Bomenonderzoek Zorginstelling De Riethorst Gemeente Geertruidenberg

Bomenonderzoek Zorginstelling De Riethorst Gemeente Geertruidenberg Opdrachtgever: Contactpersoon: Gemeente Geertruidenberg Mw. M. Coort- de Leeuw Datum: Januari 2016 Projectnummer: 20151306

Status rapport: Concept 22 januari 2016 Opgesteld voor: Mw. M. Coort- de Leeuw Clustermanager gemeentewinkel Gemeente Geertruidenberg Postbus 10.001 4940 GA Raamsdonksveer Gezien door: R. Valk Directeur Opgesteld door: Frank van Irsel Boomtechnisch adviseur Van Helvoirt Groenprojecten BV Oisterwijksebaan 8A 5056 RD Berkel-Enschot Postbus 145 5056 ZJ Berkel-Enschot 013-5408200 06-52396028 www.vanhelvoirtgroenprojecten.nl Van Helvoirt Groenprojecten BV. Dit rapport of delen ervan mogen niet zonder schriftelijke toestemming van Van Helvoirt Groenprojecten BV worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, anders dan bedoelt voor de doelstelling in het rapport.

Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE... 3 1 INLEIDING... 4 2 HUIDIGE SITUATIE... 5 2.1 Onderzoekslocatie... 5 2.2 Bovengrondse situatie... 6 2.3 Boomgegevens... 10 2.4 Bodemonderzoek... 14 3 VERPLANTBAARHEID BOOM 13... 20 4 FINANCIËLE BOOMWAARDE HOLLANDSE LINDES... 21 5 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN... 22 BIJLAGE 1: BOOMGEGEVENS... 24 BIJLAGE 2: OVERZICHTSKAART... 26 BIJLAGE 3: VERPLANTBAARHEID... 27 BIJLAGE 4: FINANCIËLE BOOMWAARDE... 28 Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 3

1 Inleiding Opdracht In opdracht van de gemeente Geertruidenberg is een bomenonderzoek uitgevoerd. Het bomenonderzoek richt zich op 50 bomen rondom zorginstelling De Riethorst te Geertruidenberg. Aanleiding De gemeente Geertruidenberg is in overleg met zorginstelling De Riethorst en woningbouwvereniging WSG over een algehele herontwikkeling van het gebied aan de Venestraat in Geertruidenberg. De gemeente wil weten in hoeverre bij de herontwikkeling rekening gehouden moet worden met een aantal aanwezige bomen. De gemeente Geertruidenberg heeft aan Van Helvoirt Groenprojecten gevraagd om te onderzoeken hoe de bomen beschermd en duurzaam behouden kunnen worden. Doel De onderzoeksopdracht, die aan Van Helvoirt Groenprojecten BV is voorgelegd, luidt: Inzichtelijk maken van het huidige bomenbestand (inventarisatie); Inzichtelijk maken van de huidige conditie van het bomenbestand (VTA-inspectie); Vaststellen van de monetaire waarde van een deel van het bomenbestand; Inzichtelijk maken van de ondergrondse situatie; Aanbevelingen ten behoeve van duurzaam behoud van de aanwezige bomen. Uitvoering Het veldwerk voor dit onderzoek is uitgevoerd op 14 en 15 januari 2016 door F. van Irsel, boomtechnisch adviseur bij Van Helvoirt Groenprojecten BV. Dit rapport bevat een uitwerking van het onderzoek. Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de onderzoekslocatie. Daarnaast zijn in het hoofdstuk de boomgegevens en de bevindingen van het veldwerk opgenomen. Hoofdstuk 3 omvat de mogelijkheden ten aanzien van verplantbaarheid. Het vierde hoofdstuk bevat de financiële waarde van de lindes aan de westzijde van de zorginstelling. Hoofdstuk 5 bevat de belangrijkste conclusies van het onderzoek. Op basis van de onderzoeksresultaten worden tevens een aantal aanbevelingen gedaan. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 4

2 Huidige situatie Het veldwerk voor dit bomenonderzoek is uitgevoerd op 14 en 15 januari 2016. Het veldwerk bestaat uit een opname van de boomgegevens en een bodemonderzoek, welke separaat in dit hoofdstuk worden beschreven. 2.1 Onderzoekslocatie Het onderzoek richt zich op 51 bomen rondom zorginstelling 'De Riethorst' te Geertruidenberg, zie afbeelding. Het aangetroffen sortiment bestaat uit 23 gekandelaberde Hollandse lindes (Tilia x europaea), 20 gewone esdoorns (Acer pseudoplatanus), 6 Hollandse lindes (Tilia x europaea), 1 haagbeuk (Carpinus betulus) en 1 treurwilg (Salix x sepulcralis 'Chrysocoma'). De door de gemeente Geertruidenberg aangeleverde kaarten van het plangebied zijn tijdens het onderzoek als leidraad gebruikt. Een aantal bomen op de parkeerplaats achter zorginstelling 'De Riethorst' staan niet op de kaart en zijn daarom niet in het onderzoek meegenomen. Het plangebied reikt aan de noordelijke zijde tot aan de Venestraat, aan de westzijde tot aan de gewone esdoorns langs de Kloosterstraat, aan de zuidzijde tot aan de treurwilg en aan de oostzijde tot aan de toegang tot de parkeerplaats. In bijlage 1 is een tabel opgenomen met daarin alle boomgegevens, inclusief de uitkomsten van de VTA-inspectie. Bijlage 2 bevat een overzichtskaart van het plangebied met daarop de bomen, voorzien van boomnummers. Afbeelding: Overzichtsfoto projectgebied Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 5

2.2 Bovengrondse situatie Deze paragraaf bevat een beschrijving van de bovengrondse situatie van de bomen in het plangebied. De bomen zijn hierbij opgedeeld in de gekandelaberde Hollandse lindes langs de Venestraat, de gewone esdoorns langs de Kloosterstraat, de Hollandse lindes aan de westzijde van het zorgcentrum en de treurwilg. Gekandelaberde Hollandse lindes De gekandelaberde Hollandse lindes staan op regelmatige afstand in een laanstructuur aan beide zijdes van de Venestraat, zie afbeelding 1. In dit onderzoek zijn enkel de lindes ten zuiden van de Venestraat opgenomen. Specifieke functies van de laan zijn wegbegeleiding en in mindere mate windbeschutting. Doordat de bomen in het verleden gekandelaberd zijn is een gesloten scherm ontstaat, dat 's zomers wanneer de bomen in blad staan, volledig groen is, zie afbeelding 2. De bomen zorgen dan tevens voor camouflage en afscherming van de naastliggende bebouwing. Omdat de bomen gekandelaberd zijn is het niet noodzakelijk de laan te dunnen. De bomen worden frequent teruggezet dus is van taksterfte (nauwelijks tot) geen sprake. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 6

Afbeelding 1: Venestraat in de winter (15 januari 2016) ter hoogte van boom 13 t/m 16. Op de foto blijkt duidelijk de weggeleidende functie van de laan. Afbeelding 2: Venestraat in de zomer (september 2009) ter hoogte van boom 13 t/m 16. De kronen zorgen voor een gesloten, 'groen' scherm. Gewone esdoorns De gewone esdoorns staan op regelmatige afstand van elkaar in een boomweide aan de westzijde van de Kloosterstraat. De bomen hebben een ondergroei van gras. De horizontale en verticale structuur van de beplanting is eenvormig. De boomhoogte, boomvorm, stam- en kroondiameter en de afstand tot de volgende boom zijn nagenoeg gelijk, zie afbeelding 3. De bomenweide heeft een camouflerende en afschermende functie. Door de bomengroep wordt de bebouwing ten oosten van de Kloosterstraat duidelijk gescheiden van het groen aan de westzijde van de Kloosterstraat, zie afbeelding 4. Daarnaast heeft de bomengroep in mindere mate ook een recreatieve functie. Door de geringe plantafstand zijn de bomen gevoelig voor taksterfte en takafstoting. Afbeelding 3: De bomenweide tijdens het veldwerk (14 januari 2016). De boomhoogte, boomvorm, stam- en kroondiameter en de afstand tot de volgende boom zijn nagenoeg gelijk. Afbeelding 4: De bomenweide in de zomer (september 2009). De bomen zorgen voor een duidelijke scheiding tussen bebouwing en 'groen'. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 7

Hollandse lindes De Hollandse lindes staan in een rij met een onderbeplanting bestaande uit struiken en lage beplanting zie afbeelding 5. Bij de Hollandse lindes staat tevens een haagbeuk die ook op de door de gemeente Geertruidenberg aangeleverde tekening staat. Tijdens het veldwerk is vastgesteld dat de haagbeuk op particulier terrein lijkt te staan. De haagbeuk is daarom niet in het onderzoek opgenomen. De bomen staan op regelmatige afstanden van elkaar, zie afbeelding 6. In combinatie met de onderbeplanting zorgt de bomenrij voor windbeschutting, camouflage en afscherming. De boomhoogte, boomvorm, stam- en kroondiameter en de afstand tot de volgende boom is nagenoeg gelijk. Door de beperkte plantafstand vormen de kronen visueel één geheel. Door lichtgebrek in de (binnen)kronen zijn de bomen gevoelig voor taksterfte en takafstoting. Afbeelding 5: De Hollandse lindes in de winter (14 januari 2016). De bomenrij zorgt voor windbeschutting, camouflage en afscherming. Afbeelding 6: De bomen staan op regelmatige afstand van elkaar. Op de foto boom 45 t/m 48 (15 januari 2016). Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 8

Treurwilg De treurwilg is aangeplant als solitair en staat in een vrije en open ruimte. De boom is aangeplant uit esthetisch oogpunt. De treurwilg staat op het lager gelegen en nattere deel van het terrein en fungeert als oriëntatiepunt in een klein park dat bij de zorginstelling hoort. Afbeelding 7: De solitaire treurwilg fungeert als oriëntatiepunt in het parkje achter de zorginstelling (14 januari 2016). Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 9

2.3 Boomgegevens Boomgegevens Tijdens het veldwerk zijn de boomgegevens van 50 bomen opgenomen. Bijlage 1 bevat een overzichtslijst waarin de boomgegevens separaat zijn opgenomen. In bijlage 2 is een overzichtskaart opgenomen met daarop alle beoordeelde bomen in het projectgebied. Hieronder worden de boomgegevens samengevat: Het sortiment bestaat uit (gekandelaberde) Hollandse lindes (Tilia x europaea), gewone esdoorns (Acer pseudoplatanus), een treurwilg (Salix x sepulcralis 'Chrysocoma') en een haagbeuk (Carpinus betulus); In het plangebied staan tevens 20 leilindes (Tilia x europaea), 5 sierperen (Pyrus calleryana 'Chanticleer'), 12 gewone platanen (Platanus x hispanica), 10 eenstijllige meidoorns (Crataegus monogyna), 2 moeraseiken (Quercus palustris) en enkele kleinere bomen. Deze bomen staan echter niet op de door de gemeente Geertruidenberg aangeleverde kaart en zijn daarom niet meegenomen in het onderzoek, zie afbeelding 8; Alle bomen in het plangebied verkeren, op enkele ingeboete bomen na, in de volwasfase, zie afbeelding 9; De haagbeuk met boomnummer 44 lijkt op particulier terrein te staan en is daarom niet in het onderzoek meegenomen. Afbeelding 8: Op de parkeerplaats achter de zorginstelling staan nog diverse ander bomen Afbeelding 9: De meeste bomen in het plangebied verkeren in de volwasfase. Op de foto boom 45 t/m 50 (14 januari 2016) Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 10

Visueel onderzoek Bij het visueel onderzoek van de bomen is gebruik gemaakt van de zogenaamde VTA-methodiek (Visual Tree Assessment) en de IBA-methode (Integrierte Baum Analyse). Met deze methodieken worden alle delen van de boom (kroon, stam en wortelvoet) beoordeeld op afwijkende kenmerken. Tevens wordt de conditie¹, onderhoudstoestand² en levensverwachting³ geschat op basis van visuele kenmerken, uitgaande van normale ondergrondse groeiomstandigheden. Doelstelling van deze beoordeling is om een indruk te krijgen van de huidige kwaliteit 4 van de bomen. De resultaten van het visueel onderzoek zijn opgenomen in de tabel in bijlage 1. Bijlage 2 bevat een tekening waarop de boomsoorten zichtbaar zijn. Hieronder worden de resultaten van het visueel onderzoek samengevat: De conditie van de bomen is over het algemeen redelijk tot goed. De meeste bomen hebben een goede tak- en twijgbezetting en vertonen geen aantastingen door houtparasitaire schimmels. Een aantal gekandelaberde Hollandse lindes (boomnummers 5, 6, 13, 16, 20 en 21) hebben holtes in de stam of stamvoet, zie afbeelding 10 en 11. Afbeelding 10: Forse holte in de stam van boom 5. Afbeelding 11: Forse holte in de stamvoet van boom 6. 1. De conditie betreft de toestand van de boom op het moment van opname. Beoordeeld wordt: De bladgrootte, bladkleur, bladbezetting in het groeiseizoen en het vertakkingpatroon, scheutlengte, knopbezetting, hoeveelheid afgestorven takken buiten het groeiseizoen. De volgende klassen worden onderscheiden: goed, redelijk, matig en slecht. 2. Bij de onderhoudstoestand wordt gekeken naar de benodigde snoeimaatregelen. Hierbij wordt voornamelijk gelet op de aanwezigheid van afgestorven takken of mogelijk (toekomstige) probleemtakken zoals plakoksels of te laag hangende takken voor een normale afwikkeling van verkeer. De volgende klassen worden onderscheiden: aanvaard, achterstallig of verwaarloosd. 3. Een duurzame levensverwachting kan worden opgemaakt uit meerdere factoren. De boomsoort, leeftijd en de conditie spelen hierbij een belangrijke rol. Maar ook de boven- en ondergrondse hoeveelheid ruimte voor verdere groeimogelijkheden is van belang voor een duurzame levensverwachting. De volgende klassen worden onderscheiden: < 5 jaar, 5 15 jaar en > 15 jaar. 4. De kwaliteit van het betreffende bomenbestand is een algemene beoordeling op basis van de volgende kwaliteitscriteria; conditie, veiligheid, onderhoudstoestand, duurzame toekomst en esthetiek. De volgende klassen worden onderscheiden: goed, redelijk, matig en slecht. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 11

De bomen 24 t/m 26, 32, 36 (gewone esdoorns), 45, 46, 47 en 49 (Hollandse lindes) hebben afgestorven takken in de kroon. De onderhoudstoestand van deze bomen is vastgesteld op achterstallig en de zorgplicht op risico, zie afbeelding 12. In de kroon van boom 38 is een ingerotte snoeiwond aangetroffen. Om vast te stellen hoe diep de snoeiwond is, is een nader onderzoek noodzakelijk, zie afbeelding 13. Een aantal van de gewone esdoorns heeft een verminderde conditie. Boom 32 heeft door een zwamaantasting een dermate slechte conditie dat de levensverwachting is teruggebracht tot minder dan 5 jaar, zie afbeelding 14 en 15. Afbeelding 12: Afgestorven takken in de kroon van boom 25 Afbeelding 13: Ingerotte snoeiwond bij boom 38 Afbeelding 14: Afstervingsverschijnselen bij boom 32. Afbeelding 15: Zwamaantasting op de stamvoet van boom 32. De vruchtlichamen zijn dermate vergaan dat determinatie niet meer mogelijk is. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 12

In de stamvoet van boom 13 is een holte aangetroffen. Daarnaast is in de kroon een spechtengat waargenomen. De gemeente Geertruidenberg overweegt om boom 13 door verplanting te behouden. Afbeelding 16: Holte in de stamvoet van boom 13. Afbeelding 17: Spechtengat in de kroon van boom 13. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 13

2.4 Bodemonderzoek Het bodemonderzoek is erop gericht om het bodemprofiel in kaart te brengen en de ondergrondse groeiruimte van de bomen in het plangebied inzichtelijk te maken. Op 5 locaties in het plangebied is een grondboring uitgevoerd. Aanvullend is een profielkuil gegraven. De exacte locatie van de boringen en de profielkuil is weergegeven op de overzichtstekening in bijlage 2. Boring 1: groep gewone esdoorns Tot op een diepte van 60 cm mv wordt zeer humeus donkerbruin zand aangetroffen. Daarnaast worden intensief haarwortels Ø 0,5 cm aangetroffen, zie afbeelding 18. Van 60 tot 130 cm mv wordt de kleur van het zand lichter en wordt het humusarmer. Ook hier worden in de boring veelvuldig haarwortels aangetroffen. Op 130 tot 180 cm mv wordt het zand nog lichter en humusarmer. De beworteling wordt hier ook minder intensief maar is nog steeds aanwezig, zie afbeelding 19 en 20. Vanaf 180 cm mv wordt de grond zeer vochtig maar betreft het nog niet de grondwaterspiegel, zie afbeelding 21. Tot aan het vochtige deel worden nog extensief haarwortels aangetroffen. Afbeelding 18: Overzichtsfoto boring 1 Afbeelding 19: Beworteling op 110 cm -mv Afbeelding 20: Beworteling op 160 cm -mv Afbeelding 21: Overgang naar zeer vochtige, lichtere grond op 180 cm - mv Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 14

Boring 2 groep gewone esdoorns Tot op een diepte van 60 cm mv bestaat het profiel uit zeer humeus donkerbruin zand, zie afbeelding 22. De boring is op circa 5 meter afstand van de bomen uitgevoerd. Gezien de afstand is de aangetroffen haarbeworteling in het profiel extensief. Tot 60 cm mv zijn meerdere regenwormen aangetroffen, zie afbeelding 23. Van 60 tot 130 cm mv wordt de zandkleur lichter en humusarmer, zie afbeelding 24. Soms worden in het profiel vlagen van humusloos wit zand aangetroffen. Extensief wordt ook haarbeworteling en bodemleven aangetroffen, zie afbeelding 25. Afbeelding 22: Overzichtsfoto boring 2 Afbeelding 23: Regenworm op 30 cm -mv Afbeelding 24: Overgang naar lichtbruin zand op 60 cm -mv Afbeelding 25: Regenworm op 100 cm -mv Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 15

Boring 3: groep Hollandse lindes Tot op een diepte van 50 cm mv wordt donkerbruin zeer humeus zand aangetroffen, zie afbeelding 26. In de toplaag worden weinig haarwortels aangetroffen. Handmatig is vastgesteld dat de toplaag verhoogd verdicht is. Van 50 cm mv tot 120 cm mv wordt de zandkleur lichter en humusarmer, zie afbeelding 27. Soms worden in het profiel vlagen van humusloos wit zand aangetroffen. Ook hier wordt nauwelijks beworteling aangetroffen. Door het gehele profiel wordt fijn puin opgeboord, zie afbeelding 28. Afbeelding 26: Overzichtsfoto boring 3 Afbeelding 27: Overgang naar lichter zand op 50 cm -mv Afbeelding 28: In het profiel wordt fijn puin aangetroffen Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 16

Boring 4: treurwilg Tot op een diepte van 120 cm mv wordt zeer humeus, donkerbruin, venig materiaal aangetroffen, zie afbeelding 29. In het gehele profiel bevindt zich niet verteerd organisch materiaal, zie afbeelding 31. De haarbeworteling is intensief in de toplaag maar wordt naarmate dieper wordt geboord extensiever, zie afbeelding 30. Op 120 cm mv is sprake van een abrupte overgang naar humusloos wit zand. Hierin is geen beworteling aangetroffen, zie afbeelding 32. De grondwaterspiegel bevindt zich eveneens op 120 cm mv. De grond is hier dermate nat dat het er bij het ophalen van de boor uitvalt. Afbeelding 29: Overzichtsfoto boring 4 Afbeelding 30: Haarbeworteling op 80 cm -mv Afbeelding 31: Niet verteerd organisch materiaal op 110 cm -mv Afbeelding 32: Grondwaterspiegel en overgang naar wit zand op 125 cm mv Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 17

Boring 5: gekandelaberde Hollandse lindes De vijfde boring is uitgevoerd ter hoogte van boom 18, zie afbeelding 33. Gezien de veelvuldige aanwezigheid van puin in het profiel is het niet gelukt om bij de gekandelaberde Hollandse lindes meer boringen uit te voeren. Tot op een diepte van 40 cm m wordt wit humusloos straatzand aangetroffen, zie afbeelding 34. Van 40 tot 70 cm mv wordt het zand donkerder en humeuzer en wordt extensief haarbeworteling aangetroffen, zie afbeelding 35. Vanaf 70 cm mv wordt het zand nog donkerder en humeuzer en neemt de haarbeworteling toe, zie afbeelding 36. Vanaf 120 cm mv wordt veelvuldig puin aangetroffen waardoor dieper boren niet mogelijk is. Afbeelding 33: Overzichtsfoto boring 5 Afbeelding 34: Overgang van wit zand naar lichtbruin zand op 40 cm -mv Afbeelding 35: Beworteling op 70 cm -mv Afbeelding 36: Beworteling op 110 cm -mv en de aanwezigheid van licht puin Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 18

Profielkuil 1 De profielkuil is gegraven op 1 m afstand van boom 13, aan de oostelijke zijde, zie afbeelding 37. Tot op een diepte van 30 cm mv wordt humusloos wit straatzand aangetroffen. Direct onder de verharding bevinden zich intensief wortels tot Ø 1,5 cm, zie afbeelding 39 en 41. Vanaf 30 cm mv loopt het profiel over in licht humeus lichtbruin zand. Daarnaast wordt veelvuldig puin aangetroffen. In het profiel bevinden zich geen grote wortels en nauwelijks haarwortels. Op 70 cm mv wordt een leiding van vermoedelijk water aangetroffen. Daaronder ligt dermate veel puin dat dieper graven niet mogelijk is. De verwachting is dat na 70 cm mv nauwelijks beworteling meer wordt aangetroffen. Afbeelding 37: Overzichtsfoto profielkuil ten opzichte van boom 13 Afbeelding 38: Overzichtsfoto van de profielkuil met op 70 cm -mv een leiding Afbeelding 39: Beworteling tot Ø 1,5 cm direct onder de verharding Afbeelding 40: Overgang straatzand naar licht humeus zand Afbeelding 41: Beworteling tot Ø 1,5 cm direct onder de verharding Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 19

3 Verplantbaarheid boom 13 Door de herontwikkeling van zorginstelling De Riethorst is er geen ruimte meer voor boom 13. De gemeente Geertruidenberg wil daarom weten of het mogelijk is om boom 13 voor aanvang van de werkzaamheden te verplanten. In bijlage 3 is meer informatie opgenomen ten aanzien van het verplanten van bomen. Om een advies te kunnen geven over de verplantbaarheid van boom 13 zijn de volgende aspecten beoordeeld: soort, conditie, levensfase, standplaats, wortelgestel en kwaliteit. Soort Linde is een soort die doorgaans goed verplantbaar is. Conditie Ondanks de aangetroffen gebreken verkeert de boom in goede conditie. Dit heeft een positieve uitwerking op de verplantbaarheid van de boom. Hoewel de conditie goed is, is tijdens de VTAinspectie gebleken dat de boom grotendeels hol is. Gezien de beperkte windvang worden geen problemen gezien ten aanzien van de breukgevoeligheid. Voor de verplanting heeft het echter wel gevolgen, daar de boom erg zwak is voor werkzaamheden die voor het verplanten noodzakelijk zijn. Levensfase De levensfase speelt een belangrijke rol in de verplantbaarheid van de boom. De boom verkeert in de volwassen fase. Bomen in de volwassen fase zijn doorgaans matig verplantbaar. Standplaats Bij het beoordelen van de standplaats is met name gekeken of de boom vrij benaderbaar is voor verplanting. De betreffende boom is vrij benaderbaar voor verplanting. De wortels hebben zich onder andere uitgespreid direct onder de verharding. Gezien het losse (straat)zand zal het lastig zijn om een stevige kluit te creëren. Wortelgestel Het betreft een slecht wortelgestel met zeer oppervlakkige beworteling direct onder de verharding. Verplanting is hierdoor erg lastig en slagingspercentage is laag. Kwaliteit Alle aspecten afwegend wordt de kwaliteit van boom 13 als matig beschouwd. Gezien het oppervlakkige wortelgestel, de slechte kluit en de holte in de stam is de kans op een succesvolle verplanting < 10 %. Aanbevolen wordt daarom om de boom niet te verplanten. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 20

4 Financiële boomwaarde Hollandse lindes Bij de herontwikkeling van zorginstelling De Riethorst wordt voorzien dat de Hollandse lindes (boom 45 t/m 50) aan de westzijde van het gebouw niet ingepast kunnen worden. De gemeente Geertruidenberg wil daarom graag weten wat de financiële waarde is van de betreffende lindes. Voor de betreffende bomen wordt de boomwaarde berekend met behulp van de rekenmethode NVTB 2013. Deze rekenmethode is gebaseerd op de theoretische kosten, die gemaakt moeten worden om de betreffende bomen op dezelfde locatie te vervangen. Bij de toepassing van het rekenmodel boomwaarde wordt berekend welke kosten gemaakt moeten worden om een gelijkwaardige boom op dezelfde of gelijkwaardige plaats terug te krijgen. Bij het vaststellen van de kosten zijn de volgende boomtechnische uitgangspunten van belang: De taxatie is exclusief BTW. De soortklasse is conform de klasse-indeling van de NVTB. Als uitgangspunt voor de berekening wordt een fictieve aanplantmaat vastgesteld. De maat 14/16 wordt gehanteerd bij bomen in een houtopstand. De aanplantmaten zijn vastgesteld conform de richtlijnen van de NVTB en bepaald op basis van de standplaats. De leeftijd van de lindes wordt geschat op 50 jaar. De plant- en beheerkosten worden als regulier opgenomen. Gezien de locatie zal gedurende de begeleidingsperiode regelmatig onderhoud noodzakelijk zijn. 2-3 Jaar nazorg wordt als voldoende ervaren om de bomen te verzorgen (watergeven e.d.) en de slagingskans te verhogen. Het moment functievervulling bij solitaire en/of laanbomen is 40 jaar. Als eindleeftijd wordt 120 jaar aangehouden. De NVTB gaat uit van in de groenbranche gehanteerde kengetallen voor kosten van aanplant, nazorg en onderhoud per individuele boom. De boomwaarde van één linde bedraagt 7424,95 exclusief BTW. Door zes bomen tegelijk te planten treed een schaalvoordeel op van 10 procent. De totale boomwaarde van de 6 bomen bedraagt afgerond 40.094,73 exclusief BTW. Meer informatie en uitleg over de rekenmethode NVTB 2013 is te vinden op de site www.boomtaxateur.nl. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 21

5 Conclusies & aanbevelingen Inventarisatie en VTA-inspectie De conditie van de bomen is over het algemeen redelijk tot goed. De meeste bomen hebben een goede tak- en twijgbezetting, staan goed in blad en vertonen geen aantastingen door houtparasitaire schimmels. Een aantal gekandelaberde Hollandse lindes (boomnummers 5, 6, 13, 16, 20 en 21) hebben holtes in de stam of stamvoet. Aanbevolen wordt om deze bomen jaarlijks te inspecteren. De bomen 24 t/m 26, 32, 36, 45, 46, 47 en 49 hebben afgestorven takken in de kroon. De onderhoudstoestand van deze bomen is vastgesteld op achterstallig en de zorgplicht op risico. Aanbevolen wordt om de betreffende bomen binnen drie maanden te snoeien en de afgestorven takken weg te nemen. In de kroon van boom 38 is een ingerotte snoeiwond aangetroffen. Om vast te stellen hoe diep de snoeiwond is wordt aanbevolen om een nader onderzoek uit te voeren. Een aantal van de gewone esdoorns (Acer pseudoplatanus) heeft een verminderde conditie. Boom 32 heeft door een zwamaantasting een dermate slechte conditie dat de levensverwachting is teruggebracht tot minder dan 5 jaar. Aanbevolen wordt om boom 32 te vellen. Bodemonderzoek Tijdens het bodemonderzoek zijn goed doorwortelbare profielen aangetroffen met uitzondering van de profielen in de Venestraat. De verwachting is dat de wortels in de overige gevallen reiken tot aan de grondwaterspiegel. Eventuele bronnering bij de herontwikkeling van de zorginstelling kan daardoor leiden tot een conditievermindering van de bomen. Indien bronnering toch noodzakelijk blijkt wordt aanbevolen om dit buiten het groeiseizoen te doen. Wanneer bronnering wel in het groeiseizoen plaatsvindt mag het niet langer duren dan één week. Als de bronnering voor langer dan één week noodzakelijk is wordt aanbevolen om peilbuizen te slaan en de vochtvoorziening minimaal één keer per week te monitoren. Verplantbaarheid In de stamvoet van boom 13 is een holte aangetroffen. Daarnaast is in de kroon een spechtengat waargenomen. De gemeente Geertruidenberg overweegt om de boom te verplanten. Op basis van het onderzoek is vastgesteld dat de slagingskans van een verplanting < 10 % is. Aanbevolen wordt om de boom ten behoeve van de herontwikkeling te vellen of het ontwerp aan te passen. Financiële boomwaarde De financiële boomwaarde van de zes lindes bedraagt 40.094,73. Indien vellen van de bomen noodzakelijk is wordt aanbevolen om het verlies aan boomwaarde te compenseren door voor minimaal eenzelfde waarde aan nieuwe bomen aan te planten op het terrein. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 22

Overige aanbevelingen Aanbevolen wordt om de concrete ontwerpen/plannen af te spiegelen tegen de te behouden bomen. Hiervoor is het noodzakelijk om aanvullend op dit onderzoek, een Bomen Effect Analyse (BEA) uit te voeren. In een BEA wordt concreet ingegaan op de gevolgen van de voorgenomen werkzaamheden op de bomen en hoe deze hierbij duurzaam behouden kunnen blijven. Het is eveneens van belang dat een boombeschermingsplan onderdeel uitmaakt van de BEA. In het boombeschermingsplan moet duidelijk worden hoe de bomen tijdens de herontwikkeling beschermd moeten worden en wie aansprakelijk is bij overtreding van de beschermingsmaatregelen. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 23

Bijlage 1: Boomgegevens Nr. Boomsoort (wetenschappelijke naam) Boomsoort (Nederlandse naam) Standplaats stamdiam. in cm Boomhoogte in m Kroondiam. in m Takvrije stam in m Onderhoudstoestand Conditie Opmerkingen Kwaliteit Levensverwachting in jaren Zorgplicht Verplantbaar 1 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 30-40 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Ja 2 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 30-40 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Ja 3 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 30-40 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Ja 4 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 30-40 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Ja 5 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Forse holte (zwamaantasting?) Matig > 15 Attentie Nee 6 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Holte Redelijk > 15 Attentie Nee 7 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 30-40 9-12 0-5 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Ja 8 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 9 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 10 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 11 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Takschade Redelijk > 15 Normaal Nee 12 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Redelijk > 15 Attentie Nee 13 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Forse holte, stamvoetschade, spechtengat Matig > 15 Risico Nee 14 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Takschade Redelijk > 15 Normaal Nee 15 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Takschade Redelijk > 15 Normaal Nee 16 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Holte Redelijk > 15 Normaal Nee 17 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 18 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 19 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 50-60 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Stamschade Redelijk > 15 Normaal Nee 20 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Holte Goed > 15 Normaal Nee 21 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Holte Goed > 15 Normaal Nee 22 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 23 Tilia x europaea Hollandse linde (gekandelaberd) Verharding 40-50 9-12 5-10 3 Aanvaard Goed Stamschade Matig > 15 Normaal Nee 24 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 30-40 18-21 10-20 5 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 25 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 26 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 60-70 18-21 10-20 5 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken, plakoksels Redelijk 5-15 Risico Nee 27 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 28 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 29 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 30 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 31 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 18-21 10-20 5 Achterstallig Matig Flink teruggesnoeid, stamschade Matig 5-15 Normaal Nee 32 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 30-40 15-18 5-10 5 Achterstallig Slecht Afgestorven takken, zwamaantasting Slecht < 5 Risico Nee 33 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 34 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 35 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 50-60 15-18 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 36 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 50-60 15-18 10-20 5 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 37 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 38 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Redelijk Ingerotte snoeiwond Matig 5-15 Risico Nee 39 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 24

Nr. Boomsoort (wetenschappelijke naam) Boomsoort (Nederlandse naam) Standplaats stamdiam. in cm Boomhoogte in m Kroondiam. in m Takvrije stam in m Onderhoudstoestand Conditie Opmerkingen Kwaliteit Levensverwachting in jaren 40 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 40-50 15-18 10-20 5 Aanvaard Matig Matig 5-15 Normaal Nee 41 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 50-60 18-21 10-20 5 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 42 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 30-40 12-15 5-10 4 Aanvaard Redelijk Redelijk 5-15 Normaal Nee 43 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn Gazon 30-40 12-15 5-10 4 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 44 Carpinus betulus Haagbeuk Beplanting 30-40 15-18 10-20 3 Aanvaard Goed Lijkt op particulier terrein te staan Goed > 15 Normaal Nee 45 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 66 > 24 10-20 6 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 46 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 63 > 24 10-20 6 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 47 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 59 > 24 10-20 6 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 48 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 64 > 24 10-20 6 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 49 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 58 21-24 10-20 6 Achterstallig Redelijk Afgestorven takken Redelijk 5-15 Risico Nee 50 Tilia x europaea Hollandse linde Beplanting 58 21-24 10-20 6 Aanvaard Goed Goed > 15 Normaal Nee 51 Salix x sepulcralis 'Chrysocoma' Gele treurwilg Beplanting 80-90 18-21 10-20 5 Aanvaard Goed Laaghangende takken Goed > 15 Normaal Nee Zorgplicht Verplantbaar Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 25

Bijlage 2: Overzichtskaart Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 26

Bijlage 3: Verplantbaarheid De mogelijkheid tot het verplanten van bomen hangt sterk af van de volgende aspecten: Soort De verplantbaarheid van bomen geeft niet bij elke soort een goed resultaat. Dit heeft voor een groot deel te maken met de vitaliteit van de boom. Van Platanus en Tilia is bekend dat ze over een ongekende vitaliteit beschikken en als soort goed verplantbaar zijn. Populus en Salix zijn ook goed verplantbaar. Deze boomsoorten groeien echter zo snel dat het kostentechnisch vaak oninteressant is om deze te verplanten. De volgende klassen worden onderscheiden: Goed verplantbaar: Voldoende verplantbaar: Matig verplantbaar : Slecht verplantbaar: Aesculus, Alnus, Platanus, Populus, Salix, Taxus, Tilia en Ulmus; Fagus, Fraxinus, Quercus; Acer, Betula, Carpinus, Catalpa, Crataegus, Fraxinus, Ginkgo, Gleditsia, Juglans, Liquidambar, Malus, Prunus, Pterocarya, Pyrus, Robinia, Sorbus; Alianthus, Corylus, Magnolia. Conditie De volgende klassen worden onderscheiden: Goed: De boom vertoont een beeld dat van de soort verwacht mag worden onder goede groeiomstandigheden en op een goede groeiplaats; Voldoende: Niet-optimale groei, maar de mindere optimale omstandigheden hebben slechts beperkte negatieve gevolgen op de verdere ontwikkeling van de boom; Matig: Er is duidelijk sprake van negatieve gevolgen voor de ontwikkeling van de boom, zoals beginnende scheutsterfte, duidelijk kleiner blad en ijlere kroon; Slecht: Duidelijk aftakelende boom, waarbij veelal sprake is van een ijle kroon met zware scheutsterfte resulterend in veel en soms zwaar dood hout; Zeer slecht: Boom is op sterven na dood. Levensfase De levensfase speelt een belangrijke rol in de verplantbaarheid van de boom. De volgende klassen worden onderscheiden: Goed verplantbaar: Voldoende verplantbaar: Matig verplantbaar : Slecht verplantbaar: Jeugdfase; Halfvolwassenfase; Volwassen fase; Aftakelingsfase. Standplaats Deze is visueel beoordeeld, waarbij het met name gaat om het feit of: De boom vrij benaderbaar is voor verplanting; De wortelstelsels van bomen onderling niet zijn verstrengeld waardoor een individuele boom slecht is te isoleren voor verplanting. Wortelgestel De volgende klassen worden onderscheiden: Goed: Voldoende: Matig: Slecht: Een goed ontwikkeld wortelgestel en voldoende ondergrondse ruimte voor het maken van een stabiele wortelkluit van de benodigde afmeting ten opzichte van de wortel/kroon relatie; Een redelijk ontwikkeld wortelgestel waarbij met een beperkte voorbereidingstijd een stabiele wortelkluit gerealiseerd kan worden van de benodigde afmeting ten opzichte van de wortel/kroon relatie; Een matig ontwikkeld wortelgestel waarbij met een langere voorbereidingstijd een stabiele wortelkluit gerealiseerd kan worden van de benodigde afmeting ten opzichte van de wortel/kroon relatie; Een slecht wortelgestel met bijvoorbeeld zeer oppervlakkige beworteling, diepe penwortels of een ongelijkmatig verdeeld wortelgestel. Kwaliteit De kwaliteit van een boom is het totaalbeeld dat ontstaat na de beoordeling van de volgende factoren: soortspecifieke eigenschappen, conditie, structuur van stamvoet, stam en kroon en de levensverwachting van een boom. Een en ander is geen exacte optelsom van factoren, maar een totaalindruk van het beeld dat de boom geeft. De volgende klassen worden hierin onderscheiden: Goed: Redelijk: Matig: Slecht: De boom heeft een redelijk - goede conditie en structuur en heeft een levensverwachting van meer dan 10 jaar; De boom heeft een matig - redelijke conditie en structuur, heeft soortspecifiek een redelijk - goed regeneratievermogen en daardoor een levensverwachting van meer dan 10 jaar; De boom heeft een slecht - matige conditie en structuur, soortspecifiek een matig redelijk regeneratievermogen en daardoor een levensverwachting van minder dan 10 jaar; De boom heeft een slechte matige conditie en structuur, soortspecifiek een slecht matig regeneratievermogen en daardoor een levensverwachting van minder dan 5 jaar. Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 27

Bijlage 4: Financiële boomwaarde Bomenonderzoek zorginstelling De Riethorst, gemeente Geertruidenberg 28