Guide des entreprises écodynamiques Gids van de ecodynamische ondernemingen

Guide des entreprises écodynamiques Gids van de ecodynamische ondernemingen Une initiative de la Ministre bruxelloise de l Environnement et de l Energie Een initiatief van de Brusselse Minister belast met Leefmilieu en Energie 2007 > 2008

Préface Voorwoord Aujourd hui plus que jamais, la préservation de l environnement nous concerne tous! Notre cadre de vie à toutes et tous continue à se dégrader à l échelon planétaire mais des solutions viables existent pour enrayer cette situation. Il est plus responsable de parier sur la gestion environnementale que de la subir passivement. C est le pari que nous avons fait, Bruxelles Environnement et moi-même, en proposant aux entreprises et organismes publics, une démarche intégrée, cohérente, encadrée et valorisante qui permet d améliorer leur gestion environnementale interne. Le label Entreprise écodynamique est en effet attribué sur base d une démarche volontaire et volontariste! Depuis 1999, beaucoup d entreprises et d organismes publics ont déjà décroché ce label qui certifie la mise en place de pratiques plus respectueuses de l environnement dans leur fonctionnement interne. La diversité des secteurs d activité couverts par ces entreprises à la pointe est à cet égard édifiante : tant des hôtels, des entreprises privées, des administrations publiques, des entreprises de travail adapté et d économie sociale, des bureaux d architecture, des associations que de grands groupes bancaires ont relevé ce défi! Parier sur le label écodynamique afin de valoriser son entreprise Le label stimule l entreprise à s engager volontairement dans une démarche d éco-efficience car l intégration de l environnement dans la gestion globale d une entreprise permet non seulement de réaliser des économies, mais aussi de dégager des avantages concurrentiels et de renforcer son image de marque. En allant au-delà des contraintes de la législation environnementale et en optant pour un processus dynamique d amélioration, l entreprise améliore son organisation interne, tout en générant un projet mobilisateur pour le personnel. Accompagnée et conseillée gratuitement, l entreprise candidate bénéficie également de formations pour l aider à identifier ses priorités environnementales. Comme peu d entreprises peuvent être rapidement à la pointe dans tous les domaines environnementaux (énergie, air, eau, déchets, mobilité, sols, bruit, espaces verts et non bâtis, ), le label se décline sur trois niveaux, représentés par des étoiles, correspondant à une progression en matière d éco-gestion. Pour les entreprises qui veulent aller plus loin dans leur gestion environnementale, le label bruxellois a l avantage d intégrer les principes d un système de management environnemental et constitue ainsi un tremplin vers la certification européenne. Dans cet ouvrage, vous trouverez la liste complète des entreprises bruxelloises écodynamiques ainsi qu une courte description de leurs actions. Je vous invite à découvrir leurs expériences et leurs résultats. Et à vous en inspirer! Evelyne Huytebroeck Ministre bruxelloise de l Environnement et de l Energie Vandaag, meer dan ooit, is natuurbehoud een zaak die ons allemaal aangaat! Onze leefomgeving blijft op wereldschaal verslechteren, maar toch bestaan er haalbare oplossingen om daadwerkelijk iets aan deze situatie te doen. Het is veel meer verantwoord dat we al onze troeven inzetten op milieubeheer dan dat we deze situatie lijdzaam ondergaan. Dit is dan ook de uitdaging die wij, Leefmilieu Brussel en ikzelf, zijn aangegaan door aan ondernemingen en instellingen een geïntegreerde, coherente, omkaderde en valoriserende aanpak voor te stellen die hen toelaat om hun intern milieubeheer te verbeteren. Het label Ecodynamische Onderneming wordt namelijk toegekend op basis van een vrijwillige en onbaatzuchtige aanpak! Sinds 1999 ontvingen al heel wat ondernemingen en overheidsinstellingen dit label dat de invoering van milieuvriendelijkere praktijken in hun interne werking certificeert. En de diversiteit van de activiteitensectoren die door deze toonaangevende ondernemingen worden gedekt, spreekt boekdelen : zowel hotels, privé-ondernemingen, overheidsbesturen, beschutte werkplaatsen en sociale economische bedrijven, architectenbureaus, verenigingen als grote bankgroepen, hebben de uitdaging aangenomen! Zet uw troeven in op het ecodynamische label en geef zo een meerwaarde aan uw onderneming. Het label stimuleert de onderneming om zich vrijwillig te engageren voor een eco-efficiënte aanpak, want de integratie van het leefmilieu in het algemene beheer van een onderneming helpt niet alleen besparen... meer nog, het leidt ook tot concurrentievoordeel en tot een sterker marktimago. Door nog verder te gaan dan de verplichtingen van de milieuwetgeving en door te kiezen voor een dynamisch verbeteringsproces, verbetert de onderneming haar interne organisatie, terwijl tegelijkertijd haar personeel voor een milieubewuste houding wordt gemotiveerd. De kandidaatonderneming krijgt gratis begeleiding en advies, evenals vormingen die haar helpen om milieuprioriteiten te identificeren. Omdat slechts weinig ondernemingen snel aan de top kunnen staan inzake alle milieudomeinen (energie, lucht, water, afval, mobiliteit, bodems, lawaai, groene en onbebouwde ruimten...), is het label verdeeld over drie niveaus die in sterren worden uitgedrukt. Het aantal sterren stemt daarbij overeen met de geboekte vooruitgang inzake milieubeheer. Voor ondernemingen die in hun milieubeheer nog verder willen gaan, biedt het Brusselse label het voordeel dat het reeds de principes van een eco-managementsysteem omvat en dat het zo een springplank vormt voor het Europese certificaat. In deze uitgave vindt u de complete lijst van Brusselse ecodynamische ondernemingen, evenals een beknopte omschrijving van hun acties. Ik nodig u dan ook uit om op de volgende bladzijden hun ervaringen en hun resultaten te ontdekken. En... om u erdoor te laten inspireren! Evelyne Huytebroeck Brussels Minister van Leefmilieu en Energie 2 3

Introduction Inleiding Le label reconnait officiellement la bonne gestion environnementale de votre entreprise, en vous aidant à structurer, planifier et mesurer vos efforts. Il récompense votre dynamisme environnemental et vos progrès en matière, notamment, de gestion des déchets, de consommations d énergie, de gestion des déplacements ou encore d utilisation rationnelle de matières premières. Ensuite, il encourage et facilite la mise en place d un système de management environnemental reconnu internationalement, tel que le préconise la norme ISO14001 ou le règlement européen EMAS. Les pages qui suivent présentent le label Entreprise écodynamique et les étapes qui mènent à son obtention. Mais avant cela, je souhaite remercier les institutions partenaires depuis 1999 et sans l aide desquelles le label Entreprise écodynamique n existerait pas : Les membres du Jury du Label : Administration de l Economie et de l Emploi du Ministère de la Région de Bruxelles-Capitale Brussels Enterprise Commerce and Industry (BECI) Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL) Bruxelles-Environnement (IBGE) Centre de Recherche et d Information des Organisations de Consommateurs (CRIOC) Inter-Environnement Bruxelles (IEB) Port de Bruxelles Service Public Fédéral Economie, PME, Classes moyennes et Energie Société de Développement pour la Région de Bruxelles-Capitale (SDRB) Université Libre de Bruxelles (ULB) Vrije Universiteit Brussel (VUB) Les deux institutions qui participent avec Bruxelles-Environnement - IBGE à la vérification des dossiers des entreprises candidates au Label Entreprise écodynamique : L Agence Bruxelloise pour l Entreprise, ABE (www.abe.irisnet.be) a pour mission d être l interlocuteur public de référence, de ceux qui entreprennent en Région de Bruxelles-Capitale, qu ils soient porteurs de projet, créateurs d entreprise, entreprise, PME, indépendants ou investisseurs étrangers. Véritable portail de l entreprise à Bruxelles, l ABE permet aux entreprises de trouver en un seul endroit, toute l information relative à la création ou à l exercice d une activité économique ou innovante en Région de Bruxelles-Capitale. Le Service public fédéral de programmation Développement durable, SPPDD (www.sppdd.be) est un service dont les principaux clients sont les autres services publics fédéraux. Son activité principale est de préparer et de coordonner l exécution de la politique en matière de développement durable. Le SPPDD a également pour mission la sensibilisation du public sur ce thème. Jean-Pierre Hannequart Directeur général de Bruxelles Environnement - IBGE Dit label erkent officieel het goede milieubeheer van uw onderneming, door u te helpen bij het structureren, het plannen en het meten van uw inspanningen. Het beloont uw milieudynamisme en uw vooruitgang ter zake, in het bijzonder in afvalbeheer, energieverbruik, het beheer van verplaatsingen, evenals het rationeel gebruik van grondstoffen. Vervolgens bevordert en vergemakkelijkt het de invoering van een internationaal erkend milieubeheersysteem, zoals wordt aanbevolen door de ISO14001 norm of het Europese EMAS reglement. Op de volgende bladzijden wordt het Ecodynamische Onderneming label voorgesteld, samen met de stappen die men dient te zetten om het te ontvangen. Maar eerst wens ik de instellingen die sinds 1999 onze partners zijn, te bedanken. Zonder hun hulp zou het Ecodynamische Onderneming label niet bestaan : Dit zijn de Juryleden van het Label : Bestuur Economie en Werkgelegenheid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussels Enterprise Commerce and Industry (BECI) Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL) Leefmilieu Brussel (BIM) Het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) Inter-Environnement Bruxelles (IEB) Haven van Brussel Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOMB) Université Libre de Bruxelles (ULB) Vrije Universiteit Brussel (VUB) De twee instellingen die aan Leefmilieu Brussel BIM hun medewerking verlenen bij het verifiëren van de dossiers van ondernemingen die zich kandidaat stellen voor het Label Ecodynamische Onderneming : Het Brussels Agentschap voor de Onderneming, BAO (www.bao. irisnet.be) stelt zich tot doel de openbare gesprekspartner bij uitstek te zijn voor al wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil ondernemen, of het nu om projectdragers, beginnende of volleerde ondernemers, KMO s, zelfstandigen of buitenlandse investeerders gaat. Als draaischijf voor het ondernemingsinitiatief te Brussel, geeft het BAO aan ondernemingen de mogelijkheid om op één enkele plaats alle informatie te verkrijgen betreffende het oprichten of het uitoefenen van een economische of vernieuwende activiteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Programmatorische Federale Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling PODDO (www.poddo.be) is een dienst waarvan de andere federale overheidsdiensten de voornaamste klanten zijn. De hoofdactiviteit van deze dienst is het voorbereiden en het coördineren van het beleid inzake duurzame ontwikkeling. Daarnaast heeft de PODDO de taak om het publiek voor dit thema te sensibiliseren. Jean-Pierre Hannequart Directeur-Generaal van Leefmilieu Brussel BIM 4 5

Label Entreprise écodynamique : mode d emploi Label Ecodynamische onderneming : gebruiksaanwijzing Le label encourage les entreprises et organisations bruxelloises à s engager volontairement dans une démarche d amélioration progressive de leurs performances environnementales, et mettre en place à leur rythme un système de gestion environnementale. Avec à la clef, une reconnaissance officielle de la Région de Bruxelles-Capitale, et un logo à une, deux ou trois étoiles, valable 3 ans. A qui s adresse le label? A toute entreprise au sens large : grande ou petite, du secteur privé, public, associatif ou non marchand, quel que soit le domaine d activités pour autant que le site candidat au label se trouve en Région de Bruxelles-Capitale. En pratique, la démarche comporte plusieurs étapes : 1. Engagement de l entreprise / organisation En signant la Charte " Entreprise écodynamique ", l organisation située en Région de Bruxelles-Capitale se porte candidate au label. Lorsque qu elle a signé la charte, l organisation la renvoie à Bruxelles Environnement IBGE accompagnée : d une fiche signalétique Présentation de l organisation ou de l entreprise (personne de contact, coordonnées du site candidat). d un rapport intermédiaire Ce document permet de faire brièvement le point sur les réalisations favorables à l environnement que l entreprise a mises et pourrait mettre en œuvre pour obtenir le label. Ce rapport n a qu une valeur informative. 2. Accompagnement gratuit Pour se faire aider lors de l établissement de son dossier de candidature, l entreprise peut bénéficier d un accompagnement gratuit : visite sur site et conseils personnalisés par des spécialistes en environnement. Cet accompagnement - qui peut être technique et/ou organisationnel et/ou rédactionnel - est effectué par un bureau de consultance externe, choisi parmi une liste de bureaux pré-sélectionnés par Bruxelles Environnement - IBGE. Selon sa taille, l organisme a droit à un certain nombre de demi-journées d accompagnement allant de 3 à 6 demi-journées. Dit label moedigt Brusselse ondernemingen en organisaties aan om zich vrijwillig in te zetten voor een aanpak die hun milieuprestaties progressief verbetert en, om op hun eigen tempo, een milieubeheersysteem in te voeren. Als beloning wacht hen een officiële erkenning van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en een logo met één, twee of drie sterren dat drie jaar geldig is. Voor wie is dit label bestemd? Voor elke onderneming in de ruimste betekenis van het woord : groot of klein, privé, de overheid, een vereniging of een vennootschap zonder winstoogmerk, wat ook het activiteitendomein is voor zover de vestiging waarvoor ze zich kandidaat stelt, gelegen is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In de praktijk omvat de aanpak meerdere etappes : 1. Engagement van de onderneming / organisatie Door het Charter Ecodynamische onderneming te ondertekenen, stelt de in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gevestigde organisatie zich kandidaat voor het label. Het door de directie ondertekende Charter wordt naar Leefmilieu Brussel BIM teruggestuurd, samen met : een signalementskaart Voorstelling van de organisatie of de onderneming (contactpersoon, gegevens van de kandidaatsvestiging). een tussentijds verslag Dit document laat toe een beknopte inventaris te maken van de acties die gunstig zijn voor het leefmilieu en die de onderneming reeds heeft ondernomen of zou kunnen ondernemen om dit label te bekomen. Dit verslag heeft een louter informatieve waarde. 2. Gratis begeleiding De onderneming kan gratis begeleiding krijgen om haar te helpen bij het opstellen van haar kandidaatsdossier : bezoek aan de vestiging en een speciaal aan haar aangepast advies door leefmilieuspecialisten. Deze begeleiding kan van technische, organisatorische en/of redactionele aard zijn, en wordt gegeven door een extern adviesbureau dat wordt gekozen uit een lijst van bureaus die werden voorgeselecteerd door Leefmilieu Brussel BIM. Afhankelijk van haar grootte heeft de onderneming recht op een bepaald aantal halve dagen begeleiding, gaande van 3 tot 6 halve dagen. 3. Introduction du dossier de candidature Dans les deux ans qui suivent la signature de la Charte, un Dossier de Candidature doit être introduit auprès de Bruxelles Environnement - IBGE. Ce dossier comprend deux parties principales : Une analyse environnementale, qui présente les aspects réglementaires, les aspects organisationnels et les incidences directes et indirectes sur l environnement des activités de l entreprise candidate. Un programme environnemental, qui précise les objectifs de travail identifiés grâce à l analyse environnementale et les modalités de mise en œuvre d un plan d actions. Lors de l introduction du dossier de candidature, le site candidat devra être conforme à la législation environnementale en vigueur. 4. Vérification sur le terrain Afin de vérifier les informations reprises dans le dossier, des agents de deux institutions (Bruxelles Environnement - IBGE et l ABE ou le SPPDD) se rendent sur le site candidat au label. Cette étape " in situ " permet d appréhender au mieux les réalités de terrain de l organisation candidate. 5. Délibération par un jury Deux fois par an, un jury pluri-institutionnel se réunit pour délibérer sur les candidatures au label " Entreprise écodynamique ". Composé de représentants de fédérations d entreprise, d institutions publiques, d organisations environnementales et de consommateurs et d universités, ce jury décide de l octroi du label, du niveau de celui-ci (nombre d étoiles) ainsi que des supports d utilisation du logo. La décision de ce jury repose sur 92 critères prédéfinis, qui portent sur : les pratiques d éco-gestion par domaine de l environnement (énergie, air, eau, déchets, mobilité, ) les aspects organisationnels la qualité du travail d analyse environnementale la qualité du programme environnemental Chaque critère fait l objet d une appréciation chiffrée et le résultat global est comparé à un cadre de référence correspondant aux seuils minima à atteindre pour chacun des 3 niveaux du label (une, deux ou trois étoiles). 3. Indiening van het kandidaatsdossier Binnen de twee jaar die volgen op de ondertekening van het Charter, moet er een Kandidaatsdossier worden ingediend bij Leefmilieu Brussel. Dit dossier bestaat uit twee hoofddelens : Een milieuanalyse die de reglementaire en organisatorische aspecten evenals de rechtstreekse en de onrechtstreekse invloeden op het leefmilieu weergeeft van de activiteiten van de kandidaatsonderneming. Een milieuprogramma waarin de werkdoelstellingen zijn opgenomen die voortvloeien uit deze analyse, en dat ook de modaliteiten aangeeft volgens dewelke het daarvoor opgestelde actieprogramma zal worden uitgevoerd. Bij de indiening van het kandidaatsdossier moet de vestiging waarvoor de onderneming zich kandidaat stelt, in regel zijn met de geldende milieuwetgeving. 4. Verificatie ter plaatse Om de in het dossier vermelde informatie te verifiëren, zullen agenten van twee instellingen (Leefmilieu Brussel - BIM en het BAO of de PODDO) een bezoek brengen aan de vestiging die zich kandidaat stelt voor het label. Dit in situ bezoek laat toe een beter inzicht te krijgen in de reële situatie van de kandidaat. 5. Deliberatie door een jury Tweemaal per jaar vergadert een multi-institutionele jury om de kandidaturen voor het label Ecodynamische onderneming te beoordelen. Deze jury is samengesteld uit vertegenwoordigers van federaties van ondernemingen, overheidsinstellingen, milieuorganisaties, consumentenverenigingen en universiteiten. De jury beslist over de toekenning van het label, over het niveau ervan (aantal sterren) en over de dragers waarop het logo mag worden gebruikt. Voor haar beslissing baseert de jury zich op 92 vooraf gedefinieerde criteria die betrekking hebben op : de praktijken inzake ecobeheer per milieuthema (energie, lucht, water, afval, mobiliteit, ) de organisatorische aspecten de kwaliteit van de uitgevoerde milieuanalyse de kwaliteit van het opgestelde milieuprogramma Elk criterium krijgt een cijferbeoordeling en het totaal van de quoteringen wordt vergeleken met een referentiekader dat de minimumdrempels aangeeft die vereist zijn voor elk van de 3 niveaus van het label (één, twee of drie sterren). 6 7

6. Labellisation " Entreprise écodynamique " Le jury décide de l octroi d un label à une, deux ou trois étoiles. Le label et l autorisation d utiliser le logo sont attribués pour une période de trois ans. A la fin de chaque période, un dossier de renouvellement doit être introduit pour conserver ou augmenter le nombre d étoiles. Il s agit d une mise à jour de l analyse environnementale, d un bilan des actions réalisées et d un nouveau plan d actions. Séminaires de formation au management environnemental Bruxelles Environnement IBGE vous propose chaque année : Un cycle d initiation au management environnemental qui vise à vous faire acquérir les bases méthodologiques du management environnemental, de façon pratique et en se référant aux canevas et outils du programme de labellisation " Entreprise écodynamique ". Plusieurs séminaires " à la carte " destinés à traiter concrètement de sujets précis de gestion environnementale. Ces séminaires sont gratuits pour les candidats au label et les labellisés. 6. Toekennen van het label " Ecodynamische Onderneming " De jury beslist over de toekenning van een label met één, twee of drie sterren. Het label en de toelating om het logo te gebruiken, worden toegekend voor een periode van drie jaar. Aan het einde van elke periode moet er een vernieuwingsdossier worden ingediend om het aantal sterren te kunnen behouden of te doen stijgen. Het gaat dan om een update van de milieuanalyse, een balans van de gerealiseerde acties en een nieuw actieplan. Vormingsseminaries over ecomanagement Leefmilieu Brussel BIM biedt u elk jaar : Een initiatiecyclus voor milieubeheer die u de basismethodologieën van milieubeheer op een praktische manier aanleert en daarbij verwijst naar de schema s en instrumenten van het labellingprogramma Ecodynamische onderneming. Een aantal seminaries à la carte die bedoeld zijn om welbepaalde onderwerpen inzake milieubeheer concreet te behandelen. Deze seminaries zijn gratis voor de deelnemers die kandidaat zijn voor het label of die het label reeds hebben verworven. Charte signée Ondertekend Charter + Fiche signalétique Signalementskaart + Mini rapport intermédiaire (max 3 mois après la Charte) Kort tussentijds verslag (max. 3 maand na het Charter) Accompagnement gratuit Gratis begeleiding Dossier de Candidature Kandidaatsdossier (Après maximum deux ans / na maximum twee jaar) Vérification du dossier, délibération du jury (2 sessions par an) et labellisation à 1, 2 ou 3 étoiles Verificatie van het dossier, deliberatie van de jury (2 zittingen per jaar) en toekenning van het label met 1, 2 of 3 sterren Tous les documents nécessaires à la participation (charte, fiche signalétique, rapport intermédiaire, dossier de candidature, ) sont disponibles sur demande via ecodyn@ibgebim.be ou peuvent être téléchargés à partir du site www.bruxellesenvironnement.be/ ecomanagement Les délais mentionnés le sont à titre indicatif (délais maximum). Les entreprises peuvent bien entendu rentrer leur rapport intermédiaire et leur dossier de candidature avant l expiration de ces délais. Alle nodige documenten voor de deelname (charter, signalementskaart, tussentijds verslag, kandidaatsdossier...) zijn op aanvraag verkrijgbaar via ecodyn@ibgebim.be of ze kunnen gedownload worden van de website www.leefmilieubrussel.be/ecomanagement De vermelde termijnen zijn louter indicatief (het zijn maximum termijnen). Uiteraard kunnen ondernemingen hun tussentijds verslag en hun kandidaatsdossier indienen vóór het verstrijken van deze termijnen. Pour plus d informations : ecodyn@ibgebim.be ou 02/775 75 75 Voor meer informatie : ecodyn@ibgebim.be of 02/775 75 75 8 9

Sommaire Inhoud 3 étoiles/sterren Atelier 50 14 Audi Brussels S.A. - Audi Brussels N.V. 15 Eco-Conseil Entreprise - Eco-Counselling Enterprise 16 Groupe One 17 Politique Scientifique Fédérale - Federaal Wetenschapsbeleid 18 RDC Environment 19 Réseau IDée 20 Toyota Motor Europe 21 Schneider Electric 58 SDRB (Société de Développement pour la Région de Bruxelles-Capitale) - GOMB (Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) 59 Shanks Bruxelles - Shanks Brussel 60 Solvay 61-62 Spadel 63 STIB (Société des Transports Intercommunaux de Bruxelles) - MIVB (Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel) 64-66 Test-Achats - Test-Aankoop 67 Théatre Royal de la Monnaie - Koninklijke Muntschouwburg 68 Vishay BCcomponents 69 Vivaqua 70-72 2 étoiles/sterren Administration communale d Evere - Gemeentebestuur van Evere 24 Administration communale d Uccle - Gemeentebestuur van Ukkel 25 Ancienne Belgique 26 APERe 27 Aquarium public de Bruxelles - Openbaar Aquarium van Brussel 28 Art & Build 29 Automated Products Services (APS) 30 Auto Multi Services (AMS) - Carrosserie Beckers 31 Banque Triodos - Triodos Bank 32 Brussels Recycling Metal 33 Bureau d architecture Emile Verhaegen - Architectenbureau Emile Verhaegen 34 Bureau Fédéral du Plan - Federaal Planbureau 35 Coren 36 CTB (Coopération Technique Belge) - BTC (Belgische Technische Coöperatie) 37 Dexia Banque - Dexia Bank 38 Enschede Van Muysewinkel 39 Ferme Nos Pilifs 40 Fortis Banque - Fortis Bank 41 Greenarch 42 Hotel Le Méridien Brussels 43 Hotel Plaza 44 Informatic Poly Cleaning (IPC) 45 ING 46-47 International School of Brussels 48 IRGT (Institut royal pour la Gestion durable des Ressources naturelles et la Promotion des Technologies propres) - KINT (Koninklijk Instituut voor het Duurzame Beheer van de Natuurlijke Rijkdommen en de Bevordering van Schone Technologie) 49 Jeunesses scientifiques de Belgique 50 KBC Group 51 Kind & Gezin 52 Natural Selection 53 North West of England House 54 Port de Bruxelles - Haven van Brussel 55 Renold Continental Limited 56 Roche 57 1 étoile/ster Administration communale d Anderlecht - Gemeentebestuur van Anderlecht 76-77 Administration communale d Etterbeek - Gemeentebestuur van Etterbeek 78 Administration communale de Schaerbeek - Gemeentebestuur van Schaarbeek 79 Administration communale de Watermael-Boitsfort - Gemeentebestuur van Watermaal-Bosvoorde 80 Ageco Environmental Consulting 81 Agence Bruxelloise pour l Entreprise (ABE) - Brussels Agentschap voor de Onderneming (BAO) 82 Altran Group 83 Association de la Ville et des Communes de la Région de Bruxelles-Capitale (AVCB) - Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VSGB) 84 Bruxelles Environnement - IBGE - Leefmilieu Brussel - BIM 85-86 Conseil Fédéral du Développement Durable (CFDD) - Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) 87 De Bruyn Professional Coatings 88 ECSEDI - ISALT 89 Four Points Sheraton Hotel 90 Illochroma 91 Jette Clean 92 Ministère de la Région de Bruxelles-Capitale - Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 93 M-real Meulemans 94 NautaDutilh 95 Parlement Bruxellois - Brussels Parlement 96 Radisson SAS Royal Hotel 97 Samyn & Partners 98 SPF Affaires étrangères (Service Public Fédéral Affaires étrangères, Commerce extérieur et Coopération au Développement) - FOD Buitenlandse zaken (Federale Overheidsdienst Buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking) 99 STIB (Société des Transports Intercommunaux de Bruxelles) - MIVB (Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel) 100 STICS 101 Tuc Rail 102 TV Brussel 103 Vivaqua 104 10 11

Les entreprises écodynamiques 3 étoiles De ecodynamische ondernemingen 3 sterren

Atelier 50 Recherche, développement & consulting : étude d incidences et aménagement du territoire 5 personnes Onderzoek, ontwikkeling & consulting : effectenstudie en ruimtelijke ordening 5 personen Audi Brussels S.A. Montage de véhicules automobiles 5300 personnes Audi Brussels N.V. Automobielmontage 5300 personen 2006 2003 Utilisation de matériel bureautique à faible consommation électrique (PC s et photocopieuses équipés de systèmes de débranchement automatique) ; ce matériel est sous contrat de leasing, ce qui permet de suivre les technologies innovantes. Diminution de la consommation électrique via l adoption de consignes pour éteindre l éclairage et les ordinateurs le soir et pour régler les radiateurs ou lampes économiques. Rédaction d un Plan Qualité, dont le chapitre environnement collecte toutes les procédures à suivre en matière de gestion environnementale et présente l esprit du bureau en ce domaine. Outre l information des nouveaux arrivants, le Plan Qualité assure la continuité du programme. Organisation interne du tri, filières de tri adaptées et suivi de la consommation annuelle du papier et des cartouches d encre (le suivi d autres fournitures de bureau n est pas pertinent vu les très faibles quantités). Nomination claire du responsable environnemental avec des bonnes compétences pour épauler la démarche écodynamique. Achats respectueux de l environnement : vaisselle en porcelaine, papier recyclé, marqueurs CD sans solvant, cartouches d encres noires réutilisables avec kit de remplissage, essuie-mains au lieu de serviettes jetables, produits de nettoyage, piles rechargeables. Adoption de mesures favorables à la mobilité : bon emplacement de l entreprise, pas de parking, possibilité de télétravail, abonnements de transport en commun pris en charge par l entreprise. Gebruik van buroticamateriaal met laag elektriciteitsverbruik (PC s en kopieertoestellen met automatisch uitschakelsysteem) ; dit materiaal wordt geleasd zodat men de evolutie van de technologieën kan volgen. Vermindering van het elektriciteitsverbruik door het opvolgen van richtlijnen om de verlichting en de computers s avonds uit te schakelen en van richtlijnen inzake de afstelling van de radiatoren of het gebruik van spaarlampen. Opmaak van een Kwaliteitsplan. Het hoofdstuk leefmilieu van dit plan omvat alle procedures inzake milieubeheer en beschrijft hoe het bedrijf dit thema benadert. Het kwaliteitsplan informeert de nieuwkomers en garandeert de continuïteit van het programma. Interne organisatie van het sorteren, aangepaste sorteercircuits en follow-up van het jaarlijkse verbruik van papier en inktpatronen (de follow-up van andere kantoorbenodigdheden is, gezien de beperkte hoeveelheden, niet relevant). Aanduiding van de milieuverantwoordelijke die over de nodige kennis beschikt om de ecodynamische benadering te ondersteunen. Milieuvriendelijke aankopen : vaatwerk in porselein, gerecycleerd papier, cd-markeerstiften zonder solventen, herbruikbare zwarte inktcassettes met navulkit, handdoeken in plaats van wegwerppapier, schoonmaakproducten, herlaadbare batterijen. Maatregelen ter bevordering van de mobiliteit : goede ligging van de onderneming, geen parking, mogelijkheid van telewerk, abonnementen op het openbaar vervoer betaald door de onderneming. Récupération de 15 à 20 m 3 d eau par heure par ultrafiltration des bains de rinçage après cataphorèse, d après une idée d un travailleur de l usine. Diminution de 25 % de la consommation de peinture grâce à l application de toutes les couches par projection électrostatique ; récupération de peinture sur les bains de cataphorèse. Récupération de la chaleur du four de cuisson de la couche de fond pour chauffer le four de séchage après phosphatation. Traitement par post-combustion des gaz de tous les fours de séchage avec diminution de 90 % des émissions de COV dans les fours. Création d un groupe de travail interne chargé d élaborer des solutions pour réduire le volume des cartons d emballage provenant des fournisseurs. Réduction, à travers plusieurs actions, des nuisances sonores sur le voisinage : plantation de peupliers le long du parking, installation de silencieux autour des ventilations, promotion du vélo pour les déplacements sur le site, étude acoustique précédant l installation de la nouvelle passerelle Utilisation de peintures à base d eau ne contenant que 10 à 15 % de solvants. Récupération du thinner de rinçage. Enregistrement EMAS, qui couronne la démarche environnementale menée depuis plusieurs années déjà. Het terugwinnen van 15 tot 20 m 3 water per uur door ultrafiltering van de spoelbaden na cataforese, naar een idee van een van de arbeiders uit de fabriek. Vermindering met 25 % van het verfgebruik door alle lagen via elektrostatische projectie aan te brengen ; terugwinning van verf uit de cataforesebaden. Terugwinning van de ovenwarmte die vrijkomt tijdens het bakken van de grondlaklaag om de droogoven na fosfatatiebehandeling te verwarmen. Behandeling door naverbranding, van de gassen van alle droogovens met een daling met 90 % van de VOS-uitstoot in de ovens. Oprichting van een interne werkgroep die oplossingen moet bedenken voor een daling van de hoeveelheid verpakkingskarton afkomstig van de leveranciers. De geluidshinder voor de buurt verminderen via verschillende acties : planten van populieren langs de parking, installatie van geluiddempers rond de ventilatiesystemen, de fiets promoten voor de verplaatsingen op de site, een akoestisch onderzoek vóór de installatie van de nieuwe loopbrug,... Gebruik van verf op waterbasis die slechts 10 tot 15 % oplosmiddelen bevat. Terugwinning van de spoelverdunner. EMAS registratie : de bekroning van de milieuaanpak sedert vele jaren. 2006 2003 2000 Manager : M. Patrick Jouret, Administrateur gérant Adresse : Drève du Duc, 50/6-1170 Bruxelles Responsable label : Mme Cécile Scalliet e-mail : cecile.scalliet@atelier50.be Internet : www.atelier50.be Manager : Mr. Alphons Dintner, Algemeen Directeur Techniek en Logistiek, Woordvoerder van het Direktiecomité Adres : 2 de Britse Legerlaan, 201-1190 Brussel Labelverantwoordelijke : Mr. Pascal Verhaegen e-mail : pascal.verhaegen@audi.de Internet : www.audi.be Nom Patrick Jouret Manager : Mr. Patrick Jouret, Verantwoordelijk beheerder Adres : Hertogendreef, 50/60-1170 Brussel Labelverantwoordelijke : Mevr. Cécile Scalliet e-mail : cecile.scalliet@atelier50.be Internet : www.atelier50.be Manager : M. Alphons Dintner, Directeur Général Technique et Logistique Porte-parole du Comité de Direction Adresse : Boulevard de la Deuxième Armée Britannique, 201 1190 Bruxelles Responsable label : M. Pascal Verhaegen e-mail : pascal.verhaegen@audi.de Internet : www.audi.be Alphons Dintner 14 15