Raadsvoorstel jaar Raad categorie/ agendanr. 2015 RA15 0083 A 10 B.enW. (Û 1)~1>... Gemeente ~'i" ~ Emmen ~ Onderwerp: I Verordening Winkeltijden gemeente Emmen Portefeuillehouder: B.R. Arends Ontwikkeling, Beleid en Directiestaf Tonia Arts-van Oosten, telefoon ((0591)68 55 24) Aan de gemeenteraad Voorgesteld besluit 1. De koopzondagen in het centrum, wijken en dorpen en in de periferie te reguleren. Voor de supermarkten en de winkels in de food-branche (mens/dier) geldt een algehele openstelling. Deze kunnen naast de werkdagen ook op zon- en feestdagen opengaan tussen 06.00 en 22.00 uur, met uitzondering van 4 mei na 19.00 uur, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag, Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. 2. Twee avondwinkels in Emmen en één avondwinkel in een dorp toe te staan. 3. De Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 d.d. 30 januari 2014 in te trekken. 4. De Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2015 vast te stellen. 5. Het college te mandateren om besluiten te nemen tot nadere invulling van de gebieden als bedoeld in de verordening, artikel a lid 1 sub b. van de Verordening Winkeltiiden gemeente Emmen 2015. Samenvatting Om te komen tot een integraal advies over de koopzondagen in de gemeente Emmen is een uitgebreid communicatietraject opgezet en doorlopen. Uit de gehouden enquête en bijeenkomsten komt geen eenduidig beeld naar voren over het verlenen van vrijstelling van koopzondagen volgens de Winkeltijdenwet. Met De Koepel zijn hierover verschillende gesprekken gevoerd. Vanuit De Koepel is aangegeven dat de verwachting is, gelet op de vele belangen en het diffuse beeld zoals naar voren komt uit enquête en bijeenkomsten, dat regulering niet vanuit de markt zal worden opgepakt. Op grond van de uitkomsten van de enquête en de gehouden bijeenkomsten komt een verdeeld beeld naar voren. De belangen van de winkeliers / middenstand liggen ver uiteen. Het is om die reden dat wordt voorgesteld aan te sluiten bij het advies van De Koepel. Met dit advies van De Koepel wordt het meest recht gedaan aan de belangen van de winkeliers / middenstand in de gemeente Emmen. In dit advies worden de koopzondagen in het centrum, wijken en dorpen en in de periferie gereguleerd. Voor de supermarkten en de winkels in de food- branche ( mens/ dier) geldt een algehele openstelling, en deze kunnen behalve op werkdagen ook op zon- en feestdagen opengaan tussen 06.00 en 22.00 uur, met uitzondering van 4 mei na 19.00 uur, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag, Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. Bijlagen: 1. Verordening Winkeltijden gemeente Emmen met bijlagen 2. Notitie "Scenario's koopzondagen voor nieuwe Winkeltijdenverordening" met bijlagen. Stukken ter inzage: Collegebesluit d.d. 22 september 2015 en de daarbij behorende stukken.
-2- jaar Raad categorie/ agendanr. B.enW. 2015 A 10 15/726 1. Aanleiding voor het voorstel Bij de vaststelling van de koopzondagen 2015 is gevraagd met een integraal advies te komen over de koopzondagen 2016 en daarbij alle retailers in de gemeente Emmen te betrekken. In het thans aan u voorgelegde raadsvoorstel zijn alle aspecten meegenomen. Tevens is in de raadsvergadering van januari 2014 aangegeven dat bij het opstellen van een nieuwe verordening winkeltijden van de gemeente Emmen gekeken moest worden naar het toeristisch gebied in de gemeente Emmen. Ook dit aspect is meegenomen in het voorstel. 2. Argumentatie/beoogd effect Om een beeld te krijgen van de wensen van de winkeliers / middenstand, is een enquête gehouden en zijn gesprekken gevoerd met ondernemersverengingen en winkeliers / middenstand. Uit de enquête komt naar voren dat er verschillende belangen zijn bij de retailers (zie ook bijgaand rapport van Stenden en de notitie "Scenario's koopzondagen voor nieuwe Winkeltijdenverordening. Verder is er veel verscheidenheid van winkels in de gemeente Emmen, zowel in branche, als in grootte als in ligging. Die verscheidenheid komt ook terug in de reacties over wat winkeliers / middenstand graag willen of juist niet met de koopzondagen. Naar aanleiding van de uitkomsten en reacties zijn vijf scenario's uitgewerkt (zie bijlage "Scenario's koopzondagen voor nieuwe Winkeltijdenverordening"). Deze scenario's zijn: Scenario 1: Alle zondagen in de gemeente Emmen vrijstellen. Scenario 2: De zondagen in het centrum reguleren. De zondagen voor de periferie, wijken, dorpen en supermarkten vrijstellen. Scenario 3: De zondagen in het centrum, wijken en dorpen reguleren en de zondagen voor de periferie en supermarkten vrijstellen. Scenario 4: De zondagen in de gemeente Emmen reguleren. Behalve voor de volgende specifieke branches: supermarkten, bouwmarkten, food en tuincentra, hiervoor geldt een algehele vrijstelling voor zondagen. Scenario 5: De zondagen in het centrum, periferie, wijken en dorpen reguleren en de zondagen voor de supermarkten vrijstellen. Alle scenario's hebben voor- en nadelen voor bepaalde groepen ondernemers. De voor- en nadelen van ieder scenario staan beschreven in de notitie 'Scenario's koopzondagen voor nieuwe Winkeltijdenverordening' Om te komen tot een integraal advies over de koopzondagen in de gemeente Emmen is een uitgebreid communicatietraject opgezet in en doorlopen. Uit de enquête en bijeenkomsten komt geen eenduidig beeld naar voren over het verlenen van vrijstelling voor koopzondagen volgens de Winkeltijdenwet. De belangen van de winkeliers / middenstand liggen ver uiteen. 78% van de supermarkten in de gemeente Emmen hebben in de enquête aangegeven de supermarkt iedere zondag open te willen stellen. Verder is zowel in het centrum, als in de wijken en dorpen geen meerderheid aanwezig om de winkels alle zondagen open te stellen. In het centrum heeft zelfs 75% van de winkeliers / middenstand aangegeven dat het huidig aantal koopzondagen voldoende is. Met De Koepel zijn hierover verschillende gesprekken geweest. Vanuit De Koepel is aangegeven dat de verwachting is, gelet op de vele belangen en het diffuse beeld zoals dit naar voren komt uit de enquête en de bijeenkomsten, dat regulering niet vanuit de markt zal worden opgepakt.
-3- Om die reden heeft De Koepel een advies opgesteld waarbij rekening is gehouden met de verschillende belangen van de retailers in de gemeente Emmen. Het advies is: ~ Winkels in Emmen centrum hebben op de laatste zondag van de maand een koopzondag, met een extra koopzondag in de decembermaand. Daarnaast kan een retailer in het centrum 2 extra koopzondagen aanvragen bij de gemeente Emmen. ~ De periferie ( de Nijbracht en de Meubelboulevard) heeft het gehele jaar een koopzondag op de eerste en derde zondag van de maand. Daarnaast kunnen de winkels in de periferie in maand december de winkel alle zondagen openstellen. ~ Klazienaveen en Nieuw-Amsterdam passen hun aanvraag voor het verlenen van vrijstelling van de koopzondagen aan het bovenstaande aan. ~ De wijkcentra en dorpen in de gemeente Emmen, voor zover hierboven niet genoemd, kunnen een verzoek tot zondag openstelling doen bij De Koepel voor 1 november van hetvoorafgaandjaar. Retailers kunnen tot een maximum van 13 zondagen per jaar aanvragen. ~ Vrijstelling van alle zondagen voor supermarkten en winkels met de branche food "mens! dier". Het advies van De Koepel kent een verruiming ten opzichte van vorig jaar, namelijk meer zondagen voor de periferie, 2 extra individuele koopzondagen voor het centrum en een algehele vrijstelling van zondagen voor supermarkten en winkels met de food-branche (mens/dier). Op grond van de uitkomsten van de enquête en de gehouden bijeenkomsten komt een verdeeld beeld naar voren. De belangen van de winkeliers / middenstand liggen ver uiteen. Het is om die reden dat wordt voorgesteld om aan te sluiten bij het advies van De Koepel. Met dit advies van De Koepel wordt het meest recht gedaan aan de belangen van de winkeliers / middenstand in de gemeente Emmen. In dit advies worden de koopzondagen in het centrum, wijken en dorpen en in de periferie gereguleerd. Voor de supermarkten en de winkels in de food-branche (mens/dier) geldt een algehele openstelling, deze kunnen behalve op de werkdagen ook op zon- en feestdagen opengaan tussen 06.00 en 22.00 uur, met uitzondering van 4 mei na 19.00 uur, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag, Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. Avond-fnachtwinkel Een ander onderwerp met betrekking tot de winkeltijden is de vraag van ondernemers om een avondwinkel te starten. Op dit moment zijn er twee initiatieven om een avondwinkel te beginnen in het centrum van Emmen. In de huidige verordening is de avond-/nachtwinkel niet meegenomen. Dit betekent dat een avond/nachtwinkel ook niet gevestigd kan worden in de gemeente Emmen. Na overleg, advies en informatie van andere gemeenten worden de volgende voorwaarden voorgesteld in de nieuwe Winkeltijdenverordening: 1. Winkels met een nachtontheffing mogen elke dag van de week gedurende 24 uur geopend zijn; 2. De ontheffingen worden uitsluitend verleend aan levensmiddelenwinkels met een vloeroppervlakte van maximaal soo mz; 3. Maximaal twee avondwinkels in Emmen eentrum en maximaal één avondwinkel in een dorp; 4. Er mag geen sterke drank worden verkocht; 5. Invoering van een gebruiksverplichting: als de winkel met een nachtontheffing deze gedurende zes maanden niet heeft gebruikt, dan kan de gemeente deze laten vervallen en kan een andere gegadigde hier aanspraak op doen; 6. De winkel dient bij voorkeur in een aanloopstraat gevestigd te zijn. Voorgesteld wordt om twee avondwinkels in het eentrum van Emmen en één avondwinkel in een dorp in de gemeente Emmen toe te staan onder de voorwaarden zoals deze hierboven zijn genoemd. Toeristisch gebied In de huidige verordening zijn drie toeristische gebieden opgenomen, namelijk het gebied rondom de huidig dierentuin, Park Sandur en het gebied langs de Veenvaart. In de vorige raadsvergadering d.d. 30 januari 2014 over de winkeltijden is verzocht bij het opstellen van een nieuwe verordening rekening te houden met de ontwikkeling rondom de toeristische gebieden, zoals o.a. de verplaatsing van de dierentuin naar een nieuwe locatie. In verordening blijven als toeristisch gebied gehandhaafd het gebied rondom de dierentuin en het gebied langs de Veenvaart. Het toeristisch gebied Park Sandur kan vervallen, vanwege de algehele vrijstelling van supermarkten. Toegevoegd wordt het gebied rond Wildlands, winkelgebied Raadhuisplein.
In 2016 zal het toeristisch gebied namelijk wijzigen door de verplaatsing van de dierentuin. Wij stellen u voor om het college mandaat te verlenen om het toeristisch gebied nader in te vullen zodra dit van toepassing is. De vrijstelling in het toeristisch gebied is alleen van toepassing voor winkels welke behoren tot de volgende branches of categorieën: 1) Winkels in tabaksproducten (SBI Code 4726); 2) Winkels in posters en prentbriefkaarten, souvenirs (SBI Code 47620 en SBI 476203); en 3) Winkels in fotografische artikelen ((SBI code 47781). Aanpassing verordening De verordening is naar aanleiding van de bovenstaande punten aangepast, namelijk: - het vrijstellen van de zondagen voor supermarkten en voor de food-branche food (mens/dier); - mandaat van u aan college om het toeristisch gebied voor koopzondagen te kunnen vaststellen; - het toestaan van avond/nachtwinkels. Wijze van uitvoering Om tot een integraal advies te komen over de koopzondagen in de gemeente Emmen is een uitgebreid communicatietraject opgestart en doorlopen. Eerst is een procesplan opgesteld en daarna is een enquête gehouden onder alle retailers in de gemeente Emmen. De vragen van de enquête zijn door de gemeente Emmen opgesteld en online geplaatst door Stenden Professional. De enquête kon zowel schriftelijk als online worden ingevuld, echter 1 per winkel. Nadat de resultaten bekend waren heeft Stenden een rapport opgesteld. Hierna zijn 7 bijeenkomsten gehouden waarvoor alle retailers in de gemeente Emmen zijn uitgenodigd. Door de bijeenkomsten hadden de winkeliers / middenstand de mogelijkheid om kennis te nemen van de uitkomsten van de enquête en konden de retailers hun reacties en opmerkingen geven en/ of vragen stellen. De uitkomsten van de enquête en de reacties en opmerkingen uit de bijeenkomsten zijn meegenomen als input voor dit voorstel. Hierna zijn twee gesprekken gevoerd met De Koepel, waarna De Koepel een advies heeft gegeven. 3. Relatie met bestaand beleid/eerder genomen besluiten Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 (RA13.0109). Collegevoorstel Vaststellen Koopzondagen 2015 (BW 14.1058). 4. Afstemming met externe partijen/communicatie Aan de Koepel is bericht dat de gemeente Emmen voor de koopzondagen 2016 met een integraal advies zal komen, waarbij alle branches, groottes, locaties van winkels in de gemeente Emmen zijn meegenomen. Met De Koepel zijn gesprekken gevoerd over de uitkomsten van de enquête en de bijeenkomsten. Voor deelname aan de enquête en voor de bijeenkomsten zijn alle winkeliers / middenstand uit de gemeente Emmen uitgenodigd. 5. Financiële eonsequenties/voorgestelde dekking nvt Een concept-besluit is bijgevoegd. Emmen, 22 september 2015. Burgemeester en wethouders van Emmen, de gemee tesecretaris, d~e~1.1-l1~trel:!stlrr;--- o~~ C. Bijl
-5- jaar Raad categorie / agendanr. B.enW. 2015 RAl5 0083 A 10 15/726 Raadsbesluit De raad van de gemeente Emmen; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 22 september 2015, nummer: 15/726 ; gelet op het bepaalde in Winkeltijdenwet; besluit: 1. De koopzondagen in het centrum, wijken en dorpen en in de periferie te reguleren. Voor de supermarkten en de winkels in de food-branche (mens/dier) geldt een algehele openstelling. Deze kunnen naast de werkdagen ook op zon- en feestdagen opengaan tussen 06.00 en 22.00 uur, met uitzondering van 4 mei na 19.00 uur, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag, Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. 2. Twee avondwinkels in Emmen en één avondwinkel in een dorp toe te staan. 3. De Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 d.d. 30 januari 2014 in te trekken. 4. De Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2015 vast te stellen. 5. Het college te mandateren om besluiten te nemen tot nadere invulling van de gebieden als bedoeld in de verordening, artikel a lid 1 sub b. van de Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2015. Vastgesteld in de openbare vergadering van 29 oktober 2015. ~ H.D. Werkman
RIS.7256 De raad van de gemeente Emmen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 22 september 2015, nr.15/726; besluit: vast te stellen de volgende verordening: Verordening winkeltijden gemeente Emmen 2015 Artikell. Begripsbepalingen In deze verordening wordt verstaan onder: feestdagen: Nieuwjaarsdag, tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, eerste Kerstdag en tweede Kerstdag; werkdagen: Maandag tot en met zaterdag, voor zover dit geen feestdag is; winkel: Hetgeen in artikel i van de Winkeltijdenwet. wet: De winkeltijdenwet; koopzondag: Een zondag waarop winkels open mogen zijn van 06:00-22:00 uur. levensmiddelenwinkels: De volgende winkels in de levensmiddelenbranche volgens de SEI-codering van de Kamer van Koophandel (Standaard Bedrijfsindeling 20): 4711 Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assortiment voedings- en genotmiddelen; 4721 Winkels in aardappelen, groenten en fruit; 4722 Winkels in vlees en vleeswaren, wild en gevogelte; 4723 Winkels in vis; 4724 Winkels in brood, banket, chocolade en suikerwerk; 4725 Winkels in dranken; 4729 Gespecialiseerde winkels in overige voedings- en genotmiddelen. sterke drank : Sterke drank zoals bedoeld in artikel i van de Horecawet. college: Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Emmen; raad: De gemeenteraad van Emmen. Artikel 2 Algemene vrijstelling 1) Voor de in artikel 2, eerste lid, aanhef en onder a en b, van de Winkeltijdenwet vervatte verboden geldt een vrijstelling op de door burgemeester en wethouders aangewezen zon- of feestdagen. 2) Per kalenderjaar wordt door de erkende overlegpartner De Koepel koopzondagen voorgesteld aan de gemeente Emmen, die worden aangewezen. Artikel 3. Zondagopenstelling 1) De verboden, bedoeld in artikel 2, eerste lid onder a en b van de wet gelden niet, tussen 06.00 en 22.00 uur, uitgezonderd 4 mei na 19.00 uur, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag, Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. 2) Het college kan deze bepaling buiten toepassing verklaren voor een winkel die, door zijn openstelling, de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving op ontoelaatbare wijze nadelig beïnvloedt. 3) Het college kan deze bepaling buiten toepassing verklaren indien tijdens een groot evenement door winkelopenstelling de veiligheid in het gedring komt, van bezoekers en/ of van deelnemers. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer winkelstraten deel uitmaken van het
parcours. Het college zal zich inspannen om de belemmeringen te beperken tot de strikt noodzakelijke. Artikel 4. Vrijstelling in bepaalde gebieden en branches 1) Voor de in artikel 2, eerste lid, van de Winkeltijdenwet vervatte verboden geldt een vrijstelling: a. voor winkels welke behoren tot de volgende branches of categorieën: 4711 Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assortiment voedings- en genotmiddelen; 4721 Winkels in aardappelen, groenten en fruit; 4722 Winkels in vlees en vleeswaren, wild en gevogelte; 4723 Winkels in vis; 4724 Winkels in brood, banket, chocolade en suikerwerk; 4725 Gespecialiseerde winkels in overige voedings- en genotmiddelen; 47.76.3 Winkels in dieren, dierbenodigdheden en hengelsportartikelen. b. voor winkels welke gevestigd zijn in de volgende delen van de gemeente: Emmen Dierenpark (Het gebied voor zondagopensteiiing van de detailhandel is in arcering aangegeven op de bij dit besluit behorende tekening nummer 525-G.2013); Veenvaart (Het gebied zijn de winkels die direct gelegen zijn aan de Veenvaart, met de voorzijde van het pand aan het Veenkanaal, en geldt niet voor winkels die in zijstraten bevinden ofbuiten het gebied vallen. Een overzicht van de Veenvaart is als bijlage toegevoegd); Vrijstelling b. is alleen geldend voor winkels welke behoren tot de volgende branches of categorieën: Winkels in tabaksproducten (SB! Code 4726); Winkels in posters en prentbriefkaarten, souvenirs (SBI Code 47620 en SBI 476203); en Winkels in fotografische artikelen ((SBI code 47781). 2) Het college kan besluiten nemen tot een nadere invulling van het gebied voor winkels welke gevestigd zijn in de gebieden als bedoeld in artikel 4lid 1 sub b.. Artikel 5. Individuele ontheffingen 1) Het college kan op aanvraag ontheffing verlenen van de in artikel 2, eerste lid, van de Winkeltijdenwet vervatte verboden, voor zover deze betrekking hebben op zon- en feestdagen of op werkdagen. 2) Een ontheffing kan enkel worden verleend voor: a. bijzondere jubilea of opening,namelijk: i. 25 jarig bestaan van een winkel; ii. 50 jarig bestaan van een winkel; iii. iedere 25 opvolgende jubileum, 75 jarig bestaan, 100 jarig bestaan enz. ivo Opening winkel meer dan 750 mz; b. Veiling c. Beurzen d. Lancering van een bijzonder product buiten de winkeltijden (tussen 22:00 uur en 06:00 uur) en niet op zondagen offeestdagen. e. bijzondere gelegenheden van tijdelijke aard; f. het uitstallen van goederen. 3) De ontheffing kan worden geweigerd als de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed door de openstelling van de winkel op basis van de ontheffing.
Artikel 6. Beslistennijn 1) Het college beschikt op een aanvraag om ontheffing binnen 3 weken na de dag waarop de aanvraag is ontvangen. 2) Het college kan haar beschikking voor ten hoogste 2 weken verdagen. Artikel ç. Avond- en Nachtwinkels 1) Het college kan op aanvraag ontheffing verlenen van de verboden genoemd in artikel z, eerste lid van de Wet. 2) Het college kan voor ten hoogste 2 avond/ nachtwinkels in Emmen en 1 avond/nachtwinkel in een dorp van de gemeente Emmen ontheffing verlenen. 3) De ontheffing kan worden geweigerd indien de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van het bedrijf op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed door de openstelling van dat bedrijf. 4) De ontheffing wordt geweigerd als een winkel een bruto vloeroppervlak van meer dan Soa ma heeft. S) Aan de ontheffing worden de volgende voorschriften verbonden: a. er mag geen sterke drank als bedoeld in artikel i, eerste lid van de Drank- en Horecawet worden verkocht. b. de avond-nachtwinkel is gevestigd in een aanloopstraat. 6) In afwijking van het derde lid kan het college een tijdelijke ontheffing verlenen voor ten hoogste drie dagen bij bijzondere gelegenheden. Artikel 8. Intrekken of wijzigen ontheffing Het college kan een ontheffing intrekken ofwijzigen als: 1) ter verkrijging daarvan onjuiste of onvolledige gegevens zijn verstrekt; 2) verandering van omstandigheden of inzichten dit naar haar oordeel noodzakelijk maakt in het belang van de belangen ter bescherming waarvan de ontheffing is vereist; 3) de exploitatie van de winkel op basis van de ontheffing gevaar oplevert voor de openbare orde, de veiligheid ofhet woon- en leefklimaat ter plaatse; en 4) aan de ontheffing verbonden voorschriften en beperkingen niet zijn of worden nagekomen. Artikel 9. Vervallen van de vergunning De vergunning kan vervallen indien: 1) gedurende 6 maanden geen gebruik wordt gemaakt van de ontheffing vervalt de ontheffing; 2) het college kan de termijn genoemd onder ad 1. verlengen. Artikelto. Toezicht Met het toezicht op de naleving van het bepaalde bij ofkrachtens deze verordening zijn belast de door het college aangewezen toezichthouders. Artikel rr. Intrekking oude verordening en overgangsrecht 1) De Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 wordt ingetrokken. 2) Een krachtens de Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 verleende ontheffing of vrijstelling geldt als ontheffing of vrijstelling verleend krachtens deze verordening. Het college kan dein dit lid genoemde ontheffing of vrijstelling ambtshalve vervangen door een ontheffing of vrijstelling krachtens deze verordening. Ambtshalve vervanging kan gepaard gaan met een wijziging van beperkingen en voorschriften. 3) Aanvragen om ontheffing die zijn ingediend onder de Verordening Winkeltijden gemeente Emmen 2014 maar waarop nog niet is beschikt bij het in werking treden van deze verordening, worden afgehandeld overeenkomstig deze verordening.
Artikel 12. Inwerkingtreding en citeertitel 1) Deze verordening treedt in werking op 1 november 2015. 2) Deze verordening wordt aangehaald als: Verordening winkelti;jden gemeente Emmen 2015. Vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van 29 oktober 2015, ~ H.D. Werkman