R e g i s t r a t i e k a m e r Gemeente Doetinchem..'s-Gravenhage, 20 oktober 1999.. Onderwerp verstrekken van persoonsgegevens Bij brief van 1 september 1999 heeft u een antwoord gegeven op de vragen die de Registratiekamer heeft gesteld in het kader van haar onderzoek naar het verstrekken van gegevens van uitkeringsgerechtigden aan een ziekenfonds. Dit onderzoek werd ingesteld naar aanleiding van een klacht van B uit X Uit het antwoord volgt dat de afdeling sociale zaken en werkgelegenheid van de gemeente Doetinchem met zorgverzekeraar C een regeling voor een collectieve aanvullende ziekenfondsverzekering (CAZ) heeft getroffen voor de uitkeringsgerechtigden. Doelstelling is een efficiëntere dienstverlening door de sociale dienst en de ziektekostenverzekeraar. Zonder de getroffen overeenstemming is de procedure dat wanneer een cliënt ziektekosten maakt, hij voor de vergoeding daarvan zich eerst tot de ziektekostenverzekeraar moet wenden. Deze vergoedt doorgaans een deel van de kosten. Voor de kosten die resteren dient de cliënt vervolgens een verzoek in voor bijzondere bijstand bij de afdeling sociale zaken en werkgelegenheid. De cliënt moet daarvoor naar twee loketten: dat van de ziektekostenverzekeraar en de afdeling sociale zaken en werkgelegenheid. De regeling die is getroffen middels de collectieve aanvullende ziekenfondsverzekering tracht hieraan een einde te maken en vergoedt, daar waar mogelijk, 100% van de gemaakte kosten. Prins Clauslaan 20 Uw brief Postbus 93374 Bijlagen 2509 AJ 's-gravenhage Contactpersoon Tel. 070-3811300 Doorkiesnummer Fax 070-3811301
Blad 2 Hiervoor is met zorgverzekeraar C overeenstemming bereikt. Cliënten van de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid krijgen de mogelijkheid zich aanvullend bij te verzekeren bij C. Ten behoeve van deze samenwerking verstrekte de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) persoonsgegevens aan C. Het ging om de volgende gegevens: Registratienummer bij de afdeling sociale zaken en werkgelegenheid, naam, adres, sofi-nummer en ingangsdatum uitkering. Het verstrekken van deze gegevens was nodig om te bepalen wie op het moment van de ingangsdatum van de CAZ-verzekering, een actuele uitkering ontving van de afdeling SZW. De cliënten werden met een brief op de hoogte gebracht van de samenwerking. De cliënten zijn niet expliciet gewezen op de uitwisseling van persoonsgegevens. Aan de cliënten werd geen toestemming gevraagd voor de gegevensverstrekking. Het ziekenfonds brengt aan het begin van iedere maand nominatief de verstrekte vergoedingen, alsmede de daarmee gemoeide uitvoeringskosten in rekening. De volgende gegevens worden dan verstrekt: sofi-nummer, naam, geboortedatum, specificatie van de verstrekking. Overige gegevens worden niet uitgewisseld. Telefonische navraag bij D leerde dat C alleen deze gegevens verstrekt als er sprake is geweest van een vergoeding voor brillen, glazen of lenzen. Dat is het geval omdat C deze kosten aan de aanvrager vergoedt, maar met de afdeling SZW verrekent. Aangezien de kosten niet (altijd) volledig vergoed worden door C zou de aanvrager zich anders weer met een verzoek om bijzondere bijstand tot de gemeente moeten wenden voor tegemoetkoming van de resterende kosten. Nu zorgen C en de afdeling SZW zelf voor de afrekening daarvan. De Registratiekamer heeft naar aanleiding van uw antwoorden het volgende op te merken. Verstrekken van gegevens door de afdeling sociale zaken en werkgelegenheid. Artikel 11, eerste lid, Wet persoonsregistraties (Wpr) geeft de hoofdregel voor de toelaatbaarheid van verstrekkingen.
Blad 3 Uit een persoonsregistratie mogen slechts gegevens worden verstrekt voor zover dit "voortvloeit uit het doel van de registratie, wordt vereist ingevolge een wettelijk voorschrift of geschiedt met toestemming van de geregistreerde". Bij de eerste en derde grond zij opgemerkt dat de houder aldus een bevoegdheid, doch geen verplichting, tot gegevensverstrekking aan derden kan verkrijgen. Op grond van artikel 11, eerste lid, Wpr kunnen aan een derde gegevens verstrekt worden als dit vereist is ingevolge een wettelijk voorschrift. Het moet daarbij gaan om een wettelijke verplichting tot het verstrekken van gegevens. Onder een wettelijk voorschrift als bedoeld in artikel 11, eerste lid, WPR valt in beginsel elke daad van wetgeving. Een dergelijke regeling zal wel moeten voldoen aan de eisen van artikel 10, eerste lid, van de Grondwet en, indien van toepassing, aan de eisen van artikel 8 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM). Zo zal het voorschrift voldoende nauwkeurig moeten zijn en adequate en effectieve waarborgen moeten bevatten tegen ongeoorloofde inbreuken. Artikel 125 Abw levert voor het college van B&W een wettelijke plicht op tot het verstrekken van gegevens aan die instanties die daarin zijn genoemd. In artikel 125, eerste lid, onder e, Abw staat: Burgemeester en wethouders zijn bevoegd uit eigen beweging en verplicht desgevraagd [ ] uit de administratie terzake van uitvoering van deze wet aan hieronder vermelde organen kosteloos de gegevens te verstrekken die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de hierbij vermelde wetten of wettelijke regelingen: - de ziekenfondsraad en de ziekenfondsen voor de uitvoering van de Ziekenfondswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Deze bepaling is zodanig geformuleerd dat de sociale dienst alleen van de verstrekkingsgrond gebruik kan maken als de persoonsgegevens die worden verstrekt noodzakelijk zijn voor de ziekenfondsen ter uitvoering van de Ziekenfondswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Verder is er in de Abw sprake van een zogenoemd gesloten systeem. Dat wil zeggen dat informatie met betrekking tot individuele bedrijven of instellingen alleen zal kunnen worden bekendgemaakt als er sprake is van in de wet omschreven gronden.
Blad 4 De algemene geheimhoudingsplicht van artikel 123, eerste lid, Abw verbiedt een ieder hetgeen hem uit of in verband met enige werkzaamheid bij de uitvoering van de Abw over de persoon of zaken van een ander blijkt of wordt medegedeeld, verder bekend te maken dan: - voor de uitvoering van de Abw noodzakelijk is - dan wel op grond van deze wet is voorgeschreven dan wel toegestaan. (In de vorige brief van de Registratiekamer is een fout geslopen. Gelieve ook daar in de derde regel verbiedt te lezen.) Ook kan toestemming gevraagd worden aan de cliënten om gegevens te verstrekken. Degene op wie de gegevens betrekking hebben, moet dan schriftelijk hebben verklaard tegen de verstrekking geen bezwaar te hebben (artikel 123, tweede lid, onder b, Abw). Gelet op bovenstaande is er naar het oordeel van de Registratiekamer geen rechtsgrond aanwezig om gegevens van de cliënten zonder hun toestemming aan de zorgverzekeraar te verstrekken. Artikel 125 Abw is immers alleen van toepassing indien de verstrekking van gegevens noodzakelijk is voor de uitvoering van de Ziekenfondswet. Dat is hier niet het geval. Sofi-nummer Uit uw antwoord blijkt dat bij de gegevensverstrekking gebruik wordt gemaakt van het sofi-nummer van de cliënten. Het sofi-nummer is een nummer dat wordt gebruikt om personen te identificeren. Het gebruik van dergelijke nummers is geregeld in artikel 6a Wpr. Persoonsidentificerende nummers mogen alleen gebruikt worden als het gebruik gebaseerd is op een wettelijke regeling. Gebruik van het sofi-nummer is slechts toegestaan aan personen en instanties voor wie dat bij wettelijk voorschrift voor bepaalde doeleinden is voorgeschreven of mogelijk gemaakt. Een wettelijke regeling kan het gebruik van het sofi-nummer voorschrijven of met zoveel woorden toelaten. Het gebruik van het sofi-nummer is ook toegelaten als dat gebaseerd is op het Besluit gebruik sofi-nummer. Een ziekenfonds is verplicht het sofi-nummer te gebruiken bij de uitvoering van de Ziekenfondswet (artikel 73d). Maar een aanvullende ziektekostenverzekering behoort niet tot de uitvoering van de Ziekenfondswet. Het is een particuliere verzekering. Ook anderszins is er geen wettelijke bepaling die het gebruik van het sofi-nummer voor een aanvullende ziektekostenverzekering toestaat.
Blad 5 Daarnaast is toestemming van de cliënten geen geldige rechtsgrond om het sofi-nummer vast te leggen. Om deze reden mag de verzekeraar van de aanvullende ziektekostenverzekering het sofi-nummer niet gebruiken. Oplossing Dat wil niet zeggen dat de service die door de CAZ wordt geboden, niet kan plaatsvinden. De gemeente kan bijvoorbeeld zelf haar cliënten aanschrijven en hen de mogelijkheid bieden om zich op te geven voor de CAZ. De cliënten worden op deze wijze geïnformeerd en verstrekken zelf hun gegevens aan C. Ook kan de gemeente aan haar cliënten schriftelijk toestemming vragen om hun gegevens te verstrekken aan C. Verstrekken van gegevens door Amicon aan afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ten behoeve van vergoeding van brillen/glazen en lenzen worden door Amicon gegevens verstrekt aan de gemeente. Dit is voor de verrekening van het restant dat niet vergoed wordt door CAZ maar wel door de gemeente via de bijzondere bijstand. Terugverstrekking kan plaatsvinden als deze voortvloeit uit het doel van de registratie van C dan wel indien de cliënt hiervoor toestemming heeft gegeven. Het doel van de registratie is het verwerken van gegevens voor afwikkeling van de verzekering. Dit doel wordt mede ingevuld door de samenwerking tussen de gemeente en C. Als dit doel is omschreven en de cliënt hierover is geïnformeerd, dan mogen deze gegevens door C verstrekt worden aan de gemeente. Deze verstrekking vloeit dan voort uit het doel van de registratie van C (artikel 11, eerste lid, Wpr). De verstrekking van gegevens moet beperkt blijven tot die gegevens die relevant zijn voor de verrekening van de kosten. Hierbij is het van belang op te merken dat recepten voor de glazen en lenzen medische gegevens betreffen. Vanwege artikel 5 Besluit gevoelige gegevens is het opnemen van deze gegevens aan restricties gebonden. Een werkwijze waarbij uitsluitend C de beschikking krijgt over deze gegevens en niet de gemeente, is hiermee in overeenstemming. In het algemeen kan de Registratiekamer zich vinden in de gevolgde werkwijze met betrekking tot het verstrekken van de gegevens door C. Het sofi-nummer mag hier echter niet bij gebruikt worden.
Blad 6 Conclusie Het verstrekken van gegevens door de gemeente aan C om cliënten op de hoogte te brengen van de CAZ is niet in overeenstemming met de wettelijke regels. Er is geen rechtsgrond aanwezig om gegevens van de cliënten van de sociale dienst zonder hun toestemming aan de zorgverzekeraar te verstrekken. De gemeente kan wel zelf haar cliënten aanschrijven en de mogelijkheid bieden om zich op te geven voor de verzekering. Ook kan de gemeente aan haar cliënten de schriftelijke toestemming vragen om hun gegevens te verstrekken aan C mag als verzekeraar van de aanvullende ziektekostenverzekering niet het sofi-nummer gebruiken. Ten behoeve van vergoeding van brillen/glazen en lenzen worden door C gegevens verstrekt aan de gemeente. Dit is voor de verrekening van het restant dat niet vergoed wordt door CAZ maar wel door de gemeente via de bijzondere bijstand. In het algemeen kan de Registratiekamer zich vinden in de gevolgde werkwijze. Het sofi-nummer mag hier echter niet bij gebruikt worden. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Een afschrift van deze brief doe ik toekomen aan B, Verbond van Verzekeraars, CTU en Divosa. Hoogachtend, Voorzitter Registratiekamer