BAREFOOT RUNNING YES or NO? Sophie De Mits
evolutie van het geschoeid lopen onze voorouders - blootsvoets - geen archeologisch bewijs voor schoenen - 1 e schoen 45000jr oud - sandalen & moccasins vanaf begin vorige eeuw - sneakers - running flats Jenkins 2011, Lieberman 2012, Kaplan 2014
klassieke loopschoenen - sinds eind jaren 70 - <= stijgende populariteit lopen - letsels tgv endurance lopen vermijden - bewegingscontrole - cushioning - opbouw: Murphy 2013, Kaplan 2014
barefoot (-hype) - bekende barefootrunners: Abebe Bikila 1960 (Herb Elliot) 1960 Bruce Tulloh 1960-1962 Zola Budd 1984 Abebe Bikila Bruce Tulloh Herb Elliot Zola Budd Jenkins 2011, Murphy 2013, Kaplan 2014
- heropflakkering eind 90-2000 Ken Bob Saxton Christopher Macdougall 2009 The barefoot running society 2009 Jenkins 2011, Murphy 2013, Kaplan 2014
minimalistic shoes Vivo Barefoot - gewicht (<8oz= ± 227gr) - zeer flexibel - ruime toe box - geen verhoogde hiel (hiel-teenverval <5mm) - weinig padding - minimale steun Bonacci 2013, Kaplan 2014
barefoot shoes - = contradictio in terminis - wel degelijk verschillen - minder duidelijk verschil met andere schoenen - nabootsen van blootsvoets lopen Lieberman 2012, Bonacci 2013, Paquette 2013, Sinclair 2013, McCallion 2014
biomechanica
kinematica initieel grondcontact = continuum rearfoot -> midfoot -> forefoot -> teenloper strike strike strike <= loopsnelheid trainingsniveau mechanische eigenschappen individu loopafstand loopfrequentie Kaplan 2014
- 75% RFS, 24% MFS, 1% FFS - FFS & MFS > RFS Opm.: veel grotere variatie in BF mogelijks geen BF patroon - PF bij grondcontact - vlakker grondcontact - knieflexie bij grondcontact - ROM enkel/knie/heup - eversie achtervoet (initiëel en max) - Djd tot max eversie - verschillen in tibiale rotatie Nigg 2009, Jenkins 2011, Lieberman 2012, Hall 2013, Murphy 2014, kaplan 2014
spatiotemporele variabelen - stride lengte => meer oplijning voet met knie/heup - stride frequentie - duur standsfase - duur contacfjd Nigg 2009, Jenkins 2011, Lieberman 2012, Hall 2013, Murphy 2014
kinetica GRK (RFS) (MFS-FFS) - grotere hielimpact - grotere schokdemping - comfortabeler - 3x loading rate - grotere hefboomarm GRF-STJ - en vroegere impact loading - betere verdeling impact door vlakker contact - lokale druk op hiel - piekbelasting op heup en knie Nigg 2009 & 2013, Lieberman 2010, Hsu 2012, Murphy 2013, Kaplan 2014
maar - klinische impact? - Wet van Wolff -> musculoskeletaal systeem heeft belasting nodig => remodellering => versterking - GRF bij impact maar totale belasdng op OL = duur contacfjd => minder grote piekkrachten stapfrequende => totale som blijm gelijk - belasdng op de omringende structuren (gewrichten, pezen, spieren, ) Hsu 2012
kinetica plantaire drukken belasdng voorvoet bij MFS-FFS Nunns 2013, Murphy 2013
spieractiviteit - hogere pre-activatie m. gastroc en soleus - vroeger max EMG intensiteit voor m. tib ant - minder pre-activatie m. tib ant - versterkte intrinsieke voetspieren (andere geen sign ) => invloed op mediale boog Nigg 2009 & 2013,Jenkins 2011, Murphy 2014
leg stifness (=max GRF/max leg compression during ground contact) - sdjpeid van been - sdjpeid van been - kniegewrichtssdjpeid - / enkelgewrichtssdjpeid Nigg 2009 & 2013, Murphy 2013, Nunns 2013
proprioceptie en sensomotoriek - sensorische feedback - propriocepde - bewustzijn van de voetpositie - mogelijkheid om snel aan te passen - sensorimotorische feedback van de plantaire mechanoreceptoren - verbeterde algemene proprioceptie - betere aanpassing aan impact - betere coördinatiestrategiën met continue aanpassing voet- en enkelpositie Opm.: geen studies bij lopen, enkel bij staan invloed eelt? Nigg 2009, Lieberman 2012, Hsu 2012, Murphy 2014
kwetsuren en letsels
ondanks technische evolutie in loopschoenen nog steeds 19-79% letsels injury rate: laatste 30 jaar niet verminderd cave: aantal lopers habituele BF lopers -> minder kwetsuren? cave: - minder medische omkadering? - schoenen omwille van vroegere kwesturen? - + schoenen grotere afstanden? dus: blootsvoets/minimalistisch lopen helpt kwetsuren voorkomen Lieberman 2012, Hsu 2012, Hall 2013, Murphy 2013, Kaplan 2014, Tam 2014
Waarom zo moeilijk om te verklaren? zeer complexe etiologie zelden tgv 1 enkele risicofactor grotere variabiliteit tussen individuen verschillen in studiedesigns overground loopband (labosetting) ervaren niet-ervaren vermoeidheid onvoldoende proefpersonen Tam 2014
Waarom zo moeilijk om te verklaren? oversimplification - kwetsuren <= minder stressbelasting tot veilige grens <= kinetische en kinematische parameters te beïnvloeden - risico <= impactkrachten en gewrichtshoeken Tam 2014
klassieke loopschoen - propriocepde - veranderd looppatroon - zwakke voetspieren - stijve voeten => geen aanpassing aan externe krachten geen controle voor excessieve bewegingen geen aanpassing aan bodem => letsels Tam 2014
blootsvoets lopen - invloed ondergrond met gevaar op kwetsuren wondjes (+infectiegevaar) verbranding bevriezingsverschijnselen - gevaar voor stressfracturen voorvoet beenmergoedeem - geen bewijzen voor invloed GRK parameters op letsels wat met andere/hoger gelegen structuren? Jenkins 2011, Ridge 2013, Murphy 2013, Kaplan 2014
mimimalist footwear - prospectieve studie 99 recreationele lopers neutrale schoen Nike Free Vibram 12 weken trainen 23 letsels (23,3%) 4 in neutrale schoen 12 in Nike Free 7 in Vibram - geen lange termijn resultaten beschikbaar Ryan 2013
loopeconomie prestaties
globaal zuurstofverbruik Franz 2012
schoen meer massa ivm blootsvoets => meer VO 2 verbruik schoen BV : zelfde massa of gecorrigeerd voor massa schoen 3-4% lagere VO 2 en metabole kost schoen => hartritme => gevoel van uitpufng Lieberman 2012,Franz 2012, Lorenz 2012, Jenkins 2013, Kaplan 2014, Paulson 2014
minimalistische schoen lagere VO 2 2.4-3.3% tot 6.9% economischer andere studies: geen significant verschil Lieberman 2012,Franz 2012, Lorenz 2012, Jenkins 2013, Kaplan 2014, Paulson 2014
invloed loopstijl? RFS <-> FFS (kortere staplengte) - VO 2 1% / 100gr extra (BV en S) - VO 2 en metabole kost BV vs S - bij gelijke massa VO 2 en metabole kost S < BV voorkeursgrondcontact = meest economisch Franz 2012, Lorenz 2012
energieopslag en teruggave FFS => effecdeve massa voet => omzetten translationele energie in rotationele energie => maximaal herbenutten energie opgeslagen in achillespees en voetboog grotere stijfheid = betere opslag en return elastische energie totaljoint power absorptions > BV enkel power absorption S < FFS Hsu 2012, Williams 2012, Warne 2014
weke delen vibratie grootte van demping = maat voor arbeid gepresteerd door spieren nodig voor impact gerelateerde vibratie demping geen consistente veranderingen gevonden S BV / strike pattern individuele voorkeur = belangrijker aanpassen om optimale efficiëntie en prestatie te bekomen Nigg 2013
conclusie
claims and controversion gezond verstand & logica <-> research tegenstrijdige data goed? schadelijk? ongoing discussie enige consensus: onderzoek noodzakelijk
BAREFOOT RUNNING YES or NO? I don t know
Lieberman 2012
Nigg 2013