Jeugdgezondheidszorg Veilig op straat Van 0 tot 4 jaar Altijd onder toezicht! Van 4 tot 6 jaar Stap voor stap Vanaf 6 jaar Zelf op pad? Vanaf 9 jaar Een eigen wereldje Vanaf 12 jaar Bijna op eigen benen
Buitenspelen Buiten kunnen zijn en bewegen is goed voor iedereen en helemaal voor kinderen. Bij buitenspelen hebben kinderen het toezicht nodig dat past bij hun leeftijd en ontwikkeling. Voor ouders is het soms moeilijk om te beslissen hoeveel vrijheid ze hun kind kunnen geven. Te weinig toezicht is gevaarlijk, te veel toezicht kan dat ook zijn. Als een kind helemaal niet alleen buiten speelt, leert het bijvoorbeeld niet om met verkeer om te gaan. Cas, 8 jaar In deze brochure lees je wat veel kinderen kunnen op een bepaalde leeftijd. Kijk goed of het klopt voor je eigen kind. Heeft je kind iets bijzonders, zoals ADHD of moeite met het begrijpen van dingen? Dan gelden voor hem of haar andere regels dan voor leeftijdgenoten. Als je twijfelt, praat dan eens met andere ouders of met bijvoorbeeld de jeugdverpleegkundige, jeugdarts of leerkracht. Tip: denk eens aan een oudercursus, bijvoorbeeld Peuter in zicht, Opvoeden & Zo! en Beter omgaan met pubers. Daar leer je wat je van een kind kunt verwachten en hoe je grenzen kunt stellen. Informatie: www.cjgcursus.nl Kinderen van 0 tot 4 jaar Altijd onder toezicht Elke dag buiten spelen, vinden jonge kinderen heerlijk. Soms vraagt dat wat organisatietalent, omdat er altijd een volwassene bij moet zijn. Een peuter kan nog niet alleen naar buiten. Hij of zij kan risico s nog niet inschatten of overzien. Duidelijke afspraken Omdat het om de veiligheid van het kind gaat, is het verstandig om bij het buitenspelen duidelijke grenzen af te spreken. Bijvoorbeeld: je mag alleen het trapje van de glijbaan op als papa of mama erbij staat blijf op de stoep je mag niet oversteken. Als je kind leert om zich aan de regels te houden, leert het tegelijkertijd dat regels en afspraken belangrijk zijn voor meer vrijheid. Als ik me aan de afspraken houd, dan krijg ik meer vrijheid! Jij als ouder kunt hierbij helpen door heel duidelijk steeds opnieuw op afspraken te wijzen. Bijvoorbeeld: Nu stap jij toch alleen op de glijbaan! Je weet dat dit niet mag, dus ik til je er nu weer van af en dan mag je er morgen pas weer op. Maar ook: Wat goed van je dat je aan me komt vragen of ik je kan helpen bij de glijbaan! Ik loop even met je mee. 2
Kinderen van 4 tot 6 jaar Stap voor stap naar zelfstandigheid Je kent je eigen kind het beste. Voor elk kind komt het moment dat het in staat is om het eerste beetje eigen verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen veiligheid te dragen. Zodra je het vertrouwen hebt dat je kind zich aan gemaakte afspraken kan houden, kun je de regels over het buitenspelen veranderen. Formuleer die afspraken dan ook positief. Bijvoorbeeld: je mag zonder papa of mama buiten spelen als je op de stoep blijft je mag alleen ergens naar binnen gaan als je het eerst thuis komt vertellen je mag alleen met iemand meegaan als mama of papa het weet. Door te leren met zulke afspraken goed om te gaan, bouwt het kind langzaam maar zeker aan zijn of haar eigen vrijheid en zelfstandigheid. Het is leuk om te zien dat je kind leert begrijpen wat gevaarlijk is en wat niet. Snapt het al dat: het niet vlak langs deuren moet fietsen, omdat daar ineens mensen uit kunnen komen? het moet remmen of afstappen als er voetgangers aankomen? het niet tussen geparkeerde auto s mag spelen? Aan het gedrag van je kind kun je het beste zien waar het qua vrijheden al aan toe is en waaraan nog niet. Als je als ouder vaak even gaat kijken hoe het gaat, zie je meteen hoe je kind met andere kinderen omgaat. Kinderen vanaf 6 jaar Zelf op pad? Hannah, 9 jaar Je kind wil meer zelfstandigheid. Het voelt zich daardoor groot, maar het moet wel veilig kunnen. Wil je zoon of dochter zelf naar het huis van een vriendje of vriendinnetje? Of naar school lopen, waarbij het een keer moet oversteken? Loop dan de eerste keer mee, om te zien of de verkeerssituatie niet al te moeilijk is. Kijk hoe je kind met deze nieuwe vrijheid omgaat. Op basis daarvan kun je nieuwe afspraken maken. Bijvoorbeeld: ik wil altijd weten waar je bent, dus kom het vertellen ik wil graag dat de moeder van je vriendje even belt dat je naar huis komt je weet dat je niet in het plantsoen mag spelen, ook niet als een ander tegen je zegt dat het wel goed is. Een kind in de onderbouw van de basisschool kan al heel veel. Maar het is ook nog heel impulsief. Dat wil zeggen dat het nog lang niet altijd nadenkt voordat het een plannetje gaat uitvoeren en de gemaakte afspraken wel eens vergeet. Maar omdat het over veiligheid gaat, zijn deze afspraken wel heel belangrijk. Maak daarom duidelijke afspraken met je kind. Bedenk van te voren wat te doen als het zich niet aan de afspraken houdt en vertel hem of haar dat ook. En laat ook duidelijk merken hoe goed je het vindt als hij of zij zich wel aan de afspraken houdt. Cas, 8 jaar 3
Kinderen vanaf 9 jaar Een eigen wereldje Rosa, 11 jaar Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar de weg naar volwassenheid is intussen echt begonnen. Je kind maakt zelf plannen. Het is belangrijk en stimulerend als het veilige ideeën ook mag uitvoeren. Soms vindt je kind een oplossing voor een probleem die jij niet bedacht had. De meeste kinderen van deze leeftijd zijn minder impulsief en krijgen wat verkeersinzicht. Ze kunnen vaak zelfstandig een bekende route door de stad of het dorp fietsen. Rijd die route, bijvoorbeeld naar school of naar oma, eerst mee. Leer wat de gevaarlijke punten zijn en waar hij of zij goed op moet letten. Daarna kan het een keer voorop rijden. Jij rijdt achter hem, om te kijken of hij het goed kan. Na een paar keer mag hij zelf. Ook nu geldt dat het kind buitenshuis kwetsbaar is. Blijf dus gewoon afspraken maken, bijvoorbeeld over hoe laat hij of zij thuis moet zijn. Om voor jezelf te weten hoever je kind is in zijn ontwikkeling, kun je jezelf een aantal vragen stellen: weet ik wat hij of zij doet bij vriendjes of op straat? weet ik wat hij of zij leuk en belangrijk vindt? weet ik tot wat voor kinderen hij of zij zich aangetrokken voelt? Kinderen vanaf 12 jaar Bijna op eigen benen Je merkt het aan alles: je kind is eraan toe om de wijde wereld in te gaan. Tegelijkertijd heeft het jou op de achtergrond nog hard nodig. Kinderen gaan naar de brugklas, die vaak verder weg is. Fiets daarom in de vakantie samen naar de nieuwe school en bespreek de gevaarlijke punten. De meeste ongelukken op de fiets gebeuren in de brugklas! Vooral als een grote groep kinderen samen fietst. houdt je kind zich in een groep nog aan verkeersregels? weet het dat vrachtwagens fietsers naast de wagen vaak slecht kunnen zien? Siard, 12 jaar Soms hebben kinderen op het voortgezet onderwijs een vrij uur. Weet je wat je kind dan doet en waar? Soms is het fijn na school met een klasgenoot mee naar huis te gaan: om samen huiswerk te maken of zomaar voor de gezelligheid. Maak daar afspraken over. Bijvoorbeeld om naar huis te bellen als het later dan een bepaalde tijd thuis komt. Volwassen worden is nu zó belangrijk voor je kind, dat het soms dingen wil uitproberen die jij niet goedkeurt. Je kind wil los van je komen, maar vindt jouw mening nog steeds belangrijk. Het vindt het nog steeds fijn als je trots op hem bent en wil voelen dat je hem vertrouwt bij het kiezen van een eigen weg. Tegen de avond gaan kinderen in deze leeftijd vaak nog even naar buiten om leeftijdgenoten te ontmoeten. weet je waar ze dat doen? weet je wat ze ondernemen, hoe ze zich gedragen? weet je met wie hij of zij afspreekt en hoe ze met elkaar omgaan? Het is mooi om samen te zoeken naar afspraken waar jullie je allebei in kunnen vinden. Van jou wordt gevraagd om te vertrouwen op je opvoeding van de afgelopen jaren en op de wijsheid van je kind. Van je kind wordt gevraagd om rekening te houden met jouw wensen en de afspraken tussen jullie beiden te respecteren. 4
Vragen? Neem contact op met de GGD Hollands Midden, Jeugdgezondheidszorg T 088 254 23 84 E mailvragen@cjghm.nl. W www.ggdhm.nl Informatie over opvoeden en opgroeien Regio Zuid-Holland Noord (Leiden en omstreken, Rijnstreek en Duin- en Bollenstreek) www.cjgzuidhollandnoord.nl en de jongerensite www.hoezitdat.info Regio Midden-Holland (Gouda en omstreken) www.cjgmiddenholland.nl Mei 2016/U16028/indicatie/0-12/HM 5