ZORGEN VERLENEN, HULP KRIJGEN

Mantelzorg ZORGEN VERLENEN, HULP KRIJGEN

Inleiding Ons land telt alsmaar meer ouderen. Deze ontwikkeling daagt onze samenleving uit. We leven namelijk niet alleen langer gezond, ook steeds meer mensen bereiken een leeftijd waarop ze zorgbehoevend worden. Bovendien zijn er heel wat jonge mensen met een langdurige ziekte of een handicap. De meerderheid van de zorgbehoevende personen wil zolang mogelijk thuis blijven wonen. Verzorgd worden in je vertrouwde omgeving is immers veel aangenamer. Bovendien is een opname in een gespecialiseerde instelling vaak duur en zijn er lange wachtlijsten. Dus engageert de partner, een familielid, een vriend(in) of buur zich meestal om de zorgbehoevende persoon thuis te verzorgen. Mensen die thuis zorgen voor een naaste die vanwege ouderdom, ziekte of handicap hulpbehoevend is, noemen we mantelzorgers. Mantelzorgers doen dit omdat ze zich betrokken voelen, op regelmatige basis en buiten het kader van de professionele hulpverlening. Ze zijn broodnodig, want zonder hen zou thuiszorg onmogelijk worden. Mantelzorg is niet vanzelfsprekend. Bovendien is het een hele uitdaging om als mantelzorger je weg te vinden in het aanbod van thuiszorgdiensten, voorzieningen en tegemoetkomingen. Daarom wil de vzw Liever Thuis LM je hierbij ondersteunen. Laat deze brochure een gids zijn bij je zoektocht door het thuiszorglandschap! In het eerste deel van de brochure bespreken we de maatregelen die onze overheid neemt om de combinatie van arbeid en zorg te vergemakkelijken. Deel twee gaat dieper in op de verschillende voorzieningen, diensten en tussenkomsten die er bestaan om mantelzorgers en zorgbehoevenden te ondersteunen. Ook de verschillende diensten die de liberale ziekenfondsen aanbieden, komen hier kort aan bod. Om zorgbehoevende personen de kans te geven zo lang mogelijk thuis verzorgd te worden, is het soms nodig de woning aan te passen. Hieraan besteden we aandacht in deel drie. Ten slotte vind je in het laatste deel van deze brochure de contactgegevens onze vereniging. 2

3

Inhoud DEEL 1 Meer tijd voor mantelzorg 6 1 Tijdskrediet of loopbaan onderbreking 6 1.1 Voor wie? 6 1.2 Wat zijn de mogelijkheden? 7 1.3 Word je betaald? 7 2 Thematische loopbaan onderbreking 8 2.1 Ouderschapsverlof 8 2.2 Verlof voor palliatieve zorg 8 2.3 Verlof voor medische bijstand 9 2.4 Tijdskrediet met of zonder motief? 9 3 Zelfstandige in hoofdberoep? 10 3.1 Verlof voor medische bijstand voor zelfstandigen 10 3.2 Palliatief verlof voor zelfstandigen 10 4 Ben je mantelzorger, maar werk je niet? 10 4.1 Werkloos 10 4.2 Arbeidsongeschikt of invalide 11 5 Meer info? 11 DEEL 2 Mantelzorgers en zorg behoevenden staan niet alleen 12 4 1 Verplichte ziekteverzekering 13 1.1 Zorgforfait voor chronisch zieken 13 1.2 Incontinentieforfait 14 1.3 PVS-forfait 14 1.4 Palliatief thuiszorgforfait 15 1.5 De inkomensvervangende, de integratietegemoetkoming en het THAB 16 1.6 Steun bij hoge medische kosten 16

2 Liberaal ziekenfonds 17 2.1 Regionaal Dienstencentrum (RDC) 18 2.2 Dienst Maatschappelijk Werk (DMW) 18 2.3 Kortverblijf 19 2.4 Psychologische begeleiding bij kanker 19 2.5 Thuisverpleging 20 2.6 Gezins- en bejaardenhulp 20 2.7 Poetsdienst 20 2.8 Oppashulp 20 2.9 Klusjesdienst 21 2.10 Uitleendienst 21 2.11 Thuisoppas voor Alzheimerpatiënten 21 3 Tegemoetkomingen van de Vlaamse regering 23 3.1 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) 23 3.2 Vlaamse zorgverzekering 25 4 Provinciale tegemoetkomingen 28 5 Lokale mantelzorgpremie 28 6 Steun aan kankerpatiënten 29 DEEL 3 Woningaanpassing 30 1 Vlaams Gewest 31 1.1 Vlaamse aanpassingspremie voor ouderen 31 1.2 Vlaamse verbeteringspremie 31 1.3 Vlaamse renovatiepremie 32 1.4 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) 32 2 Provinciale premies 34 3 Gemeentelijke tegemoetkomingen 34 4 Advies en informatie over het aanpassen van een woning 35 DEEL 4 Contact 36 1 Nationaal contactpunt 36 2 Regionale en lokale contactpunten 36 3 Provinciale hoofdzetels van de Dienst Maatschappelijk Werk van het liberaal ziekenfonds 37 5

Deel 1: Meer tijd voor mantelzorg Mantelzorg en werken combineren is een zware opdracht. Daarom biedt de overheid enkele mogelijkheden om arbeid en zorg beter te combineren. 1 Tijdskrediet of loopbaanonderbreking Via de stelsels tijdskrediet en loopbaanonderbreking kan je als werknemer je loopbaan tijdelijk stopzetten. De begrippen tijdskrediet en loopbaanonderbreking worden vaak door elkaar gebruikt, want ze zijn erg gelijkaardig. In de privésector spreek je over tijdskrediet, in de openbare sector over loopbaanonderbreking. De wetgeving voor deze stelsels is zeer specifiek. Ze kan onmogelijk volledig en gedetailleerd worden toegelicht in deze brochure. Hieronder geven we alvast wat uitleg. Voor meer informatie klop je best aan bij je werkgever of personeelsdienst. Je kan ook meer informatie krijgen via de contactgegevens die we onderaan dit hoofdstuk meegeven. 1.1 Voor wie? Hoewel deze twee regelingen bestaan, wil het niet zeggen dat iedereen er automatisch recht op heeft. Dit recht hangt namelijk nauw samen de specifieke situatie waarin je je bevindt: Welke functie heb je? Hoe lang werk je al? Waar werk je? Werk je bijvoorbeeld in een klein bedrijf, dan is het moeilijker om tijdskrediet op te nemen. In ondernemingen van 10 werknemers of minder heb je immers toestemmming nodig van je werkgever. Je werkgever kan je recht op tijdskrediet uitstellen omwille van ernstige redenen. Ongeacht het aantal werknemers in de onderneming kunnen ook bepaalde personeelscategorieën uitgesloten worden van dit recht (bijvoorbeeld werknemers met een leidinggevende functie). 6

1.2 Wat zijn de mogelijkheden? Loopbaanonderbreking en tijdskrediet bieden je de mogelijkheid om je loopbaan voor een beperkte periode te onderbreken. Dit kan je voltijds of deeltijds doen. In principe heb je steeds drie mogelijkheden: voltijdse onderbreking halftijdse onderbreking vermindering met 1/5 Concreet wil dit zeggen dat je gedurende een bepaalde periode helemaal niet, halftijds of 4/5 werkt. De duur van deze periode verschilt van systeem tot systeem. Een aantal overheidsdiensten heeft specifieke regelingen. Vraag daarom altijd aan je personeelsdienst op welke vorm van loopbaanonderbreking je recht hebt. 1.3 Word je betaald? Tijdens deze onderbreking ontvang je een uitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) voor de volledige duur van de onderbreking. Deze uitkering wordt belast en heeft nadien effect op je jaarlijkse vakantie. Je hebt namelijk gedurende een bepaalde periode niet gewerkt. Meer informatie hierover vind je op www.rva.be onder de rubriek Loopbaanonderbreking - Tijdskrediet. In bepaalde gevallen vult de Vlaamse overheid deze federale uitkering aan met een Vlaamse aanmoedigingspremie. De Vlaamse overheid betaalt de aanmoedigingspremie maandelijks uit. Naargelang de sector waar je tewerkgesteld bent, verschilt de regeling. De werknemer is zelf verantwoordelijk voor het indienen van de aanvraag voor deze premie. Dit moet bij de Dienst Aanmoedigingspremies gebeuren, binnen de 6 maanden na het begin van de onderbreking. Dienst Aanmoedigingspremies en Sociale Promotie Koning Albert II laan 35 bus 21-1030 Brussel Tel.: 1700 (gratis) e-mail: aanmoedigingspremie@vlaanderen.be 7

2 Thematische loopbaanonderbreking Naast deze twee algemene regelingen bestaan er ook specifieke regelingen. We spreken dan over thematische loopbaanonderbreking. De specifieke regelingen die hieronder vallen zijn ouderschapsverlof, verlof voor palliatieve zorg en verlof voor medische bijstand. 2.1 Ouderschapsverlof Ouderschapsverlof is voorzien voor de opvoeding van jonge kinderen. Via dat systeem kan je als ouder je loopbaan tijdelijk stopzetten of de arbeidstijd verminderen (halftijds of 1/5). Je kan dit doen: bij de geboorte van een kind tot het twaalf jaar wordt. bij adoptie van een kind, vanaf de inschrijving in het bevolkings- of vreemdelingenregister van de gemeente waar je verblijfplaats is tot het kind twaalf jaar wordt. Indien je kind een fysieke en/of mentale beperking heeft van minstens 66 %, tot hij/zij 21 jaar wordt. 2.2 Verlof voor palliatieve zorg Zowel in de privé- als in de openbare sector kan je je loopbaan onderbreken voor het verlenen van palliatieve zorg. Dit is elke vorm van hulp, bijstand of verzorging aan een ongeneeslijk zieke patiënt die binnenkort overlijdt. 8

Het palliatief verlof duurt één maand en kan nog eens met één maand worden verlengd. Ook deze onderbreking kan je volledig of gedeeltelijk (halftijds of 1/5) opnemen. Gedurende dit verlof betaalt de RVA je een vervangingsinkomen onder de vorm van een uitkering. Tijdens je loopbaan kan je meerdere keren palliatief verlof opnemen, maar telkens voor een andere persoon. De patiënt hoeft geen lid van je gezin te zijn. Als de patiënt overlijdt tijdens het verlof kan je ervoor kiezen in loopbaanonderbreking te blijven of het werk te hervatten. Palliatief verlof kan, in zoverre voldaan is aan alle geldende voorwaarden, niet worden geweigerd of uitgesteld door de werkgever. 2.3 Verlof voor medische bijstand Verlof voor medische bijstand is bedoeld om een ernstig ziek gezins- of familielid (tot de 2de graad) bij te staan of te verzorgen. Je kan deze loopbaanonderbreking opnemen op de drie voorgenoemde manieren: ofwel stop je tijdens deze periode volledig met werken, ofwel werk je halftijds of 4/5. Gedurende deze periode ontvang je van de RVA een uitkering. De meeste werknemers kunnen genieten van de loopbaanonderbreking in het kader van de medische bijstand. Toch geldt deze regeling niet in alle sectoren. Om na te gaan of jij hierop aanspraak kan maken, contacteer je het best je personeelsdienst. 2.4 Tijdskrediet met of zonder motief? Vroeger kon je in de privésector enkel tijdskrediet aanvragen binnen het algemene stelsel enerzijds en de thematische verloven anderzijds. Sinds september 2012 kent de privésector een opsplitsing van het algemeen tijdskrediet: tijdskrediet met motief en tijdskrediet zonder motief. Motieven om tijdskrediet op te nemen kunnen bijvoorbeeld zijn: zorgen voor je kind dat jonger is dan 8 jaar; palliatieve zorgen verstrekken; een zwaar ziek gezins- of familielid verzorgen; een erkende opleiding volgen. Veel van deze motieven zijn gelijklopend met de thema s van de thematische verloven (palliatief verlof, medische bijstand en ouderschapsverlof). Hierdoor denken veel mensen dat deze nieuwe regeling de thematische verloven binnen de privésector vervangt. Toch staan de twee volledig los van elkaar. De thematische verloven bestaan nog steeds naast het tijdskrediet met motief. 9

3 Zelfstandige in hoofdberoep? Ook als zelfstandige (in hoofdberoep) of medewerkende echtgenoot heb je recht op een vorm van loopbaanonderbreking. Je kan je beroepsactiviteit voor minstens vier opeenvolgende weken stopzetten: om je ernstig ziek kind te verzorgen (medische bijstand aan een ziek kind); of je kind of partner bij hun levenseinde te begeleiden (palliatieve zorg). Dit wil niet zeggen dat je de zaak moet sluiten. Iemand mag de activiteiten tijdens jouw onderbreking verder zetten. Bovendien kan je hiervoor enkele fiscale voordelen bekomen. 3.1 Verlof voor medische bijstand voor zelfstandigen Deze maatregel is enkel mogelijk als je zorgt voor een ernstig ziek kind. Voor dit verlof kan je geen aanspraak maken op een uitkering. Wel word je als zelfstandige vrijgesteld van één kwartaalbijdrage. Ondanks deze vrijstelling blijft het kwartaal meetellen in de pensioenloopbaan. Je kan als zelfstandige maar één keer voor hetzelfde kind genieten van dit voordeel. 3.2 Palliatief verlof voor zelfstandigen Neem je palliatief verlof om palliatieve zorg te geven aan je kind of partner? Dan krijg je eveneens een vrijstelling voor één kwartaalbijdrage. Daarnaast kan je als zelfstandige ook een uitkering aanvragen bij je Sociaal Verzekeringsfonds. Vraag hiervoor een attest aan de behandelende arts. Om op deze regeling aanspraak te kunnen maken dien je reeds gedurende minstens 2 kwartalen vóór de tijdelijke stopzetting, zelfstandige te zijn en je sociale bijdragen te hebben betaald. 10 4 Ben je mantelzorger, maar werk je niet? 4.1 Werkloos Mantelzorg wordt beschouwd als een activiteit in de private levenssfeer. Daarom ben je in principe niet verplicht er aangifte van te doen als je werkloos bent. Doe je geen aangifte,

dan moet je wel beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt. Voor mantelzorgers is deze beschikbaarheid dikwijls een probleem. Daarom kan je als werkloze vrijstelling aanvragen van bepaalde verplichtingen om sociale of familiale redenen. In dat geval: mag je een voorgestelde job weigeren, hoef je niet meer beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt en hoef je niet meer ingeschreven te zijn als werkzoekende. Je kan vrijstelling aanvragen voor een duur van minimum zes en maximum twaalf maanden. Na afloop kan je vragen ze te verlengen voor een periode van minimum drie en maximum twaalf maanden. De maximale duur van de vrijstellingsperiodes is 72 maanden (6 jaar). 4.2 Arbeidsongeschikt of invalide Ben je arbeidsongeschikt of invalide? Dan moet je vooraf toestemming vragen aan de adviserend geneesheer van je ziekenfonds om een werkzaamheid als mantelzorger te mogen verrichten. Bij problemen riskeer je immers het bedrag van je uitkeringen terug te moeten betalen, zelfs al bood je je hulp volledig gratis aan. Deze toestemming vragen is niet nodig als het gaat om hulp aan je partner, kind of ouders in de eigen huiskring. 5 Meer info? Meer informatie over de regelgevingen van tijdskrediet en loopbaanonderbreking, krijg je bij de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Je kan er ook voor aankloppen bij de VDAB. Informatie over de reglementering ervan krijg je ook bij de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg: www.werk.belgie.be. Vraag bovendien zeker raad bij je personeelsdienst en vakbond. RVA Keizerslaan 7-1000 Brussel Tel.: 02/515 41 11 Website: www.rva.be VDAB Keizerslaan 11-1000 Brussel Tel.: 0800/30 700 E-mail: info@vdab.be Website: www.vdab.be 11

12 Deel 2: Mantelzorgers en zorgbehoevenden staan niet alleen

Verschillende instanties verstrekken diensten of tussenkomsten voor zorgbehoevende personen en mantelzorgers. In dit hoofdstuk gaan we er dieper op in. 1 Verplichte ziekteverzekering Iedereen is verplicht om een ziekteverzekering af te sluiten bij een ziekenfonds. Deze verplichte ziekteverzekering voorziet voor heel wat ziektekosten een (gedeeltelijke) terugbetaling. Daarnaast zorgt ze voor een vervangingsinkomen in geval van ziekte, invaliditeit en moederschapsrust. De verplichte ziekteverzekering voorziet geen terugbetaling voor mantelzorg. Wel bestaat er een financiële tegemoetkoming voor palliatieve thuiszorg. Deze tussenkomst wordt ook wel het palliatief forfait genoemd. Daarnaast bestaat er het incontinentieforfait, het zorgforfait voor chronisch zieken en het PVS-forfait. Deze vier forfaits kan je met elkaar combineren. 1.1 Zorgforfait voor chronisch zieken Chronisch of langdurig zieken zijn soms sterk afhankelijk van de hulp van anderen. Deze kosten kunnen erg oplopen. Het chronisch zorgforfait komt hierin tussen. De tegemoetkoming wordt jaarlijks uitbetaald. Aan de tegemoetkoming zijn natuurlijk voorwaarden verbonden. Bij de berekening van het forfait wordt er bijvoorbeeld gekeken naar hoeveel zorg je nodig hebt. Bovendien verschilt het bedrag van de tegemoetkoming van persoon tot persoon. Voor meer informatie over de voorwaarden kan je terecht bij de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds. Wanneer je hoge medische kosten hebt, zijn die automatisch gekend door het ziekenfonds. Maar als je minder goed voor jezelf kan zorgen, is je ziekenfonds daar niet meteen van op de hoogte. Daarom is het belangrijk zelf aan het ziekenfonds te vragen of je als chronisch zieke patiënt recht hebt op het zorgforfait. 13

1.2 Incontinentieforfait Het incontinentieforfait vergoedt de kosten voor incontinentiemateriaal van zwaar zorgbehoevende personen. Het forfait wordt jaarlijks uitbetaald. Voor het incontinentieforfait gelden strikte voorwaarden. Zo moet je: - gedurende minstens vier van de laatste twaalf maanden recht hebben op het forfait B of C in de thuisverpleging; - 3 of 4 scoren voor het criterium incontinentie ; - en thuis verblijven. Het ziekenfonds betaalt het incontinentieforfait automatisch aan de leden waarvan ze weet dat ze in aanmerking komen. Maar soms is het ziekenfonds niet op de hoogte. Denk je hiervoor in aanmerking te komen, maar ontvang je dit forfait niet? Dan kan je contact opnemen met de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds. Vandaag bestaat er eveneens een forfaitaire tegemoetkoming voor mensen die thuis verzorgd worden en leiden aan een onbehandelbare vorm van incontinentie, maar niet voldoen aan de bovenstaande afhankelijkheidscritera. 1.3 PVS-forfait PVS staat voor Persistente Vegetatieve Status. PVS-patiënten zijn personen die in coma liggen na een ernstige, acute hersenbeschadiging. Dergelijke hersenbeschadiging kan bijvoorbeeld een schedeltrauma, hartstilstand of aderbloeding zijn. De toestand van de patiënt kan niet meer verbeteren. Het PVS-forfait komt tegemoet in de kosten voor genees-, verzorgings- en hulpmiddelen van PVS-patiënten die thuis (of in een centrum voor dagverzorging) verzorgd worden. De aanvraag bij het ziekenfonds gebeurt door de verantwoordelijke arts van een erkend deskundig ziekenhuiscentrum. 14

1.4 Palliatief thuiszorgforfait Voor een palliatieve thuispatiënt zal de huisarts een palliatief thuiszorgforfait aanvragen. Dit bedrag kan je gebruiken om genees-, verzorgings- en andere hulpmiddelen te betalen. De huisarts zal deze tussenkomst aanvragen via een aanvraagformulier, gericht aan de adviserend geneesheer van je ziekenfonds, wanneer hij bij de patiënt: - een ongeneeslijke ziekte vaststelt; - en een overlijden verwacht binnen de drie maanden. Na ontvangst van het formulier betaalt het ziekenfonds het palliatief forfait uit. Indien de patiënt na 30 dagen nog altijd aan de voorwaarden voldoet, kan de arts dit palliatief forfait nog één keer laten verlengen. Voor palliatieve patiënten met palliatief thuiszorgforfait valt ook het remgeld voor de huisarts en verpleegkundigen weg. 15

1.5 De inkomensvervangende tegemoetkoming, de integratietegemoetkoming en het THAB Personen met een handicap die geen of een laag inkomen hebben, kunnen soms aanspraak maken op een (bijkomende) financiële tegemoetkoming. Voor de inkomensvervangende tegemoetkoming moet je minstens 66% arbeidsongeschikt zijn. Bovendien mag je niet meer dan één derde verdienen van wat een gezonde persoon in jouw werksitiuatie zou verdienen. Voor de integratietegemoetkoming of de tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THAB) wordt er gekeken naar hoe goed je nog voor jezelf kan zorgen. Deze tegemoetkomingen worden uitbetaald aan personen met een handicap die minder goed voor zichzelf kunnen zorgen en daardoor bijkomende kosten hebben om zich aan het maatschappelijk leven aan te passen. De tegemoetkoming hulp aan bejaarden is er voor Belgische 65-plussers met een handicap. 1.6 Steun bij hoge medische kosten 1.6.1 Globaal medisch dossier In een globaal medisch dossier (GMD) worden alle gegevens bijgehouden over je gezondheid (vb: je medische voorgeschiedenis, je geneesmiddelengebruik en verslagen van specialisten en andere zorgverleners). Iedereen kan een dergelijk dossier aan een huisarts vragen. Wie een GMD laat aanleggen bij zijn huisarts krijgt in bepaalde gevallen een betere terugbetaling. Je kan maar één GMD bij één huisarts openen. Vraag hierover meer informatie bij je huisarts. 16

1.6.2 Verhoogde tegemoetkoming en OMNIO-statuut Wanneer je geniet van de verhoogde verzekeringstegemoetkoming, krijg je voor heel wat ziektekosten meer terugbetaald. Bij een bezoek aan de dokter, tandarts, of kinesist zal je bijvoorbeeld minder remgeld betalen. De verhoogde tegemoetkoming is er niet voor iedereen. Bepaalde personen, zoals bijvoorbeeld gepensioneerden, weduwen(aars) en invaliden, kunnen deze tegemoetkoming krijgen als zij een laag inkomen hebben. Personen met een handicap en leefloners komen eveneens in aanmerking. Mensen met het OMNIO-statuut genieten ook van deze verhoogde tegemoetkoming. Gezinnen met een laag inkomen kunnen dit statuut aanvragen. 1.6.3 Maximumfactuur De maximumfactuur (MAF) is een financiële beschermingsmaatregel. Zodra de jaarlijkse medische kosten van je gezin een plafondbedrag bereiken, krijg je al je medische kosten volledig terug betaald. Er bestaan twee soorten maximumfacturen (MAF). Gezinnen die de verhoogde tegemoetkoming genieten, komen in aanmerking voor de sociale maximumfactuur. Andere gezinnen worden, afhankelijk van hun inkomen, beschermd door de inkomens-maximumfactuur. 2 Liberaal ziekenfonds De Liberale Mutualiteit heeft een ruim aanbod aanvullende diensten voor zorgbehoevende personen en mantelzorgers. Het aanbod en de voorwaarden kunnen per ziekenfonds verschillen. We zetten de belangrijkste diensten op een rijtje. Meer informatie over elk van deze diensten vraag je het best aan je ziekenfonds. 17

2.1 Regionaal Dienstencentrum (RDC) Voor praktische informatie en ondersteuning bij de thuiszorg kan je terecht bij het Regionaal Dienstencentrum van je mutualiteit. Het centrum kan je doorverwijzen naar de aangepaste hulp- en dienstverlening. Bovendien kan je er terecht voor advies over woningaanpassingen en hulpmiddelen. Ook voor de coördinatie van een complexe thuiszorgsituatie kan je er aankloppen. Het Regionaal Dienstencentrum kan een multidisciplinair overleg (MDO) organiseren met alle betrokken hulpverleners, mantelzorger(s) en de patiënt. Op dit overleg wordt de zorgsituatie besproken en worden afspraken gemaakt om de thuiszorg zo optimaal mogelijk te organiseren. Tot slot organiseert het Regionaal Dienstencentrum allerhande groepsactiviteiten en infosessies. De contactgegevens van onze Regionale Dienstencentra vind je achteraan in deze brochure. 2.2 Dienst Maatschappelijk Werk (DMW) Ken je de Dienst Maatschappelijk Werk (DMW) van je ziekenfonds? Je kan er terecht met de meest uiteenlopende vragen en problemen. Heb je bijvoorbeeld vragen over administratieve problemen waarmee je geconfronteerd wordt tijdens de zorg? Of heb je vragen over tegemoetkomingen, voordelen en vrijstellingen waarop je recht hebt? Dan zal een maatschappelijk assistent(e) van de DMW je graag te woord staan. De hulp- en dienstverlening is gratis en is er voornamelijk voor zieken, personen met chronische gezondheidsproblemen, personen met een beperking, ouderen en zorgbehoevende personen. Daarnaast kan je ook bij de DMW terecht voor je inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) of voor de toegang tot de Vlaamse zorgverzekering. Je kan de DMW raadplegen tijdens de consultaties in je plaatselijk kantoor. Indien je je moeilijk kan verplaatsen, kan je een huisbezoek aanvragen. De contactgegevens van de provinciale hoofdzetels vind je achteraan deze brochure. 18

2.3 Kortverblijf Als mantelzorger ben je soms tijdelijk niet in staat om te zorgen voor je ziek familielid. Je moet werken, bent zelf ziek of wil er gewoon enkele dagen tussenuit. Een centrum voor kortverblijf (CVK) biedt dan heel wat mogelijkheden. Een CVK biedt zorgvragende ouderen voor een beperkte periode een verblijf en verzorging. Ze zijn verbonden aan een woonzorgcentrum of een centrum voor herstelverblijf. Hierdoor bieden ze ook diensten aan zoals verpleegkundige hulp, revalidatie en animatie. Onder bepaalde voorwaarden voorziet de Liberale Mutualiteit een tussenkomst van maximaal 16 euro per nacht met een maximum van 30 overnachtingen per jaar. Vraag ernaar bij je ziekenfonds. Om de reservatie van een kamer in kortverblijf eenvoudig te laten verlopen, hebben de Vlaamse provincies een handige website ontwikkeld: www.kortverblijven.be. Deze website geeft een overzicht van verschillende centra voor kortverblijf in heel Vlaanderen. Je kan er een vrije kamer zoeken voor een periode en locatie naar keuze. Je kan ook meteen een aanvraag versturen. Daarnaast vind je er nuttige informatie over de dienstverlening en de kostprijs van het verblijf. 2.4 Psychologische begeleiding bij kanker Vechten tegen kanker is zwaar en schudt je leven grondig door elkaar. Bovendien is het niet vanzelfsprekend om na de behandeling de draad weer op te pikken. Psychologische ondersteuning kan dan een grote hulp zijn. Daarom voorziet de Liberale Mutualiteit een tussenkomst voor consultaties bij een psycholoog. Deze tussenkomst geldt niet enkel voor de kankerpatiënt, maar ook voor zijn/haar partner en familieleden tot en met de tweede graad. De tussenkomst bedraagt maximum 15 euro per sessie, met een maximum van 120 euro per kalenderjaar. Meer informatie over deze tussenkomst en de voorwaarden, kan je bekomen bij de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds. De Liberale Mututaliteit voorziet ook een tussenkomst tot 60% van de kostprijs van een cursus mindfulness (maximum van 120 euro per kalenderjaar). 19

2.5 Thuisverpleging In samenspraak met je huisarts kan je een beroep doen op een dienst voor thuisverpleging. Deze dienst is doorgaans gratis. 2.6 Gezins- en bejaardenhulp De diensten voor gezins- en bejaardenhulp bieden aangepaste hulp bij verschillende activiteiten zoals verzorging, verplaatsingen en huishoudelijke taken. De prijs hiervoor hangt af van het inkomen, het aantal personen ten laste en de graad van zorgbehoevendheid. 2.7 Poetsdienst Als je als zorgbehoevende niet meer in staat bent om je woning te onderhouden, kan je een beroep doen op poetshulp. Ook hier is de prijs afhankelijk van het inkomen en het aantal personen ten laste. Sommige poetshulp kan je betalen met dienstencheques. Dienstencheques zijn er voor iedereen en dus niet alleen voor zorgbehoevende personen. Eén dienstencheque is bruikbaar voor één uur poetsen. Bovendien zijn dienstencheques fiscaal aftrekbaar. 2.8 Oppashulp Als mantelzorger kan je een beroep doen op een oppasdienst. Een professionele hulpverlener of vrijwilliger komt de zorgbehoevende dan gezelschap houden. Voor deze dienst wordt meestal een kleine vergoeding gevraagd. 20

2.9 Klusjesdienst Indien de woning van de zorgbehoevende dient opgeknapt te worden kan je terecht bij de klusjesdienst. Schilderen, behangen of kleine reparaties in de woning die niet door een vakman moeten gebeuren, komen in aanmerking. Je betaalt een vergoeding per uur op basis van het inkomen. 2.10 Uitleendienst De meeste ziekenfondsen hebben een groot aanbod hulpmiddelen die ze uitlenen. Dikwijls verhuurde materialen zijn bijvoorbeeld noodoproepsystemen, ziekenhuisbedden, toiletstoelen of krukken. Je betaalt een waarborg. Die krijg je terug wanneer je het hulpmiddel in goede staat terugbrengt. Het huurgeld wordt per dag aangerekend en is afhankelijk van de aard van het materiaal. Er is ook mogelijkheid om medisch materiaal aan te kopen, zoals bijvoorbeeld incontinentiemateriaal. 2.11 Thuisoppas voor Alzheimerpatiënten Zorg dragen voor een Alzheimerpatiënt is een intensieve bezigheid. Ook jij hebt als mantelzorger eens behoefte aan een adempauze. De vereniging Baluchon Alzheimer België en Sowel vzw bieden een oplossing op maat met degelijk opgeleide oppassers. Op die manier kan de thuiszorgsituatie tijdelijk worden ontlast. De Liberale Mutualiteit biedt hiervoor een tussenkomst (indien je een beroep doet op één van beide organisaties voor een oppasser aan huis). Het moet wel gaan om Alzheimerpatiënten die op permanente basis thuis worden verzorgd. Er worden tot 14 nachten vergoed. De tussenkomst wordt betaald na voorlegging van de factuur. 21

22

3 Tegemoetkomingen van de Vlaamse regering 3.1 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) Personen met een handicap kunnen voor ondersteuning een beroep doen op het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Het VAPH wil de participatie, integratie en gelijkheid van kansen van personen met een handicap bevorderen. Het VAPH doet dit op drie grote domeinen. 3.1.1 Hulpmiddelen en aanpassingen Het VAPH ondersteunt personen met een handicap door de terugbetaling van bepaalde hulpmiddelen of woning- en wagenaanpassingen. Heb je bijvoorbeeld een traplift nodig? Of aanpassingen in je badkamer? Vraagt je wagen om enkele noodzakelijke aanpassingen? Ook sommige communicatiehulpmiddelen kunnen vergoed worden. Een spraaksynthesizer komt bijvoorbeeld in aanmerking. Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap verleent daarnaast tegemoetkomingen voor noodzakelijke aanpassingen aan de woning (zie deel 3 van deze brochure). Of je een tussenkomst kan krijgen voor je hulpmiddel of aanpassing is natuurlijk afhankelijk van een aantal voorwaarden. Alle soorten hulpmiddelen en aanpassingen waarvoor je een tegemoetkoming kan aanvragen zijn opgenomen in een refertelijst. Je kan de refertelijst consulteren op www.vaph.be of aanvragen bij je provinciale afdeling. Heb je een hulpmiddel nodig dat niet in deze lijst voorkomt, dan kan je hiervoor onder bepaalde voorwaarden toch een aanvraag indienen bij het VAPH. Je dossier zal worden voorgelegd aan de Bijzondere Bijstandscommissie. Deze commissie zal over je aanvraag beslissen. 3.1.2 Subsidiëring van voorzieningen en diensten Je kan bij het VAPH ook een beroep doen op diensten die door hen worden gesubsidieerd: - Heb je nood aan hulp aan huis (assistentie in het dagelijkse leven of thuisbegeleiding), dan kan je via de ambulante dienstverlening hulp krijgen bij je dagelijkse activiteiten. - Voor opvang overdag kan je terecht bij semi-residentiële voorzieningen. - Residentiële voorzieningen zijn er voor alle personen die niet permanent in een thuis- 23

situatie kunnen worden opgevangen. Daar krijg je 24 uur op 24, 7 dagen op 7, begeleiding en zorg. 3.1.3 Persoonlijke-assistentie budget (PAB) Woon je thuis, maar heb je extra hulp en zorg nodig om zelfstandig te kunnen leven? Dan kan je bij het VAPH een persoonlijke-assistentiebudget aanvragen. Het is een budget om assistentie thuis, op school en/of op het werk te organiseren en te financieren. Door de hulp van een persoonlijke assistent kan je je zelfstandigheid vergroten. Als houder van een PAB word je budgethouder genoemd en word je werkgever van een persoonlijke assistent. Een commissie van deskundigen bepaalt de hoogte van het budget. Ze houdt hierbij rekening met je noden en behoeften. Die zijn onder meer afhankelijk van je beperking en leefsituatie. 3.1.4 Aanvraag indienen? Voor je beroep kan doen op de diensten van het VAPH, dien je je er eerst in te schrijven. Dit is enkel mogelijk voor: - personen met een handicap; - die jonger zijn dan 65 jaar; - en in Vlaanderen of Brussel wonen. Ben je 65 jaar of ouder, dan kan je blijven genieten van hun dienstverlening voor zover het over een handicap gaat waarvoor je reeds bij het VAPH was ingeschreven voor je 65ste. Aanvragen voor een tussenkomst van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) worden ingediend bij de provinciale afdeling van het VAPH. Vooraf moet je een dossier laten opstellen door een multidisciplinair team. De dienst maatschappelijk werk van je ziekenfonds is hiervoor erkend en kan je begeleiden en helpen bij jouw inschrijving bij het VAPH. 24