RECITATIE VAN DE VIJF AANDACHTSOEFENINGEN oktober 2013
De Vijf Aandachtsoefeningen staan voor de boeddhistische visie op een universele spiritualiteit en ethiek. Ze zijn de concrete weergave van de leringen van de Boeddha over de Vier Edele Waarheden en het Edele Achtvoudige Pad, het pad van juist begrip en ware liefde dat leidt naar heling, transformatie en geluk voor onszelf en voor de wereld. Het beoefenen van de Vijf Aandachtsoefeningen betekent dat we het inzicht van inter-zijn ontwikkelen, ofwel Juist Inzicht, dat een einde kan maken aan alle discriminatie, intolerantie, woede, angst en wanhoop. Als we leven volgens de Vijf Aandachtsoefeningen, dan zijn we al op het pad van een Bodhisattva. Als we weten op dat pad te zijn, raken we niet meer verward over ons leven in het huidige moment of in zorgen over de toekomst. Nieuwe versie, afkomstig van Thich Nhat Hanh en Plum Village, 2013. Nederlandse vertaling 2013 (HB/JB/MV)
Recitatie van de Vijf Aandachtsoefeningen Er wordt eerst gemediteerd (circa 12 minuten) Een bel kondigt het eind van de meditatie 1. De opening van de ceremonie Na de meditatie verwelkomt degene die de ceremonie leidt de deelnemers en geeft enkele aanwijzingen over het verloop van de ceremonie,, 1x kleine bel (iedereen gaat staan degene die de wierook offert loopt naar het altaar; een tweede persoon kan meelopen als helper) 2. Het offeren van de wierook,, In dankbaarheid offeren we deze wierook aan alle Boeddha s en Bodhisattva s in ruimte en tijd. Mag het, geurend als de Aarde, de langzaam rijpende vrucht weerspiegelen van begrip en van ons streven in aandacht te leven. Mogen wij en alle wezens metgezellen zijn van Boeddha s en Bodhisattva s. Mogen wij ontwaken uit onachtzaamheid en ons ware thuis verwezenlijken. 3. De aarde aanraken Openingsgatha Degene die buigt en degene voor wie gebogen wordt zijn beiden van nature leeg. Daarom is de communicatie tussen hen onuitsprekelijk volmaakt. Ons oefencentrum is het Net van Indra, dat alle Boeddha s waar dan ook, weerspiegelt. En met mijn persoon voor elke Boeddha neem ik met hart en ziel mijn toevlucht. Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 3
De Buigingen (raak bij elke bel de aarde aan) De Boeddha, de Dharma en de Sangha die licht brengen in de Tien Richtingen, Sakyamuni Boeddha, de Volledig Ontwaakte, die te midden van lijden en verwarring ons het pad van bewustzijn leert en voorleeft, Manjushri, de Bodhisattva van het Juiste Begrip, die onwetendheid doorsnijdend ons hart en geest doet ontwaken, Samantabhadra, de Bodhisattva van het Juiste Handelen, die vol aandacht en vreugde werkt voor het welzijn van alle wezens, Avalokiteshvara, de Bodhisattva van het Grote Mededogen, die diepgaand luistert, en levende wezens op talloze manieren dient, Kshitigarbha, de Bodhisattva van het Juiste Streven, die zonder vrees doordringt in de rijken van lijden en duisternis, Bodhisattva Gaia, de heilige en liefdevolle Grote Moeder Aarde, die alle wezens baart, draagt, voedt en alles heelt, Mahavairocanna Tathagatha, Grote Vader Zon, Boeddha van oneindig licht en leven, bron van leven op Aarde, die licht in alle richtingen uitstraalt, Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 4
Maitreya, de Boeddha die nog geboren zal worden, die het zaad van opwekkende en liefdevolle vriendelijkheid laat ontkiemen in kinderen en alle levende wezens, De stroom van leraren die ons zijn voorgegaan, die ons met mededogen en zonder vrees het pad laten zien,, 1 x bel (iedereen gaat zitten) 4. Openingsvers OF,, Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhassa Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhassa Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhassa Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 5
De Dharma is diep en prachtig. We hebben nu de kans haar te zien, te bestuderen en te oefenen. We beloven haar ware betekenis te verwezenlijken. 5. Het Hart van de Prajnaparamita (Hartsoetra) De Bodhisattva Avalokita, zich bewegend in de diepe stroom van de Bevrijdende Wijsheid, scheen licht op de vijf skandha s en zag in dat ze leeg zijn. Deze doorgronding verloste hem van al het lijden. Luister Shariputra: vorm is leegte en leegte is vorm. Vorm is niet anders dan leegte, leegte is niet anders dan vorm. Zo is het ook met gevoelens, waarnemingen, mentale vormingen en bewustzijn. Luister Shariputra: alle verschijnselen zijn van nature leeg. Zij ontstaan noch vergaan, zijn rein noch onrein en nemen toe noch af. Daarom is er in leegte geen vorm, geen gevoel, geen waarneming, geen mentale vorming en geen bewustzijn. Geen oog, oor, neus, tong, lichaam noch geest. Geen vorm, klank, geur, smaak, tast, noch object van de geest. Geen werelden van elementen (van oog- tot geestbewustzijn), geen wederzijds afhankelijke oorsprongen en geen einde daarvan (van onwetendheid tot dood en verval). Geen lijden, geen oorzaak van lijden, geen einde aan lijden en geen pad. Geen wijsheid en niets te verwezenlijken. Omdat er niets te verwezenlijken is, ondervinden de Bodhisattva s, verankerd in de Bevrijdende Wijsheid, geen belemmeringen in hun geest. Vrij van belemmeringen, kennen zij geen angst, bevrijden zich voorgoed van alle illusies en realiseren volmaakt Nirvana. Dankzij deze Bevrijdende Wijsheid ervaren de Boeddha s van verleden, heden en de toekomst, de hoogste, ware en volmaakte verlichting. Daarom is de Bevrijdende Wijsheid, de ultieme mantra, de ongeëvenaarde mantra, de onomstotelijke waarheid die al het leed vernietigt. Laten we haar verkondigen: Gegaan, gegaan, overgegaan, volledig overgegaan, ontwaakt, ontwaakt! Gate, Gate, Paragate, Parasamgate, Bodhi Svaha (x3), Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 6
Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 7
Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 8
6. Sanghakarman-procedure Sanghakarman Meester: Is de hele gemeenschap bijeen? Vertegenvoordiger van de Sangha: De hele gemeenschap is bijeen. Sanghakarman Meester: Is er harmonie in de gemeenschap? Vertegenvoordiger van de Sangha: Ja, er is harmonie. Sanghakarman Meester: Zijn er mensen die niet aanwezig kunnen zijn en die gevraagd hebben hen te vertegenwoordigen? En hebben deze mensen verklaard hun best te hebben gedaan de Vijf Aandachtsoefeningen te bestuderen en te oefenen? Vertegenvoordiger van de Sangha: Nee, die zijn er niet. of Ja,... (naam) is niet aanwezig vanwege... (redenen). Hij/zij heeft gevraagd hem/haar te vertegenwoordigen en hij/zij verklaart dat hij/zij zijn of haar best gedaan heeft de Vijf Aandachtsoefeningen te bestuderen en te oefenen. Sanghakarman Meester: Wat is de reden dat we vandaag bij elkaar zijn? Vertegenvoordiger van de Sangha: De gemeenschap is bij elkaar gekomen om de Vijf Aandachtsoefeningen te reciteren. Sanghakarman Meester: Geachte gemeenschap, luister. Vandaag,... (datum), is de dag dat we de Vijf Aandachtsoefeningen reciteren. We zijn bijeengekomen op het afgesproken tijdstip. De gemeenschap is klaar om te luisteren naar de aandachtsoefeningen en ze te reciteren in een sfeer van harmonie. De recitatie kan beginnen. Is dat juist en volledig? Iedereen: Dat is juist en volledig. 7. Introductie (door de ceremoniemeester) Vrienden, het is nu tijd voor het reciteren van de Vijf Aandachtsoefeningen, luister. De Vijf Aandachtsoefeningen vormen de basis voor een gelukkig leven. Zij hebben het vermogen om het leven te beschermen en de moeite waard te maken. Ze openen ook de poort naar verlichting en bevrijding. Luister goed naar iedere Aandachtsoefening en zeg iedere keer in stilte ja als je ziet dat je de afgelopen tijd je best gedaan hebt om de voorgelezen oefening te bestuderen, te beoefenen en na te leven. 8. Recitatie van de Vijf Aandachtsoefeningen De eerste aandachtsoefening: Eerbied voor het leven Bewust van het lijden veroorzaakt door de vernietiging van leven, beloof ik van ganser harte om mijn begrip van interzijn en mededogen te ontwikkelen en het leven van mensen, dieren, planten en onze Aarde te leren beschermen. Ik heb het oprechte voornemen om niet te doden, niet toe te laten dat anderen doden en geen enkele daad van geweld, in de wereld, in mijn gedachten of in mijn manier van leven, goed te praten. Wetend dat verkeerd handelen voortkomt uit woede, angst, hebzucht en onverdraagzaamheid, die op hun beurt ontstaan door dualistisch en discriminerend denken, neem ik mij voor open te zijn, niet te discrimineren en niet gehecht te zijn aan Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 9
opvattingen, om zodoende geweld, fanatisme en dogmatisch denken in mijzelf en in de wereld te transformeren. Dit is de eerste van de Vijf Aandachtsoefeningen. Heb je getracht hem te bestuderen, te oefenen en na te leven in de afgelopen periode? [ 3 x ademen] De tweede aandachtsoefening: Werkelijk geluk Bewust van het lijden veroorzaakt door uitbuiting, sociaal onrecht, diefstal en onderdrukking beloof ik van ganser harte te leren vrijgevig te zijn in mijn denken, spreken en handelen. Ik heb het oprechte voornemen niet te stelen en me niets toe te eigenen wat een ander toebehoort en mijn tijd, energie en materiële middelen te delen met allen die dat nodig hebben. Ik wil diepgaand leren kijken zodat ik kan zien dat het geluk en lijden van anderen niet verschilt van mijn eigen geluk en lijden, dat werkelijk geluk niet mogelijk is zonder begrip en mededogen en dat het najagen van weelde, roem, macht en zintuiglijk genot veel lijden en wanhoop kan veroorzaken. Ik ben me er van bewust dat werkelijk geluk afhangt van mijn geestelijke houding en niet van uiterlijke omstandigheden en ik kan hier en nu gelukkig zijn door te beseffen dat er in en om mij heen genoeg voorwaarden zijn om gelukkig te zijn. Ik neem me voor om op een juiste manier in mijn levensonderhoud te voorzien zodat ik kan helpen om het lijden van levende wezens op aarde te verminderen en het proces van de opwarming van onze aarde te keren. Dit is de tweedevan de Vijf Aandachtsoefeningen. Heb je getracht hem te bestuderen, te oefenen en na te leven in de afgelopen periode? [ 3 x ademen] De derde aandachtsoefening: Ware liefde Bewust van het lijden veroorzaakt door onverantwoord seksueel gedrag beloof ik van ganser harte om verantwoordelijkheidsgevoel te ontwikkelen en de veiligheid en integriteit te respecteren van individuen, paren, gezinnen en van de gemeenschap als geheel. Wetend dat seksueel verlangen niet hetzelfde is als liefde en dat seksuele activiteit, ingegeven door begeerte, mijzelf en anderen beschadigt, neem ik mij oprecht voor om geen seksuele relatie aan te gaan zonder dat er sprake is van werkelijke liefde en een duurzame verbintenis waarvan familie en vrienden weten. Ik zal alles doen wat in mijn vermogen ligt om kinderen te beschermen tegen seksueel misbruik en trachten te voorkomen dat paren en gezinnen uiteenvallen door onverantwoord seksueel gedrag. Wetend dat lichaam en geest één zijn wil ik graag leren zorgvuldig om te gaan met mijn seksuele energie, en liefdevolle vriendelijkheid, mededogen, vreugde en onvoorwaardelijke acceptatie de vier elementen van werkelijke liefde te ontwikkelen, zowel voor mijn eigen geluk als voor het geluk van anderen. Als ik oefen in ware liefde weet ik dat mijn voortbestaan in de toekomst prachtig zal zijn. Dit is de derdevan de Vijf Aandachtsoefeningen. Heb je getracht hem te bestuderen, te oefenen en na te leven in de afgelopen periode? [ 3 x ademen] Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 10
De vierde aandachtsoefening: Liefdevol spreken en aandachtig luisteren Bewust van het lijden veroorzaakt door onzorgvuldig spreken en het onvermogen om naar anderen te luisteren, beloof ik van ganser harte om te leren liefdevol te spreken en met mededogen te luisteren om zo het lijden te verminderen en verzoening en vrede tot stand te brengen in mijzelf en tussen andere mensen, groeperingen en naties. Wetend dat woorden geluk of leed kunnen veroorzaken, heb ik het oprechte voornemen om de waarheid te spreken en woorden te kiezen die bijdragen tot zelfvertrouwen, vreugde en hoop. Als er woede in mij opkomt, neem ik mij voor om niets te zeggen. Ik zal dan met aandacht mijn adem volgen en loopmeditatie doen om zo mijn boosheid te herkennen. Ik zal diepgaand kijken naar het ontstaan van de boosheid, vooral naar verkeerde waarnemingen en gebrek aan begrip voor het lijden in mijzelf en in anderen. Ik zal op zo n manier spreken en luisteren dat wij gezamenlijk ons lijden kunnen los laten en een weg kunnen vinden uit moeilijke situaties. Ik neem me voor geen geruchten te verspreiden en niets te zeggen dat verdeeldheid of onenigheid kan veroorzaken. Ik zal met de juiste inzet oefenen om mijn vermogen tot begrip, liefde, vreugde en saamhorigheid te voeden om zo boosheid, geweld en angst, die diep in mij verborgen liggen, langzaam maar zeker te kunnen transformeren. Dit is de vierde van de Vijf Aandachtsoefeningen. Heb je getracht hem te bestuderen, te oefenen en na te leven in de afgelopen periode? [ 3 x ademen] De vijfde aandachtsoefening: Heling en voeding Bewust van het lijden veroorzaakt door onzorgvuldig consumeren beloof ik van ganser harte zorg te dragen voor een goede geestelijke en lichamelijke gezondheid voor mijzelf, mijn familie en de gemeenschap, door zorgvuldig te zijn met wat ik eet en drink en met wat ik verder tot mij neem. Ik wil diepgaand onderzoeken hoe ik de Vier Soorten Voedsel tot mij neem, nl. eetbaar voedsel, zintuiglijk waarnemen, intentie en bewustzijn. Ik heb het oprechte voornemen niet te gokken, geen alcohol en drugs of andere schadelijke producten te gebruiken zoals sommige websites, computerspelletjes, muziek, televisieprogramma s, films, tijdschriften, boeken of gesprekken. Ik neem me voor steeds opnieuw terug te keren naar het hier en nu zodat ik in contact kan zijn met het verfrissende, helende en voedende wat er in en om me heen is. Zo kunnen verdriet en spijt over het verleden of zorgen, angsten en verlangens voor de toekomst me niet langer meeslepen. Ik ben vastbesloten gevoelens van eenzaamheid, angst of ander leed niet te onderdrukken door me te verliezen in overmatig consumeren. Ik wil stilstaan bij het interzijn van alles en alleen dat voedsel tot mij nemen dat werkelijk voedt en vreugde en vrede brengt, zowel in mijzelf als in het collectieve lichaam en bewustzijn van mijn gezin, onze samenleving en de aarde. Dit is de vijfde van de Vijf Aandachtsoefeningen. Heb je getracht hem te bestuderen, te oefenen en na te leven in de afgelopen periode? [ 3 x ademen] Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 11
9. Tot slot Vrienden, we hebben nu samen de Vijf Aandachtsoefeningen gereciteerd. Zij vormen de basis van het geluk van het individu, de familie en de maatschappij. Als we hen regelmatig reciteren zal onze beoefening en studie zich gaandeweg verdiepen. 10. De Drie Toevluchten (Als de Drie Toevluchten gezongen worden): Beginnen met refrein zingen: Iedereen leest: Wanneer ik toevlucht neem tot de Boeddha zie ik helder het pad van licht en schoonheid in de wereld. Wanneer ik toevlucht neem tot de Dharma, leer ik vele deuren te openen op het pad van transformatie. Wanneer ik toevlucht neem tot de Sangha, is er licht dat me ondersteunt en mijn beoefening vrijwaart van hindernissen. Refrein (gezongen) Iedereen leest: Toevlucht nemend tot de Boeddha in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen hun ontwaakte natuur te herkennen, waardoor ze de geest van liefde realiseren. Toevlucht nemend tot de Dharma in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen zich de beoefening volledig eigen te maken Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 12
en samen het pad van bevrijding te gaan. Toevlucht nemend tot de Sangha in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen Viervoudige Gemeenschappen op te zetten, alle wezens te omarmen en hun transformatie te ondersteunen. Refrein (gezongen), (Als de Drie Toevluchten gereciteerd worden): Ik neem toevlucht tot de Boeddha degene die me de weg wijst in dit leven. Ik neem toevlucht tot de Dharma, de weg van liefde en begrip. Ik neem toevlucht tot de Sangha, de gemeenschap die leeft in harmonie en aandacht. Wanneer ik toevlucht neem tot de Boeddha zie ik helder het pad van licht en schoonheid in de wereld. Wanneer ik toevlucht neem tot de Dharma, leer ik vele deuren te openen op het pad van transformatie. Wanneer ik toevlucht neem tot de Sangha, is er licht dat me ondersteunt en mijn beoefening vrijwaart van hindernissen. Toevlucht nemend tot de Boeddha in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen hun ontwaakte natuur te herkennen, waardoor ze de geest van liefde realiseren. Toevlucht nemend tot de Dharma in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen zich de beoefening volledig eigen te maken en samen het pad van bevrijding te gaan. Toevlucht nemend tot de Sangha in mijzelf, streef ik ernaar alle mensen te helpen Viervoudige Gemeenschappen op te zetten, alle wezens te omarmen en hun transformatie te ondersteunen., Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 13
11. De verdiensten delen OF Het reciteren van de Aandachtsoefeningen en het gaan van de weg van bewustzijn brengt oneindige weldadigheid. We beloven de vruchten hiervan met alle wezens te delen. We beloven onze ouders, leraren, vrienden en de talloze andere wezens die ons leiden en steunen op ons pad, te zullen eren.,, 4 x kleine bel: de voeten te masseren voor het gaan staan voor het buigen naar elkaar voor het buigen naar de Boeddha Recitatie van de Vif Aandachtsoefeningen / oktober 2013 / 14
De recitatie van de Vijf Aandachtsoefeningen wordt geleid door een gevorderde beoefenaar. Het is belangrijk om vooraf goede afspraken te maken om verwarring te voorkomen. Wat moet er vooraf geregeld worden? Voor de Ceremonie zitten de deelnemers in rijen tegenover elkaar. In Plum Village zitten de mannen aan de ene kant en de vrouwen aan de andere kant, in volgorde van ordinatie, maar dat hoeft niet nagevolgd te worden. Aan de kopse kant van de rijen is het altaar. Rechts van het altaar zit de ceremoniemeester, die vaak ook de belmeester is. Eén van de deelnemers wordt gevraagd de wierook te offeren. Als er voor gekozen is kan een helper de wierook aansteken. Iedereen gaat staan als er gekozen wordt om de volle buigingen te doen. Het is ook mogelijk dat deelnemers blijven zitten en vanuit hun plek buigen. Voor de Sanghakarman-procedure wordt een Sanghakarman-meester aangewezen en iemand (de vertegenwoordiger van de Sangha) die namens de Sangha spreekt. De Sanghakarman-meester zit tegenover de vertegenwoordiger van de Sangha. Het is belangrijk om goed af te spreken of de namen van afwezige mensen wel of niet genoemd zullen worden. Sommige onderdelen van de ceremonie worden gezongen. Wees duidelijk om welke gedeelten het gaat: het offeren van de wierook, de openingsgatha, de buigingen, openingsvers, de Hartsoetra, de Toevluchten, de verdiensten delen. Zie De Waterlelie Bloeit gezongen recitaties in het Nederlands. De Aandachtsoefeningen worden door de deelnemers om de beurt gelezen. Het moet duidelijk zijn in welke volgorde dit zal gebeuren (bv. eerste rij rechts, dan de mensen die daarachter zitten, gevolgd door de eerste rij aan de overkant links of rechts beginnen.) De belmeester leest, na ieder aandachtsoefening de bijpassende tekst: Dit is de... van de Vijf Aandachtsoefeningen..., hij/zij wacht dan drie ademhalingen, nodigt de bel uit en stopt hem af. Daarna wordt de volgende oefening gelezen. Vertaling: Vertaalgroep (Hilly Bol, Jan Boswijk & Margriet Versteeg), Broeder Phap Xa e.a. Muziek: Bert Evens (Hartsoetra) en Floris Dercksen Lay-out: Françoise Pottier Illustratie omslag: Anneke Brinkerink