Kunsten en Erfgoed Arenbergstraat 9, 1000 Brussel Tel. 02 553 68 68 - Fax 02 553 69 69 jos.vanrillaer@cjsm.vlaanderen.be Ontwerpverslag Datum 27/11/2009 Titel Europeana Vlaanderen Overlegplatform Aanwezig Adeline Beurms (MovE) Jurgen Boel (departement CJSM) Jan Braeckman (BIBNet) Mel Collier (KULeuven Centrale bibliotheek) David Coppoolse (Vlaamse Erfgoedbibliotheek) Jan Cuypers (GAMA) Chris De Loof (Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis) Barbara Dierickx (PACKED) Jef Malliet (Erfgoed Limburg) Sonja Schaule (edavid) Hans van der Linden (agentschap K&E) Bruno Vermeeren (VVBAD) Wouter Van Den Driessche (agentschap SCW) Rony Vissers (PACKED) Jeroen Walterus (FARO) Donald Weber (AMSAB ISG) Afwezig met kennisgeving Afwezig zonder kennisgeving Verslaggever Carolien Coenen (departement CJSM, MSEG) Bart Debunne (VIOE) Timothy Naessens (Lukas) Peter Rogiest (SB Antwerpen) Inge Van Nieuwerburgh (Universiteitsbibliotheek Gent) Philippe Van Meerbeeck (VRT) Hans van der Linden www.kunstenenerfgoed.be
2 1. Update Europeana vs.1.0 De eerste plenaire sessie van Europeana vs.1.0 vond plaats in Den Haag (14-15 september) doch de inhoudelijke aspecten kwamen verder aan bod in de marge van de presidentiële EU-bijeenkomst in Lund (15-16 oktober). Aggregatie Het concept van aggregatie is heel belangrijk als men zoveel mogelijk informatie uit vier (sub)domeinen wil samenbrengen. Een aggregator heeft de volgende rollen: Het verzamelen van de metadata van een groep van inhoudleveranciers. De begeleiding van inhoudleveranciers voor het conform maken en de conversie van metadata. De ondersteuning van inhoudleveranciers met administratie, taken en training. Er zijn honderden inhoudleveranciers die bijdragen aan Europeana. Deze situatie leidt ertoe dat het Europeana Bureau veel werk heeft om met elk afzonderlijk afspraken te maken. Daarnaast geeft dit eveneens aanleiding tot communicatieproblemen. Aggregatoren staan dichter bij de inhoudleveranciers, en dit op een geografische of thematische wijze. Enkele principes: Europeana hanteert een pragmatische aanpak bij het definiëren van aggregatoren. Ze kunnen zowel nationaal, regionaal, verticaal als domeinoverschrijdend zijn. Domeinspecifieke aggregatoren kunnen als trusted partners dienst doen. Er moet bekeken worden hoe de inhoud van afgeronde projecten (als de Europese subsidiëring afloopt) opgenomen kan worden in Europeana. Bij de identificatie van nieuwe aggregatoren zullen de Europese lidstaten betrokken worden. Duplicatie moet vermeden worden. Informatie mag maar via één weg aangeboden worden. Dit aspect wordt verder onderzocht. Europeana vs.1.0 zal een (virtueel) handboek uitgeven over aggregatie. Het werk gaat in op volgende aspecten en zal in verschillende stukken verschijnen op de momenten dat de informatie beschikbaar is.: Verantwoordelijkheden. Technische/metadata noden. Het wettelijke netwerk (rechten, indemniteit, metadata licenties, thumbnails). Het kostenmodel. Het gebruik van de content checker (een aggregator kan de aangeleverde inhoud aan de normen die Europeana oplegt toetsen) en Europeanalabs.. Wat heeft Europeana vs.1.0 op dit vlak al gerealiseerd (tussen april en september 2009)? Het network development plan (M4, 1.13).
3 Samen met ATHENA werd een survey van aggregatoren uitgevoerd De hiaten in het aggregatorennetwerk worden opgevolgd (M2). De Council of ContentProviders and Aggregators (CCPA) werd opgericht. (Zie lager) Er wordt eveneens een Funding and Orientationgroup opgericht. Dit is bedoeld om de ministeries een duidelijk medezeggenschap te geven (en vervangt de eerdere notie van de associated partners). Tijdens het overleg te Lund vond er eveneens een rondetafel plaats over aggregatie, dit in de marge van de CCPA die er officieel gelanceerd werd.. Deze bijeenkomst was het vervolg op eerdere gelijkaardige initiatieven die in Berlijn (2007) en Rome (2009, zie verslag van 25/6/2009) plaatsvonden. De rondetafel werd georganiseerd door ATHENA en het Europeana Bureau. Waarom aggregatie? Om een selectie van cross-domain inhoud aan te bieden. Om duplicatie tegen te gaan. Om mappings te maken met het profiel van de instelling. Om homogene metadata te voorzien, die klaar is om geharvest te worden. Om alle overeenkomsten met honderden verschillende culturele instellingen te beheren. Het nut van nationale/regionale aggregatoren moet breder zijn dan enkel voor de aanlevering van data aan Europeana. Impact van aggregatie op licenties: De frameworklicenties tussen aggregatoren en inhoudleveranciers moeten tot een minimum herleid worden. Er is nood aan een duidelijk model voor de aanlevering van gegevens aan Europeana. Er is ook nood aan een beleid voor herbruik, zeker voor commercieel herbruik. Impact van aggregatie op meertaligheid: De webinterfaces van aggregatoren zijn meestal tweetalig (in de eigen taal en in het Engels). Metadata zijn meestal eentalig. Er is nood aan richtlijnen en praktische tool om dit aan te pakken. Er wordt eveneens op het probleem gewezen dat vele aggregatoren vaak op jaarlijkse basis en niet structureel gesubsidieerd worden. Content Strategy Karin Heijink, die werkpakket 2 van Europeana vs.1.0 leidt (=de operationalisering van beslissingen uit andere werkpakketten), stelde deze strategie voor.
4 De doelen van Europeana vs.1.0: Europeana.eu moet als operationele dienst ontwikkeld worden. Er dient een krachtige alliantie van stakeholders gesmeed en onderhouden te worden. De dienst moet verspreid worden naar de eindgebruikers. Er worden ook doelstellingen aan de inhoud gesteld: De Rijnrelease (zomer 2010) dient 10 miljoen items te bevatten. De nationale en Europese cultuur moet op basis van (de cultureel erfgoedcollecties uit) alle landen vertegenwoordigd zijn. Alle domeinen moeten gerepresenteerd zijn. Een recente analyse geeft aan dat 4 landen (Frankrijk, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) verantwoordelijk zijn voor 78,3% van de aangeleverde inhoud. Op het niveau van de gerepresenteerde formaten neemt beeldmateriaal 77% van het huidige aanbod in. In het kader van werkpakket 2 werd een strategie voorgesteld met volgende krachtlijnen: Aggregatoren dienen gepromoot en ondersteund te worden. Samenwerking tussen alle Europeana gerelateerde projecten is nodig. Alle Europese landen en instellingstypes moeten evenredig gerepresenteerd worden. Onderstaand schema geeft het tweerichtingsconcept van aggregatie weer: inhoud en informatie Europeana Aggregatoren Cultureel-erfgoedorganisaties inhoud en informatie Door samenwerking tussen aggregatoren en Europeana zal er een dieper inzicht mogelijk zijn in de complexiteit van de aangeboden inhoud. Om deze reden plant men activiteiten om aggregatie te promoten: De oprichting van de CCPA. De bevraging i.v.m. aggregatoren. Het aggregatiehandboek. Trainingen. De ontwikkeling van businessmodellen en een inschatting van culturele en economische impact van aggregatoren. Via de Europeana Content Checker zal het mogelijk zijn om een bestand op te laden om een idee te krijgen van hoe dit bestand er in Europeana zal uitzien.
5 De Europeana broncode wordt ter beschikking gesteld (alles wordt in open source ontwikkeld). De identificatie van potentiële nieuwe aggregatoren. Men wil de samenwerking tussen de Europeana cluster bevorderen. Zo worden de projecten verondersteld om 50 tot 70% van de inhoud voor de Rijnrelease te leveren. Inhoudelijke prioriteiten: Er wordt een hogere prioriteit gegeven aan audio en video. Men zal ook proberen om belangrijke instellingen te engageren om hun inhoud te leveren. Er zijn parameters voor prioritisering: Niveau van aggregatie aggregation Projectgroep Land van herkomst Type van inhoud Thema Raad van inhoudleveranciers en aggregatoren (CCPA) De CCPA wil de inhoudleveranciers en aggregatoren in de EDL Foundation en in Europeana vertegenwoordigen. Het orgaan zal toelaten om informatie en feedback in twee richtingen uit te wisselen en zal het toevoegen van informatie aan Europeana stimuleren en advies uitbrengen. Daarnaast zal het nieuwe orgaan ook de doelstellingen van Europeana in de juiste fora ondersteunen. Volgende categorieën kunnen lid worden van CCPA: Inhoudleveranciers. Associaties van inhoudleveranciers. Aggregatoren. Commerciële providers in zoverre ze de visie en het doel van Europeana ondersteunen (ze moeten de metadata en diensten gratis aan Europeana ter beschikking stellen doch kunnen eventueel kosten op de eindgebruiker verhalen). Zes van de leden zullen in de EDL Foundation vertegenwoordigd worden: Eén inhoudleverancier van elk subdomein (bibliotheken, archieven, musea en audiovisuele archieven), één aggregator en één commerciële partner. De CCPA zal onder haar leden een voorzitter, een vicevoorzitter en een secretaris selecteren. De CCPA zal aan de hand van volgende werkgroepen werken: Aggregatie Strategie, beleid en ontwikkeling Technische en semantische aspecten De CCPA zal op vrijwillige basis werken maar krijgt een stem in de EDL Foundation en in het beleid van Europeana. De meetings van de CCPA zullen gedurende de eerste twee
6 jaren door de EDL Foundation georganiseerd worden en dit in de marge van andere grote meetings, zodat er geen bijkomende reiskosten gegenereerd worden. Volgend schema stelt visueel het beheer van de EDL stichting voor die de gang van zaken van Europeana moet vertegenwoordigen. Er zijn vier hiërarchische niveaus: Executive committee Komt twee keer per jaar samen. Momenteel 15 leden doch zal wellicht uitgebreid worden tot 30. Board of participants Komt zes keer per jaar samen. Leden zijn individueel verantwoordelijk maar representeren de subsectoren. CCPA Funding & Orientation Group: commission & member states Er is een directe link tussen de lidstaten en het uitvoerende comité De Terms Of Reference van de CCPA werden in oktober goedgekeurd door de EDL Stichting. Er werd in Lund gesuggereerd om het stuk over de chapters (archieven, musea, ) nog wat open te laten omdat dit in de toekomst nog kan veranderen. De in de TOR gesuggereerde samenstelling is wat afgezwakt. Bepaalde zaken moeten in de CCPA zelf beslist worden. Dit werd in de nieuwe versie van de Terms Of Reference aangepast, deze werd eind november verspreid. Nu is het aan Europeana vs.1.0 om deze beslissingen verder uit te werken. Geïnteresseerde cultureel-erfgoedorganisaties en aggregatoren kunnen lid worden van de CCPA via de link https://version1.europeana.eu/web/guest/council. 2. Haalbaarheidsstudie contentaggregatie De haalbaarheidstudie naar de mogelijkheid, de voorwaarden en de uitvoeringsmodaliteiten van een Vlaamse horizontale of cross-sectorale metadata aggregator werd door het departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media uitgeschreven en zal in 2010 uitgevoerd worden. Deze haalbaarheidsstudie zal de organisatorische en technische mogelijkheden onderzoeken en wordt (ondermeer) in nauwe relatie met de Europese ontwikkelingen (aggregatiehandboek, ) uitgevoerd. Het Vlaanderen Europeana Overlegplatform zal als reflectieplatform bij deze haalbaarheidsstudie betrokken worden.
7 3. Europeana-coördinatie op het vlak van Intellectual Property Rights PACKED is binnen ATHENA verantwoordelijk voor het werkpakket dat zich over de rechtenproblematiek buigt. Op 23 november kwam er te Parijs een werkgroep samen die bestaat uit de spelers die vanuit verschillende Europeana-gerelateerde projecten met deze problematiek bezig zijn. Er stonden twee elementen op het programma: (1) Het public domain charter : dit idee werd op basis van bezorgdheid van Europese Commissie gelanceerd. Werken die analoog tot het publieke domein behoren, zouden dit ook digitaal moeten zijn. Momenteel bestaat er discrepantie tussen praktijk en theorie. (2) Het licensing framework In praktijk is het implementeren van het Public Domain Charter moeilijk, maar toch zou het op zijn minst mogelijk moeten zijn om een thumbnail van een werk in het publieke domein, rechtenvrij online te publiceren. In die zin zou het charter eerder soort van sociaal contract moeten zijn. Op de plenaire vergadering van Europeana vs.1.0 werd een draftversie van het charter voorgesteld waarop veel feedback geformuleerd werd, oa. vanuit boeksector die een gedeelte van hun inkomsten uit de auteursrechterlijke bescherming put. Deze feedback werd verwerkt in een nieuwe versie, die intussen door het EDL Stichting goedgekeurd werd. Deze versie wordt voor een bredere consultatie voorgelegd op de DISHpreconferentie op 8 december in Den Haag. In deze versie werden ook elementen uit de consultatie over de toekomst van Europeana (zie 6.1) verwerkt. Wat is publiek domein? werken waarvan de beschermingstermijn verstreken is feitelijke informatieve beschrijvingen werken waarvan de auteurs (of rechthebbenden (vb. musea)) de rechten afstaan. Werken die zich in het publieke domein bevinden, zijn door iedereen en voor ieder doel vrij te gebruiken. Het basisidee is dat de cultureel erfgoedsector haar materiaal ter beschikking moet kunnen stellen. Europeana heeft het niet begrepen op allerlei technieken zoals DRM die beperkend zouden kunnen werken, cf. Public Domain Charter. De Data Provider en Aggregator license agreements; instellingen die aan Europeana willen meewerken worden gevraagd om thumbnail of preview ter beschikking te stellen. Een werkgroep is momenteel bezig om deze overeenkomst vorm te geven, en hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen thumbnail en preview. Deze data worden aanzien als Europeanadata welke verrijkt kunnen worden via merging met andere metadatasets, of aanvulling via tagging e.d. Doch om dit mogelijk te maken moet de participerende instelling hierover de rechten ter beschikking stellen. De werkgroep buigt zich ook over clausules voor het gebruik van data door derden, net zoals over het gebruik van deze data voor commerciële en niet-commerciële doeleinden, waarover nog onduidelijkheid bestaat. De discussies over de doorgeefbaarheid van
8 metadata zijn intussen afgerond, die over de preview nog niet. Elke partner van het Europeana Thematic Network kan op deze tekst feedback geven (voorziene consultatie in december 2009). Ook is er discussie over user generated content. Net zoals over het feit dat deze discussie zich altijd enkel over metadata buigt, doch de vraag is dan hoe je bijvoorbeeld mashups kan maken, omdat je dan over het rechtenproblematiek van de digitale objecten op zich spreekt? 4. Update ATHENA In het kader van het ATHENA-project is PACKED als nationale coördinator nog op zoek naar nieuwe partnerorganisaties om hun inhoud via ATHENA aan Europeana ter beschikking te stellen. Intussen hebben er gesprekken plaatsgevonden met het Museum Plantin Moretus, Middelheim, Sportimonium, MuZee, In Flanders Fields en het Fotomuseum Antwerpen. Er blijven wel meerdere vragen onbeantwoord over hoe dit concreet in het werk zou moeten gaan. Tegen de Rijnrelease (midden 2010) zou ATHENA ook alvast wat inhoud beschikbaar moeten kunnen stellen voor Europeana. Dit houdt echter in dat eventuele hindernissen in tussentijd van de baan geruimd moeten worden. 1/ Rechtenproblematiek (zie punt 3). 2/ Een puur technische kwestie. Wat is er nodig zodat musea hun data in de juiste vorm in Europeana te krijgen? Dit betreft zowel afspraken/consensus over standaarden en semantiek. Deze problematiek zit ook ingebakken in verschillende werkpakketten van ATHENA. In de museumwereld is er immers geen uniforme standaard zoals in de bibliotheekwereld (MARC) of archiefwereld (EAD) het geval is. In ATHENA wordt hiermee geëxperimenteerd onder de naam LIDO (op basis van museumdat en CIDOC CRM). Individuele data wordt naar LIDO omgezet en vervolgens naar ESE 3.2.1. (de huidige versie die binnen Europeana gepromoot wordt) of andere in Europeana te gebruiken standaarden. Het concept LIDO is binnen ATHENA (werkpakket 2) goedgekeurd. De technische universiteit van Athene heeft een mappingtool gemaakt die de data automatisch naar LIDO omzet, en waaruit dit naar ESE omgezet wordt. Deze conversie is momenteel met sampledata van het K.I.K. getest. De bedoeling is ook om enkele Vlaamse cultureelerfgoedinstellingen die aan ATHENA participeren bij deze testen te betrekken. 3/ Enkele weken geleden vond er ook een vergadering plaats over semantiek. Men is zich ervan bewust dat men oplossingen moet vinden voor meertaligheid, SKOSsifiëren, 5. Afsluiting GAMA-project GAMA (Gateway to Archives of Media Art) richt(te) zich op mediakunst archieven. Het wil een open centrale interface en gateway creëren die toegang biedt tot archieven voor mediakunst. ARGOS was de Vlaamse projectpartner.
9 GAMA werd als Europees project binnen het econtentplus-programma voor 24 maanden gesubsidieerd en liep van 1 november 2007 tot 31 oktober 2009. Het budget bedroeg 2,5 miljoen euro, wat gedeeltelijk (1,2 miljoen euro) door Europa gesubsidieerd werd. Voor een eerdere presentatie door Rony Vissers, zie het verslag van 2 juli 2008. Het verslag van de Europese Commissie over het project in zijn totaliteit was positief. Bij de evaluatie werden enkele criteria getoetst: pageranking, GAMA biedt een centrale portaalsite aan die toegang biedt tot de audiovisuele kunstcollecties in Europa. De technische partners hebben een enorme inzet geleverd. Heel wat landen zijn er echter niet in GAMA vertegenwoordigd (oa. Engeland). Men raamt dat momenteel 55% van het totale aanbod opgenomen is. Men moet inspanningen doen om dit hiaat weg te werken De aanwezige 55% komt overeen met een 10.000-tal werken bevragen. ARGOS heeft 3500 werken opgenomen. Men kan het audiovisuele materiaal van de inhoudleveranciers doorzoeken. Van het opgenomen materiaal worden previews van 50 30 seconden getoond (omwille van de rechtenproblematiek). Aan deze previews kan echter informatie uit andere bronnen (vb. archieven) gekoppeld worden. Daarnaast heeft eveneens een aantal rondleidingen (10 thema s) gemaakt, op basis van werken uit verschillende collecties. In het kader van GAMA wilde men ook de documentatie uitwerken om het andere instellingen in de toekomst mogelijk te maken om deel te nemen. Ook werden de verschillende schrijfwijzen van namen geharmoniseerd en werd de website werd op basis van gebruikersfeedback nog bijgewerkt. Daarnaast ontwikkelde GAMA een harmonisatietool (voor metadataschema s) om de verschillende collecties waar mogelijk geautomatiseerd met elkaar te laten spreken. Men heeft bijvoorbeeld ook gereedschappen ontwikkeld om automatisch geblackliste werken binnen 24 uur te verwijderen, te testen en te signaleren voor risico op epileptische aanvallen (stroboscopische lichtflitsen). Om de duurzaamheid van het project na afloop te garanderen vroeg de Europese Commissie om een exploitatieplan voor de volgende jaren op te stellen. Er bestond een partnerconsortium dat na het project ophoudt te bestaan, terwijl men net een duurzame samenwerkingsstructuur nodig heeft. Men richtte een hiervoor een nieuwe organisatie (Verein) met de naam GAMA - Gateway to Archives of Media Art" op, waartoe geïnteresseerde instellingen kunnen toetreden tegen de betaling van een lidgeld van 200 euro per jaar. ARGOS is lid van dit Verein. De kostprijs voor het in stand houden van de portaalsite wordt voor een eerste jaar wordt op 18.000 euro geraamd, het tweede jaar zal dit toenemen ondermeer wegens uitgaven voor vernieuwing van de apparatuur. Voor dit eerste jaar accepteert men een deelname in tijd doch op termijn zal dit niet voldoende zijn. Men wil hiervoor terug op Europese subsidiëring beroep doen. Momenteel wordt er bekeken of GAMA inhoud aan de Rijnrelease ter beschikking zal stellen. GAMA kan op zich niet garanderen dat het materiaal voor vijf jaar ter beschikking zal blijven. Ook is het voortbestaan van de website niet gegarandeerd omdat technische partners (universiteiten) dit mogelijk niet met dezelfde 24/7 betrouwbaarheid kunnen ondersteunen.
10 Het businessmodel dat voor het vervolg voorligt, zou door Europeana bekeken kunnen worden. Dit wordt doorgegeven. 6. Varia Consultatie toekomst Europeana De Europese Commissie lanceerde in de tweede helft van 2009 een bevraging over de toekomst van Europeana. Deze bevraging stond voor alle geïnteresseerden open. Op basis van input van het Europeana Vlaanderen Overlegplatform formuleerde het Vlaamse ministerie van Leefmilieu, Natuur en Cultuur een gemeenschappelijk standpunt dat voor publicatie vrijgegeven werd. De gecoördineerde versie werd ondermeer op de site van het agentschap Kunsten en Erfgoed gepubliceerd. Naar alle waarschijnlijkheid stimuleert de Europese Commissie dat er in het kader van EU voorzitterschap met de resultaten van deze bevraging iets gedaan zal worden. Mogelijk kan dit meegenomen worden in een conferentie die België (/Vlaanderen) in het kader van het Europese voorzitterschap zal organiseren. Voor de inhoudelijke invulling van deze conferentie zal de brug geslagen worden tussen Europeana en de (wijzigende rol van de) openbare bibliotheken. Op de volgende bijeenkomst van het Europeana Vlaanderen Overlegplatform zal Evy Kempenaers, de persoon die deze conferentie vanuit het departement CJSM coördineert, uitgenodigd worden om het huidige concept dat voor deze conferentie op tafel ligt te presenteren. Europeana conferentie Op 16 december vindt er een Europeana conferentie plaats. Dit evenement kadert in de disseminatiestrategie van EuropeanaLocal en ATHENA en wordt mede gefaciliteerd door de betrokken overheden. Naast presentaties over Europeana, Athena, EuropeanaLocal en GAMA (als reflectie op een intussen afgerond project) zal er in het namiddaggedeelte ingegaan worden op enkele concrete problemen waarmee elke cultureel-erfgoedorganisatie die haar digitale collectie online wil plaatsen geconfronteerd wordt. Volgende onderwerpen worden behandeld: (1) datastructuren, (2) semantiek, (3) aggregatie en (4) intellectuele rechtenproblematiek. De conferentie richt zich in de eerste plaats op de cultureel-erfgoedorganisaties die hun digitale collecties willen gebruiken en ontsluiten maar ook op iedereen die zich in digitaal erfgoed wil verdiepen. Inschrijving is gratis doch verplicht. Het programma en de uitnodiging zijn beschikbaar op de site van het agentschap Kunsten en Erfgoed. ICT-PSP-CIP: werkprogramma 2010 Binnenkort wordt het werkprogramma 2010 van het ICT-PSP-CIP-programma gepubliceerd. Met dit programma voorziet de Europese Commissie budgettaire ruimte om projecten in het kader van Europeana te stimuleren. In het werkprogramma voor 2010 wordt er 30 miljoen euro voorzien, verspreid over 6 objectieven die onder het thema digital libraries ressorteren:
11 Objectief 2.1. Coordinating Europeana Objectief 2.2. Enhancing/aggregating content in Europeana Objectief 2.3. Digitising content for Europeana Objectief 2.4. Open access to scientific information Objectief 2.5. Statistics on cultural heritage digitisation activities Momenteel wordt er nagegaan of er projecten voor dit werkprogramma voorbereid/ingediend kunnen worden. Op 14 januari 2010 organiseert de Europese Commissie een informatiedag te Brussel. Volgende bijeenkomst Europeana Vlaanderen Overlegplatform Een volgende bijeenkomst van het Overlegplatform Europeana Vlaanderen zal tijdens de tweede helft van januari 2010 plaatsvinden. Naast de hoger vermelde conferentie in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap zullen de projecten EUScreen, HOPE en APENet voorgesteld worden en zal er een korte samenvatting van de vorige bijeenkomst van de Member State Expert Group (bijeenkomst op 1/10/2009) gepresenteerd worden..