doe je levenslang. Dit geldt ook voor personen met een handicap. Personen met een handicap hebben recht op hetzelfde onderwijs als iedereen. Ook hun leeromgeving moet dezelfde zijn. Dit betekent dat zij dezelfde leerkansen moeten krijgen als iedereen. Onderwijs moet er ook toe bijdragen dat anderen meer begrip opbrengen voor mensen met een handicap. Opdrachten voor elk land: zorgen voor wetten die personen met een handicap levenslang onderwijs garanderen. personen met een handicap samen met iedereen onderwijs laten genieten. 16
personen met een handicap de kans geven zich persoonlijk in te schrijven voor een opleiding. personen met een handicap vanaf jonge leeftijd de nodige persoonlijke ondersteuning geven. zorgen dat het onderwijspersoneel personen met een handicap begrijpt en ondersteunt. zorgen dat scholen personen met een handicap en hun rechten beter leren begrijpen. Gepast beroep doen op de medewerking van de families. Actielijn 5: Werkgelegenheid, beroepsopleidingen en beroepsoriëntatie Personen met een handicap zijn op zoek naar een job: - omdat zij onafhankelijk willen zijn; - omdat zij zich meer in de maatschappij willen integreren. Maar momenteel vinden personen met een handicap minder makkelijk werk dan anderen. 17
Opdrachten voor elk land: personen met een handicap tewerkstellen zorgen dat werkgevers personen met een handicap begrijpen. werkgevers duidelijk maken dat personen met een handicap uitstekende werknemers kunnen zijn, mits zij op de juiste manier ondersteund worden. werkgevers duidelijk maken dat personen met een handicap dezelfde rechten hebben en dezelfde voorwaarden genieten als iedereen. Zowel bij het solliciteren als bij het uitvoeren van een job. De maatregelen moeten ook van toepassing zijn voor mensen die reeds werken en pas daarna een handicap verwerven. Personen met een handicap hebben nood aan: goede beoordeling, training en ondersteuning. aandacht voor wat zij kunnen, niet voor wat zij niet kunnen. kansen op een eigen loopbaan. maatregelen die het vinden van werk makkelijk maken. 18
werk dat zij zelf kunnen organiseren volgens hun eigen wensen. In hun eigen bedrijf, sociale onderneming of beschutte werkplaats. Jonge mensen en vrouwen met een handicap kunnnen speciale ondersteuning nodig hebben. Actielijn 6: Aangepaste omgeving Gebouwen moeten toegankelijk zijn voor personen met een handicap, zodat zij zich op een gepaste manier in de maatschppij kunnen integreren. Ook wegen en allerlei ruimten moeten toegankeljk zijn. Er mogen geen hindernissen zijn. (Wij noemen dit Universal Design.) Opdrachten voor elk land: alle nieuwe publieke gebouwen en ruimten moeten op een veilige manier toegankelijk zijn voor personen met een handicap. alle bestaande gebouwen moeten toegankelijker en veiliger worden. architecten moeten plannen voor nieuwe gebouwen baseren op de principes van Universal Design. 19
Actielijn 7: Vervoer Personen met een handicap hebben recht op vervoer zoals iedereen. Zo krijgen zij de kans om zich vrij rond te bewegen. Vervoer gebeurt via de bus, de trein, de wagen of het vliegtuig. Opdrachten voor elk land: zorgen voor een veilig en toegankelijk vervoer, inclusief parkeermogelijkheden. zorgen voor toegankelijk vervoer, ook voor ouders met jonge kinderen en voor oudere mensen. zorgen dat personen met een handicap niet gediscrimineerd worden. via Universal Design mogelijke hindernissen wegnemen. Beschikbaar stellen van toegankelijke informatie over vervoer. 20
zorgen dat mensen die het vervoer plannen en organiseren, - voldoende vertrouwd zijn met personen met een handicap - personen met een handicap naar hun mening vragen Actielijn 8: Leven in de lokale samenleving Personen met een handicap willen een onafhankelijk leven leiden in hun buurt of wijk. Dit geldt ook voor volwassenen met een handicap en ouders van gehandicapte kinderen. Families van gehandicapte kinderen of gehandicapte volwassenen willen samen deel uitmaken van de maatschappij zoals iedereen. Opdrachten voor elk land: voldoende diensten aanbieden in de buurt of wijk waar iedereen leeft, niet in voorzieningen Voorzieningen hebben volgende kenmerken: - er wonen teveel mensen samen - mensen wonen er tegen hun zin - mensen maken geen deel uit van de - buurt of wijk Personen met een handicap en hun families hulp, informatie en training op maat geven. 21
Dit omvat: - ondersteuning op gezondheidsvlak en psychologische hulp. - dagtherapie. - de kans om elkaar te ontmoeten en advies te vragen. zorgen dat personen met een handicap kunnen rekenen op een goede huisvesting. zorgen dat personen met een handicap kunnen leven tussen alle andere mensen. zorgen dat personen met een handicap hun eigen persoonlijke assistenten kunnen aanwerven. zorgen dat algemene diensten zoals het vervoer personen met een handicap helpen participeren aan het buurt -of wijkleven. ( Algemene diensten zijn diensten die iedereen gebruikt.) 22
Actieplijn 9: Gezondheidszorg Opdrachten voor elk land: zorgen dat de medische wereld steeds respect betoont voor de mensenrechten en sociale rechten van personen met een handicap. zorgen dat personen met een handicap gelijke toegang krijgen tot de ezondheidszorg. zorgen dat personen met een handicap zo snel mogelijk hulp krijgen. zorgen dat de gezondheidszorg oog heeft voor de verschillende noden van mannen en vrouwen. zorgen dat personen met een handicap en hun families goed op de hoogte worden gehouden over de gezondheidszorg. Dit moet gebeuren in een sfeer van respect, op een duidelijk en behulpzame manier. 23
personen met een handicap voldoende betrekken bij beslissingen in verband met hun gezondheid. familie, vrienden of adviesverleners betrekken bij deze beslissingen, indien de persoon met een handicap dit wenst. zorgen voor medisch personeel dat personen met een handicap begrijpt en kan inspelen op hun noden. Actielijn 10: Revalidatie Revalidatie betekent personen met een handicap terug laten deelnemen aan het buurt of wijkleven, net zoals iedereen. Opdrachten voor elk land: zich op de hoogte stellen van de wensen van personen met een handicap en hun families. 24
zorgen dat er goede revalidatiemogelijkheden zijn op het vlak van: - Gezondheid - Onderwijs - Huisvesting - Beroepsopleiding zorgen dat werkgevers betrokken worden bij het zoeken naar een geschikte job voor personen met een handicap, of helpen bij een terugkeer naar de vroegere job. Actielijn 11: Sociale bescherming Het uitbouwen van een systeem van sociale bescherming dat iedereen laat deelnemen aan de maatschappij, kost geld. Opdrachten voor elk land: eerlijk verdelen van geld en diensten. personen met een handicap niet in armoede laten verzeilen. 25
de zaken op een eenvoudige manier tot stand laten komen. zorgen dat personen met een handicap op de hoogte zijn van de aangeboden diensten. zorgen dat de dienstverleners goed samenwerken met de belangenvermening van personen met een handicap. het plan wil dat er specifieke hulp komt om personen met een handicap een job te bezorgen. Actielijn 12: Wettelijke bescherming Personen met een handicap moeten door de wet beschermd worden, net als iedereen. Personen met een handicap moeten op dezelfde manieren als iedereen gebruik kunnen maken van wettelijke maatregelen. 26
Opdrachten voor elk land: zorgen voor wetten die personen met een handicap eerlijk behandelen. zorgen dat de beleidsmakers en juristen begrijpen wat handicap betekent. zorgen voor toegankelijke informatie over bestaande wetten. zorgen dat personen met een handicap kunnen rekenen op onafhankelijke advocaten die hun rechten beschermen. zorgen dat personen met een handicap een eigendom mogen bezitten. zorgen dat personen met een handicap niet het slachtoffer worden van medische experimenten. Actielijn 13: Bescherming tegen geweld en misbruik Personen met een handicap mogen niet het slachtoffer worden van geweld en misbruik. 27
Personen met een handicap hebben specifieke bescherming nodig: - vooral vrouwen met een handicap - vooral mensen met een ernstige handicap Opdrachten voor elk land: zorgen voor voldoende wetten die personen met een handicap in bescherming nemen. zorgen voor personeel, getraind in het omgaan met misbruik van personen met een handicap. zorgen voor rechters en politie die personen met een handicap beschermen en misbruik ernstig nemen. zorgen dat iedereen in onze maatschappij ervan op de hoogte is dat misbruik niet geoorloofd is. personen met een handicap training en informatie aanbieden zodat zij misbruik kunnen tegengaan. personen met een handicap en hun familie ondersteuning geven als zij slachtoffer zijn van misbruik. 28
Actielijn 14: Onderzoek en ontwikkeling ( Onderzoek en ontwikkeling betekent: - interessante ontdekkingen doen. - onderzoeken hoe wij kleine dingen kunnen verbeteren). Opdrachten voor elk land: op een eenvoudige manier informatie verzamelen. geen privé informatie misbruiken. zorgen dat de informatie ertoe bijdraagt dat personen met een handicap gelijke rechten hebben. zoeken naar nieuwe ideeën nieuwe ideeën delen met anderen personen met een handicap betrekken bij het onderzoek. 29
speciale aandacht besteden aan de wijze waarop hulp wordt geboden aan: - vrouwen met een handicap - oudere mensen met een handicap zoeken naar steeds betere manieren om personen met een handicap te helpen, bijv. bij het bouwen en vervaardigen van allerlei zaken. Actielijn 15: Voorlichting Personen zonder handicap moeten: - personen met een handicap begrijpen. - personen met een handicap als hun gelijke zien. - personen met een handicap zien als mensen met dezelfde rechten als zijzelf. - beseffen dat personen met een handicap veel te bieden hebben. (We noemen dit voorlichting ) Momenteel is niet iedereen overtuigd van deze manier van denken. Wij moeten de mensen helpen om de manier waarop zij denken te veranderen. (We noemen dit attitudeverandering ) Dit is heel belangrijk. Goede wetten en ondersteuning zijn op zich niet genoeg. 30
Opdrachten voor elk land: via haar beleidsinformatie personen met een handicap in een positief beeld brengen. iedereen op de hoogte brengen van de gelijke rechten van personen met een handicap. iedereen op de hoogte brengen van de bijdragen die personen met een handicap kunnen leveren. samenwerken met de media. ( Media omvat o.a. TV, radio, film, magazines, kranten en advertenties) personen met een handicap en hun dagdagelijkse omgeving meer in beeld brengen, en mensen meer informeren over handicap. personen met een handicap helpen goede contacten met de media te onderhouden. 31
3. Domeinoverschrijdende aspecten Personen met een handicap worden soms oneerlijk behandeld. Sommige andere groepen worden soms ook oneerlijk behandeld. Dit zijn kinderen, vrouwen, ouderen, minderheden en migranten. ( Migranten zijn mensen die werken en leven in een anderland dan hun geboorteland). De Raad van Europa en haar lidstaten hebben speciale plannen om deze andere groepen te helpen. Soms hebben mensen die tot deze andere groepen behoren ook een handicap. Dus moet het Actieplan voor personen met een handicap deel uitmaken van die andere plannen. (We noemen dat Domeinoverschrijdend ) 32
4. Implementatie en opvolging Implementatie betekent dingen voor elkaar krijgen. Elk land moet het Plan uitvoeren. Elk land heeft verschillende wetten, financiële mogelijkheden en manieren om zaken te realiseren. Elk land heeft verschillende ideeën over wat het meest belangrijk is. Maar het Plan wil dat elk land: - zorgt dat personen met een handicap gelijke rechten hebben. - steeds beroep doet op de inbreng van personen met een handicap. - zorgt dat alle plannen samen uitgevoerd kunnen worden. Het Plan wil dat elk land: de principes van Universal Design beter toepast (geen barrières) 33
betere diensten gaat aanbieden. zorgt voor goed opgeleid personeel. aandacht besteedt aan handicap bij het uitbouwen van haar publieke diensten. ( Publieke diensten zijn diensten die iedereen gebruikt). Wat wil de Raad van Europa doen? De Raad wil haar lidstaten helpen indien nodig. De Raad wil van elke lidstaat informatie ontvangen. De Raad wil ervoor zorgen dat mensen uit verschillende landen van elkaar kunnen leren. De Raad wil goede ideeën delen met anderen. De Raad zal verslag uitbrengen bij het Ministeriële Comité van de Raad van Europa. 34
De Raad wil een beroep doen op personen met een handicap en de mensen die hen steunen. Dit moet via een forum gebeuren. ( Forum is een plaats waar mensen samenkomen om ideeën met elkaar te delen). 800 miljoen burgers in Europa, 47 lidstaten RAAD VAN EUROPA http://www.coe.int/ 35