ZET JEZELF OP DE FOTO Een fotografieproject Digitale media onderbouw primair onderwijs
Colofon Deze lesbrief hoort bij de leskist Zet jezelf op de foto. Ontwikkeling en tekst: Vormgeving en Lay-out: i.o.v. Cultuurkust Tjeerd Kootstra en Alinde Hoeksma Alinde Hoeksma Stichting Cultuurkust Klooster 4 3841EN Harderwijk Tel: 0341 721021 Mail: info@cultuurkust.nl www.cultuurkust.nl copyright regionaal centrum voor cultuureducatie en amateurkunst Cultuurkust 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, kopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. 2
Leskist Zet jezelf op de foto Meestal worden kinderen op de foto gezet door volwassenen. Maar tijdens dit project gaan alle leerlingen van groep 1 t/m 4 een foto van zichzelf maken. Met dit zelfportret kunnen ze laten zien wat hun hobby s zijn, wat ze later willen worden, wat hun lievelingsknuffel of eten is, wat hun fijnste kleren zijn et cetera. Als de leerlingen weten hoe ze op de foto willen en welke spulletjes ze hiervoor nodig hebben, mogen ze deze meenemen naar school. Fotografie als uitdrukkingsmiddel Waar fotografie vroeger voorbestemd was aan professionele fotografen is het nu een medium en uitingsvorm van iedereen geworden. De digitale fotografie heeft ons allen tot fotograaf gemaakt. Ook kinderen zijn al vroeg bezig met het maken van foto s via tablets en smartphones. Zelfs kleuters zijn verbazingwekkend handig met deze technieken. Het is daarom goed en leuk om leerlingen hier op een bewuste manier mee te laten spelen. Foto s kunnen een verhaal vertellen zonder woorden. Als je maar weet hoe. Fotografen verstaan die kunst. Van hen kun je leren dat vooral goed kijken belangrijk is en vervolgens kiezen: wat doe je wel en wat niet. Zo n manier van werken past binnen de kunstzinnige oriëntatie: bezig zijn met fotografie als uitdrukkingsmiddel. Om te beginnen door jezelf op de foto te zetten. Dit project leert kinderen omgaan met fotografie door zichzelf en de ander te fotograferen. Ze zijn daarnaast op speelse wijze bezig met identiteitsvorming: hoe wil jij jezelf op de foto zetten? Wat vind je leuk of belangrijk om te laten zien? 3
les 1 Doel Voorbereiding Kijken naar foto s Details op foto s leren herkennen - Ieder kind mag een foto meenemen waar hij/zij zelf op staat (met of zonder anderen) - Kopieer het werkblad voor de leerlingen Opdracht 1 Iedere leerling mag de meegebrachte foto laten zien en er iets over vertellen. Waarom heeft hij/zij deze foto meegenomen? Wat is er te zien op de foto? Hoe sta je erop, hoe is je gezichtsuitdrukking? Staan er nog andere mensen op de foto? Geeft de foto een goed beeld van wie je bent? Wie heeft de foto gemaakt? Neem als leerkracht ook een foto van jezelf mee en vertel daarover. Opdracht 2 Stel de vraag Wie heeft er zelf wel eens een foto gemaakt?. Vraag een aantal leerlingen een foto in gedachten te nemen. Stel vragen over de foto om zo n precies mogelijk beeld van de foto op te roepen. Voorbeeld: Staat er iemand op? Ja, mijn broertje. Hoe staat hij erop? Hij staat niet, hij ligt op de bank. Lacht hij? Nee, hij kijkt boos. Waarom? Hij wilde niet op de foto. Stond je ver weg? Nee, niet zo ver. Hoe heb je de foto gemaakt? Met de telefoon van mijn moeder Is er nog iets te zien behalve de bank en je broertje? Ja hij heeft een boek in zijn hand. Opdracht 3 Laat de emoties van dit linkerplaatje zien (zie emotie.jpeg) op het digibord. Welke emoties worden herkend en welke weten de kinderen nog meer? Ga gezamenlijk een aantal gezichten trekken. Doe dit naar elkaar toe, voor de spiegel, voor de klas of in de kring. Opdracht 4 De leerlingen oefenen in tweetallen het maken van een foto. De een vormt met zijn handen een camera/frame, de ander poseert voor de camera. Ze kiezen de emotie die nu bij hen past: blij, boos, alles is mogelijk. Ze mogen verschillende emoties uitproberen. Opdracht 5 Laat op het digibord de voorbeeld-portretten zien van kinderen (zie voorbeeldportretten.jpeg). Alle foto s vertellen iets over dit kind. Wat is er te zien op de foto s? Wat voor indruk krijgen de leerlingen van deze kinderen? Opdracht 6 De leerlingen mogen nu gaan bedenken hoe ze zelf graag op de foto willen. Ze kunnen bijvoorbeeld op de foto laten zien: - wat ze graag doen in hun vrije tijd 4
- wat hun fijnste bezit is (bijvoorbeeld een knuffel) - wat ze later willen worden - wat hun lievelingskleren zijn Leid vervolgens een gesprek over wat de leerlingen nodig hebben om dit te laten zien op de foto. Ze moeten die spullen, en soms ook speciale kleren, de volgende keer meenemen naar school. Deel het werkblad op de volgende pagina uit, waar de leerlingen tekenen en schrijven hoe ze op de foto willen gaan. Indien de leerlingen nog niet kunnen schrijven, kunt u dit voor hen doen, of ze alleen de tekening laten maken. Ze tekenen zichzelf in de voorgenomen houding en met de voorgenomen attributen, zodat ze dit later niet vergeten en zich bewuster worden van wat ze willen gaan maken. Geef aan het einde van de les de tekening en het briefje voor ouders aan de leerlingen mee, waarin staat dat ze de volgende keer spullen mee moeten nemen voor de foto. 5
Mijn naam is... Hier teken ik hoe ik op de foto wil: Voor deze foto moet ik de volgende spullen/kleren meenemen naar school:...... Bericht voor ouder/verzorger: Uw kind neemt momenteel deel aan het Kunstmenu-project Zet jezelf op de foto. In dit project maken de leerlingen een foto van zichzelf die iets over hen vertelt, zoals een hobby of wat ze later willen worden. Hier boven heeft uw zoon of dochter getekend hoe hij/zij graag op de foto wil. Zou u op de volgende datum de benodigde spullen mee willen geven naar school? Datum: Alvast bedankt voor uw medewerking! 6
les 2 Doel Voorbereiding Benodigdheden Op de foto Ervaren hoe het is om jezelf te presenteren op een foto - Vraag een collega of ouders om te ondersteunen bij deze les - Maak de studio-opstelling klaar (zie instructieblad in leskist) - Camera op statief - Ruimte met voldoende licht Voordat de leerlingen echt op de foto gaan, gaan ze hun pose oefenen. Indien ze zich willen omkleden, doen ze dat eerst. In tweetallen proberen ze uit hoe ze op de foto willen staan. Wat is hun houding? Hoe kijken ze en met welke emotie? Kijken ze in de camera of juist niet? Hoe hebben ze hun attribuut vast? Etc. De leerlingen gaan nu één voor één op de foto. U kunt de studio-opstelling in het klaslokaal maken (zodat de leerlingen naar elkaar kunnen kijken bij het maken van de foto), of in een ander lokaal waar de leerlingen om de beurt heen gaan. De camera staat op een statief. De afstand is zodanig, dat wanneer het langste kind staat, er nog ruimte boven en onder het kind zichtbaar is. Ook wanneer de leerlingen hun armen spreiden blijven die binnen beeld. Op de grond kunt u een merkteken aanbrengen om de leerlingen te laten weten waar ze moeten gaan staan. U kunt zelf bepalen of de leerlingen de foto zelf maken met de zelfontspanner; of dat u de foto s maakt. De leerkracht (of ouder) geeft alleen technische aanwijzingen. De leerling moet de kans krijgen het eigen idee echt zelf vorm te geven. 7
les 3 Doel Voorbereiding Benodigdheden Afwerking en presentatie - Een creatieve afwerking maken - Reflecteren op het gemaakte werk De gemaakte foto s moeten zijn afgedrukt/geprint - De afgedrukte foto's - Gekleurd karton / papier - Potloden, verf, stiften, scharen, lijm - Oude tijdschriften - Ophangmateriaal - Een plek in de school om de foto's te exposeren Opdracht 1 De leerlingen maken een mooie lijst voor hun foto. Ze plakken hun foto op gekleurd karton/papier en die mogen ze naar eigen wens versieren. Ze kunnen ook een vorm knippen van de lijst, zoals een kartelrand. Uit oude tijdschriften knippen ze plaatjes die passen bij hun foto. Als ze bijvoorbeeld met een bal op de foto staan, kunnen ze plaatjes uitknippen van ballen, balsporten, spelende kinderen etc. Die plakken ze op de lijst. Verder mogen ze de lijst versieren met stiften, potloden, verf of andere materialen, zoals kiezelsteentjes of schelpen. De foto s worden vervolgens opgehangen als een echte tentoonstelling. Misschien kunnen andere leerlingen van school of ouders ernaar komen kijken. Opdracht 2 Houd een nabespreking met de leerlingen. Stel vragen als: - Hoe vinden ze dat hun eigen foto gelukt is? - Kunnen ze iets zeggen over de foto s van de anderen? - Hebben ze dingen ontdekt over elkaar die ze nog niet wisten? - Hoe vonden ze het om voor de camera te poseren? - Is het anders om voor een camera op statief te poseren dan thuis voor een digitale camera of smartphone? 8