Studiedag Journée d études Rechtbanken, balies en bedrijfsrevisoraat: actualiteiten inzake hun samenwerking en actualiteiten ondernemingsrecht Tribunau, barreau et révisoratd entreprises : actualités de leur collaboration et actualités en droit des affaires Une organisation commune de/ Een gemeenschappelijke organisatie van: het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) / l Institut des Réviseurs d Entreprises (IRE) de Ordevan VlaamseBalies(OVB), l Ordre des Barreau francophones et germanophone (OBFG), l Union des Juges consulaires de Belgique (UJCB) de Unie van de Rechters in Handelszaken van België (URHB) HERMAN JAN VAN IMPE Of Counsel KPMG Vias Bedrijfsrevisoren Licentiaat Handels- en Financiële Wetenschappen (Vlekho, thans HUB) Licentiaat Accountancy en Fiscaal Recht (UG) Bedrijfsrevisor Bedrijfsrevisor erkend door de Controledienst voor de Ziekenfondsen Accountant Gerechtsdeskundige Eecutive prof. Ehsal Management School; docent verscheidene postuniversitaire programma s. Gewezen lid Raad van het IBR Lid Commissie Non for Profit Voorzitter Werkgroep Hoger Onderwijs Spreker op verscheidene studiedagen Auteur/co-auteur verscheidene publicaties IBR, Praktijkgids voor de Jaarrekening e.a. Brussels / Brussel / Bruelles
INLEIDING VOORWERP : DE REVISORALE EXPERTISE VEEL VOORKOMENDE KLACHTEN VANUIT DE RECHTZOEKENDE: LANGE DUUR TE DUUR ONVOLDOENDE MOTIVERING ONVOLDOENDE COMMUNICATIE VANUIT DE DESKUNDIGE ONVOLDOENDE RESPECT VOOR DE PROCEDURE (TEGENSPREKELIJKHEID) GEVAAR: EXPECTATION GAP: WAT VERWACHT DE RECHTZOEKENDE EN WAT ERVAART HIJ? PROBLEMEN DIE DE REVISOR DESKUNDIGE ERVAART BIJ DE UITOEFENING VAN ZIJN DESKUNDIGENONDERZOEK 1. PROCEDURE VAN AANSTELLING / VERKREGEN INFORMATIE 2. AANSTELLING IN PERSOONLIJKE NAAM 3. INSCHATTING ONAFHANKELIJKHEID EN BESCHIKBARE GEGEVENS 4. TOELATING/VERBOD ZICH TE LATEN BIJSTAAN 5. DEFINIERING VAN DE OPDRACHT 6. DE INSTALLATIEVERGADERING : BIJEENROEPING EN VERKRIJGING VAN DE STUKKEN Brussels / Brussel / Bruelles
PROBLEMEN DIE DE REVISOR DESKUNDIGE ERVAART BIJ DE UITOEFENING VAN ZIJN DESKUNDIGENONDERZOEK 7. AANLEVERING GEGEVENS DOOR PARTIJEN 8. INTERPRETATIE UIT TE VOEREN WERKZAAMHEDEN 9. DUUR VAN DE EXPERTISE : EXPECTATION GAP 10. KOSTENSTAAT : VOORSCHOTTEN, HOOGTE, TIJDSTIP 11. VOLGT DE RECHTER HET DESKUNDIGENADVIES (?) 12. DE GERECHTSDESKUNDIGE-REVISOR: RAADGEVER, MEESTAL GEEN JURIST, STEEDS SPECIALIST 13. BELANG VAN WAAR PROCES WORDT GEVOERD 1. PROCEDURE VAN AANSTELLING / VERKREGEN INFORMATIE VOORSTANDER VAN VOORAFGAANDELIJK CONTACT EN MEDEDELING VOORDELEN: INFO OVER GEGEVENS PARTIJEN VERMINDERT RISICO DAT LATER OPDRACHT MOET WORDEN GEWEIGERD Brussels / Brussel / Bruelles
2. AANSTELLING IN PERSOONLIJKE NAAM VOORDELEN: persoonlijke adviseur van de rechter die hem aanstelt rechter kiest profiel van deskundige dat best past bij de opdracht NADELEN: voortgang epertise afhankelijk van persoonlijke omstandigheden gevaar van discontinuïteit bij vervanging deskundige wegens overmacht MOGELIJKE OPLOSSING: aanstelling kantoor met vast vertegenwoordiger vlotter verloop bij vervanging door ander vast vertegenwoordiger in het zelfde kantoor bij overmacht 3. INSCHATTING ONAFHANKELIJKHEID EN BESCHIKBARE GEGEVENS PROBLEMEN: vonnis bevat niet steeds alle gegevens die nuttig zijn voor de inschatting van de onafhankelijkheid bij vennootschappen : niet steeds inzicht in de rechtstreekse en onrechtstreekse aandeelhoudersstructuur van de betrokken vennootschappen OPLOSSING? Partijen verplichten een specifieke informatiefiche op te maken met namen ten opzichte van wie onafhankelijkheid belangrijk is Brussels / Brussel / Bruelles
4. TOELATING / VERBOD ZICH TE LATEN BIJSTAAN PROBLEMEN : Vele opdrachten bevatten niet de melding dat een deskundige zich mag laten bijstaan Succesrijk revisor-deskundigeheeft zeer breed spectrum van werkzaamheden; kan niet in alles een even groot specialist zijn. OPLOSSING : Veralgemening toelating zich te laten bijstaan VOORDELEN : werklast ligt niet volledig op deskundige gemiddelde uurkost meestal lager geen grote tussenperioden met telkens opnieuw start-up kosten in grotere kantoren vormen zich interne specialisten in deelmatieries(bv. waarderingen) opbouw van knowhow als kantoor, als groep van specialisten, ieder in zijn deelspecialisatie ABSOLUTE MUST : DE AANGESTELDE DESKUNDIGE BLIJFT VERANTWOORDELIJK 5. DEFINIERING OPDRACHT GOEDE DEFINIERING: absolute noodzaak voor welslagen van de opdracht vermijdt zo discussies onder partijen en met deskundige tot hoever onderzoekswerkzaamheden moeten gaan PROBLEMEN: vergt goede kennis van het dossier door rechter opdracht vermeldt meestal niet in welke mate de deskundige de fiabiliteit van de hem aangereikte gegevens moet onderzoeken opdracht soms te eng: deskundige zit dan in een keurslijf OPLOSSING? Vorm van inspraak en overleg bij definiëring van de opdracht Brussels / Brussel / Bruelles
6. DE INSTALLATIEVERGADERING: BIJEENROEPING EN VERKRIJGING VAN DE STUKKEN VASTSTELLING: Geen systematische vermelding van de eerste vergadering bij de aanstelling IDEAAL: stukkenbundels vooraf de installatievergadering overhandigen laat de deskundige toe zich inhoudelijk voor te bereiden vermijdt meestal laattijdige vaststelling onafhankelijkheidsprobleem best afspraken maken over vrijstelling van formaliteiten, het communicatiebeleid, procedure eventuele verzoeningspogingen, over tussenverslagen en mogelijke technische nota s, overhandiging documenten, opmaak gedetailleerde planning informatie over kostprijsopbouw, over methodiek, over planning, enz. INSTALLATIEVERGADERING IS EEN BELANGRIJK MOMENTUM 7. AANLEVERING GEGEVENS DOOR PARTIJEN HERINNERINGSBRIEVEN VOOR OPVRAGING BIJKOMENDE DOCUMENTEN: BIJNA DE REGEL ONDERSCHEID: GEGEVENS DIE VOORHANDEN ZIJN T.O.V. INFORMATIE DIE VERWERKING VRAGEN PARTIJEN HEBBEN TEGENSTRIJDIG BELANG BIJ TIJDIG AANBRENGEN VAN DE JUISTE GEGEVENS BEGRIP MEDEWERKINGSLAST IN DE REVISORALE PRAKTIJK Brussels / Brussel / Bruelles
8. INTERPRETATIE UIT TE VOEREN WERKZAAMHEDEN TRADITIONEEL DISCUSSIEPUNT HOEVER MAG/MOET DE DESKUNDIGE GAAN VANUIT OOGPUNT VAN CONTROLE? PROBLEEM: van inzageverlening vennootschappelijke gegevens t.o.v. respect van het beroepsgeheim doorrekening bijkomende kosten en aanvaarding ervan rol van de commissaris als de vennootschap er een heeft OPLOSSING (?) Beste oplossing : een goed gedefinieerde opdracht 9. DUUR VAN DE EXPERTISE EXPECTATION GAP TUSSEN VERWACHTING EN REALITEIT PROBLEMEN/OORZAKEN: Meestal korte tijdsduur in vonnis vermeld (3 maanden) Gemiddeld: 9 maanden à één jaar Tegensprekelijkheid Zoeken naar data waarop iedereen die dat wenst aanwezig kan zijn Gegevensverzameling De actieve briefwisseling met en onder raadslieden en technische raadgevers De voortgang van de werkzaamheden in relatie tot het auditseizoen OPLOSSINGEN (?) Veralgemening mogelijkheid zich te laten bijstaan Deskundigenonderzoek evolueert best naar teamwork Brussels / Brussel / Bruelles
10. KOSTENSTAAT: TIJDSTIP, HOOGTE en VOORSCHOTTEN HUIDIGE REGELING GEEFT MEER FINANCIELE ZEKERHEID VOOR DESKUNDIGE PROBLEMEN/OORZAKEN Onrealistisch lage bevoorschotting Procedure aanvraag nieuw voorschot: soms tijdrovend Laag voorschot geeft ook verkeerd signaal naar partijen Wat als partij het bepaald voorschot niet stort? Naleving procedure tegensprekelijkheid ; noodzaak bijkomende voorschotten aan te vragen; verplichte verplaatsingen inz. stand van zaken deskundigenonderzoek: tijdrovend en kostenbepalend, dikwijls zonder meerwaarde. OPLOSSING (?) Goede afspraken maken de beste vrienden : installatievergadering is het ideale momentum. Regelmatige info naar partijen stand van zaken kosten tijdens de epertise 11. VOLGT DE RECHTER HET DESKUNDIGENADVIES? ART. 983 GER.W. : DESKUNDIGE KRIJGT AFSCHRIFT EINDVONNIS IN PRINCIPE GEPASTE INFO OVER HET VERVOLG KOMT KWALITEIT TEN GOEDE OPLOSSING (?) Georganiseerde openbaarheid en centralisering tot één thematische databank Verzameling en verwerking van parameters, waarderingsmethoden, besluitvormingen die algemeen door partijen worden aanvaard betwist Brussels / Brussel / Bruelles
12. VOLGT DE RECHTER HET DESKUNDIGENADVIES? PROBLEMEN/OORZAKEN Klein België, groot in rechterlijke tegenstrijdigheid : Rechtspraak hangt dikwijls af van waar proces wordt gevoerd Leidt tot gevoel van rechtsonzekerheid en ongelijke behandeling OPLOSSING (?) Aanleg databank op Belgisch niveau over een zelfde thema/betwisting en over de motivering van de uitspraak. Openbaarheid van bestuur : voor iedereen toegankelijk Geen beknotting van de beslissingssouvereiniteitvan de rechter ; wel aansporing tot verantwoording op niveau bij uitspraak die afwijkt van de gangbare uitspraken terzake BESLUIT Procesvoerende partijen willen een snelle en betaalbare uitspraak een billijke regeling op basis van een gefundeerd advies van een gekwalificeerd specialist Taak voor het IBR? Specifieke normen voor gerechtelijke epertises Toetsing epertiseverslagen en dossier werkzaamheden aan die normen (bestanddeel peer review) Inzagerecht werk- en controledossiers en problematiek van het beroepsgeheim UITEINDELIJKE EVOLUTIE : Gerechtelijke epertises laten uitgroeien tot een belangrijk specialisatiedomein. Zo kan het revisoraat bijdragen tot een beter geloof in onze rechtspleging. Brussels / Brussel / Bruelles