Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression

Vergelijkbare documenten
De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid

Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten

Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale. Veerkracht en Demografische Variabelen

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

De Relatie tussen het Adaptief en Cognitief Functioneren van Dak- en Thuisloze Jongeren en het Wel of Niet Hebben van een Psychiatrische Diagnose

Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie. I feel nothing though in essence everything:

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Relatie tussen Autonomie, Pesten en Ervaren Gezondheid

Welke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling?

De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten

gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang? gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang?

De invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis.

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats

Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende

BISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

Hechting en Psychose: Attachment and Psychosis:

MENTALE VEERKRACHT ALS BUFFER TEGEN DOCENTEN STRESS 1. Mentale Veerkracht als Buffer tegen Docenten Stress-Reactiviteit: een ESM-studie

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

De Rol van Sense of Coherence bij de Glucoseregulatie bij Mensen met Diabetes Type 1

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem

Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding. Relation between Cyberbullying and Parenting. D.J.A. Steggink. Eerste begeleider: Dr. F.

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim.

Executief Functioneren en Copingstijl van Normaal- en Hogerbegaafde Volwassenen met een Autismespectrumstoornis

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen.

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven

Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken?

Engagement is not a Spur of the Moment

SAMENHANG TUSSEN ZINGEVING, RESILIENCY EN PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK BIJ ADOLESCENTEN

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners

Adherence aan HWO en meer bewegen

De Invloed van Cognitieve Stimulatie in de Vorm van Actief Leren op de Geestelijke Gezondheid van Vijftigplussers

Ben ik Lid van de Groep? Ervaren inclusie als Moderator van de Relatie tussen Procedurele Rechtvaardigheid en Organizational Citizenship Behavior.

Verschillen tussen Allochtone- en Autochtone Jonge Studerende Moeders in het Ervaren van Dagelijkse Stress en het Effect ervan op de Stemming

De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style

Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere

Depressieve Klachten bij Adolescenten: Risicofactoren op School en de Invloed. van Geslacht, Coping, Opleiding en Sport

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

Leader Member Exchange: Effecten van Locus of Control, Coping en de Mediatie van Persoonlijk Initiatief

Seksdrive, Stresscoping en Extrinsieke Ambitie : De Verschillen tussen Mannen en Vrouwen. Sexdrive, Stresscoping and Extrinsic Ambition :

Tahnee Anne Jeanne Snelder. Open Universiteit

De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Stemming met Modererende Invloed van Coping stijl

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

Running Head: IDENTIFICATIE MET SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS 1. Sociaal-economische Status en Gezondheid:

De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de. Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind.

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out

Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders

Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd

Transcriptie:

Executief Functioneren en Agressie bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag Executive Functioning and Aggression in a Forensic Psychiatric Population in PPC The Hague Sara Helmink 1 e begeleider: dhr. dr. W. Waterink 2 e begeleider: mw. dr. E. Simon Juli 2012 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting: Klinische psychologie Open Universiteit

Inhoudsopgave Voorwoord 2 Samenvatting 4 1. Inleiding 8 1.1 Agressie, reactieve en proactieve agressie 9 1.2 Het neurale hersencircuit voor emotieregulatie en agressie 11 1.3 Executief functioneren en agressie 13 1.4 De relatie tussen executief functioneren, intelligentie en criminaliteit 16 1.5 Onderzoeksvraag en hypothesen 17 2. Methode 19 2.1 Onderzoeksdesign 19 2.2 Procedure 19 2.3 Onderzoekspopulatie 20 2.4 Meetinstrumenten 21 2.5 Analyseplan 27 3. Resultaten 28 3.1 Descriptieve gegevens 28 3.2 Resultaten van onderzochte variabelen 30 4. Discussie 36 4.1 Algemeen 36 4.2 Beperkingen in het onderzoek en aanbevelingen voor vervolg 37 5. Literatuur 39 2

Executief Functioneren en Agressie bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag Sara Helmink Samenvatting Deze master-scriptie behelst een kwantitatief cross-sectioneel onderzoek naar agressie in een forensisch psychiatrische populatie (N= 40) die verblijft in het Penitentiair Psychiatrisch Centrum Den Haag. Er werd onderzocht of executief functioneren (onafhankelijke variabele) samenhangt met proactieve- en reactieve agressie (afhankelijke variabelen). Bovendien is nagegaan of deze samenhang werd gemodereerd door intelligentie. De doelstelling van dit onderzoek is zicht te krijgen op het executief functioneren, de subtypes van agressie en intelligentie in de PPC-populatie, teneinde adviezen te genereren voor verdere inrichting van de behandeling van agressieproblematiek in het PPC. Het executief functioneren gemeten met de D-KEFS Trail Making Test bleek significant lager (M = 8.80, SD = 3.07) en het executief functioneren gemeten met de D- KEFS Tower Test was significant hoger (M = 10.83, SD = 2.26) dan de normgegevens. De verschillende vormen van agressie zijn gemeten met de Reactive Proactive Questionnaire. Regressieanalyses geven aan dat verschillen in proactieve- en reactieve agressie niet verklaard worden door scores op de D-KEFS Trail Making Test en Tower Test. Intelligentie, gemeten met de Verkorte Groninger Intelligentie Test, blijkt geen modererende invloed te hebben in de relatie tussen executief functioneren en agressie. 3

Beperkingen van het onderzoek zijn de kleine steekproef en de grote non-respons. Ook is het de vraag of afhankelijke variabelen goed geobjectiveerd zijn door zelfrapportage. Aanbevolen wordt om interventies binnen het PPC Den Haag toe te spitsen op het intelligentieniveau van de patiënten aangezien 53 % van de onderzoekspopulatie een IQ heeft dat past bij een licht verstandelijke beperking (IQ 50-85). 4

Executive Functioning and Aggression in a Forensic Psychiatric Population in PPC The Hague Sara Helmink Summary This cross-sectional study (N = 40) contains the relationship between executive functioning (independent variable) and aggression (dependent variable) and the influence of IQ in a forensic psychiatric population in the PPC The Hague. This research examined whether executive functioning was related to two types of aggressiveness; proactive aggression and reactive aggression. The moderating role of intelligence has also been examined. The aim was to get a better insight into underlying factors of aggression in order to generate suggestions for treatment in the PPC. The mean score of executive functioning measured by the D-KEFS Trail Making Test was significant lower (M = 8.80, SD = 3.07) than the American norm data and the executive function measured by the Tower Test was significant higher (M = 10.83, SD = 2.26) compared to the norm data in the manual. The two types of aggression were measured by the Reactive Proactive Questionnaire. Regression analyses show that differences between reactive aggression and proactive aggression cannot be explained by executive functioning. Intelligence, measured by a short form of the Groninger Intelligentie Test, did not moderate the relationship between executive functioning and the two types of aggression. Important limitations of this study were the small sample size, the high non-response and the use of a self report questionnaire to measure aggression. Since 53 % of the sample population had to be classified as mentally retarded 5

(IQ 50-85), it is recommended to specify interventions in the PPC The Hague to this specific group. Keywords: proactive aggression, reactive aggression, executive functioning, IQ, forensic population 6