Jaarverslag 2011 1
Inhoudsopgave Voorwoord: Kille tijden vragen om meer Vrolijkheid 4 1. Vrolijke kijk op harde realiteit 6 Waarom? Daarom 6 Anders kijken naar de dingen 8 Vrolijkheid en nog 4 andere V s 9 Zijn er grenzen aan Vrolijkheid 9 Hoe we het in 2012 gaan aanpakken 12 2. Grote en kleine zaken uit 2011 14 Gigantische vriend Golem 14 GOL s, POL s en COL s 16 Poppen, tenten en een verhalen kassie 17 Zomerweken in een stroomversnelling 17 De Werkelijkheid ziet er anders uit 19 Onze partners en vrienden 22 In het nieuws 24 We hebben goede cijfers gehaald 25 Kinderparticipatie en jongerenraad 26 Projecten met ouders en kinderen 27 De verwarrende wereld van jongeren 29 Meer over meiden 32 De coaches van Meeting Point 34 Projecten waar muziek in zit 34 Van deze evenementen werden we blij 36 Diverse dingen over diversiteit 40 3. Steun in allerlei vormen 41 Hoe lokaler hoe liever 41 Steeds meer steun uit dorpen en steden 41 Inspirerende partners, hechte samenwerking 42 4. Hoe we het organiseren 44 Het geheim van de Vrolijkheid 44 Vrijwilligers, stagiaires, kantoor en bestuur 45 Het vrolijke netwerk 45 Zo ziet onze structuur eruit 46 Verantwoord omgaan met geld 47 Hoe we verder werken 47 De hulp van experts 49 Vrolijke mensen 51 Bestuursverslag 54 Alle azc s in één oogopslag 60 5. Financieel verslag 63 Colofon 93
Voorwoord Kille tijden vragen om meer Vrolijkheid kinderziel. Of voor de ontdekkingstocht naar de pareltjes, talenten en veerkracht in kinderen - en daarmee in onszelf. En dat we die kunnen blijven zien is cruciaal. Als kinderen en jongeren niet gezien worden in wie ze zijn dan dooft het vertrouwen in zichzelf, in anderen, in de wereld. Ik wens ons veel inspiratie en veerkracht. Plus de broodnodige Vrolijkheid. Fronnie 2011 was voor de kinderen en jongeren van de Vrolijkheid een heftig jaar. Ook was dit het jaar van de crisis, en niet alleen rond de euro. En voor ons was 2011 natuurlijk het jaar van Golem en van mooie ontmoetingen, maar ook het jaar van de nieuwe Gezinsopvanglocaties (GOL) in Katwijk en Gilze. Tijdelijke huisvesting voor gezinnen met kinderen, waarvan Nederland vindt dat ze eigenlijk terug moeten naar het land van herkomst - soms is niet eens duidelijk welk land dat dan is, overheden werken niet mee... Kortom, gezinnen die geen kant meer op kunnen, zonder perspectief. En 2011 was ook het jaar van veel verhuizingen en de sluiting van asielzoekerscentra (azc s). Het jaar van Mauro, Jossef en veel andere kinderen en jongeren. Verdwenen, verhuisd, uitgezet. We zien de wanhoop steeds vaker in de ogen. Is dit echt wat we willen in Nederland? En hoe stellen wij ons op, in ons netwerk van de Vrolijkheid en De Werkelijkheid? Het werk van de Vrolijkheid is ruimtes bouwen waar schoonheid kan ontstaan en waar vertrouwen kan groeien. Dat is mooi en weerbarstig werk. Dat gaat alleen als we niet verblind worden door woede of sentimentaliteit. Dat vraagt om aandacht voor details, om het herkennen van het moment, om het koesteren van kleine en grote verhalen. En dat kan alleen in de luwte van het debat, met je handen, je hoofd en natuurlijk ook je hart. In strijd wordt alles vertrapt. Dan is er weinig ruimte voor zoiets kwetsbaars als een Kille tijden? Jazeker. En des te meer dank aan iedereen, aan jou en jou en jou, aan partners, vrienden, vrijwilligers, bedrijven, organisaties, iedereen die dit jaar vanuit warmte bleef investeren. Iedereen die mensen blijft zien, alternatieven vindt en die gewoon bouwt en doet. Wij gaan daarmee door in 2012. De komende tijd gaat van ons allen vragen om ruimte te blijven maken in onszelf en te bouwen voor anderen. Dat zal niet altijd makkelijk zijn. 4 5
Hoofdstuk 1 Vrolijke kijk op harde realiteit Waarom? Daarom Wij zijn de Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid. Roepnaam: de Vrolijkheid. We geven extra aandacht aan kinderen en jongeren in asielzoekerscentra (azc s). Waarom? Een op de drie vluchtelingen die naar Nederland komt is jonger dan achttien jaar. Deze jonge vluchtelingen zijn afkomstig uit landen waar geweld en onderdrukking tot het dagelijks leven horen. Ze hebben indringende ervaringen achter de rug. Ze hebben hun vertrouwde leven en omgeving achter zich moeten laten. Hun bestaan in Nederland blijft vaak nog jarenlang uiterst onzeker. We hebben het over kinderen die het slachtoffer zijn van gewapende conflicten, foltering, verwaarlozing, mishandeling of exploitatie. Volgens het internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind hebben zij recht op bijzondere zorg: Dit herstel en deze herintegratie vinden plaats in een omgeving die bevorderlijk is voor de gezondheid, het zelfrespect en de waardigheid van het kind. Voor deze kinderen en jongeren organiseert de Vrolijkheid samen met bewoners in de azc s creatieve activiteiten. Kunst is het instrument dat we ze geven. Dans, theater, muziek en beeldende kunst zijn middelen om hun verhaal vorm te geven. Om zelfvertrouwen en talent te ontwikkelen. Om even kind te kunnen zijn. Daarom. 6 7
Anders kijken naar de dingen Onze missie is geënt op het Verdrag van de Rechten van het Kind. De Vrolijkheid zorgt voor extra aandacht en activiteiten voor de kinderen in het tijdelijk niemandsland van de asielprocedure. De veerkracht en de wereld van deze kinderen inspireert ons. Daar willen we in investeren. En we dagen anderen uit hetzelfde te doen. De Vrolijkheid is zakelijk en betrokken, ontwikkelt concepten en projecten en ondersteunt anderen die daar mee aan de slag gaan. Iedereen kan meedoen. Vrolijkheid als netwerk Iedereen binnen de Vrolijkheid heeft verantwoordelijkheden: voor veilige en verantwoorde projecten voor de kinderen, voor medewerkers en voor een goede relatie met de buitenwereld. We zijn een netwerk van mensen die zich inzetten voor kinderen en jongeren in azc s. Mensen die gedreven zijn door dezelfde missie en idealen. Ondernemende mensen die in staat zijn om met de missie, visie en de 5 V s zelf een vrolijk project te bedenken en uit te voeren in een azc. Werken voor de Vrolijkheid betekent flexibel zijn, houden van uitdagingen en natuurlijk affiniteit hebben met kinderen. We werken met een extra kwetsbare groep kinderen, maar... het zijn vooral ook kinderen met veel doorzettingsvermogen en veerkracht. Kwestie van anders kijken. Hier zijn een paar mooie kanten van ons vrolijke werk. Creativiteit laat je een wereld scheppen. Buiten je bestaande wereld komen. Wat klein is groot maken, wat groot is klein. Zaken omdraaien. Held zijn. Dromen. Kunst geeft ruimte om zonder taal toch te kunnen vertellen. Het is niet ingewikkeld. Iedereen kent het. Die momenten dat je intens verdrietig bent. Hoe muziek je kan troosten. Dat ene liedje, toen je voor het eerst verliefd was. Kunstenaars en creatieven kunnen ontregelen. Staan los. Hard nodig in de bizarre, kafkaëske wereld van azc s. Samen iets moois maken. Dat is wat het is. Fijn. Daar word je blij van. Trots. Laat jezelf zien. Geloof in veerkracht. Mensen, en speciaal kinderen, hebben een gigantisch vermogen om te overleven. Die veerkracht versterk je. Sommige volwassenen kun je dus wél vertrouwen. Vrolijkheid en nog 4 andere V s Onze principes zijn samen te vatten in de 5 V s van de Vrolijkheid. We werken vanuit het vertrouwen in veerkracht, het vertrouwen dat kinderen en jongeren zichzelf steunen. Het gaat niet om helpen, maar om mogelijkheden en kansen aanbieden. De instrumenten die we aanreiken met kunst en creativiteit zijn sleutels. Daarmee openen de kinderen en jongeren zelf de deur. De 5 V s staan centraal in het bedenken van activiteiten en in het evalueren daarvan. De V van Vrolijkheid De sfeer is licht en de doelen zijn bescheiden. We proberen positieve ervaringen te creëren die aansluiten bij de belevingswereld van het kind. De V van Vertrouwen Wij willen voor ieder kind uitstralen dat we er gewoonweg zijn. Nooit iets beloven dat je niet zeker weet. Alles doen wat je hebt beloofd. Voor deze kinderen is het belangrijk dat je er bent, en dat je voorspelbaar bent. De V van Veiligheid Onze activiteiten zijn gestructureerd en onze communicatie is helder. Daardoor kan het kind zich veilig voelen om ervaringen en gevoelens met ons te delen. Dit is cruciaal. Daarom vragen we van elke medewerker een Verklaring Omtrent het Gedrag, we houden ons strikt aan de geheimhoudingsverklaring en we werken met niet meer dan 5 kinderen per medewerker. De V van Veerkracht We vertrouwen op de eigen kracht van ieder kind om zich aan te passen aan een nieuwe situatie. We doen dus geen therapie, maar we bieden positieve ervaringen. De V van Verhaal Er is ruimte voor ieders individualiteit, uitgedrukt in kunst en creativiteit. Het is belangrijk dat je ruimte laat, niet vraagt en niet helpt. Je biedt mogelijkheden en instrumenten, opdrachten en materialen, om vorm te geven. Maar het moet nooit. Kinderen en jongeren willen vaak wél vertellen over hun land, het landschap, de cultuur, de goede dingen. Zijn er grenzen aan Vrolijkheid? In 2011 liepen we tegen harde ontwikkelingen aan. Voor ons waren het uitdagingen, voor de kinderen in asiel- 8 9
zoekerscentra ingrijpende gebeurtenissen met een grote impact op hun leven. Sluitingen van azc s, verhuizingen, een geïntensiveerd uitzettingsbeleid en de komst van de gezinslocaties zoals Gilze en Katwijk. Nederland kwam in actie voor een generaal kinderpardon, voor individuele kinderen, voor opvang van wie echt niet terug kan. Onze flexibiliteit en robuustheid werden op de proef gesteld. En ja, er zijn grenzen aan de veerkracht van kinderen en die worden steeds vaker bereikt. En misschien zijn er dus ook grenzen aan Vrolijkheid. Is het voldoende om alternatieven te blijven bouwen en te zorgen voor veilige plekken, kansen om kind te zijn, het bevorderen van veerkracht? Wanneer is het tijd om luid en duidelijk te waarschuwen en te protesteren, omdat mensenrechten geschonden worden? Hoe zorgen we dat we onafhankelijk kunnen blijven? Dat we geen onderdeel worden van een systeem dat te veel slachtoffers maakt? Waar liggen onze grenzen? De Vrolijkheid blijft een netwerk met overtuiging. We blijven geloven dat er in strijd te veel kapot gaat en dat het gaat om bouwen aan veerkracht. Dat staat als een huis. Blijf er op vertrouwen dat we de organisatie zijn van de positieve pragmatische doehouding, de organisatie die er vooral voor kinderen wil zijn! Maar in 2012 zullen we ook onze strategie herijken. Dat betekent aan de ene kant in 2012 een sterke focus: wat kunnen we daadwerkelijk betekenen voor kinderen en jongeren? Een veilige plek creëren, tijd en aandacht voor momenten, verhalen, details. Er zijn. Ontmoetingen veroorzaken. De grenzen van het azc blijven openbreken. Ook zullen we er nog méér zijn in de centra waar we werken: meer activiteiten, voor alle leeftijdsgroepen, steeds meer met ouders en kinderen samen. Met jongeren in het azc als voortrekkers en organisatoren. We blijven aandacht vragen voor de urgentie van de leefsituatie van deze kinderen, opdat ze niet worden vergeten. Maar aan de andere kant betekent het ook, dat we selectiever zullen omgaan met het groeiend aantal verzoeken en vragen van mensen en organisaties om onze input, expertise, betrokkenheid. Centraal staat de vraag: Verbetert het echt de situatie van de kinderen? Net als voorgaande jaren 10 11
blijven we lokaal werken. Geen grootschalige landelijke acties, maar juist dichtbij: persoonlijk en informeel. Ieder kind gezien, gekend, ontmoet. Echte ontmoetingen die ergens over gaan. Persoonlijk en direct, maar ook via de digitale werkelijkheid. Onze oproep aan heel Nederland is niet veranderd: investeer met ons mee in deze vergeten groep kinderen, ze zijn van ons allemaal! Hoe we het in 2012 gaan aanpakken We zijn heel wat van plan in 2012. Dit is het lijstje dat we in ons hoofd hebben: 1 april is de dag van de Vrolijkheid: dus gaan we op die datum ontmoetingen organiseren met de kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. We doen in juli weer mee met de Heldenrace in het Amsterdamse Bos. Tijdens deze sponsorloop vragen we iedereen om 6 kilometer te lopen of te rennen voor de Vrolijkheid. We gaan in dertig asielzoekerscentra de jongerenraad organiseren, om de kinderen stem te geven in het azc en anderen de kans te geven ze te horen en geïnspireerd te raken, om kleine en grote ideeën met ze waar te maken. We blijven de samenwerking opzoeken met onze inhoudelijke en financiële partners. We gaan voor duurzame samenwerkingsverbanden, omdat we vinden dat de kinderen daar het meeste baat bij hebben. We gaan ook verder met de werkgroep Kind in azc, met Unicef, Defence for Children, VluchtelingenWerk en Kinderpostzegels en met het COA. We gaan door met het Kinderfietsenplan, het samenwerkingsproject van de ANWB, de Rabobank, het COA en de Vrolijkheid. Het doel? Een eigen fiets voor de kinderen in 20 asielzoekerscentra, zodat ze kunnen afspreken met vriendjes buiten het centrum of naar de plaatselijke voetbalclub kunnen gaan. Meer muziek in alle azc s! Muziek verbindt, inspireert, ontroert, kan zielen in beweging brengen. Wie muziek maakt, maakt geen oorlog. Muziek is van iedereen, zonder woorden en universeel. In 2012 zullen we nog meer sterke community art partners zoeken en lokale financiers. Ook gaan we de bestaande ouder-kindprojecten verankeren en waarborgen. We gaan een landelijke inspiratiedag organiseren om ervaringen uit te wisselen, en een vervolgtraining werken met gezinnen. We zullen intensief aanwezig zijn in de aanmeldcentra. Extra aandacht voor de nieuwkomers en de asielprocedure, en voor de gezinsopvanglocaties (GOL) waar de uitgeprocedeerde gezinnen wonen. We willen specifieke ouderkindwerkwijzen ontwikkelen voor POL en GOL centra: azc s Katwijk en Wageningen. Daarnaast plannen we pilots voor projecten voor gezinnen met kinderen ouder dan 15+. En we willen een verhalenkaravaan organiseren die langs alle azc s gaat reizen. Gezinnen kunnen daarin hun verhalen delen en troost en inspiratie vinden. We gaan de bestaande jon- 12 13
gerencommunity uitbouwen, de jongeren meer positie geven in de activiteiten en serieuze ambities en talenten centraal stellen. We hopen met meidenmagazine What s up?! in 2012 ook meiden buiten de azc s te bereiken. 2012 is ook het jaar dat De Werkelijkheid laat zien hoe het écht anders kan. We ronden de netwerkprojecten af en gaan proberen er een levend netwerk van te maken dat op en rond de azc s blijft bestaan. Het onderzoek naar de ervaringen van asielzoekers wordt gepresenteerd. En de Werkmaatschappij, bestaande uit kunstenaars met een vluchtelingachtergrond die binnen De Werkelijkheid de opleiding Kunst & Ondernemen hebben gevolgd, maakt een echte start. We maken De Werkelijkheid zichtbaar en blijvend! Hoofdstuk 2 Grote en kleine zaken uit 2011 2011 was het jaar waarin veel te doen was rond de situatie van vluchtelingkinderen in Nederland. Het jaar van Mauro en Sahar. Maar ook van Jossef. Hij woont in azc Alkmaar met zijn moeder Luchia. Jossef wordt in 2011 nationaal onderwerp van gesprek, omdat twintig ouders samen met zijn moeder willen voorkomen dat Jossef en zijn moeder naar Katwijk moeten verhuizen. Zij wisten dat nóg een verhuizing er één te veel zou zijn voor Jossef. Dat is eigenlijk alles. Een verhaal over de grenzen aan veerkracht. We gunnen de Jossefs van deze wereld, dat ze geen onderwerp van publiciteit hoeven te worden. Jossef is zoals wijzelf zijn, zoals onze kinderen zijn. Laten we hem niet tot probleem of slachtoffer maken. lieve Robot golem kan je deze wens uit laten komen? ik wil heel graag een status krijgen Sudabe Gigantische vriend Golem Onze grote vriend Golem is een creatie van de Belgische kunstenaar Koen Vanmechelen. Het is een gigantisch houten figuur van 4 meter hoog en 2,5 meter breed. Golem is de beschermer en redder van alle kinderen die behoefte hebben aan hulp, hoop, moed en veerkracht. Hij heeft een deurtje naar zijn hart. Die deur leidt naar de ziel van Golem, naar zijn diepste dromen en verlan- gens. De kinderen worden aangemoedigd om hun dromen en wensen via het deurtje aan het hart van Golem toe te vertrouwen en komen zo symbolisch in contact met hun eigen innerlijk. Golem heeft alle provincies bezocht en daar wensen en dromen van kinderen verzameld. De mooiste, grappigste en ontroerendste wensen hebben we verzameld in een boekje over de reis van Golem. Omdat de kinderen het jammer vinden dat Golem weer verder reist, hebben we voor alle kinderen een bouwplaat gemaakt, waarmee ze hun eigen Golem kunnen maken die altijd bij ze blijft en die luistert naar hun dromen en verlangens. 14 15
GOL s, POL s en COL s Een klap voor de kinderen in de azc s in Geeuwenbrug, Crailo, Rotterdam, Aalten, Bellingwolde, Azelo en Sweikhuizen. En voor de meesten de zoveelste verhuizing: in september maakte het COA het voornemen bekend om deze azc s te sluiten. Ook voor de vrolijke medewerkers was het slikken. Natuurlijk gingen de activiteiten door, maar vanaf dat moment ging er veel aandacht naar het naderende afscheid. Er werden herinneringen vormgegeven in kunstwerken, afscheidsrituelen bedacht, foto s gemaakt en e-mailadressen aangemaakt en uitgewisseld. In azc Crailo werd nog één keer een knallend feest gegeven voordat het centrum sloot. Op een enkele verhuizing na zijn de sluitingen nu een feit. De verwachting is dat in 2012 weer een vergelijkbaar aantal azc s gaat sluiten. Tegelijkertijd zijn er andere azc s bij gekomen en voortaan wonen mensen vooral in de Gezinsopvanglocaties (GOL s) veel langer. We zijn ook wekelijks activiteiten gaan aanbieden in de COL s (centrale opvanglocatie) en POL s (proces opvanglocatie). Het werken in deze centra vraagt om een specifieke aanpak, omdat er twee belangrijke verschillen zijn met de reguliere centra: 1. De kinderen verhuizen relatief snel 2. De kinderen spreken veelal nog niet voldoende Nederlands In POL s en COL s werken we dus voornamelijk nonverbaal, en we kunnen er geen langlopende projecten uitvoeren. Poppen, tenten en een verhalen kassie In de GOL s, POL s en COL s bieden we inmiddels meerdere projecten aan. Bijvoorbeeld Momo. Het is een pop die symbool staat voor het steeds moeten verhuizen, ontheemd zijn. Nu zijn het de bewoners met soortgelijke ervaringen en in het bijzonder de kinderen, die hem onderdak bieden. Zij kunnen hun gastvrijheid met hem en daarmee met anderen delen. Momo leert kinderen te kijken. Ze kunnen benoemen, aanwijzen, naspelen, welke emotie Momo uitdrukt. Essentie is contact maken via spel, goed kijken wat er gebeurt, vertellen wat je ziet en daarop aansluiten. Een pop nodigt uit tot kijken en meespelen. Waar het kon, maakten we gebruik van speciale tenten, als veilige eigen plek voor workshops. Deze tenten zijn gemaakt van veelkleurige stof en bieden een beschutte plek voor groepjes kinderen. De tenten werden op verschillende azc s gebruikt voor verhalen, maar in het geval van de POL en COL centra werden zij ingezet voor nonverbale workshops. Verder gebruikten we de kamishibai, een mobiel klein theater, van oorsprong Japans, waarin platen het verhaal illustreren. Kinderen duiken er in en je kunt er duizend verschillende verhalen mee vormgeven, bestaande of nieuwe verhalen. Zomerweken in een stroomversnelling Kinderen en jongeren in asielzoekerscentra gaan niet op vakantie. School betekent voor deze kinderen weg uit de spanningen op het azc, iets leren en structuur in de week. Voor hen is de zomer een lange, vervelende periode waarin ze niets te doen hebben en maar op het azc rondhangen. Daarom organiseerde de Vrolijkheid ook in de zomer van 2011 extra activiteiten: een week lang spel, kunst, feest op het azc. Vanaf 2009 konden we met de steun van Eureko Achmea een start maken in die provincies en asielzoekerscentra, waar nog geen Vrolijkheid was. Sinds 2010 starten we in de zomer in azc s waar we nog niet waren en bouwen we van daaruit verder. Afgelopen jaar deden we twintig projecten in 16 17
samenwerking met VluchtelingenWerk Nederland. In sommige azc s was dat überhaupt de start van de Vrolijkheid in het centrum en na de zomer hebben we verder gebouwd aan een eigen vrolijke plek in die azc s. Dat betrof Aalten, Cranendonck, Echt, Delfzijl, Ter Apel, Goeds, Emmen en Vught. Op de azc s waar we al langer werken zijn de activiteiten uitgebreid met jongerenprojecten, meidenprojecten en ouder-kindprojecten. Ook ging de frequentie van de vrolijke activiteiten op een groot aantal centra omhoog. Ondanks de natte zomermaanden genoten de kinderen van het rijke aanbod aan activiteiten. Een paar impressies: Speciaal voor jongeren van azc Almelo, Markelo en Schalkhaar Keep on Flowing, een project van De Werkelijkheid. De jongeren hebben elkaar in de zomer wekelijks ontmoet en volgden workshops muziek en dans. Ze hielden jamsessies, schreven raps, bedachten choreografieën of maakten een videoclip. Professionals van culturele podia uit Kunstcircuit Deventer hielpen daarbij. De jongeren mochten bijvoorbeeld gebruik maken van professionele opnamestudio s. In Middelburg hebben de kinderen en de jongeren veel stoere activiteiten gedaan zoals hutten bouwen, waterfestijnen, foto s maken, fietsen op eenwielers en andere circusactiviteiten. In Leersum stond de zomer in het teken van circus. De kinderen leerden jongleren, fietsen op een eenwieler en ze renden vrolijk rond als clowns. Ze kregen zelfs het lopen op een bal onder de knie! In Baexem werden bijzondere broodjes gebakken. De kinderen kneedden er vrolijk op los en versierden aandachtig de broodjes als echte bakkers. Daarnaast hebben de kinderen een prachtige reusachtige vlinder geknutseld. Voor de jongeren was er een workshop zumba. (Zelfs een paar jongens lieten hun moves zien!) Ze leerden ook animatietechnieken in een speciale workshop. Alle kinderen en jongeren werkten verder aan een vrolijke muurschildering. En tijdens verschillende sportactiviteiten zoals voetbal, tennis en gymnastiek konden de kinderen hun energie goed kwijt. De Werkelijkheid ziet er anders uit De Werkelijkheid is het samen werkingsproject van De Vrolijkheid, het UAF en VluchtelingenWerk Nederland. De Werkelijkheid wordt volledig mogelijk gemaakt door de Nationale Postcodeloterij. Nederland kan en moet anders omgaan met asielzoekers en vluchtelingen en dus gaan we dat doen in De Werkelijkheid. We bouwen netwerken rond asielzoekerscentra en organiseren spannende kunstinterventies door kunstenaars met een vluchtelingenachtergrond. Alles vanuit inspiratie, talenten en ambities. De Werkelijkheid was in 2011 al behoorlijk op stoom. De nieuwe Werkmaatschappij met en door kunstenaars is in juni gelanceerd. Rond en in asielzoekerscentra waren er open dagen, exposities, kranten en films. Er werken steeds meer mensen in De Werkelijkheid mee. De tweede groep kunstenaars heeft eind december de opleiding afgerond. De vaak frisse ideeën en concepten zijn ook voor ons in De Werkelijkheid een bron van inspiratie. Deze nieuwe Werkelijkheid is er voor bewoners van de veertien azc s waar de netwerkprojecten van De Werkelijkheid werden uitgevoerd, voor de partners in de netwerkprojecten (buurthuizen, scholen, bedrijven, welzijnsinstellingen), voor bezoekers van presentaties, uitvoeringen en open dagen, voor kunstenaars die de opleiding volgen en aan het werk gaan in De Werkelijkheid en voor de eerste opdrachtgevers van de kunstenaars van De Werkelijkheid als werkmaatschappij. Een paar hoogtepunten uit de netwerkprojecten Wat kijk je?, Utrecht Grote vragen stellen en samen leuke dingen maken. Kinderen maakten samen reportages over een dag in hun leven, gaven rituelen vorm in een kijkdoos, nodigden al hun ouders en vrienden uit voor een feestelijke slotexpositie en maakten samen met mediaprofessionals een buurtkrant. Veel nieuwe contacten, netwerken, en eindelijk echt een plek in de wijk Oog en Al. Wij hebben thuis een grote tv en ik kijk uit op de speeltuin. Als ik zou ruilen met Wouter zou hij denk ik vooral tv kijken, want dat mag hij thuis niet zo veel. Het eerste azc waar ik zat was veel minder leuk. Daar werd heel vies gekookt, met kaas en selderij. Amir 18 19
20 21
Droomland, Nijmegen We gingen vragen stellen aan elkaar zodat we allemaal dingen van elkaar te weten kwamen en daarna gingen we dat verwerken in schilderijen en collages, echt vet! Die ontmoetingen, daar doe je het voor! Een kunstproject voor jongeren uit het azc en de wijk, met workshops in het azc en daarbuiten. Onverwachte gesprekken, nieuwe contacten. Met een groot netwerk van betrokken organisaties die zichtbaar aanwezig waren tijdens en na het project. Zo wordt nu Wereldvluchtelingendag natuurlijk op het azc georganiseerd, doet een bedrijf haar personeelsuitje daar en worden de kunstwerken die zijn gemaakt nog veel in Nijmegen geëxposeerd. Dit netwerk staat en blijft. Hoogtepunten uit de Werkmaat schappij Kunstenaars Daan, Tawab en Nina waren een week thuis in het kantoor van VluchtelingenWerk. Tijdens de lunchpauzes inspireerden ze de medewerkers om aan de slag te gaan om een kale gang in het kantoor op te vrolijken. Met kleurrijk draad werd op kleine panelen verbinding verbeeld. Alle individuele kunstwerken van de medewerkers vormden samen een indrukwekkend en kleurrijk tableau. Een verfrissende interventie. De jonge kunstenaars Alberto (rapper), Reza (filmer) en Yasmin (fotografe) ontmoetten bewoners en bedrijven in de Witte de Withstraat in Amsterdam. Een expeditie vastgelegd in film en foto s geëxposeerd in galerie MLB in dezelfde straat. Veel mensen uit de buurt kwamen op bezoek. De fotografie, filmreportage en rap van deze drie jonge kunstenaars geven een unieke, eigenwijze, eigengereide en enthousiaste kijk op de Amsterdamse straat anno 2011, aldus de galeriehoudster. Kijk om je heen, zegt een oudere bezoeker, Bezoekers met verschillende achtergronden en leeftijden, interessante discussies over de reportage, leuke gesprekken tussen de jonge makers en de gasten. Dít is de Witte de With. Onze partners en vrienden We zijn blij met onze partners, nationaal en regionaal. Het geeft ons energie, omdat steeds meer mensen de kinde- ren zien, kennen en met ons mee investeren. Daarom: dank je wel Europees VluchtelingenFonds, Ahold, Menzis, Kerk in Actie, Eureko Achmea Foundation, Rabobank Foundation, Werkgroep Kind in azc, Kinderpostzegels, Vluchtelingen- Werk, Defence for Children, Unicef, Cordaid, COA, Het Oranje Fonds, Nationale Postcode Loterij, provincies, gemeenten, en heel veel andere partners en vrienden. Bedankt voor jullie betrokkenheid en enthousiasme. De Vrolijkheid is een van de 85 organisaties die de Postcode Loterij dankzij haar deelnemers jaarlijks ondersteunt. Voor de kinderen in asielzoekerscentra organiseert de Vrolijkheid creatieve en muzikale activiteiten. Hierdoor kunnen zij even ontsnappen aan hun dagelijkse harde realiteit. De kinderen ontdekken op deze manier hun talenten, zij leren hun veelal nare ervaringen te verwerken en ze doen zelfvertrouwen op. De Vrolijkheid zorgt op deze wijze voor een stevigere basis waar deze kinderen in de toekomst op kunnen vertrouwen. Marieke van Schaik Managing Director Nationale Postcode Loterij 22 23
De Nationale Postcode Loterij Op woensdag 9 februari vond het Goed Geld Gala van de Nationale Postcode Loterij plaats in het Singer Museum in Laren in aanwezigheid van prinses Máxima. In totaal verdeelde de Nationale Postcode Loterij op dit gala 270 miljoen euro onder goede doelen. De Vrolijkheid mocht dit jaar een indrukwekkende cheque in ontvangst nemen van 500.000 euro. Wij bedanken de Nationale Postcode Loterij en haar deelnemers heel hartelijk voor hun steun aan de Vrolijkheid! Met de bijdrage van de loterij konden wij ook in 2011 weer heel veel vrolijkheid aan de kinderen geven. In het nieuws Door het jaar heen is er veel aandacht besteed aan de Vrolijkheid in verschillende media. Dankzij de Nationale Postcode Loterij waren we te zien in landelijke nieuwsbladen en in het RTL4-programma Koffietijd. Ook maakten we samen met de loterij een radiocommercial waarin onze ambassadeur Ria Bremer de deelnemers van de Postcode Loterij hartelijk bedankte voor hun steun. Verder kwam je de kinderen en hun kunstwerken en verhalen veel en vaak tegen in lokale en regionale kranten en tijdschriften, en op de radio. En natuurlijk was er veel mee te maken van de Vrolijkheid en De Werkelijkheid via de websites en social networks op Twitter, Hyves, Facebook en Linkedin. Onze e-mail nieuwsbrief versturen we inmiddels naar meer dan 5000 mensen! 2010 2011 Aantal azc s 45 47* Projecten 458 543 Bereikte kinderen en jongeren 5306 3887 Presentaties en exposities 243 253 Vrijwilligers en workshop begeleiders 492 520 Stagiaires 122 136 Betrokken ouders en andere bewoners azc 1009 600 *inclusief zomerweken We hebben goede cijfers gehaald Als we het in één zin samenvatten: in 2011 was de Vrolijkheid in ongeveer evenveel asielzoekerscentra, waar minder mensen en kinderen woonden, vooral intensiever en vaker aan het werk. Waar we in 2010 soms nog een eenmalig project konden organiseren in een azc konden we er nu veel langer en vaker zijn. Het aantal verschillende projecten in asielzoekerscentra steeg. In 2010 woonden er nog ruim 21.000 mensen in asielzoekerscentra. In 2011 daalde dat met bijna een kwart. Er woonden dus ook minder kinderen in azc s. Sommige centra stonden lange tijd voor een groot deel leeg. Op 1 november woonden er ruim 3500 kinderen tussen de 4 en 17 jaar in asielzoekerscentra. Met onze jongerenprojecten bereiken we ook jongeren die wat ouder zijn. In totaal hebben we 3887 kinderen en jongeren bereikt. Net als in 2010 konden we dus voor bijna alle kinderen een vrolijk aanbod creëren. Het aantal betrokken ouders en andere bewoners van asielzoekerscentra lijkt gedaald. Dat is niet helemaal het geval. Veel ouders en andere volwassen bewoners komen langzaam maar zeker in onze cijfers terug als vrijwilligers en workshopbegeleiders. Het verschil wordt minder zichtbaar. We werken op steeds meer azc s samen met mensen van binnen en buiten het azc. In 2012 zullen we deze rubrieken niet meer gescheiden laten zien. 24 25
Kinderparticipatie en Jongerenraad In 2011 zijn we gestart met het project Kinder- en Jongerenraad, in de wandelgang de Jongerenraad. Ruimte maken voor kinderen en jongeren om zich te laten horen en zien is essentieel in ons werk. Zo n raad is bij uitstek een platform om de wensen, behoeften en ideeën van kinderen en jongeren een stem te geven. Elke raad bestaat uit minimaal vijf en maximaal tien jongeren tussen de twaalf en achttien jaar die op een azc wonen, de Nederlandse taal voldoende beheersen en met overtuiging hun deelname aan de raad kunnen motiveren. Zij gaan op zoek naar doeltreffende, creatieve manieren om te verzamelen en verwoorden wat er leeft onder hun leeftijdgenoten. Eén keer per kwartaal hebben de jongeren overleg met de locatiemanager van het azc. Dan bespreken ze hun bevindingen. De jongeren bepalen voor een groot deel zelf de agenda. De vergaderingen worden altijd goed voorbereid. Via creatieve workshops wordt er geoefend in gespreks- en vergadertechnieken en we werken aan teambuilding. Zo leren de jongeren om nog betere gesprekspartners te zijn en voor hun standpunten op te komen. Want ze gaan misschien wel op gesprek bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), of ze kloppen aan bij de plaatselijke burgemeester of wethouder of regelen een ontmoeting met bewindslieden van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. We letten goed op, dat de jongeren reële verwachtingen van de uitkomsten van het overleg hebben. Immers, niet al hun adviezen zullen altijd opgevolgd kunnen worden. Wel wordt de Jongerenraad altijd gehoord en serieus genomen. Jongeren helpen jongeren Jongeren uit het project Meeting Point helpen nieuwe Jongerenraden bij de start. De Meeting Point-jongeren hebben al veel ervaring in het begeleiden van mensen met complexe levensvragen of problemen op de werkvloer. Nu krijgen zij specifieke training als coaches bij de oprichting van een nieuw platform voor jongeren. Alle activiteiten rondom de Jongerenraad zijn gericht op structurele participatie en een vruchtbare samenwerking met alle mogelijke gesprekspartners, zodat de raad een serieus en inspirerend platform wordt. Niet alleen voor de jongeren zelf, maar ook voor alle betrokkenen in de regio, zoals scholen, buurthuizen, gemeente, sportclubs en andere maatschappelijke en culturele instellingen. De Jongerenraad ging in 2011 van start in de azc s Almere, Grave, Delfzijl, Zweeloo, Oisterwijk en Aalten. In azc Utrecht, Venlo, Alkmaar en St. Annaparochie zijn we begonnen met de voorbereidingen. Laagdrempelige spreekbuis Naast de Jongerenraad ontwikkelden we ook een laagdrempelige en creatieve versie voor kinderen en jongeren, omdat sommigen nog niet zo mondig zijn in het Nederlands. Via diverse workshops, exposities en voorstellingen laten de kinderen en jongeren zien wat hen bezig houdt. Deze activiteiten integreren we in de bestaande activiteiten die de Vrolijkheid al op de azc s organiseert. Deze laagdrempelige creatieve vorm is in 2011 op 37 azc s van start gegaan. Projecten met ouders en kinderen Familie is de laatste schuilplaats van vele vluchtelingen. Sergej Kreso methodiekmaker De ouder-kindprojecten waar we in 2010 mee zijn begonnen, groeiden in 2011 door tot een steeds waardevoller project in de asielzoekerscentra. Als er in gezinnen een nieuwe dynamiek tot stand kan komen, betekent dat voor de kinderen heel veel. 26 27